Interpretacja indywidualna z dnia 9 lutego 2024 r., Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0111-KDIB3-1.4012.899.2023.2.AB

Zwolnienie od podatku VAT dostawy działek niezabudowanych w ramach wywłaszczenia w zamian za odszkodowanie.

Interpretacja indywidualna – stanowisko prawidłowe

Szanowna Pani,

stwierdzam, że Pani stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego w zakresie podatku od towarów i usług jest prawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

7 grudnia 2023 r. wpłynął Pani wniosek z 4 grudnia 2023 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy podatku od towarów i usług w zakresie zwolnienia od podatku VAT dostawy działek niezabudowanych nr (...) oraz (...) w ramach wywłaszczenia w zamian za odszkodowanie.

Uzupełniła go Pani pismem z 31 stycznia 2024 r. (wpływ 2 lutego 2024 r.)

Treść wniosku jest następująca:

Opis stanu faktycznego

Jest Pani czynnym podatnikiem VAT, z tytułu prowadzenia działalności rolniczej. Zgodnie z art. 4 ust. 2 ustawy z dnia 27 marca 2003 roku, o planie zagospodarowania przestrzennego (Dz. U. z 2020 r., poz. 290, ze zmianami), w przypadku braku miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego określenie sposobów zagospodarowania i warunków zabudowy następuje w drodze decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu. Na podst. art 11a ust. 1 ustawy z dnia 10 kwietnia 2003 r., o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych (Dz. U. z 2020 r., poz. 1363 ze zmianami), wojewoda w odniesieniu do dróg krajowych i wojewódzkich, albo starosta w odniesieniu do dróg powiatowych i gminnych wydaje decyzję o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowych na wniosek właściwego zarządcy drogi. Wg art. 12 ust. 4 w/w ustawy, Nieruchomości lub ich części, o których mowa w art. 11 f ust. 1 pkt 6, stają się z mocy prawa: 1/ lokalizację inwestycji celu publicznego ustala się w drodze decyzji o lokalizacji inwestycji celu publicznego. 2/ sposób zagospodarowania terenu i warunki zabudowy dla innych inwestycji ustala się w drodze decyzji o warunkach zabudowy z dniem, w którym decyzja o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej stała się ostateczna.

W roku 2022 działki o nr (...) i (...) na mocy decyzji natychmiastowej wykonalności została Pani wywłaszczona z w/w gruntów pod budowę drogi ekspresowej (...) przez Skarb Państwa. W 2023 roku otrzymała Pani decyzję od (...), w której zostało ustalone odszkodowanie za w/w działki. Była Pani właścicielem w/w działek od 2012 roku, gdy otrzymała je Pani w darowiźnie od rodziców. Cały czas na tych gruntach prowadziła Pani działalność rolniczą, będąc podatnikiem VAT. Działki nr (...) i (...) zostały wydzielone z działek o nr (...) stanowiące grunty, pastwiska trwałe. Działka (...) z działki (...), drogi wewnętrzne na pola uprawne, pastwiska trwałe. Obie te działki były wykorzystywane przez Panią jako - (...) grunty orne, (...) pola uprawne i drogi wewnętrzne na pola uprawne.

1. Do momentu wywłaszczenia nie przyczyniła się Pani do wywłaszczenia, ani nie wykonywała żadnych czynności w celu przygotowania w/w działek do wywłaszczenia, ani do podniesienia wartości ich.

2. Wywłaszczenie nastąpiło wbrew Pani woli i wszelakie czynności dążące do wywłaszczenia dokonane były przez instytucje państwowe.

3. Do momentu przejęcia działek przez (...) dokonywała Pani zbiorów rolnych z w/w działek.

4. Działki nie były przedmiotem najmu lub dzierżawy.

5. Nie sprzedawała Pani innych działek i w/w działki nie mogły być wykorzystywane w inny sposób niż rolniczy.

6. Nie Pani dokonywała na w/w działkach zmian i nie przygotowywała ich do sprzedaży.

7. Przed wywłaszczeniem działek rolnych i dróg wewnętrznych nie miały planu zagospodarowania przestrzennego i decyzji o warunkach zabudowy, a Pani o taki plan oraz decyzję nie zabiegała.

8. Nie prowadzi Pani działalności gospodarczej poza rolniczą, nie zajmuje się obrotem nieruchomościami, oraz nie sprzedawała innych działek, aby nie pomniejszyć gospodarstwa rolniczego. Odwrotnie cały czas ogłasza Pani chęć zakupu gruntów ornych w celu powiększenia gospodarstwa rolnego.

W uzupełnieniu wskazała Pani, że:

Działka nr (...) jest niezabudowana i działka (...) jest niezabudowana

Działka o nr (...) i działka o nr (...) nie posiadały Miejscowego Planu Zagospodarowania Przestrzennego i nie stanowiły gruntu przeznaczonego pod zabudowę.

Działki o nr (...) i (...) stanowią działki niezabudowane.

Działki o nr (...) i (...) zostały nabyte w formie darowizny od rodziców jako działki rolne przeznaczone przez Panią do prowadzenia gospodarstwa rolnego. Darowizna dokonana była w formie darowizny i sporządzono na tę okoliczność akt notarialny. Akt notarialny nie podlegał podatkowi VAT. Nie była wystawiona faktura na tę okoliczność. Akt darowizny dokonano w 2012 roku. I działki o nr (...) i (...), były przez Panią przez cały czas ich posiadania używane na cele rolnicze, zwolnione od podatku VAT.

Pytanie

Czy wywłaszczenie działek o nr (...) i (...) objęte jest zwolnieniem z podatkiem VAT zgodnie z brzmieniem art. 43 ust. 1 pkt?

Pani stanowisko w sprawie

Uważa Pani, że działki wymienione w opisanym stanie faktycznym, tj. (...) i (...), że art. 43 ust. 1 pkt 9 ustawy o podatku od towarów i usług w opisanej sprawie ma zastosowanie i w jej przypadku przewiduje zwolnienie od podatku VAT terenów nie zabudowanych innych niż tereny budowlane. Uważa Pani, że przedmiotowe działki powinny być zwolnione od podatku od towarów i usług, gdyż spełniają one warunki ustawy, które w tym przypadku zwalniają wywłaszczenie gruntów rolnych niezabudowanych nie niebudowlanych. Uważa Pani, że w całej rozciągłości może korzystać ze zwolnienia od podatku od towarów i usług za wywłaszczone podane wyżej działki, gdyż zmiana przeznaczenia działek nastąpiła, w tym samym momencie, w którym to działki stały się własnością Skarbu Państwa. W myśl art. 2 pkt 33 ustawy o VAT ustawy, przez teren budowlany rozumie się grunt przeznaczony pod zabudowę zgodnie z miejscowym planem zagospodarownia przestrzennego. Tym samym uważa Pani, że przedmiotowe działki powinny być zwolnione z podatku VAT, gdyż spełniają one warunki ustawy, które w tym przypadku zwalniają wywłaszczenie/sprzedaż/ gruntów rolnych niezabudowanych i niebudowlanych.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które Pani przedstawiła we wniosku jest prawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1570 ze zm.), zwanej dalej „ustawą” lub „ustawa o VAT”:

Stosownie do art. 2 pkt 6 ustawy o VAT:

W myśl art. 7 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy:

Należy podkreślić, że co do zasady dla uznania, że dostawa towarów oraz świadczenie usługi podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, bezwzględnym warunkiem jest „odpłatność” za daną czynność, co wynika wprost z powołanego wyżej przepisu art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy.

Odpłatność oznacza wykonanie czynności (dostawy towarów oraz świadczenia usług) za wynagrodzeniem. W znaczeniu potocznym wynagrodzenie to zapłata za pracę, należność, a także odszkodowanie. Natomiast odpłatny to taki, który wymaga zapłacenia, zwrotu kosztów, płatny.

Z przywołanego przepisu art. 7 ust. 1 pkt 1 ustawy wynika, że czynność polegająca na przeniesieniu z nakazu organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w imieniu takiego organu lub przeniesienie z mocy prawa własności towarów (np. nieruchomości) w zamian za odszkodowanie stanowi dostawę towarów. W tej sytuacji bez znaczenia jest fakt, że dostawa nie jest de facto następstwem decyzji właściciela, lecz wynika z nakazu organu władzy publicznej lub z mocy samego prawa. Odszkodowanie w tym przypadku pełni funkcję wynagrodzenia za przeniesienie własności towarów, czyniąc tego rodzaju dostawę faktycznie odpłatną. W konsekwencji należy stwierdzić, że przeniesienie z nakazu organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w imieniu takiego organu lub przeniesienie z mocy prawa własności towarów (w tym np. nieruchomości) w zamian za odszkodowanie – na podstawie art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy – podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Należy przy tym zaznaczyć, że opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług nie podlega samo odszkodowanie, lecz stanowiące dostawę towarów przeniesienie własności nieruchomości w zamian za wynagrodzenie przyjmujące formę odszkodowania.

Zgodnie z art. 112 ust. 2 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 344 ze zm.),

W myśl art. 128 ust. 1 ww. ustawy,

Zakres opodatkowania podatkiem VAT wyznacza nie tylko czynnik przedmiotowy – opodatkowaniu podlega odpłatna dostawa towarów lub odpłatne świadczenie usług, ale także czynnik podmiotowy – czynności muszą być wykonywane przez podatnika.

 Zgodnie z art. 15 ust. 1 i 2 ustawy:

W związku z powyższym, należy stwierdzić, że dostawa towarów i świadczenie usług będzie podlegało opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług tylko w sytuacji, gdy czynność dokonana zostanie przez podmiot o statusie podatnika, który działa w takim charakterze w odniesieniu do tej konkretnie czynności. Natomiast dla stwierdzenia, że dla danej transakcji podmiot jest podatnikiem podatku od towarów i usług konieczne jest prowadzenie przez niego działalności gospodarczej w rozumieniu przepisów ustawy.

Jak wyjaśniono wyżej, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług nie podlega samo odszkodowanie, lecz stanowiące dostawę towarów – przeniesienie własności nieruchomości w zamian za wynagrodzenie przyjmujące formę odszkodowania.

Wobec powyższego należy wskazać, że przekazanie przez Panią nieruchomości dokonywane w związku z decyzją wywłaszczeniową stanowi odpłatną dostawę towarów, o której mowa w art. 7 ust. 1 pkt 1 ustawy, podlegającą opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, a Pani dla tej czynności działa w charakterze podatnika, o którym mowa w art. 15 ust. 1 ustawy. W tym przypadku, odszkodowanie pełni funkcję wynagrodzenia za przeniesienie własności towarów.

Przepisy ustawy o podatku od towarów i usług przewidują dla niektórych towarów i usług zwolnienie od podatku.

W myśl art. 43 ust. 1 pkt 9 ustawy:

Przez tereny budowlane – w świetle art. 2 pkt 33 ustawy – rozumie się:

Opodatkowane są zatem dostawy, których przedmiotem są nieruchomości gruntowe niezabudowane, będące terenami budowlanymi w rozumieniu ww. art. 2 pkt 33 ustawy, pozostałe natomiast dostawy gruntów niezabudowanych, innych niż tereny budowlane – są zwolnione od podatku.

Według art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 977 ze zm.):

Jak stanowi art. 4 ust. 1 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym:

Na podstawie art. 4 ust. 2 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym:

O przeznaczeniu nieruchomości stanowią zatem akty prawa miejscowego. Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego – jako źródło prawa miejscowego, a w przypadku jego braku decyzja o warunkach zabudowy – jako akt indywidualny prawa administracyjnego.

W tym miejscu warto wyjaśnić, że stosownie do treści wyroku Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 28 marca 1996 r. w sprawie C-468/93 Gemeente Emmen – „teren budowlany” oznacza każdy nieuzbrojony lub uzbrojony teren uznany przez państwa członkowskie za teren z przeznaczeniem pod zabudowę.

W konsekwencji, generalnie opodatkowane podatkiem VAT są dostawy, których przedmiotem są nieruchomości gruntowe zabudowane i niezabudowane, przy czym w przypadku tych ostatnich opodatkowane są wyłącznie te, których przedmiotem są tereny budowlane, czyli tereny przeznaczone pod zabudowę zgodnie z miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego, a w przypadku braku takiego planu – zgodnie z decyzją o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu, o których mowa w przepisach o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym. Pozostałe natomiast dostawy gruntów niezabudowanych, dla których nie obowiązuje plan zagospodarowania przestrzennego oraz nie wydano decyzji o warunkach zabudowy – są zwolnione od podatku VAT. Ustawa o podatku od towarów i usług w kontekście zastosowania właściwej stawki podatku VAT przy sprzedaży gruntu nakazuje oceniać przeznaczenie tego gruntu wyłącznie na podstawie istniejącego planu zagospodarowania przestrzennego oraz wydanych decyzji o warunkach zabudowy.

Z opisu sprawy wynika, że jest Pani czynnym podatnikiem VAT z tytułu prowadzenia działalności rolniczej. W roku 2022 roku na mocy decyzji natychmiastowej wykonalności została Pani wywłaszczona z działek o nr (...) i (...) pod budowę drogi ekspresowej (...) przez Skarb Państwa. W 2023 roku otrzymała Pani decyzję od (...), w której zostało ustalone odszkodowanie za w/w działki. Działki nr (...) i nr (...) są niezabudowane. Była Pani właścicielem w/w działek od 2012 roku, gdy otrzymała je w darowiźnie od rodziców. Do momentu wywłaszczenia nie przyczyniła się Pani do wywłaszczenia, ani nie wykonywała żadnych czynności w celu przygotowania w/w działek do wywłaszczenia, ani do podniesienia ich wartości. Wywłaszczenie nastąpiło wbrew Pani woli i wszelakie czynności dążące do wywłaszczenia dokonane były przez instytucje państwowe. Przed wywłaszczeniem działek rolnych i dróg wewnętrznych nie miały planu zagospodarowania przestrzennego i decyzji o warunkach zabudowy, a Pani o taki plan oraz decyzję nie zabiegała. Działka o nr (...) i działka o nr (...) nie posiadały Miejscowego Planu Zagospodarowania Przestrzennego i nie stanowiły gruntu przeznaczonego pod zabudowę.

Okoliczności sprawy wskazują, że do dnia wywłaszczenia przedmiotowych działek – nieruchomości te nie były objęte miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego. Jednocześnie należy dodać, iż do dnia wywłaszczenia dla nieruchomości gruntowych nr (...) oraz (...) nie były wydane decyzje o warunkach zabudowy.

Mając powyższe na uwadze należy stwierdzić, że czynność przeniesienia prawa własności przedmiotowych działek, w zamian za odszkodowanie w trybie wywłaszczenia, podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, na podstawie art. 5 ust. 1 ustawy, stanowiąc odpłatną dostawę towarów, o której mowa w art. 7 ust. 1 pkt 1 ustawy, która korzysta ze zwolnienia od podatku, na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 9 ustawy.

Zatem odszkodowanie za wywłaszczenie nieruchomości niezabudowanych nr (...) oraz (...), które w momencie wywłaszczenia były gruntem niezabudowanym usytuowanym na obszarze, który nie był przeznaczony pod zabudowę, korzysta ze zwolnienia od podatku od towarów i usług, na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 9 ustawy.

Zatem Pani stanowisko jest prawidłowe.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego, który Pani przedstawiła i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia.

Zgodnie z art. 14b § 3 ustawy Ordynacja podatkowa, składający wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej obowiązany jest do wyczerpującego przedstawienia zaistniałego stanu faktycznego albo zdarzenia przyszłego. Organ jest ściśle związany przedstawionym we wniosku stanem faktycznym (opisem zdarzenia przyszłego). Zainteresowany ponosi ryzyko związane z ewentualnym błędnym lub nieprecyzyjnym przedstawieniem we wniosku opisu stanu faktycznego (zdarzenia przyszłego). Interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, gdy rzeczywisty stan faktyczny sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie ze stanem faktycznym (opisem zdarzenia przyszłego) podanym w złożonym wniosku. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego w opisie sprawy, udzielona odpowiedź traci swą aktualność.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

- Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli: Pani sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego i zastosuje się Pani do interpretacji.

- Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Ma Pani prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1634 ze zm.; dalej jako „PPSA”.

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

- w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

- w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa.