Wyrok SN z dnia 3 października 2023 r., sygn. II CSKP 1509/22

1. Zawarcie umowy użyczenia lokalu przez współwłaściciela nieruchomości, który z mocy umowy o podziale nieruchomości do użytkowania (art. 206 Kodeksu cywilnego) wyłącznie korzysta z części budynku, w którym znajduje się ten lokal, nie jest czynnością zarządu rzeczą wspólną. To samo odnieść trzeba do użyczenia rzeczy wspólnej, z której zgodnie z art. 206 k.c. współwłaściciel korzysta w całości, gdyż właściwości rzeczy uniemożliwiają jej podział do korzystania między współwłaścicielami, a osoba, której udostępnia rzecz jest mu bliska (małżonek, partner życiowy, uprawniony do alimentów od współwłaściciela) i korzysta z rzeczy obok współwłaściciela, bez przekroczenia zakresu jego uprawnień.

2. Użyczenie ma na celu przysporzenie korzyści biorącemu, który bezpłatnie może korzystać z rzeczy użyczającego. Do zezwolenia przez właściciela (współwłaściciela) mieszkania osobie niebędącej jego małżonkiem lub uprawnionym w stosunku do niego do alimentów na wspólne zamieszkiwanie dochodzi jednak zwykle nie tyle w celu bezinteresownego przyjścia z pomocą takiej osobie, co ma być najbardziej charakterystycznym motywem zawarcia umowy użyczenia, lecz w celu zaspokojenia potrzeb emocjonalnych, a czasem także i materialnych, przyjmującego taką osobę do mieszkania. Tak nawiązany stosunek prawny wykazuje podobieństwo do użyczenia i w relacjach między osobami, które go nawiązały może być oceniany przy wykorzystaniu przepisów o użyczeniu

3. Przepisy dotyczące roszczeń właściciela przeciwko samoistnemu posiadaczowi stosuje się odpowiednio do stosunku między właścicielem a posiadaczem zależnym, jeżeli z przepisów regulujących ten stosunek nie wynika nic innego. Przyjmuje się zarówno w piśmiennictwie, jak orzecznictwie, że art. 230 k.c. dotyczy tylko takiego posiadacza zależnego, który władając rzeczą w określonym zakresie nie ma do tego skutecznego wobec właściciela prawa. 

Sąd Najwyższy w Izbie Cywilnej w składzie:

SSN Dariusz Dończyk (przewodniczący)