Zwolnienie od pracy z tytułu siły wyższej – odpowiedzi na 5 pytań z praktyki

Od 26 kwietnia 2023 r. pracownicy mają prawo do zwolnienia od pracy z powodu działania siły wyższej w pilnych sprawach rodzinnych spowodowanych chorobą lub wypadkiem, jeżeli jest niezbędna natychmiastowa obecność pracownika. Zwolnienie to przysługuje w wymiarze 2 dni albo 16 godzin w ciągu roku kalendarzowego. Za jego czas pracownik zachowuje prawo do połowy wynagrodzenia. 

W praktyce udzielanie zwolnienia z tytułu siły wyższej sprawia pracodawcom spore problemy. Poniżej przedstawiamy odpowiedzi na pytania naszych Czytelników w tym zakresie.

(?) Pracownik wystąpił o zwolnienie z tytułu siły wyższej z powodu awarii samochodu. Czy zwolnienie z tego powodu jest dopuszczalne? Czy w ogóle możemy żądać od pracownika podania powodu takiego zwolnienia i jego udokumentowania?

Należy uznać, zgodnie z interpretacją resortu pracy, że zwolnienie z tytułu tzw. siły wyższej z powodu awarii samochodu pracownika jest dopuszczalne. Pracodawca, który ma udzielić zwolnienia od pracy z tytułu siły wyższej, może żądać od pracownika podania powodu takiego zwolnienia, aby mógł ocenić, czy zaistniała sytuacja spełnia przesłanki jego udzielenia. Teoretycznie pracodawca może żądać udokumentowania zdarzenia będącego podstawą udzielenia wskazanego zwolnienia, ale z uwagi na „nagłość” sytuacji obiektywnie będzie to trudne lub niemożliwe do zrealizowania przez pracownika w chwili udzielania zwolnienia.

Pracownikowi przysługuje w ciągu roku kalendarzowego zwolnienie od pracy, w wymiarze 2 dni albo 16 godzin, z powodu działania siły wyższej w pilnych sprawach rodzinnych spowodowanych chorobą lub wypadkiem, jeżeli jest niezbędna natychmiastowa obecność pracownika. Takie zwolnienie od pracy przysługuje w przypadku wystąpienia przynajmniej jednej sprawy rodzinnej spowodowanej chorobą lub wypadkiem (rozumianym także jako zdarzenie), jeżeli konieczna jest natychmiastowa obecność pracownika. Należy przyjąć, że samo zaistnienie sytuacji rodzinnej będzie dla pracownika siłą wyższą. Uprawnienie to ma charakter wyjątkowy, sporadyczny i zwykle jest wykorzystywane w związku z sytuacjami nagłymi, niemożliwymi do przewidzenia, które zaskakują pracownika „w ostatnim momencie”.