Wyrok NSA z dnia 11 stycznia 2024 r., sygn. III OSK 2230/22

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący sędzia NSA Tamara Dziełakowska (spr.) Sędziowie: sędzia NSA Rafał Stasikowski sędzia del. WSA Hanna Knysiak-Sudyka Protokolant asystent sędziego Adam Płusa po rozpoznaniu w dniu 11 stycznia 2024 r. na rozprawie w Izbie Ogólnoadministracyjnej skargi kasacyjnej S. P. oraz L. P. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 14 lipca 2022 r. sygn. akt II SA/Wa 3578/21 w sprawie ze skargi S. P. oraz L. P. na decyzję Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w Warszawie z dnia (...) sierpnia 2021 r. nr (...) w przedmiocie odmowy przyznania świadczenia w drodze wyjątku oddala skargę kasacyjną.

Uzasadnienie

Decyzją z [...] sierpnia 2021 r. Prezes Zakładu Ubezpieczeń Społecznych po ponownym rozpoznaniu wniosku S. i L. P. o przyznanie renty rodzinnej w drodze wyjątku odmówił przyznania świadczenia. W uzasadnieniu rozstrzygnięcia organ wskazał, że renta rodzinna jest pochodną świadczenia osoby zmarłej, w związku z tym w pierwszej kolejności organ zobowiązany jest zbadać czy zmarły ojciec skarżących spełniał przesłanki wymienione w art. 83 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Przepis wymienia następujące warunki do przyznania świadczenia w drodze wyjątku: wnioskodawca jest lub był osobą ubezpieczoną lub jest członkiem rodziny pozostałym po ubezpieczonym, nie spełnia warunków ustawowych do uzyskania świadczenia wskutek szczególnych okoliczności, nie może podjąć pracy lub innej działalności objętej ubezpieczeniami społecznymi z uwagi na całkowitą niezdolność do pracy lub wiek, nie posiada niezbędnych środków utrzymania. Organ uznał, że wobec ojca skarżących nie zaistniały szczególne okoliczności, na skutek których nie nabył on uprawnienia do świadczenia w zwykłym trybie. Wynika to z faktu, że ojciec skarżących, zgodnie z dokumentami przedstawionymi przez przedstawicielkę ustawową skarżących, wypracował jedynie 6 lat, 4 miesiące i 15 dni okresów składkowych oraz 12 lat i 9 miesięcy okresów opłacania składek na ubezpieczenie społeczne rolników przez ojca skarżących, natomiast w ostatnich 10 latach przed orzeczeniem częściowej niezdolności do pracy wykazano jedynie 3 lata, 6 miesięcy i 21 dni okresów składkowych. Organ wskazał, że braki okresów składkowych w ostatnim dziesięcioleciu wynikają z braku odprowadzania składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej, co należy uznać za świadome działanie ubezpieczonego i co na pewno nie może być uznane za szczególne okoliczności w rozumieniu art. 83 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Na koniec organ dodał, że trudne warunki materialne nie stanowią wystarczającego uzasadnienia do przyznania prawa do świadczenia w drodze wyjątku, bowiem konieczne jest łączne spełnienie wszystkich wymogów z art. 83 w/w ustawy.