Wyszukaj po identyfikatorze keyboard_arrow_down
Wyszukiwanie po identyfikatorze Zamknij close
ZAMKNIJ close
account_circle Jesteś zalogowany jako:
ZAMKNIJ close
Powiadomienia
keyboard_arrow_up keyboard_arrow_down znajdź
removeA addA insert_drive_fileWEksportuj printDrukuj assignment add Do schowka
insert_drive_file

Interpretacja

Interpretacja indywidualna z dnia 24 listopada 2023 r., Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0113-KDIPT1-1.4012.599.2023.2.ŻR

Prawo do skorzystania ze zwolnienia na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 29 lit. a lub art. 43 ust. 1 pkt 29 lit. c w odniesieniu do usługi doradztwa zawodowego i pośrednictwa pracy. Prawo do skorzystania ze zwolnienia na podstawie § 3 ust. 1 pkt 14 rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie zwolnień od podatku od towarów i usług oraz warunków stosowania tych zwolnień w odniesieniu do szkoleń z zakresu kompetencji miękkich i wiedzy o rynku pracy. Prawo do skorzystania ze zwolnienia na podstawie art. 113 ust. 1 ustawy w odniesieniu do usług polegających na przygotowaniu i obsłudze projektów dotacyjnych finansowanych w ramach środków publicznych i prywatnych z obszaru m.in. edukacji, ochrony zdrowia, opieki nad dziećmi do lat 3, wsparcia MŚP – na rzecz innych podmiotów (firmy prywatne, organizacje społeczne, fundacje, stowarzyszenia, jst).

Interpretacja indywidualna

– stanowisko nieprawidłowe

Szanowna Pani,

stwierdzam, że stanowisko Pani w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego w podatku od towarów i usług jest nieprawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

1 września 2023 r. wpłynął Pani wniosek z 1 września 2023 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy:

-prawa do skorzystania ze zwolnienia na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 29 lit. a lub art. 43 ust. 1 pkt 29 lit. c w odniesieniu do usługi doradztwa zawodowego i pośrednictwa pracy,

-prawa do skorzystania ze zwolnienia na podstawie § 3 ust. 1 pkt 14 rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie zwolnień od podatku od towarów i usług oraz warunków stosowania tych zwolnień w odniesieniu do szkoleń z zakresu kompetencji miękkich i wiedzy o rynku pracy,

-prawa do skorzystania ze zwolnienia na podstawie art. 113 ust. 1 ustawy w odniesieniu do usług polegających na przygotowaniu i obsłudze projektów dotacyjnych finansowanych w ramach środków publicznych i prywatnych z obszaru m.in. edukacji, ochrony zdrowia, opieki nad dziećmi do lat 3, wsparcia MŚP – na rzecz innych podmiotów (firmy prywatne, organizacje społeczne, fundacje, stowarzyszenia, jst).

Uzupełniła go Pani – w odpowiedzi na wezwanie – 30 października 2023 r. (data wpływu).

Treść wniosku jest następująca:

Opis stanu faktycznego

Od dnia 02.09.2019 r. prowadzi Pani działalność gospodarczą. W ramach prowadzonej działalności wykonuje Pani usługi zaliczane do podklasy PKD:

-70.22.Z Pozostałe doradztwo w zakresie prowadzenia działalności gospodarczej i zarządzania,

-85.60.Z Działalność wspomagająca edukację,

-85.59.B Pozostałe pozaszkolne formy edukacji, gdzie indziej niesklasyfikowane,

-85.59.A Nauka języków obcych,

-82.11.Z Działalność usługowa związana z administracyjną obsługą biura,

-78.30.Z Pozostała działalność związana z udostępnianiem pracowników,

-78.20.Z Działalność agencji pracy tymczasowej,

-78.10.Z Działalność związana z wyszukiwaniem miejsc pracy i pozyskiwaniem pracowników.

Obecnie jest Pani zarejestrowana jako czynny podatnik podatku od towarów i usług.

Rodzaje świadczonych usług:

1.Doradztwo zawodowe i pośrednictwo pracy - usługi prowadzone są dla osób dorosłych, indywidualnie i grup (osoby bezrobotne, bierne zawodowo bądź pracujące - zagrożone utratą zatrudnienia). Usługi te są elementem kompleksowego wsparcia, obejmującego w szczególności szkolenia prowadzące do nabycia kwalifikacji lub kompetencji zawodowych. Celem wsparcia jest aktywizacja zawodowa osób nim objętych. Doradztwo zawodowe i pośrednictwo pracy są więc ściśle związane z usługą kształcenia zawodowego i niezbędne do wykonywania usługi podstawowej.

Zgodnie z ustawą o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (art. 18) prowadzenie działalności gospodarczej w zakresie świadczenia usług:

1)pośrednictwa pracy,

2)doradztwa personalnego,

3)poradnictwa zawodowego,

4)pracy tymczasowej

- jest działalnością regulowaną w rozumieniu ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców i wymaga wpisu do rejestru podmiotów prowadzących agencje zatrudnienia. Uzyskała go Pani w dniu ... 2020 (nr ...). W związku z wpisem do ... podlega Pani kontroli Wojewódzkiego Urzędu Pracy oraz Marszałka Województwa ... .

2.Szkolenia z zakresu kompetencji miękkich i wiedzy o rynku pracy - organizowane na zlecenie innych podmiotów (w ramach projektów, w których min. 70% wydatków finansowanych jest ze środków publicznych). Usługi te są ściśle związane z usługą kształcenia zawodowego i niezbędne do wykonywania usługi podstawowej.

3.Przygotowanie i obsługa projektów dotacyjnych finansowanych w ramach środków publicznych i prywatnych z obszaru m.in. edukacji, ochrony zdrowia, opieki nad dziećmi do lat 3, wsparcia MŚP - na rzecz innych podmiotów (firmy prywatne, organizacje społeczne, fundacje, stowarzyszenia, jst). Świadczone usługi obejmują:

-przygotowywanie wniosków aplikacyjnych,

-nadzór merytoryczny nad realizacją zadań,

-kontrola wydatków w ramach projektu,

-prowadzenie dokumentacji projektowej,

-przygotowywanie sprawozdań i rozliczeń,

-monitorowanie wskaźników.

Podział przychodów w roku 2022: 50% pkt 1 i 2/ 50% pkt 3 (nie przekroczono 200 000 zł).

Uzupełnienie opisu stanu faktycznego

Świadczone przez Panią usługi są elementem ścieżki wsparcia dla uczestników projektów współfinansowanych ze środków unijnych. Jej celem jest przekwalifikowanie, wejście lub powrót uczestnika na rynek pracy. Ścieżka ta obejmuje w szczególności:

a)Doradztwo zawodowe, tj. proces służący zidentyfikowaniu i przeanalizowaniu wiedzy, umiejętności i kompetencji społecznych osoby, w tym jej uzdolnień i motywacji, po to, by opracować plan rozwoju zawodowego, plan reorientacji zawodowej lub projekt szkolenia. Doradca pomaga opracować profesjonalne cv, przygotować się do rozmowy kwalifikacyjnej, orientować się na rynku pracy.

Poradnictwo indywidualne (doradztwo indywidualne) realizowane jest w formie indywidualnych spotkań - porad zawodowych - polegających na bezpośrednim kontakcie doradcy zawodowego z uczestnikiem projektu w celu zapewnienia kompleksowego wsparcia prowadzącego do rozwiązania problemu zawodowego. Doradca zawodowy realizując poradnictwo indywidualne może stosować te metody lub narzędzia, w zakresie których został przeszkolony i posiada wymagane uprawnienia (jeżeli ich stosowanie tego wymaga). Do prowadzenia usług z zakresu doradztwa zawodowego wymagane są kwalifikacje i staż pracy określone każdorazowo przez podmiot realizujący projekt.

Poradnictwo zawodowe – grupowe, tj. wsparcie polegające na grupowym podnoszeniu kompetencji uczestników w zakresie sporządzania dokumentów aplikacyjnych, zarządzania czasem w poszukiwaniu pracy, przygotowania do rozmowy kwalifikacyjnej, autoprezentacji jest zwykle traktowane jako szkolenie (prowadzące do nabycia kompetencji miękkich).

b)Szkolenie zawodowe - oznaczają pozaszkolne zajęcia mające na celu uzyskanie, uzupełnienie lub doskonalenie umiejętności i kwalifikacji zawodowych lub ogólnych, potrzebnych do wykonywania pracy, w tym umiejętności poszukiwania zatrudnienia.

Mogą być realizowane jako szkolenia zamknięte lub szkolenia otwarte:

·szkolenie otwarte - szkolenia o ustalonej z góry dacie, miejscu, programie lub ramach merytorycznych, grupie docelowej, celach szkoleniowych i cenie. Są to szkolenia, na które jest prowadzony otwarty nabór uczestników i są organizowane niezależnie i bez bezpośredniego związku ze wsparciem przewidzianym w konkretnym projekcie;

·szkolenie zamknięte - szkolenia organizowane na potrzeby konkretnego projektu, którego zakres, tematyka i grupa docelowa wynikają z działań projektowych.

Szkolenia powinny być zgodne ze zdiagnozowanymi potrzebami i potencjałem uczestnika projektu oraz zdiagnozowanymi potrzebami na rynku pracy. Ich dobór dla konkretnego uczestnika jest efektem pracy w ramach doradztwa zawodowego, dlatego generalnie zalecane jest, aby na etapie przygotowania projektu nie zakładać konkretnych tematów szkoleń zawodowych.

Szkolenia realizowane są przez podmioty wyłonione w ramach procedur konkurencyjnych, dysponujące uprawnieniami do realizacji danego typu szkolenia (w tym akredytacjami, licencjami, itp., jeśli takie są wymagane dla danego rodzaju szkolenia). Każde szkolenie musi prowadzić do uzyskania kwalifikacji lub nabycia kompetencji potwierdzonych odpowiednim dokumentem. Usługi szkoleniowe powinny być realizowane przez instytucje posiadające wpis do Rejestru Instytucji Szkoleniowych prowadzonego przez Wojewódzki Urząd Pracy właściwy ze względu na siedzibę instytucji szkoleniowej. Posiada Pani taki wpis - aktualnie tylko na potrzeby szkoleń z zakresu kompetencji miękkich (uniwersalnych). Nie prowadzi Pani szkoleń prowadzących do nabycia kwalifikacji w ramach konkretnego zawodu.

c)Pośrednictwo pracy - obejmuje wsparcie osoby w zakresie znalezienia stosownych ofert pracy i podjęcia kontaktu z potencjalnym pracodawcą. Może mieć charakter ciągły i towarzyszyć każdej formie aktywizacji, a pośrednik pracy monitoruje i dokumentuje aktywność uczestnika w poszukiwaniu pracy (w tym oferty pracy pozyskiwane w trakcie realizacji wsparcia). Może też mieć charakter cyklu spotkań indywidualnych finalizujących ścieżkę wsparcia. Do prowadzenia usług z zakresu pośrednictwa pracy wymagane są kwalifikacje i staż pracy określone każdorazowo przez podmiot realizujący projekt.

Pośrednictwo pracy polega na wykonywaniu czynności mających na celu osiągnięcie efektu polegającego na jak najtrafniejszym doborze odpowiedniej pracy dla osoby poszukującej pracy oraz właściwego kandydata na stanowisko pracy, odpowiadającego oczekiwaniom pracodawcy. Trafność tego doboru jest uwarunkowana wynikami pracy z uczestnikiem w ramach procesu doradztwa zawodowego i szkoleń - zarówno miękkich jak i zawodowych.

Oznacza to, że wszystkie elementy ścieżki wsparcia uczestnika, tj. usługi wykonywane w jej ramach muszą być ze sobą spójne: doradztwo zawodowe prowadzi do ustalenia najodpowiedniejszego dla danego uczestnika tematu i rodzaju szkolenia, a pośrednictwo pracy ma mu zapewnić oferty pracy i kontakt z pracodawcami w obszarze zgodnym ze zdiagnozowanym potencjałem i predyspozycjami zawodowymi.

Na pytanie: Czy świadczone przez Panią ww. usługi, wskazane w pkt 1 i 2 są usługami ściśle związanymi z usługą podstawową, tj. usługą w zakresie kształcenia zawodowego lub przekwalifikowania zawodowego korzystającą ze zwolnienia z opodatkowania podatkiem od towarów i usług? (należy wskazać konkretną podstawę prawną zwolnienia). wskazała Pani: Jw. Podstawa zwolnienia: art. 43 ust. 1 pkt 29 lit. a lub art. 43 ust. 1 pkt 29 lit. c. Związek miedzy tymi usługami wykazano powyżej.

Następnie na pytanie: W czym przejawia się niezbędność usług, wskazanych w pkt 1 i 2, do świadczenia usługi podstawowej? wskazała Pani: Jw.

Odpowiadajac na pytanie: Czy usługi wskazane w pkt 1 i 2 są wliczone w cenę usługi podstawowej, czy też są wycenione i regulowane odrębnie? wskazała Pani: Usługi te ze względu na swój odmienny charakter i wymagania odnośnie ich wykonawców są wyceniane i regulowane odrębnie (np. w ramach Standardów usług stanowiących załącznik do regulaminów naborów wniosków o dofinansowanie projektów).

Na pytanie: Czy w ramach jednej umowy oprócz usługi podstawowej świadczy Pani także usługi wskazane w pkt 1 i 2? odpowiedziała Pani: Na każdy rodzaj usługi (doradztwo zawodowe, szkolenia miękkie, pośrednictwo pracy) ma Pani osobne umowy.

Na pytanie: Czy głównym celem świadczonych przez Panią usług, wskazanych w pkt 1 i 2, jest osiągniecie dodatkowego dochodu, przez konkurencyjne wykonywanie tych czynności w stosunku do podatników niekorzystających z takiego zwolnienia? odpowiedziała Pani: Tak - usługi wskazane w pkt 1 i 2 są elementem wsparcia rekomendowanego jako skuteczne w ramach aktywizacji zawodowej określonych grup społecznych. Jako podmiot mający uprawnienia do ich wykonywania konkuruje Pani z podobnymi podmiotami, m.in. pod względem ceny oferowanych usług. Z wytycznych dotyczących kwalifikowalności wydatków rozliczanych w ramach projektów unijnych wynika zasada racjonalności wydatków, która zmusza podmioty realizujące projekty, do wyboru wykonawców z zachowaniem zasad uzyskiwania najlepszych efektów z danych nakładów.

W dalszej kolejności na pytanie: Czy usługi wskazane w pkt 1 i 2 są usługami samoistnymi świadczonymi przez Panią odrębnie od usługi podstawowej? odpowiedziała Pani: Nie.

Następnie na pytanie: Czy jest Pani podmiotem świadczącym usługi, o których mowa w art. 43 ust. 1 pkt 29 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t. j. Dz. U. z 2023 r., poz. 1570, ze zm.) lub § 3 ust. 1 pkt 13 lub 14 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 grudnia 2013 r. w sprawie zwolnień od podatku od towarów i usług oraz warunków stosowania tych zwolnień (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 955)? odpowiedziała Pani: Nie.

Na pytanie: Czy usługi, wskazane w pkt 1 i 2 świadczy Pani jako główny wykonawca czy podwykonawca? wskazała Pani: Świadczy Pani wskazane usługi jako główny wykonawca.

Odpowiadając na pytanie: Czy usługi świadczone przez podmiot, na zlecenie którego świadczy Pani usługi wymienione w pkt 1 i 2, korzystają ze zwolnienia z opodatkowania podatkiem VAT na podstawie przepisów art. 43 ust. 1 pkt 26 lub pkt 29 ustawy o podatku od towarów i usług lub § 3 ust. 1 pkt 13 lub 14 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 grudnia 2013 r. w sprawie zwolnień od podatku od towarów i usług oraz warunków stosowania tych zwolnień? (należy wskazać konkretną podstawę prawną zwolnienia). wskazała Pani: TAK - (załączyła Pani przykładowe oświadczenia o VAT składane przez podmioty dla których świadczy usługi).

Na pytanie: Czy posiada Pani stosowną dokumentację potwierdzającą, że źródłem finansowania (w 70%) usług wymienionych w pkt 2 są środki publiczne? odpowiedziała Pani: Tak - każdy z projektów unijnych, w ramach których świadczy Pani usługi jest finansowany lub współfinansowany ze środków publicznych w proporcji, która wynika z umów o dofinansowanie; informacja o współfinansowaniu jest też zawarta w umowach o świadczenie Pani usług (przykładowe Pani załączyła).

Następnie na pytanie: Czy w prowadzonej przez Panią działalności gospodarczej świadczyła/świadczy/będzie Pani świadczyła usługi doradztwa? Odpowiedziała Pani: Tak: świadczyła Pani, świadczy i zamierza świadczyć usługi doradztwa zawodowego.

Na pytanie: Czy wykonywała/wykonuje/zamierza Pani wykonywać czynności, o których mowa w art. 113 ust. 13 ustawy o podatku od towarów i usług, inne niż usługi doradztwa? wskazała Pani: Nie.

Odpowiadając na pytanie: Czy w ramach działalności gospodarczej wykonywała/wykonuje Pani inne usługi, niż usługi będące przedmiotem niniejszego wniosku? Jeśli tak, należy wskazać jakie oraz czy korzystają ze zwolnienia z opodatkowania podatkiem VAT i na podstawie jakich przepisów? wskazała Pani: Oprócz pisania, koordynacji i rozliczania projektów (ale to jest pkt 3 wniosku), zdarzyło się Pani przeprowadzić audyt dokumentacji projektowej (wystawiłam fv z VAT).

Pytania (ostatecznie przedstawione w uzupełnieniu wniosku)

1.Czy jako osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą ma Pani prawo skorzystać ze zwolnienia w podatku VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 29 lit. a lub art. 43 ust. 1 pkt 29 lit. c?

2.Czy jako osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą ma Pani prawo skorzystać ze zwolnienia w podatku VAT na podstawie paragraf 3 ust. 1 pkt 14 Rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20.12.2013 w sprawie zwolnień od podatku od towarów i usług oraz warunków stosowania tych zwolnień?

3.Czy jako osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą ma Pani prawo skorzystać ze zwolnienia w podatku VAT na podstawie art. 113 ust. 1 ustawy o VAT?

Pani stanowisko w sprawie (ostatecznie przedstawione w uzupełnieniu wniosku)

Pani zdaniem, ma Pani prawo skorzystać ze zwolnienia przedmiotowego do zdarzeń opisanych w punkcie 1 i 2 oraz zwolnienia podmiotowego opisanego w punkcie 3.

W Pani ocenie, czynności wykonywane przez Panią nie powinny podlegać opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. W związku z czym zaktualizuje Pani podstawę rejestracji do podatku VAT jako podatnik VAT, podatnik VAT zwolniony od miesiąca następnego po miesiącu wydania interpretacji w przedmiotowym zakresie.

Ad. 1

Podatnik wykonuje usługi doradztwa zawodowego i pośrednictwa pracy, które są bezpośrednio związane z usługami kształcenia zawodowego lub przekwalifikowania zawodowego (zależność między usługą dodatkową jaką jest doradztwo zawodowe i pośrednictwo pracy, a kształceniem zawodowym jako usługą podstawową wykazane jest w wyjaśnieniach pkt 1 litera a i c).

Mając na uwadze powyższą zależność, w Pani ocenie, może Pani korzystać ze zwolnienia w podatku VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 29 lit. a lub c. Przedsiębiorca wykonuje usługi dodatkowe, które mogą być prowadzone w formie i na zasadach określonych odrębnymi przepisami (m.in. agencja zatrudnienia) bądź całkowicie finansowaną ze środków publicznych (projekty finansowane ze środków z Unii Europejskiej), w związku z powyższym wskazała Pani art. 43 ust. 1 pkt 29 lit. a oraz art. 43 ust. 1 pkt 29 lit. c jako podstawę do zwolnienia w zależności od formy prowadzenia usług bądź źródła finansowania.

Ad. 2

Podatnik wykonuje usługi szkoleniowe, które są bezpośrednio związane z usługami kształcenia zawodowego lub przekwalifikowania zawodowego (zależność między usługą dodatkową jaką jest usługa szkolenia, a kształceniem zawodowym jako usługą podstawową wykazane jest w wyjaśnieniach pkt 1 litera b).

Mając na uwadze powyższą zależność, w Pani ocenie, może Pani skorzystać ze zwolnienia w podatku VAT na podstawie paragraf 3 ust. 1 pkt 14 Rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20.12.2013 w sprawie zwolnień od podatku od towarów i usług oraz warunków stosowania tych zwolnień (minimalna wartość dofinansowania to 70% jednak w większości projektów, to dofinansowanie rzędu 85%).

Ad. 3

Podatnik ze względu na niewielki udział przychodów opodatkowanych podatkiem VAT wykonywanych w związku z realizacją zadań opisanych w punkcie 3 uważa, iż może korzystać ze zwolnienia od podatku VAT w związku z art. 113 ust. 1.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które Pani przedstawiła we wniosku, jest nieprawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1570 ze zm.), zwanej dalej „ustawą”:

Opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlega odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Na mocy art. 8 ust. 1 ustawy:

Przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7 (...).

Zaznaczyć należy, że dokonywana czynność, która podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług może albo być opodatkowana właściwą stawką podatku, albo może korzystać ze zwolnienia od tego podatku.

Zakres i zasady zwolnienia od podatku od towarów i usług dostawy towarów lub świadczenia usług zostały określone m.in. w art. 43 ustawy.

W myśl art. 43 ust. 1 pkt 26 ustawy:

Zwalnia się od podatku usługi świadczone przez:

a)jednostki objęte systemem oświaty w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. – Prawo oświatowe, w zakresie kształcenia i wychowania,

b)uczelnie, jednostki naukowe Polskiej Akademii Nauk oraz instytuty badawcze, w zakresie kształcenia

– oraz dostawę towarów i świadczenie usług ściśle z tymi usługami związane.

Z uregulowania zawartego w wyżej cytowanym art. 43 ust. 1 pkt 26 lit. a ustawy wynika, że zwolnienie od podatku od towarów i usług obejmuje usługi w zakresie kształcenia i wychowania świadczone przez jednostki objęte systemem oświaty w rozumieniu przepisów ustawy Prawo oświatowe oraz dostawę towarów i świadczenie usług ściśle z tymi usługami związane.

Ze zwolnienia wskazanego w art. 43 ust. 1 pkt 26 lit. b ustawy, mogą korzystać uczelnie, jednostki naukowe Polskiej Akademii Nauk oraz instytuty badawcze, o ile świadczone przez te podmioty usługi są usługami kształcenia.

Natomiast zgodnie z art. 43 ust. 1 pkt 29 ustawy:

Zwalnia się od podatku usługi kształcenia zawodowego lub przekwalifikowania zawodowego, inne niż wymienione w pkt 26:

a)prowadzone w formach i na zasadach przewidzianych w odrębnych przepisach, lub świadczone przez podmioty, które uzyskały akredytację w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. – Prawo oświatowe – wyłącznie w zakresie usług objętych akredytacją, lub

b)finansowane w całości ze środków publicznych

– oraz świadczenie usług i dostawę towarów ściśle z tymi usługami związane.

Według regulacji art. 43 ust. 17 ustawy:

Zwolnienia, o których mowa w ust. 1 pkt 18, 18a, 22-24, 26, 28, 29, 31, 32 i 33 lit. a, nie mają zastosowania do dostawy towarów lub świadczenia usług ściśle związanych z usługami podstawowymi, jeżeli:

1)nie są one niezbędne do wykonania usługi podstawowej, zwolnionej zgodnie z ust. 1 pkt 18, 18a, 22-24, 26, 28, 29, 31, 32 i 33 lit. a lub

2)ich głównym celem jest osiągnięcie dodatkowego dochodu przez podatnika, przez konkurencyjne wykonywanie tych czynności w stosunku do podatników niekorzystających z takiego zwolnienia.

Zgodnie z art. 43 ust. 17a ustawy:

Zwolnienia, o których mowa w ust. 1 pkt 18a, 23, 26, 28, 29 i 33 lit. a, mają zastosowanie do dostawy towarów lub świadczenia usług ściśle związanych z usługami podstawowymi, dokonywanych przez podmioty świadczące usługi podstawowe.

Określenie „ścisły związek” oznacza, że do wykonania usługi podstawowej niezbędna jest dostawa towarów lub świadczenie usług pomocniczych, przy czym nie może to być jakikolwiek związek, lecz relacja o charakterze wskazującym na nieodzowność tych ostatnich dla prawidłowego przebiegu podstawowej usługi.

Jednocześnie z powołanych przepisów art. 43 ust. 17 i art. 43 ust. 17a ustawy wynika, że zwolnienia określone w art. 43 ust. 1 pkt 26 i art. 43 ust. 1 pkt 29 lit. a-c ustawy mają zastosowanie do dostawy towarów lub świadczenia usług ściśle związanych z usługami podstawowymi dokonywanych przez podmioty świadczące usługi podstawowe, jeżeli: są one niezbędne do wykonania usługi podstawowej, a ich głównym celem nie jest osiągnięcie dodatkowego dochodu przez podatnika, przez konkurencyjne wykonywanie tych czynności w stosunku do podatników niekorzystających z takiego zwolnienia.

Jak wynika z § 3 ust. 1 pkt 14 rozporządzenia Ministra Finansów z 20 grudnia 2013 r. w sprawie zwolnień od podatku od towarów i usług oraz warunków stosowania tych zwolnień (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 955):

Zwalnia się od podatku od towarów i usług usługi kształcenia zawodowego lub przekwalifikowania zawodowego, finansowane w co najmniej 70% ze środków publicznych, oraz świadczenie usług i dostawa towarów ściśle z tymi usługami związane.

Stosownie do treści § 3 ust. 8 ww. rozporządzenia:

Zwolnienia, o których mowa w ust. 1 pkt 13, 14, 18 i 19, stosuje się do dostawy towarów lub świadczenia usług ściśle związanych z usługami podstawowymi dokonywanych przez podmioty świadczące usługi podstawowe.

W świetle § 3 ust. 9 rozporządzenia:

Zwolnienia, o których mowa w ust. 1 pkt 13, 14, 18 i 19, nie mają zastosowania do dostawy towarów lub świadczenia usług ściśle związanych z usługami podstawowymi, jeżeli:

1)nie są one niezbędne do wykonania usługi podstawowej, zwolnionej zgodnie z ust. 1 pkt 13, 14, 18 i 19, lub

2)ich głównym celem jest osiągnięcie dodatkowego dochodu przez podatnika, przez konkurencyjne wykonywanie tych czynności w stosunku do podatników niekorzystających z takiego zwolnienia.

Wskazane wyżej regulacje stanowią implementację prawa unijnego, gdyż w świetle art. 132 ust. 1 lit. i) Dyrektywy 2006/112/WE Rady z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz. Urz. UE L Nr 347 z 11 grudnia 2006 r. str. 1 ze zm.), zwanej dalej Dyrektywą 2006/112/WE Rady:

Państwa członkowskie zwalniają kształcenie dzieci lub młodzieży, kształcenie powszechne lub wyższe, kształcenie zawodowe lub przekwalifikowanie, łącznie ze świadczeniem usług i dostawą towarów ściśle z taką działalnością związanych, prowadzone przez odpowiednie podmioty prawa publicznego lub inne instytucje działające w tej dziedzinie, których cele uznane są za podobne przez dane państwo członkowskie.

Cytowany przepis umiejscowiony został w rozdziale 2 tego aktu, zatytułowanym „Zwolnienia dotyczące określonych czynności wykonywanych w interesie publicznym”, co oznacza, że usługi szkoleniowe na gruncie Dyrektywy 2006/112/WE Rady podlegają zwolnieniu od podatku wyłącznie, gdy są wykonywane w interesie publicznym, tzn. wypełniają obowiązki, jakie ciążą na danym państwie wobec jego obywateli.

Należy także zauważyć, że z utrwalonego orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej wynika, że zwolnienia stanowią autonomiczne pojęcia prawa wspólnotowego, które służą unikaniu rozbieżności w stosowaniu systemu VAT, w poszczególnych państwach członkowskich i które należy postrzegać w ogólnym kontekście wspólnego systemu podatku VAT (wyrok C-473/08 w sprawie Eulitz, pkt 25). Ponadto, jak również wielokrotnie podkreślał TSUE w swym orzecznictwie, pojęcia używane do opisania zwolnień wymienionych w art. 13 VI Dyrektywy (obecnie art. 132 Dyrektywy 2006/112/WE Rady) powinny być interpretowane w sposób ścisły, ponieważ stanowią one odstępstwa od ogólnej zasady, zgodnie z którą podatkiem VAT objęta jest każda dostawa towarów i każda usługa świadczona odpłatnie przez podatnika (przykładowo wyrok Trybunału z dnia 19 listopada 2009 r. w sprawie C-461/08 Don Bosco Onroerend Goed BV).

Jednakże interpretacja tych pojęć powinna być zgodna z celami, do jakich dążą owe zwolnienia, oraz powinna spełniać wymogi zasady neutralności podatkowej, na której zasadza się wspólny system VAT. Zatem powyższa zasada ścisłej interpretacji nie oznacza, że pojęcia użyte w celu opisania zwolnień z art. 13 (art. 132 Dyrektywy 2006/112/WE) powinny być interpretowane w sposób, który uniemożliwiałby osiągnięcie zakładanych przez nie skutków (pkt 27 ww. wyroku).

Definicja kształcenia zawodowego i przekwalifikowania zawodowego została zawarta w art. 44 rozporządzenia Rady (UE) nr 282/2011 z dnia 15 marca 2011 r. ustanawiającym środki wykonawcze do Dyrektywy 2006/112/WE w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz. Urz. UE L 77 str. 1). Rozporządzenie to wiąże wszystkie państwa członkowskie i jest stosowane bezpośrednio.

W myśl ww. art. 44 rozporządzenia,

Usługi w zakresie kształcenia zawodowego i przekwalifikowania zapewniane na warunkach określonych w art. 132 ust. 1 lit. i dyrektywy 2006/112/WE, obejmują nauczanie pozostające w bezpośrednim związku z branżą lub zawodem, jak również nauczanie mające na celu uzyskanie lub uaktualnienie wiedzy do celów zawodowych. Czas trwania kursu w zakresie kształcenia zawodowego bądź przekwalifikowania nie ma w tym przypadku znaczenia.

Możliwość skorzystania ze zwolnienia w odniesieniu do świadczenia usługi (ale też i dostawy towarów) ściśle związanej z usługą kształcenia zawodowego lub przekwalifikowania zawodowego wymaga spełnienia określonych warunków, na które wskazuje TSUE m.in. w sprawie Horizon College C-434/05. Po pierwsze, zarówno główna działalność edukacyjna, jak i dostawa towarów lub świadczenie usług ściśle związane z tą działalnością muszą być wykonywane przez jeden z podmiotów, o których mowa w art. 132 ust. 1 lit. i Dyrektywy 2006/112/WE. Po drugie, świadczenie usług lub dostawa towarów ściśle związanych z czynnościami głównymi muszą być konieczne do wykonywania transakcji podlegających zwolnieniu. Po trzecie, świadczenie usług i dostawa towarów są wyłączone z zakresu zwolnienia, jeżeli ich głównym celem jest osiągnięcie dodatkowego dochodu poprzez dokonywanie transakcji stanowiących bezpośrednią konkurencję w stosunku do działalności przedsiębiorstw wykonujących działalność gospodarczą, objętej VAT (por. pkt 42 wyroku Horizon College).

Podkreślenia wymaga, że dla zastosowania zwolnienia od podatku, o którym mowa w art. 43 ust. 1 pkt 29 ustawy, istotne jest – w pierwszej kolejności – uznanie danej usługi za usługę kształcenia zawodowego lub przekwalifikowania, a następnie spełnienie dodatkowych warunków wynikających z niniejszego przepisu, tj. prowadzenie danego szkolenia w formach i na zasadach przewidzianych w odrębnych przepisach lub uzyskanie akredytacji na dany rodzaj szkolenia lub finansowanie danego szkolenia w całości ze środków publicznych.

Mając na uwadze powyższe, dokonując wykładni ww. przepisów przez pryzmat definicji usługi kształcenia zawodowego i przekwalifikowania, określonej w art. 44 Rozporządzenia Wykonawczego Rady (UE) nr 282/2011 z dnia 15 marca 2011 r. należy mieć na uwadze dosłowne brzmienie tych przepisów.

Zgodnie ze Słownikiem języka polskiego PWN (dostępnym w Internecie), użyte w art. 44 rozporządzenia słowo „bezpośredni” oznacza „dotyczący kogoś lub czegoś wprost”, słowo „branża” oznacza „gałąź produkcji lub handlu obejmująca towary lub usługi jednego rodzaju”, natomiast słowo „zawód” oznacza „wyuczone zajęcie wykonywane w celach zarobkowych”.

Biorąc powyższe pod uwagę należy stwierdzić, że przez kształcenie zawodowe lub przekwalifikowanie zawodowe, o których mowa w ww. przepisach, obejmujące nauczanie pozostające w bezpośrednim związku z branżą lub zawodem, należy rozumieć takie kształcenie, w wyniku którego dana osoba podnosi swoje kwalifikacje, a bezpośrednio po jej ukończeniu jest w stanie podjąć pracę zarobkową, lub wykonywać określony zawód.

Jak wyżej wskazano przepisy prawa podatkowego przewidują zwolnienie dla usług kształcenia zawodowego lub przekwalifikowania zawodowego prowadzonych w formach i na zasadach przewidzianych w odrębnych przepisach lub świadczone przez podmioty, które uzyskały akredytację w rozumieniu przepisów Prawo oświatowe wyłącznie w zakresie usług objętych akredytacją lub finansowane w całości lub w części ze środków publicznych.

Przy czym odesłanie w art. 43 ust. 1 pkt 29 lit. a ustawy do „odrębnych przepisów” odnosić się może wyłącznie do przepisów, które określają formy i zasady usług szkoleniowych w zakresie kształcenia zawodowego lub przekwalifikowania zawodowego.

Natomiast zastosowanie zwolnienia, o którym mowa w art. 43 ust. 1 pkt 29 lit. b ustawy, względem usługi, która stanowi usługę kształcenia zawodowego lub przekwalifikowania zawodowego, ma zastosowanie pod warunkiem, że usługa ta jest świadczona przez podmiot, który uzyskał akredytację w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. – Prawo oświatowe.

Należy zwrócić uwagę, że przewidziany w art. 43 ust. 1 pkt 29 lit. c ustawy oraz w § 3 ust. 1 pkt 14 ww. rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 grudnia 2013 r. wymóg finansowania usług w określonej wysokości ze środków publicznych jest spełniony w przypadku, gdy rzeczywistym (w znaczeniu ekonomicznym) źródłem finansowania tej usługi są środki publiczne.

W myśl art. 5 ust. 1 ustawy z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1270 ze zm.):

1. Środkami publicznymi są:

1) dochody publiczne;

2) środki pochodzące z budżetu Unii Europejskiej oraz niepodlegające zwrotowi środki z pomocy udzielanej przez państwa członkowskie Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA);

2a) środki, o których mowa w art. 3b ustawy z dnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju (Dz. U. z 2023 r. poz. 225 i 412);

2b) środki, o których mowa w art. 202 ust. 4;

3) środki pochodzące ze źródeł zagranicznych niepodlegające zwrotowi, inne niż wymienione w pkt 2;

4) przychody budżetu państwa i budżetów jednostek samorządu terytorialnego oraz innych jednostek sektora finansów publicznych pochodzące:

a) ze sprzedaży papierów wartościowych,

b) z prywatyzacji majątku Skarbu Państwa oraz majątku jednostek samorządu terytorialnego,

c) ze spłat pożyczek i kredytów udzielonych ze środków publicznych,

d) z otrzymanych pożyczek i kredytów,

e) z innych operacji finansowych;

5) przychody jednostek sektora finansów publicznych pochodzące z prowadzonej przez nie działalności oraz pochodzące z innych źródeł.

Z art. 4 ust. 1 ww. ustawy wynika, że:

Przepisy ustawy stosuje się do:

1)jednostek sektora finansów publicznych;

2)innych podmiotów w zakresie, w jakim wykorzystują środki publiczne lub dysponują tymi środkami.

Powyższe przepisy zaliczają zatem do środków publicznych dochody publiczne, środki pochodzące z budżetu Unii Europejskiej oraz wskazane przychody budżetu państwa, budżetu jednostek samorządu terytorialnego oraz przychody jednostek sektora finansów publicznych pochodzące z różnych źródeł. Środkami publicznymi są również środki pochodzące z funduszy strukturalnych.

Jednocześnie należy zwrócić uwagę, że zarówno przepis art. 43 ust. 1 pkt 29 lit. c ustawy, jak i przepis § 3 ust. 1 pkt 14 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 grudnia 2013 r. uzależniają stosowanie zwolnienia od podatku VAT od tego, czy świadczona przez dany podmiot usługa kształcenia zawodowego lub przekwalifikowania zawodowego będzie finansowana w określonej wysokości ze środków publicznych. Wprowadzony wymóg finansowania w określonej wysokości przedmiotowej usługi ze środków publicznych jest spełniony w przypadku, gdy rzeczywistym (w znaczeniu ekonomicznym) źródłem finansowania tej usługi są środki publiczne. Powyższego nie wyklucza fakt, że w świadczeniu tej usługi uczestniczą podmioty trzecie w charakterze podwykonawców (niezależnie od tego, którym z kolei zleceniobiorcą w ewentualnym łańcuchu podwykonawców jest dany podwykonawca). Wydatkowanie przekazanych na realizację danego projektu środków publicznych przez ich dysponenta na realizację poszczególnych jego części (całości) przez podwykonawców, oznacza bowiem, że poszczególne części (całość) projektu realizowane przez podwykonawców są – z ekonomicznego punktu widzenia – finansowane ze środków publicznych. W konsekwencji względem nich znajduje zastosowanie zwolnienie, o którym mowa w ww. przepisach (przy spełnieniu pozostałych warunków). Przedmiotowy warunek „finansowania ze środków publicznych” jest zatem spełniony zarówno w przypadku, gdy otrzymujący dofinansowanie ze środków publicznych sam świadczy przedmiotową usługę, jak również gdy w realizację tej usługi zaangażowany jest podwykonawca (dalsi podwykonawcy). Istotne jest jedynie to, żeby środki publiczne stanowiły rzeczywiste (w znaczeniu ekonomicznym) źródło finansowania przedmiotowych usług (co zakłada istnienie ścisłego związku pomiędzy otrzymanymi środkami publicznymi a realizowanymi świadczeniami). Podwykonawca korzystający ze zwolnienia winien zatem posiadać stosowną dokumentację potwierdzającą, że źródłem finansowania tej usługi są środki publiczne. Mając na uwadze powyższe należy stwierdzić, że usługa kształcenia zawodowego lub przekwalifikowania zawodowego, również wtedy, gdy jest świadczona przez podwykonawcę (dalszych podwykonawców), podlega zwolnieniu na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 29 lit. c ustawy (odpowiednio § 3 ust. 1 pkt 14 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 grudnia 2013 r.) pod warunkiem, że jest – z ekonomicznego punktu widzenia – finansowana (w całości lub w co najmniej 70%) ze środków publicznych.

Należy jednakże pamiętać, że świadczenie przez bezpośrednio otrzymującego dofinansowanie ze środków publicznych usługi kształcenia zawodowego lub przekwalifikowania zawodowego (na rzecz uczestników szkolenia lub/i ich pracodawców) nie oznacza, że świadczone przez podwykonawców (dalszych podwykonawców) poszczególne czynności stanowią w konkretnym przypadku usługę kształcenia zawodowego lub przekwalifikowania zawodowego (mimo tego, że wszystkie te czynności, wykonywane łącznie, składają się na taką usługę).

Kierując się wskazówkami ww. rozporządzenia Rady UE, zawierającymi definicję kształcenia zawodowego, należy stwierdzić, iż kształcenie zawodowe jest procesem mającym na celu nauczenie, przekazanie wiedzy z określonej dziedziny, które ma posłużyć zdobyciu bądź uaktualnieniu wiedzy obecnie posiadanej przez uczestnika takiego szkolenia. Definicja usług kształcenia zawodowego i przekwalifikowania, zawarta w ww. rozporządzeniu, kładzie nacisk na „bezpośredni” związek nauczania z daną branżą lub zawodem, co narzuca stosowanie specyficznego programu nauczania dla skonkretyzowanego odbiorcy.

Przez kształcenie zawodowe lub przekwalifikowanie zawodowe, o którym mowa w art. 43 ust. 1 pkt 29 ustawy, obejmujące nauczanie pozostające w bezpośrednim związku z branżą lub zawodem, należy rozumieć takie kształcenie, w wyniku którego dana osoba podnosi swoje kwalifikacje, a bezpośrednio po jego ukończeniu jest w stanie podjąć pracę zarobkową lub wykonywać określony zawód.

Usługi szkoleniowe będą więc stanowiły usługi w zakresie kształcenia zawodowego i przekwalifikowania w myśl powyższych przepisów, gdy w zamierzeniu mają prowadzić do podwyższenia kwalifikacji zawodowych i poziomu wiedzy osób biorących udział w szkoleniach oraz mają na celu ich szeroko pojęty rozwój zawodowy. O świadczeniu usług w zakresie kształcenia możemy mówić wyłącznie wtedy jeśli wykonawca (świadczeniodawca) faktycznie świadczy usługę szkoleniową, czyli m.in. organizuje szkolenia, odpowiada za przeprowadzenie szkoleń, nadzoruje przebieg szkolenia. Organizacja szkolenia polega m.in. na opracowaniu całego projektu szkolenia, jego budżetu, na doborze lokalizacji (miejsca przeprowadzenia szkolenia), na doborze trenerów (osób prowadzących szkolenia), przygotowaniu agendy spotkania, opracowaniu sytemu rejestracji uczestników, zapewnieniu uczestnikom materiałów związanych z konkretnym szkoleniem.

Doradztwo zawodowe w odróżnieniu od kształcenia ma za zadanie swojego rodzaju zdiagnozowanie problemów osoby i przedstawienie możliwych działań mających na celu optymalizację dostosowania zawodowego z punktu widzenia społecznego, ekonomicznego i profesjonalnego, uwzględniającą indywidualne cechy charakteru, zainteresowania danej osoby. Doradztwo zawodowe co do zasady sprowadza się do udzielenia pomocy w konkretnym problemie zawodowym, co ściśle jest uzależnione od analizy indywidualnych czynników, różnych w odniesieniu do różnych osób.

Termin „doradztwo” obejmować może szereg usług doradczych, np. podatkowe, prawne, finansowe i inne. Odwołując się do wykładni językowej, zgodnie z definicją zawartą w Słowniku Języka Polskiego PWN 2006, pod pojęciem „doradcy” należy rozumieć „tego, kto doradza”. Natomiast „doradzać”, w myśl powołanego wyżej Słownika Języka Polskiego PWN 2006, oznacza „udzielić porady, wskazać sposób postępowania w jakiejś sprawie”. Stosownie do definicji podanej w ww. Słowniku, poradnictwo to „zorganizowana forma udzielania porad w jakimś zakresie”. Z kolei według definicji zawartej w ww. Słowniku, „mentor” to „doświadczony, mądry doradca, nauczyciel i wychowawca”.

Tak więc doradztwo/poradnictwo jest udzielaniem fachowych zaleceń, porad na przykład w zakresie ekonomii, finansów czy też z innych dziedzin, a przez doradcę rozumie się tego, kto udziela porad, doradza. Zatem użyty w ustawie o podatku od towarów i usług termin „usługi w zakresie doradztwa” należy rozumieć szeroko.

Mając powyższe na uwadze, pojęcia usług kształcenia zawodowego i doradztwa są pojęciami różniącymi się od siebie, a kierując się zasadą możliwie ścisłej wykładni przepisów prawa podatkowego dotyczących zwolnień od podatku, należy stwierdzić, iż tylko w przypadku usług kształcenia zawodowego (przekwalifikowania zawodowego) – przy założeniu spełnienia pozostałych przesłanek – możemy mówić o zwolnieniu od VAT.

Z przedstawionych okoliczności sprawy wynika, że w ramach prowadzonej działalności wykonuje Pani usługi doradztwa zawodowego i pośrednictwa pracy oraz szkolenia z zakresu kompetencji miękkich i wiedzy o rynku pracy. Świadczone przez Panią usługi są elementem ścieżki wsparcia dla uczestników projektów współfinansowanych ze środków unijnych. Jej celem jest przekwalifikowanie, wejście lub powrót uczestnika na rynek pracy. Ścieżka ta obejmuje w szczególności:

a)Doradztwo zawodowe, tj. proces służący zidentyfikowaniu i przeanalizowaniu wiedzy, umiejętności i kompetencji społecznych osoby, w tym jej uzdolnień i motywacji, po to, by opracować plan rozwoju zawodowego, plan reorientacji zawodowej lub projekt szkolenia. Doradca pomaga opracować profesjonalne cv, przygotować się do rozmowy kwalifikacyjnej, orientować się na rynku pracy.

Poradnictwo indywidualne (doradztwo indywidualne) realizowane jest w formie indywidualnych spotkań - porad zawodowych - polegających na bezpośrednim kontakcie doradcy zawodowego z uczestnikiem projektu w celu zapewnienia kompleksowego wsparcia prowadzącego do rozwiązania problemu zawodowego. Doradca zawodowy realizując poradnictwo indywidualne może stosować te metody lub narzędzia, w zakresie których został przeszkolony i posiada wymagane uprawnienia (jeżeli ich stosowanie tego wymaga). Do prowadzenia usług z zakresu doradztwa zawodowego wymagane są kwalifikacje i staż pracy określone każdorazowo przez podmiot realizujący projekt.

Poradnictwo zawodowe – grupowe, tj. wsparcie polegające na grupowym podnoszeniu kompetencji uczestników w zakresie sporządzania dokumentów aplikacyjnych, zarządzania czasem w poszukiwaniu pracy, przygotowania do rozmowy kwalifikacyjnej, autoprezentacji jest zwykle traktowane jako szkolenie (prowadzące do nabycia kompetencji miękkich).

d)Szkolenie zawodowe - oznaczają pozaszkolne zajęcia mające na celu uzyskanie, uzupełnienie lub doskonalenie umiejętności i kwalifikacji zawodowych lub ogólnych, potrzebnych do wykonywania pracy, w tym umiejętności poszukiwania zatrudnienia.

Szkolenia realizowane są przez podmioty wyłonione w ramach procedur konkurencyjnych, dysponujące uprawnieniami do realizacji danego typu szkolenia (w tym akredytacjami, licencjami, itp., jeśli takie są wymagane dla danego rodzaju szkolenia). Każde szkolenie musi prowadzić do uzyskania kwalifikacji lub nabycia kompetencji potwierdzonych odpowiednim dokumentem. Nie prowadzi Pani szkoleń prowadzących do nabycia kwalifikacji w ramach konkretnego zawodu.

e)Pośrednictwo pracy - obejmuje wsparcie osoby w zakresie znalezienia stosownych ofert pracy i podjęcia kontaktu z potencjalnym pracodawcą. Może mieć charakter ciągły i towarzyszyć każdej formie aktywizacji, a pośrednik pracy monitoruje i dokumentuje aktywność uczestnika w poszukiwaniu pracy (w tym oferty pracy pozyskiwane w trakcie realizacji wsparcia). Może też mieć charakter cyklu spotkań indywidualnych finalizujących ścieżkę wsparcia. Do prowadzenia usług z zakresu pośrednictwa pracy wymagane są kwalifikacje i staż pracy określone każdorazowo przez podmiot realizujący projekt.

Pośrednictwo pracy polega na wykonywaniu czynności mających na celu osiągnięcie efektu polegającego na jak najtrafniejszym doborze odpowiedniej pracy dla osoby poszukującej pracy oraz właściwego kandydata na stanowisko pracy, odpowiadającego oczekiwaniom pracodawcy. Trafność tego doboru jest uwarunkowana wynikami pracy z uczestnikiem w ramach procesu doradztwa zawodowego i szkoleń - zarówno miękkich jak i zawodowych.

Zarówno doradztwo zawodowe i pośrednictwo pracy, jak i szkolenia z zakresu kompetencji miękkich i wiedzy o rynku pracy są ściśle związane z usługą kształcenia zawodowego i niezbędne do wykonywania usługi podstawowej. Wskazane usługi świadczy Pani jako główny wykonawca.

W tym miejscu należy odwołać się do powołanego wyżej wyroku Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 14 czerwca 2007 r. w sprawie C-434/05 Horizon College, w którym Trybunał wskazał warunki, jakie muszą zostać spełnione, aby można było skorzystać ze zwolnienia w odniesieniu do świadczenia usługi (ale też i dostawy towarów) ściśle związanej z usługą kształcenia zawodowego lub przekwalifikowania zawodowego. Po pierwsze, zarówno główna działalność edukacyjna, jak i dostawa towarów lub świadczenie usług ściśle związane z tą działalnością muszą być wykonywane przez jeden z podmiotów, o których mowa w art. 132 ust. 1 lit. i dyrektywy 2006/112/WE. Po drugie, świadczenie usług lub dostawa towarów ściśle związanych z czynnościami głównymi mogą korzystać ze zwolnienia tylko wtedy, jeżeli są one konieczne do dokonywania transakcji podlegających zwolnieniu. Po trzecie, świadczenie usług i dostawa towarów są wyłączone z zakresu zwolnienia, jeżeli ich głównym celem jest osiągnięcie dodatkowego dochodu poprzez dokonywanie transakcji stanowiących bezpośrednią konkurencję w stosunku do działalności przedsiębiorstw wykonujących działalność gospodarczą, objętej podatkiem VAT. W sprawie Horizon College Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej rozstrzygnął, że „Świadczenie usług lub dostawa towarów mogą być uznane za „ściśle związane” z działalnością edukacyjną, a przez to traktowane tak samo na gruncie podatkowym zgodnie z art. 13 część A ust. 1 lit. i) szóstej dyrektywy tylko, gdy mają one rzeczywiście charakter pomocniczy w stosunku do działalności edukacyjnej stanowiącej świadczenie główne (...). Z orzecznictwa Trybunału wynika, że określone świadczenie może być uznane za pomocnicze względem świadczenia głównego, jeżeli nie stanowi celu samego w sobie, lecz środek służący jak najlepszemu skorzystaniu ze świadczenia głównego (...)” - pkt 28 i 29.

Zastosowanie zwolnienia, o którym mowa w art. 43 ust. 1 pkt 29 ustawy i § 3 ust 1 pkt 14 rozporządzenia, względem usługi ściśle związanej z usługami kształcenia zawodowego lub przekwalifikowania zawodowego, ma zatem zastosowanie pod warunkiem, że:

-usługa ta jest wykonywana przez podmiot korzystający ze zwolnienia przy świadczeniu usługi kształcenia zawodowego lub przekwalifikowania zawodowego,

-usługa ta jest niezbędna do wykonania usługi kształcenia zawodowego lub przekwalifikowania zawodowego,

-usługa ta prowadzona jest w formie i na zasadach przewidzianych w odrębnych przepisach lub usługa ta – z ekonomicznego punktu widzenia – jest finansowana w całości lub w co najmniej 70% ze środków publicznych,

-celem wykonania usługi nie jest osiągnięcie dodatkowego dochodu, przez konkurencyjne wykonywanie tych czynności w stosunku do podatników niekorzystających z takiego zwolnienia.

Przy czym wyżej wymienione warunki muszą być spełnione łącznie aby dana usługa mogła być potraktowana jako usługa ściśle związana z usługą szkoleniową i mogła korzystać ze zwolnienia od podatku VAT na podstawie wskazanych przepisów.

Zgodnie ze Słownikiem Języka Polskiego pod red. prof. dr. Mieczysława Szymczaka, PWN, Warszawa 1984, termin „kształcić” oznacza: przekazywać komuś pewien zasób wiedzy, umiejętności, wiadomości w jakiejś dziedzinie; uczyć kogoś, posyłać do szkół na naukę; rozwijać coś, doskonalić, urabiać. Jak sama Pani wskazała doradztwo zawodowe jest procesem służącym zidentyfikowaniu i przeanalizowaniu wiedzy, umiejętności i kompetencji społecznych osoby, w tym jej uzdolnień i motywacji, po to, by opracować plan rozwoju zawodowego, plan reorientacji zawodowej lub projekt szkolenia. Doradca pomaga opracować profesjonalne cv, przygotować się do rozmowy kwalifikacyjnej, orientować się na rynku pracy. Natomiast pośrednictwo pracy polega na wykonywaniu czynności mających na celu osiągnięcie efektu polegającego na jak najtrafniejszym doborze odpowiedniej pracy dla osoby poszukującej pracy oraz właściwego kandydata na stanowisko pracy, odpowiadającego oczekiwaniom pracodawcy. Zatem doradztwo zawodowe i pośrednictwo pracy bez wcześniejszych szkoleń nie może być objęte zwolnieniem podatkowym.

W ocenie organu, definicje słownikowe tych pojęć nie dają podstaw pozwalających objąć pojęciem „kształcenia” doradztwa zawodowego i pośrednictwa pracy. Niewątpliwie pomoc w wejściu lub powrocie na rynek pracy, przez wyposażenie tych osób w podstawowe umiejętności społeczne, nabycie umiejętności komunikacji interpersonalnej, kształtowanie samodzielności, aktywności, czy kreatywności, może dla uczestników projektu być czynnikiem kształceniowym. Za mało to jednak, aby pojęciem „kształcenie”, w kontekście analizowanych przepisów ustawy o podatku od towarów i usług oraz dyrektywy, objąć również usługi doradztwa zawodowego i pośrednictwa pracy. Zdaniem organu w przypadku usługi polegającej na doradztwie zawodowym i pośrednictwie pracy, czynności tej nie można uznać za „kształcenie”, jeżeli doradztwo zawodowe i pośrednictwo pracy nie jest poprzedzone nauczaniem przez ten sam podmiot. W przedmiotowej sprawie doradztwo zawodowe i pośrednictwo pracy jest faktycznie pomocne w powrocie na rynek pracy po zakończeniu procesu kształcenia przeprowadzonego przez inny podmiot, jednak nauczaniem w ścisłym tego słowa znaczeniu nie jest i tym samym nie jest usługą „kształcenia”. Nadzorowanie organizacji i przebiegu procesu przygotowania zawodowego, także nie jest nauczaniem.

Natomiast w odniesieniu do szkoleń z zakresu kompetencji miękkich i wiedzy o rynku pracy, organizowanych na zlecenie innych podmiotów, wskazała Pani, że szkolenia realizowane są przez podmioty wyłonione w ramach procedur konkurencyjnych, dysponujące uprawnieniami do realizacji danego typu szkolenia (w tym akredytacjami, licencjami, itp.). Natomiast Pani nie prowadzi szkoleń prowadzących do nabycia kwalifikacji w ramach konkretnego zawodu.

Zatem świadczone przez Panią usługi w zakresie doradztwa zawodowego i pośrednictwa pracy, jak i szkolenia z zakresu kompetencji miękkich i wiedzy o rynku pracy, należy uznać za usługi mające charakter samoistny, odrębny i nie mogą być uznane za usługi ściśle związane z usługą kształcenia zawodowego lub przekwalifikowania zawodowego, z uwagi na to że nie świadczy Pani usługi podstawowej jaką jest usługa szkoleniowa. W przedmiotowej sprawie usługi świadczone przez Panią w zakresie doradztwa zawodowego i pośrednictwa pracy oraz szkolenia z zakresu kompetencji miękkich i wiedzy o rynku pracy nie są niezbędne do zrealizowania przez odrębny podmiot zwolnionej usługi kształcenia.

Z tych też względów świadczonych przez Panią usług doradztwa zawodowego i pośrednictwa pracy, jak i szkoleń z zakresu kompetencji miękkich i wiedzy o rynku pracy, nie można uznać za korzystające ze zwolnienia od podatku VAT, jako usługi ściśle związane z usługą kształcenia lub przekwalifikowania zawodowego, na podstawie art. 43 ust. 17a ustawy o podatku od towarów i usług oraz § 3 ust. 8 rozporządzenia – gdyż zgodnie z ww. przepisami, musi być ona przeprowadzana przez podmiot świadczący usługę podstawową, co w niniejszej sprawie nie będzie miało miejsca. Przepisy te wprost stanowią, że zwolnienia, o których mowa m.in. w art. 43 ust. 1 pkt 29 i § 3 ust. 1 pkt 14 rozporządzenia, mają zastosowanie do świadczenia usług ściśle związanych z usługami podstawowymi, dokonywanych przez podmioty świadczące usługi podstawowe.

Z powyższego wynika zatem jednoznacznie, że ze zwolnienia od podatku korzystają wyłącznie takie usługi ściśle związane z usługami podstawowymi zwolnionymi od podatku, które świadczone są przez ten sam podmiot, który świadczy usługę podstawową zwolnioną od podatku.

Ponadto jak wskazała Pani w opisie sprawy głównym celem świadczonych przez Panią usług, wskazanych w pkt 1 i 2, jest osiągniecie dodatkowego dochodu, przez konkurencyjne wykonywanie tych czynności w stosunku do podatników niekorzystających z takiego zwolnienia. Usługi wskazane w pkt 1 i 2 są elementem wsparcia rekomendowanego jako skuteczne w ramach aktywizacji zawodowej określonych grup społecznych. Jako podmiot mający uprawnienia do ich wykonywania konkuruje Pani z podobnymi podmiotami, m.in. pod względem ceny oferowanych usług. Z wytycznych dotyczących kwalifikowalności wydatków rozliczanych w ramach projektów unijnych wynika zasada racjonalności wydatków, która zmusza podmioty realizujące projekty, do wyboru wykonawców z zachowaniem zasad uzyskiwania najlepszych efektów z danych nakładów.

Tym samym, w odniesieniu do usług doradztwa zawodowego i pośrednictwa pracy oraz szkoleń z zakresu kompetencji miękkich i wiedzy o rynku pracy nie są spełnione warunki wskazane odpowiednio w przepisach art. 43 ust. 17 i 17a ustawy oraz § 3 ust. 8 rozporządzenia.

Wobec powyższego, Pani jako osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą nie ma prawa do skorzystania ze zwolnienia:

-na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 29 lit. a lub art. 43 ust. 1 pkt 29 lit. c w odniesieniu do usługi doradztwa zawodowego i pośrednictwa pracy,

-na podstawie § 3 ust. 1 pkt 14 rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie zwolnień od podatku od towarów i usług oraz warunków stosowania tych zwolnień w odniesieniu do szkoleń z zakresu kompetencji miękkich i wiedzy o rynku pracy.

Tym samym Pani stanowisko w zakresie pytania nr 1 i 2 jest nieprawidłowe.

Odnosząc się do kwestii prawa skorzystania ze zwolnienia od podatku VAT na podstawie art. 113 ust. 1 ustawy w odniesieniu do usług polegających na przygotowaniu i obsłudze projektów dotacyjnych finansowanych w ramach środków publicznych i prywatnych z obszaru m.in. edukacji, ochrony zdrowia, opieki nad dziećmi do lat 3, wsparcia MŚP – na rzecz innych podmiotów (firmy prywatne, organizacje społeczne, fundacje, stowarzyszenia, jst) wskazania wymaga, że według art. 113 ust. 1 ustawy:

Zwalnia się od podatku sprzedaż dokonywaną przez podatników, u których wartość sprzedaży nie przekroczyła łącznie w poprzednim roku podatkowym kwoty 200 000 zł. Do wartości sprzedaży nie wlicza się kwoty podatku.

Na mocy art. 113 ust. 2 ustawy:

Do wartości sprzedaży, o której mowa w ust. 1, nie wlicza się:

1)wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów oraz wewnątrzwspólnotowej sprzedaży towarów na odległość, która nie podlega opodatkowaniu podatkiem na terytorium kraju;

1a)sprzedaży na odległość towarów importowanych, która nie podlega opodatkowaniu podatkiem na terytorium kraju;

2)odpłatnej dostawy towarów i odpłatnego świadczenia usług, zwolnionych od podatku na podstawie art. 43 ust. 1 lub przepisów wydanych na podstawie art. 82 ust. 3, z wyjątkiem:

a)transakcji związanych z nieruchomościami,

b)usług, o których mowa w art. 43 ust. 1 pkt 7, 12 i 38-41,

c)usług ubezpieczeniowych

– jeżeli czynności te nie mają charakteru transakcji pomocniczych;

3)odpłatnej dostawy towarów, które na podstawie przepisów o podatku dochodowym są zaliczane przez podatnika do środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych podlegających amortyzacji.

Zgodnie z art. 113 ust. 4 ustawy:

Podatnicy, o których mowa w ust. 1 i 9, mogą zrezygnować ze zwolnienia określonego w ust. 1 i 9 pod warunkiem zawiadomienia na piśmie o tym zamiarze naczelnika urzędu skarbowego przed początkiem miesiąca, w którym rezygnują ze zwolnienia, a w przypadku podatników rozpoczynających w trakcie roku podatkowego wykonywanie czynności określonych w art. 5, którzy chcą zrezygnować ze zwolnienia od pierwszej wykonanej czynności – przed dniem wykonania tej czynności.

Na podstawie art. 113 ust. 5 ustawy:

Jeżeli wartość sprzedaży zwolnionej od podatku na podstawie ust. 1 przekroczy kwotę, o której mowa w ust. 1, zwolnienie traci moc począwszy od czynności, którą przekroczono tę kwotę.

Jak stanowi art. 113 ust. 9 ustawy:

Zwalnia się od podatku sprzedaż dokonywaną przez podatnika rozpoczynającego w trakcie roku podatkowego wykonywanie czynności określonych w art. 5, jeżeli przewidywana przez niego wartość sprzedaży nie przekroczy, w proporcji do okresu prowadzonej działalności gospodarczej w roku podatkowym, kwoty określonej w ust. 1.

W świetle art. 113 ust. 13 ustawy:

Zwolnień, o których mowa w ust. 1 i 9, nie stosuje się do podatników:

1)dokonujących dostaw:

a)towarów wymienionych w załączniku nr 12 do ustawy,

b)towarów opodatkowanych podatkiem akcyzowym, w rozumieniu przepisów o podatku akcyzowym, z wyjątkiem:

-energii elektrycznej (CN 2716 00 00),

-wyrobów tytoniowych,

-samochodów osobowych, innych niż wymienione w lit. e, zaliczanych przez podatnika, na podstawie przepisów o podatku dochodowym, do środków trwałych podlegających amortyzacji,

c)budynków, budowli lub ich części, w przypadkach, o których mowa w art. 43 ust. 1 pkt 10 lit. a i b,

d)terenów budowlanych,

e)nowych środków transportu,

f)następujących towarów, w związku z zawarciem umowy w ramach zorganizowanego systemu zawierania umów na odległość, bez jednoczesnej fizycznej obecności stron, z wyłącznym wykorzystaniem jednego lub większej liczby środków porozumiewania się na odległość do chwili zawarcia umowy włącznie:

-preparatów kosmetycznych i toaletowych (PKWiU 20.42.1),

-komputerów, wyrobów elektronicznych i optycznych (PKWiU 26),

-urządzeń elektrycznych (PKWiU 27),

-maszyn i urządzeń, gdzie indziej niesklasyfikowanych (PKWiU 28),

g) hurtowych i detalicznych części i akcesoriów do:

-pojazdów samochodowych, z wyłączeniem motocykli (PKWiU 45.3),

-motocykli (PKWiU ex 45.4);

2)świadczących usługi:

a)prawnicze,

b)w zakresie doradztwa, z wyjątkiem doradztwa rolniczego związanego z uprawą i hodowlą roślin oraz chowem i hodowlą zwierząt, a także związanego ze sporządzaniem planu zagospodarowania i modernizacji gospodarstwa rolnego,

c)jubilerskie,

d)ściągania długów, w tym factoringu;

3)nieposiadających siedziby działalności gospodarczej na terytorium kraju.

Zatem, jak stanowi art. 113 ust. 13 pkt 2 ustawy, zwolnień o których mowa w ust. 1 i 9, nie stosuje się m.in. do podatników świadczących usługi prawnicze oraz usługi w zakresie doradztwa, z wyjątkiem doradztwa rolniczego związanego z uprawą i hodowlą roślin oraz chowem i hodowlą zwierząt, a także związanego ze sporządzaniem planu zagospodarowania i modernizacji gospodarstwa rolnego.

Zgodnie z powyższym usługi w zakresie doradztwa (poza wskazanymi wyjątkami) nie mogą korzystać ze zwolnienia, o którym mowa w art. 113 ust. 1 i 9 ustawy.

W świetle powołanych wyżej przepisów należy zauważyć, że o wyłączeniu ze zwolnienia, o którym mowa w art. 113 ust. 13 pkt 2 lit. b) ustawy, decyduje kwalifikacja, bądź istota wykonywanych czynności.

Z opisu sprawy wynika, że w prowadzonej działalności gospodarczej wykonuje Pani zadania polegające na przygotowaniu i obsłudze projektów dotacyjnych finansowanych w ramach środków publicznych i prywatnych z obszaru m.in. edukacji, ochrony zdrowia, opieki nad dziećmi do lat 3, wsparcia MŚP - na rzecz innych podmiotów (firmy prywatne, organizacje społeczne, fundacje, stowarzyszenia, jst).

Świadczone usługi obejmują:

-przygotowywanie wniosków aplikacyjnych,

-nadzór merytoryczny nad realizacją zadań,

-kontrola wydatków w ramach projektu,

-prowadzenie dokumentacji projektowej,

-przygotowywanie sprawozdań i rozliczeń,

-monitorowanie wskaźników.

W roku 2022 nie przekroczyła Pani 200 000 zł. W opisie sprawy wskazała Pani również, że w prowadzonej działalności gospodarczej świadczyła, świadczy i zamierza Pani świadczyć usługi doradztwa zawodowego.

Jak wyżej wskazano termin „doradztwo” obejmować może szereg usług doradczych, np. zawodowe, podatkowe, prawne, finansowe, techniczne, inżynierskie i inne.

Odwołując się do wykładni językowej, zgodnie z definicją zawartą w Słowniku Języka Polskiego PWN 2006, pod pojęciem „doradcy” należy rozumieć „tego, kto doradza”. Natomiast „doradzać”, w myśl powołanego wyżej Słownika Języka Polskiego PWN 2006, oznacza „udzielić porady, wskazać sposób postępowania w jakiejś sprawie”. Stosownie do definicji podanej w ww. Słowniku, poradnictwo to „zorganizowana forma udzielania porad w jakimś zakresie”. Wskazania również wymaga, że porada nie musi mieć charakteru odrębnego pisemnego dokumentu, gdyż już samo wykonywanie czynności, których istotą jest doradztwo, decyduje o wyłączeniu tych czynności z ww. zwolnienia.

Zatem, mając na uwadze przedstawione okoliczności sprawy oraz obowiązujące przepisy stwierdzenia wymaga, że w przedstawionych okolicznościach sprawy, znajdzie zastosowanie wyłączenie określone w art. 113 ust. 13 pkt 2 lit. b) ustawy, z którego wynika, że zwolnień, o których mowa w ust. 1 i 9 wskazanego artykułu, nie stosuje się do podatników świadczących usługi w zakresie doradztwa, które jak wskazała Pani we wniosku, świadczyła, świadczy i zamierza świadczyć.

Zatem w odniesieniu do opisanych we wniosku usług polegających na przygotowaniu i obsłudze projektów dotacyjnych finansowanych w ramach środków publicznych i prywatnych z obszaru m.in. edukacji, ochrony zdrowia, opieki nad dziećmi do lat 3, wsparcia MŚP – na rzecz innych podmiotów (firmy prywatne, organizacje społeczne, fundacje, stowarzyszenia, jst) nie ma Pani prawa do korzystania ze zwolnienia z opodatkowania podatkiem VAT na podstawie art. 113 ust. 1 ustawy.

Tym samym, stanowisko Pani w zakresie pytania nr 3 jest nieprawidłowe.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego, który Pani przedstawiła i stanu prawnego, który obowiązywał w dacie zaistnienia zdarzenia.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

·Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r., poz. 2383). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli Pani sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego i zastosuje się Pani do interpretacji.

·Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n Ordynacji podatkowej nie stosuje się, jeśli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej jest elementem czynności, które są przedmiotem decyzji wydanej:

1)z zastosowaniem art. 119a;

2)w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;

3)z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.

·Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych.

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Ma Pani prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1634 ze zm.; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

·w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

·w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r., poz. 2383).

close POTRZEBUJESZ POMOCY?
Konsultanci pracują od poniedziałku do piątku w godzinach 8:00 - 17:00