Interpretacja indywidualna z dnia 25 stycznia 2024 r., Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0114-KDIP3-2.4011.995.2023.2.MN

Możliwość skorzystania z umorzenia kwoty kredytu w zakresie kapitału i odsetek oraz ubezpieczenia kredytu.

Interpretacja indywidualna – stanowisko w części prawidłowe i w części nieprawidłowe

Szanowny Panie,

stwierdzam, że Pana stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego w podatku dochodowym od osób fizycznych jest: 

• prawidłowe w części dotyczącej skorzystania z zaniechania poboru podatku z tytułu umorzenia kwoty kapitału i odsetek;
• nieprawidłowe w części dotyczącej skorzystania z zaniechania poboru podatku z tytułu umorzenia kwoty ubezpieczenia niskiego wkładu własnego oraz z tytułu podwyżki marży wynikającej z brakującego wkładu własnego.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

20 listopada 2023 r. wpłynął Pana wniosek z 19 listopada 2023 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy zaniechania poboru podatku z tytułu umorzenia kredytu zaciągniętego na cele mieszkaniowe. Uzupełnił go Pan – w odpowiedzi na wezwanie – pismem z 17 grudnia 2023 r. (wpływ 17 grudnia 2023 r.).

Treść wniosku jest następująca:

Opis stanu faktycznego

We wrześniu 2023 r. po podpisaniu ugody z bankiem i zapłaceniu kwoty (…) zł, dokonał Pan spłaty zaciągniętego w 2006 r. kredytu hipotecznego denominowanego w CHF, którego umowa zawierała liczne klauzule abuzywne.

W wyniku ugody bank umorzył część kredytu w kwocie (…) zł.

Nigdy wcześniej nie korzystał Pan z umorzenia kredytu, całość kredytu była przeznaczona na zakup jednego mieszkania.

W czasie podpisywania ugody, po tym jak przedstawił Pan stan rzeczy, poinformowano Pana, że powinien Pan zwrócić się do Krajowej Informacji Skarbowej z prośbą o indywidualną interpretację podatkową, aby była pewność, czy od kwoty tej ma Pan zapłacić podatek. Taką samą poradę otrzymał Pan również, gdy zadzwonił Pan na infolinię Krajowej Informacji Skarbowej.

Po tym, jak przez wiele lat mieszkał Pan z dala od miejsca pracy, w 2005 r. mając coraz więcej obowiązków służbowych i nadgodzin, postanowił Pan poszukać mieszkania w miejscu, z którego dojazdy nie zajmowałyby tyle czasu (dojazd z dwiema przesiadkami). Prawa jazdy ani samochodu do dziś Pan nie ma, porusza się Pan komunikacją miejską.

Udało się Panu znaleźć mieszkanie w lokalizacji bliższej centrum i w 2006 r. zakupił je Pan zaciągając wspomniany wyżej kredyt.

W mieszkaniu (do remontu, standard z lat 80-tych) zamieszkał Pan, wymienił drzwi, okna i zameldował się Pan w nim, jednak był Pan w stanie tam mieszkać tylko około roku.

Okazało się, że mimo bardziej centralnej lokalizacji i pierwszego wrażenia stabilnego i bezpiecznego otoczenia, ma ono wiele wad, których nikt nie mógł przewidzieć. Okazało się, że na podwórku, na które wychodzą okna, regularnie odbywa się konsumpcja alkoholu, jest głośno i jest klimat agresji, a osoby zamieszkujące dwa sąsiadujące mieszkania nie umieją żyć bez głośnej muzyki. Gdy próbował Pan rozmawiać, unikano kontaktu z Panem. W budynku planowano likwidację piecyków gazowych w łazienkach, wymianę pionów c.o. oraz starych kaloryferów - wszystko to do dziś nie nastąpiło. I to mimo to, że wspólnota podjęła decyzję o nadbudowaniu na budynku kolejnej kondygnacji, co przyniosło dodatkowe zyski. Wskutek braku wymiany ww. instalacji nie można przeprowadzić generalnego remontu łazienki (piecyk i rury w małej łazience zajmują dużo miejsca), nie można też sensownie zaplanować remontu kuchni czy zamówić mebli kuchennych w zabudowie z prawdziwego zdarzenia (z uwagi na położenie rur i żeliwnego kaloryfera, który znajduje się na środku ściany, ok. 2m nad podłogą). Od kilku lat, z uwagi na rosnące koszty, wymiana ta wydaje się już nierealna, ponieważ wymagałaby zaciągnięcia przez wspólnotę ogromnego kredytu, a wtedy część mieszkańców nie poradziłaby sobie z płaceniem funduszu remontowego. Jak Pan wspomniał, nie ma Pan samochodu, ale okazało się, że zamykane podwórko, które wydawało się bezpiecznym miejscem do parkowania, również takim nie jest. Parkowanie na podwórku kosztuje słono - za aktywny chip do szlabanu trzeba płacić 100 zł miesięcznie. Nie daje to jednak bezpieczeństwa, ponieważ działa tu „prawo dżungli” - jeśli na podwórku zaczyna parkować samochód, który nie pojawiał się tu wcześniej, karoseria jest rysowana. Chyba najmniejszy, ale widoczny z okien problem to nieinwestowanie w budowę prawdziwej altany śmietnikowej. Meble, gabaryty i inne nietypowe przedmioty, jakie wyrzucają mieszkańcy wszystkich domów wychodzących na podwórko są składowane na trawniku sąsiadującym z altaną.

Widząc, że problemy w tym miejscu są nie do rozwiązania, po roku wyprowadził się Pan do posiadanego mieszkania spółdzielczego własnościowego z dala od centrum. Po pewnym czasie i minimalnym odświeżeniu nowego mieszkania (pomalowanie starych tapet) wystawił Pan mieszkanie na wynajem i wynajął je Pan. Liczy Pan na to, że w mieszkaniu tym jeszcze Pan zamieszka, a z biegiem czasu jednak pojawią się nowe możliwości sfinansowania remontu (likwidacja piecyków gazowych, c.o., kaloryfery), których wspólnota do dziś nadal nie widzi i zmieni się nieco otoczenie.

Uzupełnienie opisu stanu faktycznego

Kredyt został udzielony przez (…) S.A., którego działalność podlega nadzorowi państwowego organu nadzoru nad rynkiem finansowym.

Kredyt został zabezpieczony hipoteka na nieruchomości – mieszkanie własnościowe.

Przed umorzeniem zobowiązania doszło do przewalutowania kredytu z franka szwajcarskiego na polski złoty po kursie średnim NBP z dnia (…) 2023 r. (1 CHF = 4,6910 PLN), link do tabeli NBP (...).

Do zawartej z bankiem w 2006 r. umowy o kredyt hipoteczny dla osób fizycznych waloryzowany kursem CHF został zawarty aneks, którego przedmiotem jest zmiana kredytu waloryzowanego do waluty obcej na kredyt złotowy i zmiana wysokości i zasad spłaty wierzytelności kredytowej wynikającej z tejże umowy.

Na kwotę umorzenia składa się zadłużenie z tytułu kapitału kredytu, tj. (…) PLN oraz kwota (…) PLN stanowiąca koszty opłaconego przez Pana ubezpieczenia niskiego wkładu własnego oraz z tytułu podwyżki w marży wynikającej z brakującego wkładu własnego.

Pytanie

Czy od umorzonej kwoty kredytu w wysokości (…) zł ma Pan zapłacić podatek?

Pana stanowisko w sprawie

Zakupu mieszkania dokonał Pan na potrzeby własne, ale niemożliwe do przewidzenia warunki i otoczenie sprawiły, że zamieszkanie w lepiej skomunikowanym miejscu z szybkim połączeniem tramwajowym i autobusowym oraz oszczędzenie czasu na dojazdach byłyby okupione dużymi niedogodnościami.

Przystępując do ugody z bankiem, zakładał Pan, że podatek od anulowanej kwoty kredytu będzie musiał Pan zapłacić, ponieważ sądził Pan, że Urząd Skarbowy bez względu na złożoność sytuacji będzie postrzegał Pana nie jako osobę, która chciała rozwiązać problem dojazdów, tylko jako rodzaj „inwestora”, który po jakimś czasie nieruchomość i tak postanowił wynająć. Jedyne, co może Pan zrobić, to opisać stan rzeczy - prosić o jego ocenę i decyzję.

Jednocześnie uważa Pan, że od umorzonej kwoty nie powinien Pan zapłacić podatku.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawił Pan we wniosku jest w części prawidłowe i w części nieprawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Reguły dotyczące opodatkowania

Zgodnie z treścią art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2647 ze zm.):

Stosownie do art. 9 ust. 2 ww. ustawy:

Jak stanowi art. 11 ust. 1 cytowanej ustawy:

Za przychody należy zatem uznać każdą formę przysporzenia majątkowego, zarówno formę pieniężną jak i niepieniężną, w tym nieodpłatne świadczenia otrzymane przez podatnika.

Dla celów podatkowych przyjmuje się, że nieodpłatne świadczenie obejmuje każde działanie lub zaniechanie na rzecz innej osoby oraz wszystkie zdarzenia prawne i zdarzenia gospodarcze w działalności podmiotów, których skutkiem jest przysporzenie majątku innej osoby, mające konkretny wymiar finansowy.

Źródła przychodów

W myśl art. 10 ust. 1 pkt 9 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Stosownie do art. 20 ust. 1 ww. ustawy:

Użycie w powyższym przepisie sformułowania „w szczególności”, wskazuje, że definicja przychodów z innych źródeł ma charakter otwarty i nie ma przeszkód, aby do tej kategorii zaliczyć również przychody inne niż wymienione wprost w przepisie art. 20 ust. 1 ustawy. O przychodzie podatkowym z innych źródeł będziemy mówić w każdym przypadku, kiedy u podatnika wystąpią realne korzyści majątkowe.

Umorzenie kredytu

Instytucja kredytu uregulowana została przepisami ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2488).

Zgodnie z treścią art. 69 ust. 1 ww. ustawy,

Podkreślić należy, że otrzymanie kredytu i jego spłata na warunkach przewidzianych w umowie kredytowej są obojętne podatkowo. Przychód po stronie kredytobiorcy pojawia się w przypadku, kiedy dochodzi do umorzenia kredytu, jego części lub odsetek. Wtedy bowiem kredytobiorca osiąga konkretne przysporzenie majątkowe (przychód w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych).

Wskazał Pan, że w wyniku zawarcia ugody z bankiem, bank umorzył Panu istniejące zadłużenie.

Tym samym, umorzoną Panu kwotę wierzytelności z tytułu zaciągniętego kredytu należy zakwalifikować do przychodu z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 w zw. z art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Zaniechanie poboru podatku

Jednakże zgodnie z § 1 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 11 marca 2022 r. w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe (Dz. U. z 2022 r. poz. 592) zmienionym Rozporządzeniem Ministra Finansów z dnia 20 grudnia 2022 r. (Dz. U. 2022 poz. 2743):

Z kolei § 4 cytowanego rozporządzenia stanowi, że:

Natomiast w myśl § 3 komentowanego rozporządzenia:

Zgodnie z treścią ww. art. 21 ust. 25 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Zatem zaniechanie poboru podatku do umorzonych osobom fizycznym kwot wierzytelności z tytułu kredytów znajdzie zastosowanie, jeżeli zostaną spełnione łącznie następujące przesłanki:

1.kredyt był zaciągnięty na realizację inwestycji mieszkaniowej;

2.kredyt był udzielony przed dniem 15 stycznia 2015 r. przez podmioty uprawnione do udzielania kredytów na podstawie odrębnych ustaw;

3.kredyt był zabezpieczony hipotecznie;

4.kredytobiorca nie korzystał wcześniej z umorzenia zobowiązania z tytułu innego kredytu na własne cele mieszkaniowe zabezpieczonego hipotecznie.

Przedstawił Pan informacje, z których wynika, że:

1.w 2006 r. zaciągnął Pan kredyt hipoteczny w walucie CHF na zakup mieszkania;

2.w mieszkaniu tym Pan zamieszkiwał przez około rok, następnie zostało ono wynajęte;

3.podpisał Pan z bankiem ugodę do umowy kredytowej, na mocy której bank umorzył Panu istniejące zadłużenie;

4.w skład umorzonej kwoty oprócz kapitału wchodziła również kwota stanowiąca koszty ubezpieczenia niskiego wkładu własnego oraz podwyżki marży wynikającej z brakującego wkładu własnego.

Powziął Pan wątpliwość, czy od umorzonej wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego powinien Pan zapłacić podatek dochodowy od osób fizycznych.

Pana skutki podatkowe z tytułu umorzenia przez bank wierzytelności

Jedną z przesłanek skorzystania z zaniechania poboru podatku jest przeznaczenie tego kredytu na wydatki, o których mowa w art. 21 ust. 25 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Katalog wydatków stanowiących „własne cele mieszkaniowe” podatnika wymieniony w art. 21 ust. 25 ustawy ma charakter zamknięty – jest to wyliczenie enumeratywne.

Wydatkowanie przychodu na własne cele mieszkaniowe oznacza, według stanowiska prezentowanego w orzecznictwie i doktrynie, że celem podatnika jest realizacja potrzeby zapewnienia sobie tzw. „dachu nad głową”.

Z opisu sprawy wynika, że kredyt został przeznczony na nabycie lokalu mieszkalnego. W mieszkaniu tym zamieszkiwał Pan przez około roku, a następnie zostało ono wynajęte.

Wskazując jako cel mieszkaniowy wydatki poniesione na nabycie lokalu mieszkalnego, ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych nie określa, kiedy i jak długo podatnik powinien mieszkać w nabytym lokalu mieszkalnym, żeby nastąpiła realizacja celu mieszkaniowego. Tym samym brak jest podstaw do uznania, że podatnik nie realizuje celu mieszkaniowego w przypadku, gdy nabył lokal mieszkalny w celu zamieszkania w nim, ale w lokalu tym – z różnych powodów – zamieszkiwał tylko czasowo.

Zatem przesłanka dotycząca wydatkowania środków z kredytu na własny cel mieszkaniowy została spełniona.

Należy jednak mieć na uwadze, że z literalnego brzmienia cytowanego wcześniej § 1 ust. 2 pkt 3 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 11 marca 2022 r. w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe wynika, że kwotami wierzytelności, które mogą korzystać z zaniechania są kwoty kapitału, odsetek, prowizji i opłat niezbędnych do zawarcia kredytu mieszkaniowego, zaś „koszty usług dodatkowych, w szczególności ubezpieczeń” nie mogą z tego zaniechania skorzystać.

Zatem z zaniechania może skorzystać kwota umorzonego zadłużenia z tytułu kapitału kredytu.

W tym zakresie Pana stanowisko należało uznać za prawidłowe.

Natomiast do kwoty umorzonej wierzytelności w części dotyczącej kosztów ubezpieczenia niskiego wkładu własnego oraz z tytułu podwyżki w marży wynikającej z brakującego wkładu własnego nie ma zastosowania § 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 11 marca 2022 r. w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe.

Kwota ta stanowi dla Pana przychód podlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

W tym zakresie Pana stanowisko należało więc uznać za nieprawidłowe.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego, który Pan przedstawił i stanu prawnego, który obowiązywał w dacie zaistnienia zdarzenia.

Przedmiotem interpretacji wydanej na podstawie art. 14b ustawy Ordynacja podatkowa jest sam przepis prawa. Istotą interpretacji indywidualnej jest rozstrzygnięcie, czy prawidłowo postrzega Pan, jakie skutki prawne na gruncie określonych przepisów prawa podatkowego wywołuje przedstawiony przez Pana stan faktyczny. W polskim systemie prawa podatkowego obowiązuje zasada samoobliczenia podatku. Wydanie interpretacji indywidualnej nie zwalnia podatnika z obowiązku obliczenia podstawy opodatkowania oraz zobowiązania podatkowego. Stąd też Organ interpretacyjny nie analizował przedstawionych przez Pana kwot.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

• Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli: Pana sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego i zastosuje się Pan do interpretacji.
• Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

• Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Ma Pan prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego (...). Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1634; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

• w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo
• w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.).