Interpretacja indywidualna z dnia 23 listopada 2023 r., Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0111-KDIB1-2.4010.269.2019.12.EJ
Czy usługi ubezpieczeniowe nabywane od podatników, którzy nie mają na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej siedziby lub zarządu podlegają opodatkowaniu zryczałtowanym podatkiem dochodowym na podstawie art. 21 UCIT
Interpretacja indywidualna po wyroku sądu – stanowisko prawidłowe
Szanowni Państwo:
1) ponownie rozpatruję sprawę Państwa wniosku z 28 czerwca 2019 r. o wydanie interpretacji indywidualnej – uwzględniam przy tym prawomocny wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z 9 września 2020 r. sygn. akt I SA/Wa 2457/19 oraz wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 8 sierpnia 2023 r. sygn. akt II FSK 210/21; i
2) stwierdzam, że Państwa stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego/zdarzenia przyszłego podatku dochodowym od osób prawnych jest prawidłowe.
Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej
1 lipca 2019 r. wpłynął Państwa wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie kwalifikacji prawnopodatkowej usług ubezpieczeniowych do kategorii świadczeń wymienionych w art. 21 ust. 1 pkt 2a ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.
Uzupełnili go Państwo pismem z 1 lipca 2019 r. (wpływ 4 lipca 2019 r.), a także – w odpowiedzi na wezwanie – pismem z 1 sierpnia 2019 r. (wpływ 5 sierpnia 2019 r.). Treść wniosku jest następująca:
Opis stanu faktycznego/zdarzenia przyszłego
Wnioskodawca nabywa od podatników, którzy nie mają na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej siedziby lub zarządu usługi ubezpieczenia mienia, utraty marży brutto oraz ryzyka terroryzmu zakładu produkcyjnego. Przedmiotem świadczeń nie są gwarancje ubezpieczeniowe.
W uzupełnieniu wniosku wskazano dane identyfikujące kontrahenta:
Nazwa kontrahenta: (…)
Numer identyfikacyjny podatnika: (…)
Kraj jurysdykcji podatkowej kontrahenta: (…)
Pytanie
Czy usługi ubezpieczeniowe nabywane od podatników, którzy nie mają na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej siedziby lub zarządu podlegają opodatkowaniu zryczałtowanym podatkiem dochodowym na podstawie art. 21 UCIT?
Państwa stanowisko w sprawie
Zdaniem Wnioskodawcy, usługi ubezpieczeniowe nabywane od podatników, którzy nie mają na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej siedziby lub zarządu nie podlegają opodatkowaniu zryczałtowanym podatkiem dochodowym na podstawie art. 21 UCIT.
Zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 2a UCIT podatek dochodowy z tytułu uzyskanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przez podatników, o których mowa w art. 3 ust. 2, przychodów z tytułu świadczeń: doradczych, księgowych, badania rynku, usług prawnych, usług reklamowych, zarządzania i kontroli, przetwarzania danych, usług rekrutacji pracowników i pozyskiwania personelu, gwarancji i poręczeń oraz świadczeń o podobnym charakterze - ustala się w wysokości 20% przychodów.
Użycie w treści tego przepisu spójnika „i” w przypadku gwarancji i poręczeń oznacza, że pojęcia te należy interpretować łącznie, tj. w odniesieniu do podobnych zdarzeń. Wydaje się zatem, że w tym przypadku dotyczy to gwarancji i poręczeń jako środków zabezpieczających wierzytelności.
Jednocześnie ustawodawca uznał, że są to świadczenia na tyle różne, że pomimo użycia w treści przepisu sformułowania „oraz świadczeń o podobnym charakterze” nie zdecydował się na wskazanie w tym przepisie literalnie tylko jednego z nich.
W związku z tym w przypadku określania świadczeń o podobnym charakterze do gwarancji i poręczeń należy wziąć pod uwagę, że różnice pomiędzy tymi świadczeniami oraz gwarancjami i poręczeniami nie powinny być większe niż różnice pomiędzy samymi gwarancjami i poręczeniami. Oznacza to, iż charakter świadczeń o podobnym charakterze faktycznie powinien być podobny do świadczeń literalnie wymienionych w tym przepisie, że świadczenia te powinny dotyczyć podobnych zdarzeń, mieć podobne cechy i zastosowanie.
Gwarancje i poręczenia występują łącznie w ustawie z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (t. j. Dz.U. z 2018 r., poz. 2187 z późn. zm., zwanej dalej: „Prawem bankowym”). Zgodnie z art. 80 Prawa bankowego banki mogą na zlecenie udzielać i potwierdzać gwarancje bankowe, poręczenia, a także otwierać i potwierdzać akredytywy.
W myśl art. 81 ust. 1 Prawa bankowego gwarancją bankową jest jednostronne zobowiązanie banku-gwaranta, że po spełnieniu przez podmiot uprawniony (beneficjenta gwarancji) określonych warunków zapłaty, które mogą być stwierdzone określonymi w tym zapewnieniu dokumentami, jakie beneficjent załączy do sporządzonego we wskazanej formie żądania zapłaty, bank ten wykona świadczenie pieniężne na rzecz beneficjenta gwarancji - bezpośrednio albo za pośrednictwem innego banku.
Z kolei stosownie do art. 84 Prawa bankowego do gwarancji bankowych i poręczeń udzielanych przez bank stosuje się przepisy Kodeksu cywilnego.
W odniesieniu do gwarancji ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t. j. Dz.U. z 2018 r., poz. 1025 z późn. zm., zwanej dalej: „KC”) wskazuje na gwarancję jakości, gwarancję przy sprzedaży, gwarancję na dzieło oraz o gwarancję zapłaty. W związku z łącznym występowaniem gwarancji i poręczenia w art. 21 ust. 1 pkt 2a UCIT wydaje się, iż pojęcie gwarancji powinno być w tym kontekście utożsamiane raczej z gwarancją zapłaty.
Zgodnie z art. 6491 § 1 KC gwarancji zapłaty za roboty budowlane, zwanej dalej „gwarancją zapłaty”, inwestor udziela wykonawcy (generalnemu wykonawcy) w celu zabezpieczenia terminowej zapłaty umówionego wynagrodzenia za wykonanie robót budowlanych. W myśl § 2 gwarancją zapłaty jest m.in. gwarancja bankowa lub ubezpieczeniowa.
Z kolei w myśl art. 876 § 1 KC przez umowę poręczenia poręczyciel zobowiązuje się względem wierzyciela wykonać zobowiązanie na wypadek, gdyby dłużnik zobowiązania nie wykonał.
Gwarancja ubezpieczeniowa jest instytucją, która nie znajduje uregulowania w przepisach prawa powszechnie obowiązującego. Przyjmuje się, że: „Gwarancja ubezpieczeniowa to pisemne zobowiązanie ubezpieczyciela do wypłaty określonej kwoty na rzecz beneficjenta gwarancji, na wypadek gdy wykonawca kontraktu nie spełni swoich zobowiązań wobec beneficjenta gwarancji”. Ponadto wskazuje się, że: „praktyka wykształciła umowę gwarancji ubezpieczeniowej, w zasadzie jako tożsamą w treści do gwarancji bankowej.” oraz że: „Coraz bardziej popularną formą zabezpieczenia zapłaty wierzytelności jest gwarancja ubezpieczeniowa, stosowana jako alternatywa dla gwarancji bankowej albo kaucji.”
Gwarancje ubezpieczeniowe polegają na zobowiązaniu się gwaranta (zakładu ubezpieczeń) do wypłaty na rzecz beneficjenta gwarancji (wierzyciela), na jego żądanie, określonej kwoty pieniężnej (do wysokości sumy gwarancyjnej), w przypadku niewywiązania się przez dłużnika (zleceniodawcy gwarancji) z zobowiązań względem tego beneficjenta. Gwarancje ubezpieczeniowe służą zatem potwierdzeniu wiarygodności finansowej przedsiębiorcy (dłużnika-zleceniodawcy gwarancji) względem kontrahentów (wierzycieli-beneficjentów gwarancji).
Powyższe wskazuje, że gwarancje ubezpieczeniowe są instrumentami o charakterze podobnym do gwarancji bankowych i że wraz z nimi oraz z poręczeniami są świadczeniami, z tytułu których przychody są opodatkowane na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 2a UCIT.
Natomiast zgodnie z art. 805 § 1 KC przez umowę ubezpieczenia ubezpieczyciel zobowiązuje się, w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa, spełnić określone świadczenie w razie zajścia przewidzianego w umowie wypadku, a ubezpieczający zobowiązuje się zapłacić składkę.
W tym miejscu należy wskazać na istotne różnice pomiędzy gwarancją ubezpieczeniową a usługą ubezpieczeniową.
W przeciwieństwie do usługi ubezpieczenia, w przypadku którego ubezpieczyciel wyrównuje szkodę spowodowaną określonym zdarzeniem, w ramach gwarancji ubezpieczeniowej gwarant (zakład ubezpieczeń) wypełnia jedynie zobowiązanie polegające na wypłacie konkretnej sumy pieniężnej wobec braku spełnienia świadczenia przez dłużnika (zleceniodawcę gwarancji) niezależnie od okoliczności, które na brak zapłaty miały wpływ.
Dodatkowo, o ile w przypadku gwarancji ubezpieczeniowej zobowiązanym do zapłaty za wystawienie gwarancji jest potencjalny dłużnik (Kontrahent), a więc podmiot inny niż beneficjent gwarancji (Beneficjent), o tyle w przypadku usług ubezpieczeniowych ekonomiczny ciężar składki ubezpieczeniowej ponoszony jest właśnie przez beneficjenta usługi (Usługobiorcę).
Główną jednak różnicą pomiędzy gwarancją a usługą ubezpieczeniową jest fakt, iż w razie realizacji wypłaty środków z tytułu gwarancji, gwarantowi (tj. podmiotowi wystawiającemu gwarancję) przysługuje roszczenie do zleceniodawcy gwarancji o zwrot środków wypłaconych do beneficjenta gwarancji. Roszczenie takie nie występuje w przypadku usług ubezpieczeniowych - ciężar ekonomiczny wypłaty środków (w razie spełnienia się przesłanek objętych ubezpieczeniem) leży po stronie zleceniobiorcy (zakładu ubezpieczeń).
W przypadku gwarancji (bankowych oraz ubezpieczeniowych) i poręczeń co do zasady ich Beneficjent żąda od Kontrahenta (potencjalnego dłużnika) zabezpieczenia swoich wierzytelności (obecnych lub przyszłych). Taki Kontrahent zleca bankowi lub firmie ubezpieczeniowej (Gwarantowi) wystawienie takiej gwarancji lub poręczenia, a następnie dostarcza je do ich Beneficjenta jako formę zabezpieczenia. W takim przypadku zapłaty z tytułu wystawienia gwarancji lub poręczenia dokonuje Kontrahent, a nie ich Beneficjent. W razie wystąpienia zdarzenia objętego gwarancją, i dokonania przez Gwaranta wypłaty na rzecz Beneficjenta, Gwarant ma prawo dochodzić tej kwoty od Kontrahenta. Oznacza to, iż ryzyko Gwaranta ogranicza się do ryzyka odzyskania środków od Kontrahenta, stąd wysokość opłaty gwarancyjnej kalkulowana jest w oparciu o szacunek ryzyka braku wypłacalności Kontrahenta.
Z kolei w przypadku ubezpieczeń co do zasady Beneficjentem wypłacanych odszkodowań jest sam Ubezpieczający, nawet jeżeli Ubezpieczonym jest innym podmiot. W przeciwieństwie do gwarancji lub poręczeń w przypadku usług ubezpieczeniowych Ubezpieczyciel nie może dochodzić kwoty odszkodowania od Ubezpieczającego (Beneficjenta). Ubezpieczający zwalnia się z tego zobowiązania poprzez zapłatę składki. Zakład ubezpieczeń kalkulując zatem wysokość składki ubezpieczeniowej bierze pod uwagę ryzyko/prawdopodobieństwo wystąpienia zdarzenia objętego ubezpieczeniem i wysokość potencjalnej szkody (a nie ryzyko braku wypłacalność kontrahenta jak to jest w przypadku gwarancji).
Przykładowo Wnioskodawca planując wybudowanie środka trwałego może być zobowiązany do wpłacenia zaliczki na rzecz jego Wykonawcy. W takiej sytuacji Wnioskodawca może poprosić Wykonawcę o dostarczenie gwarancji zwrotu zaliczki (np. w przypadku niewykonania środka trwałego). Co do zasady za wystawienie takiej gwarancji musiałby zapłacić Wykonawca, a jej Beneficjentem byłby Wnioskodawca. W przypadku zrealizowania gwarancji Gwarant miałby roszczenie do Wykonawcy.
Natomiast po wybudowaniu środka trwałego Wnioskodawca mógłby chcieć ubezpieczyć majątek w postaci tego środka trwałego. W takiej sytuacji Wnioskodawca byłby zobowiązany uiścić składkę na rzecz Ubezpieczyciela. W przypadku uszkodzenia tego środka trwałego Ubezpieczyciel dokonałby na rzecz Wnioskodawcy wypłaty odszkodowania. Jednakże Ubezpieczyciel nie miałby w takiej sytuacji roszczenia do Wnioskodawcy, gdyż Wnioskodawca dokonał wcześniej zapłaty składki na rzecz Ubezpieczyciela.
Na powyższym przykładzie widać, że: (a) w obu przypadkach Beneficjentem jest Wnioskodawca (wypłaty z gwarancji i odszkodowania), (b) w obu przypadkach inny podmiot jest zobowiązany do zapłaty wynagrodzenia z tytułu świadczenia (Wykonawca w przypadku gwarancji i Wnioskodawca w przypadku ubezpieczenia), (c) w obu przypadkach inna jest odpowiedzialność zlecającego (roszczenie z tytułu gwarancji w stosunku do Wykonawcy i brak roszczenia w stosunku do Wnioskodawcy), (d) w obu przypadkach inny jest przedmiot zabezpieczenia (zwrot zaliczki w przypadku gwarancji i odszkodowanie z tytułu szkody w mieniu w przypadku ubezpieczenia).
Różnice występujące pomiędzy gwarancjami i poręczeniami, a ubezpieczeniami są dość istotne. Wykraczają one znacząco poza różnice występujące pomiędzy samymi gwarancjami i poręczeniami. Inny jest charakter tych świadczeń, dotyczą one różnych zdarzeń, inny jest zakres odpowiedzialności z nich płynący i co do zasady pomimo tożsamości beneficjenta kto inny jest ich zleceniodawcą i kto inny ponosi ich koszt.
Jedynie w przypadku gwarancji ubezpieczeniowych można uznać, że są to świadczenia podobne do gwarancji (bankowych) i poręczeń. Natomiast same ubezpieczenia są świadczeniami o charakterze odmiennym od gwarancji i ubezpieczeń i jako takie nie podlegają opodatkowaniu na podstawie art. 21 UCIT.
Interpretacja Indywidualna
Rozpatrzyłem Państwa wniosek – 28 sierpnia 2019 r. wydałem interpretację indywidulaną, Znak: 0111-KDIB1-2.4010.269.2019.2.MS, w której uznałem Państwa stanowisko za nieprawidłowe.
Interpretację doręczono Państwu 2 września 2019 r.
Skarga na interpretacje indywidualna
30 września 2019 r. wnieśli Państwo skargę na tę interpretację do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie. Skarga wpłynęła do mnie 11 października 2019 r.
Wnieśli Państwo o uchylenie interpretacji oraz o zwrot kosztów postępowania, zgodnie z właściwymi przepisami.
Postępowanie przed sądami administracyjnymi
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie uchylił zaskarżoną interpretację – wyrokiem z 9 września 2020 r., sygn. akt III SA/Wa 2457/19.
Wniosłem skargę kasacyjną od tego wyroku do Naczelnego Sądu Administracyjnego.
Naczelny Sąd Administracyjny – wyrokiem z 8 sierpnia 2023 r. sygn. akt II FSK 210/21 oddalił skargę kasacyjną.
Wyrok, który uchylił interpretację indywidualną stał się prawomocny od 8 sierpnia 2023 r.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie zwrócił akta sprawy 24 października 2023 r.
Ponowne rozpatrzenie wniosku – wykonanie wyroku
Zgodnie z art. 153 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1634 ze zm.):
Ocena prawna i wskazania co do dalszego postępowania wyrażone w orzeczeniu sądu wiążą w sprawie organy, których działanie, bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania było przedmiotem zaskarżenia, a także sądy, chyba że przepisy prawa uległy zmianie.
Wykonuję obowiązek, który wynika z tego przepisu, tj.:
•uwzględniam ocenę prawną i wskazania dotyczące postępowania, które wyraził Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie i Naczelny Sąd Administracyjny w ww. wyrokach;
•ponownie rozpatruję Państwa wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej – stwierdzam, że stanowisko, które przedstawili Państwo we wniosku jest prawidłowe.
Uzasadnienie interpretacji indywidualnej
Zakres podmiotowy ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych jest ściśle związany z instytucją ograniczonego i nieograniczonego obowiązku podatkowego. Powstanie obowiązku podatkowego wyznacza siedziba lub zarząd usytuowany na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (zasada rezydencji), bądź też osiąganie dochodów na tym terytorium (zasada źródła). Zasada ograniczonego obowiązku podatkowego wynika z zasady źródła, która wiąże się z opodatkowaniem dochodu powstałego na terytorium państwa polskiego bez względu na miejsce (kraj), w którym podatnik ma swoją siedzibę lub zarząd, co oznacza opodatkowanie dochodu uzyskanego w Polsce.
Zgodnie z art. 3 ust. 2 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (t. j. Dz.U. z 2019 r., poz. 865 ze zm., dalej „updop”):
Podatnicy, jeżeli nie mają na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej siedziby lub zarządu, podlegają obowiązkowi podatkowemu tylko od dochodów, które osiągają na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.
Jak stanowi art. 3 ust. 3 pkt 5 updop:
Za dochody (przychody) osiągane na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przez podatników, o których mowa w ust. 2, uważa się w szczególności dochody (przychody) z tytułu należności regulowanych, w tym stawianych do dyspozycji, wypłacanych lub potrącanych, przez osoby fizyczne, osoby prawne albo jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej, mające miejsce zamieszkania, siedzibę lub zarząd na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, niezależnie od miejsca zawarcia umowy i wykonania świadczenia.
Natomiast stosownie do art. 3 ust. 5 updop:
Za dochody (przychody), o których mowa w ust. 3 pkt 5, uważa się przychody wymienione w art. 21 ust. 1 i art. 22 ust. 1, jeżeli nie stanowią dochodów (przychodów), o których mowa w ust. 3 pkt 1-4.
W stosunku do niektórych dochodów uzyskanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przez podmioty zagraniczne, obowiązek potrącenia podatku od tych dochodów spoczywa na podmiocie polskim dokonującym wypłaty należności będącej źródłem tego dochodu. Takie rodzaje przychodów zostały określone w art. 21 ust. 1 i art. 22 ust. 1 updop.
W myśl art. 21 ust. 1 pkt 2a updop:
Podatek dochodowy z tytułu uzyskanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przez podatników, o których mowa w art. 3 ust. 2, przychodów z tytułu świadczeń: doradczych, księgowych, badania rynku, usług prawnych, usług reklamowych, zarządzania i kontroli, przetwarzania danych, usług rekrutacji pracowników i pozyskiwania personelu, gwarancji i poręczeń oraz świadczeń o podobnym charakterze
- ustala się w wysokości 20% przychodów.
Stosownie do art. 21 ust. 2 updop:
Przepisy ust. 1 stosuje się z uwzględnieniem umów w sprawie zapobieżenia podwójnemu opodatkowaniu, których stroną jest Rzeczpospolita Polska.
Z art. 26 ust. 1 updop wynika natomiast, że:
Osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne będące przedsiębiorcami, które dokonują wypłat należności z tytułów wymienionych w art. 21 ust. 1 oraz art. 22 ust. 1, do wysokości nieprzekraczającej w roku podatkowym obowiązującym u wypłacającego te należności łącznie kwoty 2 000 000 zł na rzecz tego samego podatnika, są obowiązane jako płatnicy pobierać, z zastrzeżeniem ust. 2, 2b i 2d, w dniu dokonania wypłaty zryczałtowany podatek dochodowy od tych wypłat, z uwzględnieniem odliczeń przewidzianych w art. 22 ust. 1a-1e. Zastosowanie stawki podatku wynikającej z właściwej umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania albo niepobranie podatku zgodnie z taką umową jest możliwe pod warunkiem udokumentowania siedziby podatnika dla celów podatkowych uzyskanym od podatnika certyfikatem rezydencji. Przy weryfikacji warunków zastosowania stawki podatku innej niż określona w art. 21 ust. 1 lub art. 22 ust. 1, zwolnienia lub warunków niepobrania podatku, wynikających z przepisów szczególnych lub umów o unikaniu podwójnego opodatkowania, płatnik jest obowiązany do dochowania należytej staranności. Przy ocenie dochowania należytej staranności uwzględnia się charakter oraz skalę działalności prowadzonej przez płatnika.
Zgodnie z art. 26 ust. 2e updop:
Jeżeli łączna kwota należności wypłacanych z tytułów wymienionych w art. 21 ust. 1 oraz art. 22 ust. 1 ww. ustawy przekracza kwotę, o której mowa w ust. 1, osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne będące przedsiębiorcami są obowiązane jako płatnicy pobrać, z zastrzeżeniem ust. 2g, w dniu dokonania wypłaty zryczałtowany podatek dochodowy od tych wypłat według stawki podatku określonej w art. 21 ust. 1 lub art. 22 ust. 1 od nadwyżki ponad kwotę, o której mowa w ust. 1:
1) z uwzględnieniem odliczeń przewidzianych w art. 22 ust. 1a-1e;
2)bez możliwości niepobrania podatku na podstawie właściwej umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania, a także bez uwzględniania zwolnień lub stawek wynikających z przepisów szczególnych lub umów o unikaniu podwójnego opodatkowania.
Z treści ww. przepisów wynika, że od niektórych przychodów osiąganych na terytorium Polski przez podatników podlegających ograniczonemu obowiązkowi podatkowemu pobierany jest podatek dochodowy w sposób zryczałtowany. Podatek ten nazywany jest podatkiem „u źródła” ze względu na szczególny sposób jego poboru, który dokonywany jest przez podmiot polski wypłacający określone należności na rzecz nierezydenta w trybie i na zasadach wymienionych w art. 26 updop.
Jeżeli polski podatnik (płatnik) dokonuje wypłat należności z tytułu świadczeń, o których mowa w art. 21 ust. 1 updop na rzecz nierezydenta, mającego siedzibę lub zarząd w kraju, z którym Polska zawarła umowę w sprawie zapobieżenia podwójnemu opodatkowaniu, pierwszeństwo mają przepisy tej umowy międzynarodowej. Natomiast w przypadku państw, z którymi Polska nie zawarła umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania, zastosowanie będą miały wprost przepisy updop.
Istotę sprawy stanowi kwestia sposobu opodatkowania w przypadku nabycia usług ubezpieczeniowych i kwalifikacji tych usług w świetle brzmienia art. 21 ust. 1 pkt 2a updop.
W prawomocnym wyroku z 9 września 2020 r. sygn. akt III SA/Wa 2457/19 WSA w Warszawie wskazał, że:
„Dla wykładni i zastosowania art. 21 ust. 1 pkt 2a u.p.d.o.p. istotnym jest rozumienie „świadczeń o podobnym charakterze”. W wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z 5 lipca 2016 r., sygn. akt II FSK 2369/15 Sąd wskazał, że świadczenia wymienione art. 21 ust. 1 pkt 2a u.p.d.o.p. można podzielić na dwie grupy. Pierwszą stanowią świadczenia wyraźnie nazwane, drugą tworzą świadczenia mające podobny charakter do świadczeń nazwanych. W drugiej grupie mieszczą się świadczenia posiadające cechy charakterystyczne dla świadczeń wymienionych w art. 21 ust. 1 pkt 2a u.p.d.o.p., ale posiadające również elementy charakterystyczne dla świadczeń innych od skonkretyzowanych w tym przepisie. Dla uznania, że świadczenie niewymienione wprost w art. 21 ust. 1 pkt 2a u.p.d.o.p. jest objęte jego zakresem, decydujące jest, aby elementy charakterystyczne dla świadczeń wprost wymienionych w tym przepisie przeważały nad cechami charakterystycznymi dla świadczeń w nim niewymienionych.
Wprawdzie zarówno zawieranie umów ubezpieczenia, jak i umów gwarancji ubezpieczeniowych należy do czynności ubezpieczeniowych w rozumieniu art. 4 ust. 7 pkt 1 ustawy z dnia 11 września 2015 r. o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej (Dz.U. z 2019 r., poz. 381 ze zm.) i wspólną ich cechą jest obowiązek świadczenia przez gwaranta lub zakład ubezpieczeń w związku z zaistnieniem określonego zdarzenia, to jednak cechy odróżniające te kategorie wykluczają traktowanie ich jako podobnych. Istota umowy gwarancyjnej polega na tym, że jest ona zawierana pomiędzy gwarantem (zakładem ubezpieczeń) a beneficjentem (wierzycielem). Jednocześnie pomiędzy gwarantem (zakładem ubezpieczeń) a dłużnikiem (zleceniodawcą gwarancji) jest zawierana dodatkowa umowa o udzielenie gwarancji, która jest umową nienazwaną opartą na zasadzie swobody umów. Gwarancje ubezpieczeniowe służą potwierdzeniu wiarygodności finansowej przedsiębiorcy (dłużnika-zleceniodawcy gwarancji) względem kontrahentów (wierzycieli). W przeciwieństwie do ubezpieczenia majątkowego, w przypadku którego zgodnie z art. 805 § 2 pkt 1 k.c. ubezpieczyciel wyrównuje szkodę spowodowaną określonym zdarzeniem (wypadkiem), w ramach gwarancji ubezpieczeniowej wypełnia on jedynie zobowiązanie polegające na wypłacie konkretnej sumy pieniężnej wobec braku spełnienia świadczenia przez dłużnika, zlecającego udzielenie tego typu zabezpieczenia. Ponadto należy zwrócić uwagę, że cechą charakterystyczną umowy ubezpieczenia jest zobowiązanie się przez ubezpieczającego do opłacenia składki, co nie występuje w przypadku gwarancji, w przypadku której na beneficjencie taki obowiązek nie spoczywa.
Należy zwrócić uwagę na przewidzianą w art. 391 k.c. konstrukcję umowy o świadczenie przez osobę trzecią, której wykorzystanie stanowi umowa gwarancji ubezpieczeniowej. Przepis art. 391 k.c. stanowi, że jeżeli w umowie zastrzeżono, że osoba trzecia zaciągnie określone zobowiązanie albo spełni określone świadczenie, ten, kto takie przyrzeczenie uczynił, odpowiedzialny jest za szkodę, którą druga strona ponosi przez to, że osoba trzecia odmawia zaciągnięcia zobowiązania albo nie spełnia świadczenia. Może jednak zwolnić się od obowiązku naprawienia szkody spełniając przyrzeczone świadczenie, chyba że sprzeciwia się to umowie lub właściwości świadczenia. Umowa ta w literaturze określana jest także umową gwarancyjną w szerokim znaczeniu, w której „w istocie chodzi o zapewnienie sankcjonowane przyjęciem na siebie przez jedną ze stron odpowiedzialności wobec drugiej strony (gwarantowanie) za określone zachowanie się osoby trzeciej. Konkretnie, odpowiedzialność ta powstaje w wypadku, gdy osoba trzecia (pozostająca poza tym stosunkiem umownym) nie spełni na rzecz strony umowy określonego świadczenia albo nie zaciągnie wobec niej określonego zobowiązania. Tak (wielopostaciowo) ukształtowany stosunek prawny między „drugą stroną” (odbiorcą przyrzeczenia z art. 391 k.c.) a osobą trzecią jest oczywiście niezbędnym elementem figury prawnej „trójkąta” stron” (por. R. Trzaskowski, Cz. Żuławska [w:] J. Gudowski (red.), Kodeks cywilny. Komentarz. Tom III. Zobowiązania. Część ogólna, wyd. II, WKP 2018).
Ponadto należy wskazać, że w przypadku umów ubezpieczenia ubezpieczyciel po naprawieniu szkody wstępując na miejsce ubezpieczającego nabywa roszczenie przeciwko osobie trzeciej (art. 518 § 1 pkt 4 w zw. z art. 828 § 1 k.c.). Wobec powyższego w literaturze prezentowany jest pogląd, że "(...) W orzecznictwie przyjmuje się, że nie ma podstaw do zastosowania art. 518 § 1 k.c. – wprost lub w drodze analogii – do gwaranta spłacającego cudzy dług na podstawie umowy przewidzianej w art. 391 k.c., ponieważ gwarancja jest źródłem samoistnej odpowiedzialności za nieosiągnięcie obiecanego i gwarantowanego rezultatu, nie ma charakteru akcesoryjnego i rodzi pierwotną odpowiedzialność odszkodowawczą" (por. R. Trzaskowski, Cz. Żuławska, op. cit.).
Jednocześnie Sąd podziela prezentowane w orzecznictwie sądowoadministracyjnym stanowiska prezentowane na gruncie rozumienia sformułowania o podobieństwie świadczeń, zawartego w art. 21 ust. 1 pkt 2a u.p.d.o.p., zgodnie z którymi „(...) Dla uznania, że świadczenie niewymienione wprost w art. 21 ust. 1 pkt 2a jest objęte jego zakresem decydujące jest, aby elementy charakterystyczne dla świadczeń wprost wymienionych w omawianym przepisie przeważały nad cechami charakterystycznymi dla świadczeń w nim niewymienionych” (por. powołany już wcześniej wyrok NSA z dnia 5 lipca 2016 r., sygn. akt II FSK 2369/15) oraz ma ono polegać „na tak znaczącej, merytorycznej zbieżności obydwu umów w zakresie cech konstytutywnych, albo tak wielu wspólnych cechach drugorzędnych, że stosując miarę „zdrowego rozsądku” nie da się zakwestionować bliskości jednej i drugiej umowy" (por. prawomocny wyrok WSA w Warszawie z dnia 14 września 2011 r., sygn. akt III SA/Wa 473/11, CBOSA).”
Wobec powyższego należy uznać, że usługi ubezpieczeniowe nie są usługami podobnymi do gwarancji, a zatem nie podlegają opodatkowaniu zryczałtowanym podatkiem na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 2a updop.
Dodatkowe informacje
Informacja o zakresie rozstrzygnięcia
Interpretacja dotyczy stanu faktycznego, który Państwo przedstawili i stanu prawnego, który obowiązywał w dacie zaistnienia zdarzenia oraz zdarzenia przyszłego, które Państwo przedstawili i stanu prawnego, który obowiązywał w dniu wydania pierwotnej interpretacji.
Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji
- Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli: Państwa sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego i zastosują się Państwo do interpretacji.
- Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:
Przepisów art. 14k-14n Ordynacji podatkowej nie stosuje się, jeśli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej jest elementem czynności, które są przedmiotem decyzji wydanej:
1)z zastosowaniem art. 119a;
2)w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;
3)z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.
- Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:
Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych.
Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację
Mają Państwo prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w (…). Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1634 ze zm.; dalej jako „PPSA”). Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):
- w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo
- w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).
Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).
Podstawa prawna dla wydania interpretacji
Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383).