Interpretacja indywidualna z dnia 6 listopada 2023 r., Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0114-KDIP2-1.4011.395.2022.10.S.KW

Przysługuje Panu prawo do skorzystania ze zwolnienia na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 131 ustawy PIT w związku z wydatkowaniem przychodu uzyskanego w maja 2016 r. z odpłatnego zbycia nieruchomości.

Interpretacja indywidualna po wyroku sądu - stanowisko prawidłowe

Szanowny Panie,

1.ponownie rozpatruję Pana sprawę z wniosku z 25 kwietnia 2022 r. (data wpływu 27 kwietnia 2022 r.) o wydanie interpretacji indywidualnej - uwzględniam przy tym wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach z 20 października 2022 r. sygn. akt I SA/Gl 814/22 (data wpływu prawomocnego orzeczenia - 22 września 2023 r.);

2.stwierdzam, że Pana stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego w podatku dochodowym od osób fizycznych jest prawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

27 kwietnia 2022 r. wpłynął Pana wniosek z 25 kwietnia 2022 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych odpłatnego zbycia nieruchomości.

Treść wniosku jest następująca:

Opis stanu faktycznego

W dniu (…) stycznia 1987 roku wnioskodawca zawarł związek małżeński.

W dniu (…) marca 2007 przed notariuszem w kancelarii notarialnej wnioskodawca wraz z żoną, otrzymał w drodze darowizny nieruchomość gruntową, zabudowaną domem jednorodzinnym, do majątku objętego ustawową wspólnością majątkową małżeńską.

W dniu (…) października 2015 roku Sąd Okręgowy w (…) rozwiązał związek małżeński przez separację. Wyrok jest prawomocny.

Postanowieniem z dnia (…) grudnia 2020 roku, Sąd Rejonowy w (…), zgodnie z wcześniejszymi ustaleniami dokonał podziału majątku dorobkowego w ten sposób, że nieruchomość gruntowa zabudowana budynkiem jednorodzinnym o wartości 470 000 zł (czterysta siedemdziesiąt tysięcy złotych) została przyznana na wyłączną własność wnioskodawcy, natomiast spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu o wartości 145 000 zł (sto czterdzieści pięć tysięcy złotych) zostało przyznane żonie wnioskodawcy. Dodatkowo Sąd zobowiązał pozwanego do spłaty na rzecz żony 145 811, 83 zł tytułem spłaty z majątku wspólnego w celu wyrównania różnicy pomiędzy wartością nieruchomości.

Wnioskodawca w dniu (…) maja 2016 roku, po ustaniu wspólności majątkowej, nabył na wyłączną własność nieruchomość zabudowaną budynkiem gospodarczym za kwotę 80 000 zł (osiemdziesiąt tysięcy złotych). Po wstępnym ustaleniu przez Sąd Rejonowy zasad podziału majątku dorobkowego, wnioskodawca w dniu (…) czerwca 2019 roku zbył za kwotę 100 000 zł (sto tysięcy złotych) nieruchomość nabytą w dniu (…) maja 2016 roku, aby zapewnić środki finansowe niezbędne na dopłatę do wyrównania udziałów, i aby w efekcie zostać wyłącznym właścicielem wspólnego do tej pory domu. Odpłatne zbycie nieruchomości nie nastąpiło w wykonywaniu działalności gospodarczej w rozumieniu przepisu art. 5a pkt 6 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Pytanie

W związku z powyższym zachodzi pytanie, czy w kontekście opisanego stanu faktycznego spłata dokonana na rzecz byłej żony jest wydatkiem na własne cele mieszkaniowe o których mowa w art. 21 ust. 25 w zw. z art. 21 ust. 1 pkt 131 ustawy o podatku dochodowym, od osób fizycznych i czy w rezultacie uzyskane ze sprzedaży nieruchomości środki pieniężne (przychód) nie podlegają opodatkowaniu.

Pana stanowisko w sprawie

W ocenie wnioskodawcy stosownie do art. 21 ust. 25 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych spłata dokonana na rzecz byłej żony będzie wydatkiem na własne cele mieszkaniowe, albowiem za takie uważa się wydatki poniesione na nabycie budynku mieszkalnego, jego części lub udziału w takim budynku (... a także nabycie gruntu lub udziału w gruncie albo prawa użytkowania wieczystego lub udziału w takim prawie związanym z tym budynkiem lub lokalem. Jak stanowi art. 54 par. 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego orzeczenie separacji powoduje powstanie między małżonkami rozdzielności majątkowej, zatem z datą zniesienia przez sąd wspólności ustawowej, współwłasność łączna przekształciła się we współwłasność o charakterze ułamkowym. Zmieniło to bezudziałowy charakter współwłasności na określony kwotowo (po 1/2 na każdego z współwłaścicieli), jak i zakres uprawnień współwłaścicieli w stosunku do przedmiotu współwłasności. Wydając postanowienie o podziale majątku wspólnego Sąd Rejonowy zniósł współwłasność i wyrównał wartość udziałów przez dopłatę pieniężną, w wyniku czego wnioskodawca został wyłącznym właścicielem nieruchomości, tym samym nastąpiło więc nabycie udziału w budynku mieszkalnym, co wyczerpuje przesłanki zawarte w art. 21 ust. 25 pkt 1a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Interpretacja indywidualna

Rozpatrzyłem Pana wniosek z 25 kwietnia 2022 r. (data wpływu 27 kwietnia 2022r.) wydałem interpretację indywidualną znak 0114-KDIP2-1.4011.395.2022.1.KW, w której uznałem Pana stanowisko za nieprawidłowe.

Interpretację doręczono Panu 20 czerwca 2022 r.

Skarga na interpretację indywidualną

23 czerwca 2022 r. wniósł Pan skargę na tę interpretację do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach. Skarga wpłynęła do mnie 24 czerwca 2022 r.

Wniósł Pan o uchylenie zaskarżonej interpretacji indywidualnej.

Postępowanie przed sądem administracyjnym/sądami administracyjnymi

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach uchylił skarżoną interpretację - wyrokiem z 20 października 2022 r. sygn. akt I SA/Gl 814/22.

Wyrok, który uchylił interpretację indywidualną stał się prawomocny od 5 lipca 2023 r.

Prawomocne orzeczenie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach wpłynęło do organu 22 września 2023 r.

Ponowne rozpatrzenie wniosku - wykonanie wyroku

Zgodnie z art. 153 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2022 r. poz. 1634 ze zm.):

Ocena prawna i wskazania co do dalszego postępowania wyrażone w orzeczeniu sądu wiążą w sprawie organy, których działanie, bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania było przedmiotem zaskarżenia, a także sądy, chyba że przepisy prawa uległy zmianie.

Wykonuję obowiązek, który wynika z tego przepisu, tj.:

• uwzględniam ocenę prawną i wskazania dotyczące postępowania, które wyraził Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach w ww. wyroku;
• ponownie rozpatruję Pana wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej - stwierdzam, że stanowisko, które Pan przedstawił we wniosku jest prawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Na wstępie należy zaznaczyć, że niniejszą interpretację oparto na przepisach prawa podatkowego obowiązujących w dniu wydania interpretacji, tj. 13 czerwca 2022 r., bowiem niniejsza interpretacja stanowi ponowne rozstrzygnięcie tej samej sprawy w wyniku orzeczenia Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach z 20 października 2022 r. sygn. akt I SA/Gl 814/22.

W myśl art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2021 r., poz. 1128, z późn. zm.):

opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Zgodnie z art. 10 ust. 1 pkt 8 ww. ustawy:

źródłem przychodów jest odpłatne zbycie, z zastrzeżeniem ust. 2:

a)nieruchomości lub ich części oraz udziału w nieruchomości,

b)spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego lub użytkowego oraz prawa do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej,

c)prawa wieczystego użytkowania gruntów,

d)innych rzeczy,

- jeżeli odpłatne zbycie nie następuje w wykonaniu działalności gospodarczej i zostało dokonane w przypadku odpłatnego zbycia nieruchomości i praw majątkowych określonych w lit. a)-c) - przed upływem pięciu lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie lub wybudowanie, a innych rzeczy - przed upływem pół roku, licząc od końca miesiąca, w którym nastąpiło nabycie; w przypadku zamiany okresy te odnoszą się do każdej z osób dokonującej zamiany.

Podkreślić należy, że przepis art. 10 ust. 1 pkt 8 ww. ustawy formułuje generalną zasadę, zgodnie z którą sprzedaż nieruchomości, jej części lub udziału w nieruchomości oraz praw określonych w tym przepisie przed upływem pięciu lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie lub wybudowanie, jeżeli nie następuje w ramach wykonywania działalności gospodarczej, rodzi obowiązek podatkowy w postaci zapłaty podatku dochodowego.

Natomiast, jeżeli odpłatne zbycie nieruchomości, jej części lub udziału w nieruchomości oraz ww. praw nastąpi po upływie pięciu lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie lub wybudowanie i nie następuje w ramach wykonywania działalności gospodarczej - nie jest źródłem przychodu w rozumieniu art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, a tym samym, kwota uzyskana ze sprzedaży nieruchomości, jej części lub udziału w nieruchomości oraz ww. praw w ogóle nie podlega opodatkowaniu.

Z przedstawionego we wniosku stanu faktycznego wynika, że w dniu (…) stycznia 1987 r. zawarł Pan związek małżeński. W dniu (…) marca 2007 r. wraz z żoną otrzymał Pan w drodze darowizny nieruchomość gruntową zabudowaną budynkiem jednorodzinnym, do majątku objętego ustawową wspólnością majątkową małżeńską. W dniu (…) października 2015 r. Sąd Okręgowy rozwiązał związek małżeński poprzez separację. Wyrok jest prawomocny. Postanowieniem z dnia (…) grudnia 2020 roku, Sąd Rejonowy w (…), dokonał podziału majątku dorobkowego w ten sposób, że nieruchomość gruntowa zabudowana budynkiem jednorodzinnym o wartości 470 000 zł została przyznana na Pana wyłączną własność, natomiast spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu o wartości 145 000 zł zostało przyznane Pana żonie. Dodatkowo Sąd zobowiązał pozwanego do spłaty na rzecz żony 145 811, 83 zł tytułem spłaty z majątku wspólnego w celu wyrównania różnicy pomiędzy wartością nieruchomości. W dniu (…) maja 2016 r., po ustaniu wspólności majątkowej, nabył Pan na wyłączną własność w drodze umowy sprzedaży nieruchomość zabudowaną budynkiem gospodarczym. W dniu (…) czerwca 2019 r., zbył nabytą Pan w dniu (…) maja 2016 r. nieruchomość, aby zapewnić środki finansowe niezbędne na dopłatę do wyrównania udziałów i aby w efekcie stać się wyłącznym właścicielem wspólnego domu.

Przenosząc powyższe uregulowania prawne na grunt rozpatrywanej sprawy należy stwierdzić, że dokonane w dniu (…) czerwca 2019 r. odpłatne zbycie przez Pana zabudowanej nieruchomości, nabytej w dniu (…) maja 2016 r. w drodze umowy sprzedaży, stanowi źródło przychodu, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a) ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ponieważ zostało dokonane przed upływem pięciu lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło jej nabycie.

Zgodnie z art. 30e ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

od dochodu z odpłatnego zbycia nieruchomości i praw określonych w art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a-c podatek dochodowy wynosi 19% podstawy obliczenia podatku.

Stosownie do art. 30e ust. 2 ww. ustawy:

podstawą obliczenia podatku, o której mowa w ust. 1, jest dochód stanowiący różnicę pomiędzy przychodem z odpłatnego zbycia nieruchomości lub praw określonym zgodnie z art. 19, a kosztami ustalonymi zgodnie z art. 22 ust. 6c i 6d, powiększoną o sumę odpisów amortyzacyjnych, o których mowa w art. 22h ust. 1 pkt 1, dokonanych od zbywanych nieruchomości lub praw.

Przy czym w myśl art. 19 ust. 1 cyt. ustawy:

przychodem z odpłatnego zbycia nieruchomości lub praw majątkowych oraz innych rzeczy, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 8, jest ich wartość wyrażona w cenie określonej w umowie, pomniejszona o koszty odpłatnego zbycia. Jeżeli jednak cena, bez uzasadnionej przyczyny, znacznie odbiega od wartości rynkowej tych rzeczy lub praw, przychód ten określa organ podatkowy w wysokości wartości rynkowej. Przepis art. 14 ust. 1 zdanie drugie stosuje się odpowiednio.

Pojęcie kosztów odpłatnego zbycia (sprzedaży) nie zostało przez ustawodawcę zdefiniowane w ustawie, należy zatem stosować językowe rozumienie tego wyrażenia, zgodnie z którym za koszty sprzedaży nieruchomości lub praw majątkowych uważa się wszystkie wydatki poniesione przez sprzedającego, które są konieczne, aby transakcja sprzedaży mogła dojść do skutku (wszystkie niezbędne wydatki bezpośrednio związane z tą czynnością), np. koszty wyceny nieruchomości przez rzeczoznawcę majątkowego, prowizje pośredników w sprzedaży nieruchomości, koszty ogłoszeń w prasie związanych z zamiarem sprzedaży nieruchomości.

Ustalenie kosztów uzyskania przychodu odbywa się natomiast zgodnie z art. 22 ust. 6c lub 6d ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych w zależności od tego, czy zbywaną nieruchomość lub prawo nabyto odpłatnie, czy nieodpłatnie.

W myśl art. 22 ust. 6c ww. ustawy:

koszty uzyskania przychodu z tytułu odpłatnego zbycia, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a-c, z zastrzeżeniem ust. 6d, stanowią udokumentowane koszty nabycia lub udokumentowane koszty wytworzenia, powiększone o udokumentowane nakłady, które zwiększyły wartość rzeczy i praw majątkowych, poczynione w czasie ich posiadania.

Jak stanowi art. 22 ust. 6e ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

wysokość nakładów, o których mowa w ust. 6c i 6d, ustala się na podstawie faktur VAT w rozumieniu przepisów o podatku od towarów i usług oraz dokumentów stwierdzających poniesienie opłat administracyjnych.

Zgodnie natomiast z art. 45 ust. 1a pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

w terminie określonym w ust. 1 (od dnia 15 lutego do dnia 30 kwietnia roku następującego po roku podatkowym) podatnicy są obowiązani składać urzędom skarbowym odrębne zeznania, według ustalonych wzorów, o wysokości osiągniętego w roku podatkowym dochodu (poniesionej straty) z odpłatnego zbycia nieruchomości i praw majątkowych opodatkowanych na zasadach określonych w art. 30e.

W myśl art. 30e ust. 4 ww. ustawy:

po zakończeniu roku podatkowego podatnik jest obowiązany w zeznaniu podatkowym, o którym mowa w art. 45 ust. 1a pkt 3, wykazać:

1) dochody uzyskane w roku podatkowym z odpłatnego zbycia nieruchomości i praw majątkowych określonych w art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a-c i obliczyć należny podatek dochodowy od dochodu, do którego nie ma zastosowania art. 21 ust. 1 pkt 131, lub

2) dochody, o których mowa w art. 21 ust. 1 pkt 131.

Zauważyć należy, że dochody odpłatnego zbycia, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a) -c) mogą na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 131 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych - podlegać zwolnieniu z opodatkowania.

Stosownie do wskazanego powyżej przepisu:

dochody z odpłatnego zbycia nieruchomości i praw majątkowych, o których mowa w art. 30e, w wysokości, która odpowiada iloczynowi tego dochodu i udziału wydatków poniesionych na własne cele mieszkaniowe w przychodzie z odpłatnego zbycia nieruchomości i praw majątkowych, jeżeli począwszy od dnia odpłatnego zbycia, nie później niż w okresie trzech lat od końca roku podatkowego, w którym nastąpiło odpłatne zbycie, przychód uzyskany ze zbycia tej nieruchomości lub tego prawa majątkowego został wydatkowany na własne cele mieszkaniowe; udokumentowane wydatki poniesione na te cele uwzględnia się do wysokości przychodu z odpłatnego zbycia nieruchomości i praw majątkowych.

Należy wyjaśnić, że powyższe zwolnienie obejmować będzie taką część dochodu uzyskanego z tytułu odpłatnego zbycia nieruchomości i praw majątkowych, jaka proporcjonalnie odpowiada udziałowi poniesionych wydatków na własne cele mieszkaniowe w osiągniętych przychodach z odpłatnego zbycia.

W sytuacji, gdy przychód z odpłatnego zbycia zostałby w całości przeznaczony na cele mieszkaniowe, to wówczas uzyskany z tego tytułu dochód w całości korzystałby ze zwolnienia od podatku dochodowego.

Dochód zwolniony należy obliczyć według następującego wzoru:

dochód zwolniony = D x W/P, gdzie:

D – dochód z odpłatnego zbycia,

W – wydatki poniesione na cele mieszkaniowe,

P – przychód z odpłatnego zbycia.

Stosownie natomiast do art. 21 ust. 25 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

1. za wydatki poniesione na cele, o których mowa w ust. 1 pkt 131, uważa się wydatki poniesione na:

a) nabycie budynku mieszkalnego, jego części lub udziału w takim budynku, lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość lub udziału w takim lokalu, a także na nabycie gruntu lub udziału w gruncie albo prawa użytkowania wieczystego gruntu lub udziału w takim prawie, związanych z tym budynkiem lub lokalem,

b) nabycie spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego lub udziału w takim prawie, prawa do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej lub udziału w takim prawie,

c) nabycie gruntu pod budowę budynku mieszkalnego lub udziału w takim gruncie, prawa użytkowania wieczystego takiego gruntu lub udziału w takim prawie, w tym również z rozpoczętą budową budynku mieszkalnego, oraz nabycie innego gruntu lub udziału w gruncie, prawa użytkowania wieczystego gruntu lub udziału w takim prawie, jeżeli w okresie, o którym mowa w ust. 1 pkt 131, grunt ten zmieni przeznaczenie na grunt pod budowę budynku mieszkalnego,

d) budowę, rozbudowę, nadbudowę, przebudowę lub remont własnego budynku mieszkalnego, jego części lub własnego lokalu mieszkalnego,

e) rozbudowę, nadbudowę, przebudowę lub adaptację na cele mieszkalne własnego budynku niemieszkalnego, jego części, własnego lokalu niemieszkalnego lub własnego pomieszczenia niemieszkalnego

- położonych w państwie członkowskim Unii Europejskiej lub w innym państwie należącym do Europejskiego Obszaru Gospodarczego albo w Konfederacji Szwajcarskiej;

Zgodnie z art. 21 ust. 25a ww. ustawy:

wydatki, o których mowa w ust. 25 pkt 1 lit. a)-c), uznaje się za wydatki poniesione na cele mieszkaniowe, jeżeli przed upływem okresu, o którym mowa w ust. 1 pkt 131, nastąpiło nabycie własności rzeczy lub praw wymienionych w ust. 25 pkt 1 lit. a)-c), w związku z którymi podatnik ponosił wydatki na nabycie.

Natomiast, zgodnie z art. 30e ust. 7 ww. ustawy:

W przypadku niewypełnienia warunków określonych w art. 21 ust. 1 pkt 131 podatnik jest obowiązany do złożenia korekty zeznania, o którym mowa w art. 45 ust. 1a pkt 3, i do zapłaty podatku wraz z odsetkami za zwłokę; odsetki nalicza się od następnego dnia po upływie terminu płatności, o którym mowa w art. 45 ust. 4 pkt 4, do dnia zapłaty podatku włącznie.

Zgodnie z art. 21 ust. 25 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Wyliczenie zawartych w przepisie wydatków mieszkaniowych ma charakter wyczerpujący, w związku z tym tylko realizacja jednego z nich, przy jednoczesnym spełnieniu pozostałych przesłanek, pozwala na skorzystanie ze zwolnienia z opodatkowania dochodu uzyskanego ze sprzedaży.

Zatem stwierdzić należy, że podstawową okolicznością decydującą o zastosowaniu zwolnienia wynikającego z przywołanego wcześniej art. 21 ust. 1 pkt 131 ustawy o podatku dochodowym jest fakt wydatkowania (począwszy od dnia odpłatnego zbycia, nie później niż w okresie trzech lat od końca roku podatkowego, w którym nastąpiło odpłatne zbycie) środków z odpłatnego zbycia nieruchomości i praw majątkowych na wskazane w ustawie „własne cele mieszkaniowe” podatnika. Katalog wydatków stanowiących „własne cele mieszkaniowe” podatnika wymieniony w art. 21 ust. 25 ww. ustawy ma charakter zamknięty - jest to wyliczenie enumeratywne.

W tym miejscu wskazać należy, że stosunki majątkowe między małżonkami zostały uregulowane w ustawie z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz.U. z 2020 r., poz. 1359, z późn. zm.).

Zgodnie z art. 31 § 1 ww. Kodeksu:

z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa (wspólność ustawowa) obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich (majątek wspólny). Przedmioty majątkowe nieobjęte wspólnością ustawową należą do majątku osobistego każdego z małżonków.

Z ww. przepisu wynika, że wspólność małżeńska została ukształtowana jako wspólność łączna. Charakteryzuje się ona tym, że w czasie jej trwania małżonkowie nie mają określonych udziałów w majątku wspólnym, nie mogą więc rozporządzać udziałami, a także nie mogą żądać podziału majątku objętego wspólnością ustawową. Obojgu małżonkom przysługuje pełne prawo do całości majątku wspólnego.

Zgodnie z ogólną zasadą uregulowaną w art. 43 § 1 powołanego Kodeksu:

oboje małżonkowie mają równe udziały w majątku wspólnym.

Co do zasady wspólność majątkowa trwa tak długo jak małżeństwo.

Stosownie do art. 47 § 1 ww. Kodeksu:

małżonkowie mogą przez umowę zawartą w formie aktu notarialnego wspólność ustawową rozszerzyć lub ograniczyć albo ustanowić rozdzielność majątkową lub rozdzielność majątkową z wyrównaniem dorobków (umowa majątkowa). Umowa taka może poprzedzać zawarcie małżeństwa.

W myśl art. 52 § 1 tego Kodeksu:

z ważnych powodów każdy z małżonków może żądać ustanowienia przez sąd rozdzielności majątkowej.

Natomiast jak stanowi art. 54 § 1 ww. Kodeksu:

orzeczenie separacji powoduje powstanie między małżonkami rozdzielności majątkowej. Orzeczenie separacji ma skutki takie jak rozwiązanie małżeństwa przez rozwód, chyba że ustawa stanowi inaczej (art. 614 § 1 ww. Kodeksu).

W przypadku ustania wspólności majątkowej, do majątku, który był nią objęty stosuje się odpowiednio przepisy o współwłasności w częściach ułamkowych. W razie ustania wspólności udziały małżonków są równe, chyba że umowa majątkowa małżeńska stanowi inaczej, co nie wyłącza zastosowania art. 43 § 2 i 3 ww. Kodeksu. Zatem, z datą umownego zniesienia lub ograniczenia wspólności majątkowej, współwłasność łączna przekształca się we współwłasność w częściach ułamkowych.

Za wydatki poniesione na własne cele mieszkaniowe, uważa się zatem m.in. wydatki poniesione na nabycie budynku mieszkalnego, jego części lub udziału w takim budynku, lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość lub udziału w takim lokalu, a także na nabycie gruntu lub udziału w gruncie albo prawa użytkowania wieczystego gruntu lub udziału w takim prawie, związanych z tym budynkiem lub lokalem.

Zgodnie z orzecznictwem sądów administracyjnych spłata dokonana na rzecz byłego współmałżonka - w związku z przyznaniem podatnikowi, w wyniku podziału majątku dorobkowego małżeństwa, na własność nieruchomości, która znajdowała się we wspólności małżeńskiej - może być uznana za wydatek na własne cele mieszkaniowe, o którym mowa w art. 21 ust. 25 pkt 1 w związku z art. 21 ust. 1 pkt 131 ustawy PIT.

Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 24 listopada 2022 r. sygn. akt II FSK 724/203

wskazał bowiem, że:

zwolnienie z art. 21 ust. 1 pkt 131 u.p.d.o.f. jest normą celu społecznego, mającą ułatwić zaspokajanie potrzeb mieszkaniowych. Także wykładnia celowościowa przemawia zatem za przedstawionym powyżej rozumieniem użytego art. 21 ust. 1 pkt 25 lit. a i b u.p.d.o.f. pojęcia nabycia udziału w nieruchomości lub prawie do lokalu. W przypadku byłych małżonków zniesienie współwłasności nieruchomości mieszkalnej, nabytej w czasie trwania związku małżeńskiego, za spłatą jednego z nich powoduje, że zarówno małżonek, który dokonuje spłaty jak i małżonek, którego udział został spłacony, mogą zaspokoić swoje potrzeby mieszkaniowe.

W wyroku z 20 października 2022 r. sygn. akt I SA/Gl 814/22 zapadłym w przedmiotowej sprawie Wojewódzki Sąd Administracyjny wskazał, że skarga podlega uwzględnieniu.

Przedmiotem sporu w niniejszej sprawie jest kwestia tego, czy organ interpretacyjny prawidłowo uznał, że w świetle art. 21 ust. 1 pkt 131 w zw. z ust. 25 pkt 1 u.p.d.o.f. spłata na rzecz drugiego małżonka, po ustaniu związku małżeńskiego na skutek orzeczenia rozwodu przez sąd powszechny i przyznania w drodze podziału majątku dorobkowego prawa własności nieruchomości za spłatą na rzecz byłego małżonka (również orzeczona przez sąd powszechny) stanowi wydatek na własne cele mieszkaniowe w rozumieniu tych przepisów.

Ustanie ustroju wspólności majątkowej łącznej następuje na mocy orzeczenia o separacji, co wynika z art. 54 § 1 k.r.o. stanowiącego, że orzeczenie separacji powoduje powstanie między małżonkami rozdzielności majątkowej. Z chwilą tą ustaje zatem ustrój wspólności majątkowej o charakterze bezudziałowym, a w jego miejsce powstaje współwłasność w częściach ułamkowych, co wynika z odesłania zawartego w art. 46 k.r.o. Przepis ten stanowi, że w sprawach nieunormowanych w artykułach poprzedzających od chwili ustania wspólności ustawowej do majątku, który był nią objęty, jak również do podziału tego majątku, stosuje się odpowiednio przepisy o wspólności majątku spadkowego i o dziale spadku. W postępowaniu o podział majątku wspólnego po ustaniu wspólności majątkowej między małżonkami mają odpowiednie zastosowanie przepisy o dziale spadku, zgodnie z art. 567 § 3 k.p.c, a na podstawie dalszego odesłania, zawartego w art. 688 k.p.c., przepisy o zniesieniu współwłasności.

Należy zatem zauważyć, że zgodnie z art. 624 k.p.c. z chwilą uprawomocnienia się postanowienia przyznającego dotychczasowym współwłaścicielom części lub jednemu z nich całość rzeczy własność przechodzi na uczestników wskazanych w postanowieniu. Jeżeli w wyniku podziału całość rzeczy albo jej część przypadnie współwłaścicielowi, który nie włada tą rzeczą lub jej częścią, sąd w postanowieniu o zniesieniu współwłasności orzeknie również co do jej wydania lub opróżnienia przez pozostałych współwłaścicieli pomieszczeń znajdujących się na nieruchomości, określając stosownie do okoliczności termin wydania rzeczy lub opróżnienia pomieszczeń. Określenie terminu wydania nieruchomości wchodzącej w skład gospodarstwa rolnego lub jej części bądź opróżnienia znajdujących się na niej pomieszczeń następuje z uwzględnieniem interesu społeczno-gospodarczego. Z powyższego przepisu wynika zatem, że prawomocne orzeczenie sądu o przyznaniu własności całości rzeczy ma charakter prawnokształtujący, skuteczny erga omnes, bowiem uprawomocnienie się postanowienia powoduje powstanie nowego stanu prawnego - powstaje własność każdego z uczestników co do przyznanej mu części rzeczy lub jednego z uczestników co do całej rzeczy, a jednocześnie wygasa współwłasność. Takie postanowienie jest zatem podstawą do ujawnienia prawa własności w księdze wieczystej, zgodnie bowiem z art. 36 ust. 1 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece (t.j. Dz. U. z 2022 poz. 1728) sądy, organy administracji rządowej i jednostek samorządu terytorialnego oraz notariusze sporządzający akty poświadczenia dziedziczenia zawiadamiają sąd właściwy do prowadzenia księgi wieczystej o każdej zmianie właściciela nieruchomości, dla której założona jest księga wieczysta.

Oznacza to, że dopóki nie jest wydane prawomocne postanowienie sądu przyznające wyłączną własność jednemu z małżonków, pomiędzy nimi następuje jedynie zmiana sposobu władztwa nad nieruchomością z współwłasności łącznej na współwłasność ułamkową. Dopiero na skutek ww. orzeczenia dochodzi nabycia nieruchomości przez jednego z małżonków.

Oznacza to, że spłata orzeczona w takim orzeczeniu winna być utożsamiana z wydatkiem na własne cele mieszkaniowe.

Za wykładnią taką przemawia treść art. 21 ust. 1 pkt 131 i ust. 25 pkt 1 u.p.d.o.f. Jak wynika z wyżej przytoczonych wyżej regulacji, ustawodawca wprowadził zwolnienie z podatku dochodowego w stosunku do tej części przychodów, uzyskanych z odpłatnego zbycia między innymi nieruchomości, które zostaną przeznaczone na zaspokojenie własnych celów (potrzeb) mieszkaniowych podatnika, w ciągu dwóch lat. Przy czym w sposób wyraźny i precyzyjny określił, co należy rozumieć pod pojęciem wydatkowania środków na własne cele mieszkaniowe. Zatem z przepisu tego wynika, że jedynym warunkiem skorzystania ze zwolnienia, o którym mowa w tym przepisie, jest wydatkowanie środków w opisany w nim sposób, w wyznaczonym przedziale czasowym. Zaznaczenia wymaga także, że ustawodawca nie wyznaczył żadnych innych warunków, od których uzależnione byłoby skorzystanie ze zwolnienia. Jego celem jest zatem wspieranie podatników w przypadkach mających na celu zaspokojenie swoich potrzeb mieszkaniowych. Za taką zaś należy uznać spłatę byłego małżonka wynikającą z orzeczenia sądu powszechnego przyznającego wyłączną własność nieruchomości w zamian za tę spłatę.

W świetle powyższego, przysługuje Panu prawo do skorzystania ze zwolnienia na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 131 ustawy PIT w związku z wydatkowaniem przychodu uzyskanego (…) maja 2016 r. z odpłatnego zbycia nieruchomości (dokonanego przez upływem pięciu lat od licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie), na spłatę udziału należącego do Pana byłej żony w nieruchomości gruntowej zabudowanej budynkiem jednorodzinnym, do którego nabył Pan prawo własności w wyniku podziału majątku wspólnego, w celu realizacji własnych celów mieszkaniowych.

Pana stanowisko jest więc prawidłowe.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego, który Państwo przedstawili i stanu prawnego, który obowiązywał w dacie zaistnienia zdarzenia.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

• Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2651 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli: Pana sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego i zastosuje się Pan do interpretacji.
• Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n Ordynacji podatkowej nie stosuje się, jeśli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej jest elementem czynności, które są przedmiotem decyzji wydanej:

1)z zastosowaniem art. 119a;

2)w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;

3)z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.

• Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych.

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Ma Pan prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w (…). Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1634; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

• w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo
• w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2651 ze zm.).