Interpretacja indywidualna z dnia 24 października 2023 r., Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0111-KDIB2-3.4015.176.2023.6.BZ; 0115-KDIT3-4011.512.2023.5.KP

Nieodpłatne zniesienie współwłasności bez spłat i dopłat

 Interpretacja indywidualna

– stanowisko w części prawidłowe i w części nieprawidłowe

Szanowny Panie,

stwierdzam, że Pana stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego zdarzenia przyszłego (zniesienia współwłasności):

- w zakresie podatku od spadków i darowizn jest prawidłowe,

- w zakresie podatku dochodowego od osób fizycznych jest nieprawidłowe.

Zakres wniosku wspólnego o wydanie interpretacji indywidualnej

14 sierpnia 2023 r. wpłynął Pana wniosek z 10 sierpnia 2023 r. o wydanie interpretacji indywidualnej. Wniosek dotyczy m.in podatku od spadków i darowizn oraz podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych nieodpłatnego zniesienia współwłasności.

Uzupełnił go Pan – w odpowiedzi na wezwanie – w piśmie z 10 października 2023 r. (wpływ pisma 16 października 2023 r.).

Treść wniosku jest następująca:

Opis zdarzenia przyszłego

(...) października 2022 r. zmarł przedsiębiorca prowadzący jednoosobową działalność gospodarczą wpisaną do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej (dalej: CEIDG) pod firmą: (…) NIP: (…)

Przedsiębiorca był czynnym podatnikiem podatku od towarów i usług. Przedmiotem przeważającej działalności gospodarczej prowadzonej przez zmarłego przedsiębiorcę była zgodnie z nomenklaturą PKD: Produkcja pozostałego sprzętu elektrycznego, (…)

Składniki przeznaczone do wykonywania działalności gospodarczej, posiadane przez przedsiębiorcę w chwili jego śmierci, stworzyły jedno przedsiębiorstwo w spadku działające pod firmą: (…) w spadku (dalej: PwS). W skład PwS weszły między innymi: prawo użytkowania wieczystego nieruchomości zabudowanej obiektami przemysłowymi, własność ruchomości stanowiących środki trwałe (samochody ciężarowe i osobowe), własność towarów znajdujących się w magazynie, należności z tytułu wystawionych faktur, środki pieniężne zgromadzone w kasie przedsiębiorstwa, środki pieniężne zgromadzone na rachunkach bankowych, prawa z umów handlowych, prawa z umów kredytowych, księgi i dokumenty związane z działalnością prowadzoną w ramach przedsiębiorstwa.

Aktualnymi właścicielami PwS we współwłasności ułamkowej w wysokości 1/2 udziału każdy jest Pan – jako jedyny spadkobierca ustawowy zmarłego przedsiębiorcy – na podstawie zarejestrowanego aktu poświadczenia dziedziczenia z 25 kwietnia 2023 r., zgodnie z dyspozycją art. 3 pkt 1 ustawy z dnia 5 lipca 2018 r. o zarządzie sukcesyjnym osoby fizycznej i innych ułatwieniach związanych z sukcesją przedsiębiorstw (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 170) oraz małżonek zmarłego przedsiębiorcy, który pozostawał ze zmarłym przedsiębiorcą we wspólności majątkowej małżeńskiej przez cały okres prowadzenia działalności gospodarczej oraz w chwili jego śmierci (dalej: małżonek zmarłego przedsiębiorcy). Małżonek zmarłego przedsiębiorcy w trakcie trwania wspólności majątkowej małżeńskiej ze zmarłym przedsiębiorcą nie był zaangażowany w prowadzenie przedsiębiorstwa, nie podejmował jakichkolwiek działań w ramach ww. przedsiębiorstwa w charakterze przedsiębiorcy w rozumieniu art. 4 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. Prawo przedsiębiorców (Dz.U. z 2023 r. poz. 221) ani nie podejmował jakichkolwiek czynności stanowiących przejaw prowadzenia działalności gospodarczej w rozumieniu art. 3 ustawy Prawo przedsiębiorców oraz art. 15 ust. 2 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. z 2022 r. poz. 931).

Pan oraz małżonek zmarłego przedsiębiorcy są spokrewnieni, ponieważ Pan jest synem (zstępnym) zmarłego przedsiębiorcy i małżonka zmarłego przedsiębiorcy, zaś całe przedsiębiorstwo od początku jego istnienia postrzegane jest jako firma rodzinna i założeniem jest, aby było prowadzone w sposób nieprzerwany przez jednego właściciela, którym będzie Pan.

Otrzymane w drodze dziedziczenia ustawowego przez Pana oraz przysługujące małżonkowi zmarłego przedsiębiorcy w związku ze śmiercią przedsiębiorcy składniki majątku PwS stanowiły przedsiębiorstwo w rozumieniu art. 551 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1360) i dotyczyły w całości PwS.

Wyżej opisane PwS stanowi kompletny i sprawnie funkcjonujący zespół składników materialnych i niematerialnych, których stan techniczny i prawny pozwala na ciągłe i niezakłócone prowadzenie działalności gospodarczej.

Jednocześnie w dniu śmierci przedsiębiorcy, tj. (...) października 2022 r., funkcję zarządcy sukcesyjnego PwS objęła osoba wskazana przez zmarłego przedsiębiorcę jeszcze za życia przedsiębiorcy zgodnie z art. 9 ust. 1 pkt 1 w zw. z art. 7 ust. 1 pkt 1 ustawy o zarządzie sukcesyjnym, natomiast od (...) kwietnia 2023 r. funkcję zarządcy sukcesyjnego sprawuje Pan.

Zgodnie zaś z treścią art. 21 ust. 1 ustawy o zarządzie sukcesyjnym, zarządca sukcesyjny nie jest właścicielem PwS, a jedynie reprezentuje PwS – działając w imieniu własnym, ale na rachunek właściciela przedsiębiorstwa w spadku (w stanie faktycznym sprawy – na rzecz dwóch współwłaścicieli PwS – Pana i małżonka zmarłego przedsiębiorcy).

Obecnie Pan, jako zarządca sukcesyjny, prowadzi PwS zgodnie z dotychczasowym profilem działalności tego przedsiębiorstwa.

Pan i małżonek zmarłego przedsiębiorcy planują jedną, wspólnie podjętą, czynnością prawną dokonać nieodpłatnego (bez spłat i dopłat) zniesienia współwłasności PwS w ten sposób, że udział w wysokości 1/2 części PwS przysługujący dotychczas małżonkowi zamarłego przedsiębiorcy zostanie przekazany Panu. W ten sposób uzyska Pan w całości PwS w celu dalszego kontynuowania jego prowadzenia zgodnie z dotychczasowym profilem i przedmiotem działalności tego przedsiębiorstwa. Uzyskany w ten sposób zespół składników majątkowych i niemajątkowych (winno być: materialnych i niematerialnych) będzie zdolny zatem do kontynuowania działalności gospodarczej i faktycznie tak będzie wykorzystywany, a zatem całość uzyskanego w ten sposób majątku PwS w momencie pozyskania go przez Pana będzie spełniała definicję przedsiębiorstwa w rozumieniu art. 551 Kodeksu cywilnego.

Jednocześnie, małżonek zmarłego przedsiębiorcy nigdy nie był, nie jest i w momencie dokonywania czynności nieodpłatnego zniesienia współwłasności na rzecz Pana nie będzie czynnym podatnikiem podatku od towarów i usług, a Pan w zakresie dokonywania czynności nieodpłatnego zniesienia współwłasności nie będzie realizował tej czynności jako czynny podatnik podatku od towarów i usług, ponieważ będzie Pan jej dokonywał jako osoba fizyczna, poza prowadzoną przez Pana działalnością gospodarczą.

W dalszej kolejności, planuje Pan przekształcić PwS w trybie art. 5841 Kodeksu spółek handlowych z dnia 15 września 2000 r. (Dz.U. z 2022 poz. 1467) w spółkę kapitałową – spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością, w celu dalszego kontynuowania dotychczasowej działalności PwS jako jej jedyny wspólnik, przy czym nie ustalił Pan jeszcze dokładnej daty w jakiej nastąpi to przekształcenie, gdyż zależne będzie to od szeregu czynników związanych z bieżącym funkcjonowaniem przedsiębiorstwa.

W związku z powyższym, całość majątku spółki z ograniczoną odpowiedzialnością (spółki przekształconej) będzie dotyczyć dokładnie tych samych składników majątkowych, jakie uzyskał Pan w drodze spadkobrania i nieodpłatnego zniesienia współwłasności PwS (z wyłączeniem składników zbytych przez zarządcę sukcesyjnego w toku prowadzonej przez PwS działalności), a także składników niematerialnych i materialnych, przeznaczonych do wykonywania działalności gospodarczej, nabytych przez zarządcę sukcesyjnego w okresie od chwili śmierci przedsiębiorcy do dnia wygaśnięcia zarządu sukcesyjnego (zgodnie z art. 2 ust. 3 ustawy o zarządzie sukcesyjnym). W szczególności, przekazana do spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w wyniku ww. przekształcenia masa będzie zdolna do kontynuowania dotychczasowej działalności gospodarczej PwS i faktycznie tak będzie wykorzystywana, a zatem całość przejmowanego majątku PwS w momencie przekształcenia będzie spełniała definicję przedsiębiorstwa w rozumieniu art. 551 Kodeksu cywilnego.

W uzupełnieniu wniosku wskazał Pan, że spadek po ojcu na podstawie dziedziczenia ustawowego, nabył (...) kwietnia 2023 r. z dobrodziejstwem inwentarza w całości (wyłącznie) Pan – jako jego syn i Wnioskodawca w tej sprawie, na podstawie zarejestrowanego aktu poświadczenia dziedziczenia sporządzonego przez notariusza w (...), M. J., Rep. A nr (…). Pozostali spadkobiercy Pana ojca – Pana matka i jednocześnie małżonek zmarłego przedsiębiorcy w tej sprawie, odrzuciła spadek po Pana ojcu przypadający jej zarówno na mocy testamentu z (...) czerwca 2017 r. (…) jak i na podstawie dziedziczenia ustawowego, poprzez złożenie oświadczenia w dniu (...) kwietnia 2023 r. o odrzuceniu spadku w formie aktu notarialnego sporządzonego przez notariusza w (...), M.J., Rep. (…). Również Pana jedyny brat i drugi syn Pana ojca, odrzucił przypadający mu na podstawie dziedziczenia ustawowego spadek po Pana ojcu, poprzez złożenie oświadczenia (...) kwietnia 2023 r. o odrzuceniu spadku w formie aktu notarialnego sporządzonego przez notariusza w (...), M.J., Rep. (…). Wobec powyższego, jest Pan jedynym i wyłącznym spadkobiercą ustawowym Pana ojca, w udziale wynoszącym 1/2 części przedsiębiorstwa w spadku.

W skład spadku po Pana ojcu wchodziły następujące rzeczy i prawa stanowiące zorganizowany zespół składników majątkowych i niemajątkowych przeznaczonych do prowadzenia działalności gospodarczej, w tym do prowadzenia przedsiębiorstwa w spadku: nazwa przedsiębiorstwa, prawo użytkowania wieczystego nieruchomości zabudowanej obiektami przemysłowymi, własność ruchomości stanowiących środki trwałe (samochody ciężarowe i osobowe), własność towarów znajdujących się w magazynie, należności z tytułu wystawionych faktur, środki pieniężne zgromadzone w kasie przedsiębiorstwa, środki pieniężne zgromadzone na rachunkach bankowych przedsiębiorstwa, prawa z umów handlowych, prawa z umów kredytowych, zespół składników niematerialnych, w tym: knowhow, klientelę, renomę (goodwill), referencje, patenty i inne prawa własności przemysłowej, majątkowe prawa autorskie i majątkowe prawa pokrewne przysługujące przedsiębiorstwu oraz księgi i dokumenty związane z działalnością prowadzoną w ramach przedsiębiorstwa.

Z uwagi na okoliczność, że Pana matka będąca jednocześnie określana w tej sprawie jako małżonek zmarłego przedsiębiorcy, pozostawała w ustroju wspólności majątkowej małżeńskiej z Pana ojcem przez cały okres prowadzenia przez niego działalności gospodarczej jak i w dniu jego śmierci, to ww. składniki majątkowe i niemajątkowe za życia Pana ojca majątek wspólny Pana matki i ojca (jako wspólność łączna). Wobec czego Pana matka w dniu śmierci Pana ojca, stała się współwłaścicielką w części ułamkowej (1/2 udziału) ww. składników majątkowych i niemajątkowych, w związku z przekształceniem z mocy prawa dotychczasowej wspólności łącznej ww. składników majątkowych i niemajątkowych we wspólność, do której stosuje się adekwatnie przepisy o współwłasności w częściach ułamkowych.

Stąd też przedmiotem dziedziczenia, przez Pana na podstawie ustawy, jest 1/2 udziału (części) w prawach do ww. składników majątkowych i niemajątkowych wchodzących w skład przedsiębiorstwa w spadku pod nazwą (…) - jako udziału we współwłasności ułamkowej w ww. składnikach majątkowych i niemajątkowych, przypadających Panu po Pana zmarłym ojcu w drodze dziedziczenia ustawowego, na podstawie zarejestrowanego aktu poświadczenia dziedziczenia z dnia (...).04.2023 r. sporządzonego przez notariusza w (...), M.J., Rep. (…).

Wyjaśnił Pan również, że nie będzie prowadzone postępowanie o dział spadku po Pana ojcu, ponieważ jest Pan jedynym spadkobiercą ustawowym po Pana ojcu na podstawie zarejestrowanego aktu poświadczenia dziedziczenia z (...) kwietnia 2023 r.

Ponadto Pan i Pana matka (jako małżonek zmarłego przedsiębiorcy) planują jedną, wspólnie podjętą czynność prawną, dokonać nieodpłatnego (bez spłat i dopłat) zniesienia współwłasności przedsiębiorstwa w spadku bez przeprowadzania działu spadku. W ten sposób, nastąpi przekazanie udziału w wysokości 1/2 części przedsiębiorstwa w spadku, który dotychczas przysługiwał Pana matce (jako małżonkowi zmarłego przedsiębiorcy) na rzecz Pana. W ten sposób, uzyska Pan w całości przedsiębiorstwo w spadku w celu dalszego kontynuowania jego prowadzenia zgodnie z dotychczasowym profilem i przedmiotem działalności tego przedsiębiorstwa. Uzyskany zespół składników majątkowych i niemajątkowych będzie zdolny zatem do kontynuowania działalności gospodarczej i faktycznie tak będzie wykorzystywany, a zatem całość uzyskanego w ten sposób majątku przedsiębiorstwa w spadku w momencie pozyskania go przez Pana, będzie spełniała definicję przedsiębiorstwa w rozumieniu art. 551 kodeksu cywilnego.

Wskazał Pan również, że nie miał i nie będzie miał miejsca dział spadku po Pana zmarłym ojcu Wartość nabytego przez Pana od matki udziału w wysokości 1/2 części w przedsiębiorstwie w spadku (wraz z wchodzącymi w jego skład składnikami majątkowymi i niemajątkowymi) w wyniku planowanej czynności zniesienia współwłasności, nie przewyższy udziału jaki przysługiwał Panu w masie spadkowej po ojcu.

W wyniku planowanej czynności zniesienia współwłasności będzie Pan nabywał równowartość 1/2 części w przedsiębiorstwie w spadku, którą uprzednio uzyskał Pan w tej samej części (a zatem 1/2 części) w drodze dziedziczenia ustawowego – tj. na podstawie zarejestrowanego aktu poświadczenia dziedziczenia z (...) kwietnia 2023 r.

W ten sposób uzyska Pan w całości przedsiębiorstwo w spadku w celu dalszego kontynuowania jego prowadzenia zgodnie z dotychczasowym profilem i przedmiotem działalności tego przedsiębiorstwa. Uzyskany w ten sposób zespół składników majątkowych i niemajątkowych będzie zdolny zatem do kontynuowania działalności gospodarczej i faktycznie tak będzie wykorzystywany, a zatem całość uzyskanego w ten sposób majątku przedsiębiorstwa w spadku w momencie pozyskania go przez Pana, będzie spełniała definicję przedsiębiorstwa w rozumieniu art. 551 kodeksu cywilnego.

Udział w wysokości 1/2 części przedsiębiorstwa w spadku przysługuje Panu na podstawie zarejestrowanego aktu poświadczenia dziedziczenia z (...) kwietnia 2023 r.

Powyższy udział wynika z okoliczności, że przedmiotem dziedziczenia po Pana ojcu był jedynie udział w wysokości 1/2 części przedsiębiorstwa w spadku, wobec tego, że przedsiębiorstwo to do dnia śmierci Pana ojca stanowiło majątek wspólny ojca i matki (w ramach ustroju wspólności majątkowej małżeńskiej jako wspólność łączna). W dniu śmierci Pana ojca, nastąpiło z mocy prawa przekształcenie dotychczasowej wspólności łącznej składników majątkowych i niemajątkowych wchodzących w skład przedsiębiorstwa we wspólność, do której stosuje się adekwatnie przepisy o współwłasności w częściach ułamkowych.

Wobec czego Pana matka (jako małżonka zmarłego przedsiębiorcy), w dniu śmierci Pana ojca stała się współwłaścicielką przedsiębiorstwa w spadku w 1/2 części (jako dotychczasowy jej współwłaściciel w ramach wspólności majątkowej małżeńskiej), zaś pozostały udział w przedsiębiorstwie w spadku po Pana ojcu w wysokości 1/2 części przedsiębiorstwa w spadku, przypadł wyłącznie Panu na podstawie dziedziczenia ustawowego i ww. zarejestrowanego aktu poświadczenia dziedziczenia z (...) kwietnia 2023 r.

Reasumując zatem, jako jedyny i wyłączny spadkobierca ustawowy Pana ojca na podstawie zarejestrowanego aktu poświadczenia dziedziczenia z (...) kwietnia 2023 r. sporządzonego przez notariusza w (...), M.J., Rep. (…), przysługuje Panu 1/2 części przedsiębiorstwa w spadku.

Doprecyzował Pan dalsze plany, dotyczące zespołu zorganizowanych składników majątkowych i niemajątkowych pozyskanych w wyniku nieodpłatnego zniesienia współwłasności przedsiębiorstwa w spadku (bez spłat i dopłat) od Pana matki. Wskazał Pan, że pozyskane w ten sposób w całości w/w składniki majątkowe i niemajątkowe, będą wykorzystywane do dalszego kontynuowania prowadzenia działalności gospodarczej zgodnie z dotychczasowym profilem i przedmiotem działalności tego przedsiębiorstwa.

Forma prawna prowadzonej działalności gospodarczej przeze Pana może ulec zmianie, poprzez przekształcenie przedsiębiorstwa (jako dotychczas jednoosobowej działalności gospodarczej) w spółkę kapitałową - spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością, w trybie art. 5841 Kodeksu spółek handlowych - ustawa z dnia 15 września 2000 r. (Dz.U. z 2022, poz. 1467), w której będzie Pan jedynym wspólnikiem. Dokładna data w jakiej nastąpi przekształcenie, nie jest jeszcze znana, gdyż zależne będzie to od szeregu czynników związanych z bieżącym funkcjonowaniem przedsiębiorstwa. W związku z powyższym, całość majątku spółki z ograniczoną odpowiedzialnością (spółki przekształconej) będzie dotyczyć dokładnie tych samych składników majątkowych, jakie Pan uzyskał w drodze dziedziczenia ustawowego przedsiębiorstwa w spadku po zmarłym ojcu (zmarłym przedsiębiorcy) i nieodpłatnego zniesienia współwłasności przedsiębiorstwa w spadku (z wyłączeniem składników zbytych przez zarządcę sukcesyjnego w toku prowadzonej przez przedsiębiorstwo w spadku działalności), a także składników niematerialnych i materialnych, przeznaczonych do wykonywania działalności gospodarczej, nabytych przez zarządcę sukcesyjnego w okresie od chwili śmierci przedsiębiorcy do dnia wygaśnięcia zarządu sukcesyjnego (zgodnie z art. 2 ust. 3 u.z.s.).

Pytanie

1.Czy czynność polegająca na nieodpłatnym zniesieniu współwłasności przedsiębiorstwa w spadku (bez spłat i dopłat), w wyniku której to czynności jedynym właścicielem przedsiębiorstwa stanie się dotychczasowy współwłaściciel przedsiębiorstwa w spadku, tj. Pan – osoba zaliczona do I grupy podatkowej z drugim współwłaścicielem, będzie podlegać zwolnieniu od opodatkowania podatkiem od spadków i darowizn na podstawie art. 4 ust. 1 pkt 15 ustawy z 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn? (pytanie oznaczone nr 2 we wniosku).

2.Czy czynność polegająca na nieodpłatnym zniesieniu współwłasności przedsiębiorstwa w spadku (bez spłat i dopłat), w wyniku której to czynności jedynym właścicielem przedsiębiorstwa stanie się dotychczasowy współwłaściciel przedsiębiorstwa w spadku, tj. Pan – osoba zaliczona do I grupy podatkowej z drugim współwłaścicielem – w rozumieniu przepisów o podatku od spadku i darowizn – będzie podlegać zwolnieniu od podatku dochodowego od osób fizycznych na podstawie na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 125 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych? (pytanie oznaczone nr 3 we wniosku).

Pana stanowisko w sprawie

Ad 1. Pana zdaniem, czynność polegająca na nieodpłatnym zniesieniu współwłasności przedsiębiorstwa w spadku (bez spłat i dopłat), w wyniku której to czynności jedynym właścicielem przedsiębiorstwa stanie się dotychczasowy współwłaściciel przedsiębiorstwa w spadku, będący osobą zaliczoną do I grupy podatkowej z drugim współwłaścicielem, będzie podlegać zwolnieniu od opodatkowania podatkiem od spadków i darowizn na podstawie art. 4 ust. 1 pkt 15 ustawy o podatku od spadków i darowizn.

Wskazał Pan, że czynność polegająca na nieodpłatnym zniesieniu współwłasności jest jednym z tytułów podlegających pod przepisy ustawy o podatku od spadków i darowizn, tj. art. 1 ust. 1 pkt 4. Zgodnie jednak z art. 4 ust. 1 pkt 15 ww. ustawy – nabycie przez osoby zaliczane do I grupy podatkowej – własności rzeczy i praw majątkowych w drodze nieodpłatnego zniesienia współwłasności podlega zwolnieniu z opodatkowania podatkiem od spadków i darowizn.

Ad 2. Pana zdaniem, czynność polegająca na nieodpłatnym zniesieniu współwłasności przedsiębiorstwa w spadku (bez spłat i dopłat), w wyniku której to czynności jedynym właścicielem przedsiębiorstwa stanie się dotychczasowy współwłaściciel przedsiębiorstwa w spadku, będący osobą zaliczoną do I grupy podatkowej z drugim współwłaścicielem – w rozumieniu przepisów o podatku od spadku i darowizn – będzie podlegać zwolnieniu od podatku dochodowego od osób fizycznych na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 125 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Czynność polegająca na nieodpłatnym zniesieniu współwłasności jest jednym z tytułów podlegających pod przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, tj. art. 20 ust. 1. Zgodnie jednak z art. 21 ust. 1 pkt 125 ww. ustawy – wolne od podatku dochodowego są wartości świadczeń w naturze i inne nieodpłatne świadczenia otrzymane od osób zaliczanych do I i II grupy podatkowej w rozumieniu ustawy o podatku od spadków i darowizn.

Pana zdaniem, zwolnienie to znajdzie zastosowanie w Pana przypadku.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawił Pan we wniosku jest prawidłowe w zakresie podatku od spadków i darowizn natomiast w zakresie podatku dochodowego od osób fizycznych jest nieprawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków  i darowizn (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1774 ze zm.):

Podatkowi od spadków i darowizn, zwanemu dalej podatkiem, podlega nabycie przez osoby fizyczne własności rzeczy znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub praw majątkowych wykonywanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, tytułem nieodpłatnego zniesienia współwłasności.

Na podstawie art. 1a ww. ustawy:

Przepisy ustawy o nieodpłatnym zniesieniu współwłasności stosuje się odpowiednio do nieodpłatnego:

1)nabycia własności rzeczy wspólnej (wspólnego prawa majątkowego) albo jej części przez niektórych dotychczasowych współwłaścicieli na dalszą współwłasność;

2)wyodrębnienia własności lokali na rzecz niektórych lub wszystkich współwłaścicieli.

W związku z tym, że ustawa o podatku od spadków i darowizn nie zawiera definicji współwłasności, należy w tej kwestii odnieść się do przepisów uregulowanych w ustawie z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1610 ze zm.).

Zgodnie z art. 195 Kodeksu cywilnego:

Własność tej samej rzeczy może przysługiwać niepodzielnie kilku osobom (współwłasność).

W myśl art. 196 § 1 i § 2 Kodeksu cywilnego:

Współwłasność jest albo współwłasnością w częściach ułamkowych, albo współwłasnością łączną.

Współwłasność łączną regulują przepisy dotyczące stosunków, z których ona wynika. Do współwłasności w częściach ułamkowych stosuje się przepisy niniejszego działu.

Zgodnie z art. 210 § 1 Kodeksu cywilnego:

Każdy ze współwłaścicieli może żądać zniesienia współwłasności. Uprawnienie to może być wyłączone przez czynność prawną na czas nie dłuższy niż lat pięć. Jednakże w ostatnim roku przed upływem zastrzeżonego terminu dopuszczalne jest jego przedłużenie na dalsze lat pięć; przedłużenie można ponowić.

Sposoby wyjścia ze stanu współwłasności regulują postanowienia art. 211 i art. 212 Kodeksu cywilnego.

W świetle wyżej powołanych przepisów, zniesienie współwłasności może nastąpić w drodze umowy między współwłaścicielami albo, w braku zgody między współwłaścicielami, na podstawie orzeczenia sądu.

W ramach wymienionych trybów ustawodawca przewiduje trzy sposoby zniesienia współwłasności:

1)podział rzeczy wspólnej, czyli np. podzielenie jednej nieruchomości na kilka mniejszych (tzw. podział fizyczny),

2)przyznanie rzeczy jednemu lub niektórym ze współwłaścicieli,

3)sprzedaż rzeczy wspólnej (tzw. podział cywilny).

Zniesienie współwłasności mające charakter nieodpłatny, tj. bez spłat i dopłat, podlega opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn.

Na podstawie art. 5 ustawy o podatku od spadków i darowizn:

Obowiązek podatkowy ciąży na nabywcy rzeczy i praw majątkowych.

Zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 7 ww. ustawy:

Przy nabyciu w drodze nieodpłatnego zniesienia współwłasności obowiązek podatkowy powstaje – z chwilą zawarcia umowy albo ugody lub uprawomocnienia się orzeczenia sądu, jeżeli ich skutkiem jest nieodpłatne zniesienie współwłasności.

W myśl art. 7 ust. 6 ww. ustawy:

Przy nabyciu w drodze nieodpłatnego zniesienia współwłasności podstawę opodatkowania stanowi wartość rzeczy lub praw majątkowych, w części przekraczającej wartość udziału we współwłasności, który przed jej zniesieniem przysługiwał nabywcy.

Z powołanego powyżej przepisu wynika zatem, że opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn podlega jedynie takie zniesienie współwłasności, w następstwie którego podatnik nabywa rzeczy lub prawa w części przekraczającej wartość udziału, który pierwotnie (przed zniesieniem współwłasności) mu przysługiwała.

Przy obliczaniu podstawy opodatkowania podatkiem od spadków i darowizn należy mieć także na względzie przepis art. 7 ust. 1 zdanie pierwsze ww. ustawy, w myśl którego:

podstawę opodatkowania stanowi wartość nabytych rzeczy i praw majątkowych po potrąceniu długów i ciężarów (czysta wartość), ustalona według stanu rzeczy i praw majątkowych w dniu nabycia i cen rynkowych z dnia powstania obowiązku podatkowego.

Ustalenie podstawy opodatkowania składa się więc z dwóch etapów. W pierwszym należy określić wartość rzeczy lub praw majątkowych, których dotyczy zniesienie współwłasności, według zasady generalnej wyrażonej w art. 7 ust. 1 ustawy (czysta wartość, ustalona według stanu rzeczy i praw majątkowych w dniu nabycia i cen rynkowych z dnia powstania obowiązku podatkowego). W drugim etapie ustala się udział, jaki przysługiwał dotychczas współwłaścicielowi i jego wartość. Podatkowi podlega bowiem nadwyżka wartości udziału.

Na mocy art. 8 ust. 1 ww. ustawy:

Wartość nabytych rzeczy i praw majątkowych przyjmuje się w wysokości określonej przez nabywcę, jeżeli odpowiada ona wartości rynkowej tych rzeczy i praw, a wartość praw do wkładów oszczędnościowych - w wysokości tych wkładów.

Stosownie natomiast do art. 8 ust. 3 ww. ustawy:

Wartość rynkową rzeczy lub praw majątkowych określa się na podstawie przeciętnych cen stosowanych w obrocie rzeczami tego samego rodzaju i gatunku, z uwzględnieniem ich miejsca położenia, stanu i stopnia zużycia, oraz w obrocie prawami majątkowymi tego samego rodzaju, z dnia powstania obowiązku podatkowego.

Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn:

Opodatkowaniu podlega nabycie przez nabywcę, od jednej osoby, własności rzeczy i praw majątkowych o czystej wartości przekraczającej:

1)36 120 zł – jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do I grupy podatkowej;

2)27 090 zł – jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do II grupy podatkowej;

3) 5 733 zł – jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do III grupy podatkowej.

Art. 14 ust. 1 ww. ustawy stanowi, że:

Wysokość podatku ustala się w zależności od grupy podatkowej, do której zaliczony jest nabywca.

Zgodnie z art. 14 ust. 2 ww. ustawy:

Zaliczenie do grupy podatkowej następuje według osobistego stosunku nabywcy do osoby, od której lub po której zostały nabyte rzeczy i prawa majątkowe.

W myśl art. 14 ust. 3 ww. ustawy:

Do poszczególnych grup podatkowych zalicza się:

1)do grupy I – małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, zięcia, synową, rodzeństwo, ojczyma, macochę i teściów;

2)do grupy II – zstępnych rodzeństwa, rodzeństwo rodziców, zstępnych i małżonków pasierbów, małżonków rodzeństwa i rodzeństwo małżonków, małżonków rodzeństwa małżonków, małżonków innych zstępnych;

3)do grupy III – innych nabywców.

Jak wynika z art. 4 ust. 1 pkt 15 ustawy:

Zwalnia się od podatku nabycie przez osoby zaliczone do I grupy podatkowej własności rzeczy lub praw majątkowych w drodze nieodpłatnego zniesienia współwłasności.

Natomiast art. 4 ust. 4 ww. ustawy stanowi, że:

Zwolnienia określone w ust. 1 oraz art. 4a i art. 4b stosuje się, jeżeli w chwili nabycia nabywca posiadał obywatelstwo polskie lub obywatelstwo jednego z państw członkowskich Unii Europejskiej lub państw członkowskich Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) - stron umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym lub miał miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub terytorium takiego państwa.

Stosownie do treści art. 4a ust. 1 ww. ustawy:

Zwalnia się od podatku nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych przez małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę, jeżeli:

1)zgłoszą nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego powstałego na podstawie art. 6 ust. 1 pkt 2-5, 7 i 8 oraz ust. 2, a w przypadku nabycia w drodze dziedziczenia - w terminie 6 miesięcy od dnia uprawomocnienia się orzeczenia sądu stwierdzającego nabycie spadku, z zastrzeżeniem ust. 2 i 4, oraz

2)w przypadku gdy przedmiotem nabycia tytułem darowizny lub polecenia darczyńcy są środki pieniężne, a ich wartość doliczona do wartości majątku nabytego dotychczas od tej samej osoby w roku, w którym nastąpiło ostatnie nabycie, i w okresie 5 lat poprzedzających ten rok przekracza kwotę określoną w art. 9 ust. 1 pkt 1 - udokumentują ich otrzymanie dowodem przekazania na rachunek płatniczy nabywcy, na jego rachunek, inny niż płatniczy, w banku lub spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej lub przekazem pocztowym.

Przy czym, w myśl art. 4a ust. 4 ustawy o podatku od spadków i darowizn:

Obowiązek zgłoszenia nie obejmuje przypadków, gdy:

1)wartość majątku ostatnio nabytego doliczona do wartości majątku nabytego dotychczas od tej samej osoby lub po tej samej osobie w roku, w którym nastąpiło ostatnie nabycie, i w okresie 5 lat poprzedzających ten rok nie przekracza kwoty określonej w art. 9 ust. 1 pkt 1 lub

2)nabycie następuje na podstawie umowy zawartej w formie aktu notarialnego albo w tej formie zostało złożone oświadczenie woli jednej ze stron.

Z sytuacji przedstawionej we wniosku wynika, że (...) października 2022 r. zmarł Pana ojciec. Na podstawie dziedziczenia ustawowego z (...) kwietnia 2023 r. nabył Pan w całości spadek po zmarłym ojcu. Pana matka jak i Pana brat, na podstawie złożonych oświadczeń z (...) kwietnia 2023 r. odrzucili przypadający im na podstawie dziedziczenia ustawowego spadek po Pana zmarłym ojcu. Tym samym stał się Pan jedynym i wyłącznym spadkobiercą ustawowym Pana ojca, w udziale wynoszącym 1/2 części przedsiębiorstwa w spadku. Pana matka, na podstawie wspólności majątkowej małżeńskiej, po śmierci Pana ojca stała się współwłaścicielką w części ułamkowej (1/2 udziału) przedsiębiorstwa w spadku. Obecnie Pan i Pana matka zamierzają dokonać nieodpłatnego (bez spłat i dopłat) zniesienia współwłasności przedsiębiorstwa w spadku, w ten sposób, że udział w wysokości 1/2 części w przedsiębiorstwie w spadku, przypadający dotychczas Pana matce, zostanie przekazany Panu. W ten sposób, uzyska Pan w całości przedsiębiorstwo w spadku w celu dalszego kontynuowania jego prowadzenia.

Mając na uwadze treść wniosku oraz powołane wyżej przepisy prawa, stwierdzić należy, że co do zasady nieodpłatne zniesienie współwłasności przedsiębiorstwa w spadku podlega opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn na podstawie art. 1 ust. 1 pkt 4 ustawy o podatku od spadków i darowizn.

Uważa Pan, że nabycie tytułem nieodpłatnego zniesienie współwłasności przedsiębiorstwa w spadku korzysta ze zwolnienia z opodatkowania podatkiem od spadków i darowizn na podstawie art. 4 ust. 1 pkt 15 ww. ustawy.

Z takim stanowiskiem należy się zgodzić.

Z wniosku wynika bowiem, że nieodpłatne zniesienie współwłasności będzie dokonane pomiędzy osobami zaliczanymi do I grupy podatkowej, zgodnie z art. 14 ust. 1 pkt 1.

Przy czym, Organ zwraca też uwagę, że ze względu na fakt, iż zniesiona współwłasność ma nastąpić pomiędzy osobami wyszczególnionymi w art. 4a ust. 1 cytowanej ustawy, to przy spełnieniu przesłanek zawartych w tym przepisie – opisane nabycie skorzysta ze zwolnienia na podstawie art. 4a w ustawy.

Reasumując, opisane we wniosku nabycie tytułem nieodpłatnego zniesienia współwłasności będzie korzystało ze zwolnienia z opodatkowania podatkiem od spadków i darowizn.

Zatem Pana stanowisko w zakresie podatku od spadków i darowizn należało uznać za prawidłowe.

Odnosząc się natomiast do Pana wątpliwości czy czynność polegająca na nieodpłatnym (bez spłat i dopłat) zniesieniu współwłasności przedsiębiorstwa w spadku będzie korzystać ze zwolnienia na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 125 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych wyjaśnić należy, że zgodnie z przepisem art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2647 ze zm.):

Opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Treść powyższego przepisu wskazuje, że opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych podlegają wszelkiego rodzaju dochody uzyskane przez podatnika, z wyjątkiem tych, które zostały enumeratywnie wymienione w katalogu zwolnień przedmiotowych zawartym w powyższej ustawie, bądź, od których zaniechano poboru podatku.

Stosownie do art. 21 ust. 1 pkt 125 ww. ustawy:

Wolna od podatku dochodowego jest wartość świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń, obliczona zgodnie z art. 11 ust. 2-2b, otrzymanych od osób zaliczonych do I i II grupy podatkowej w rozumieniu przepisów o podatku od spadków i darowizn, z zastrzeżeniem ust. 20.

Przy czym, w myśl art. 2 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Przepisów ustawy nie stosuje się do przychodów podlegających przepisom o podatku od spadków i darowizn.

W świetle powyższego uznać należy, że w sytuacji, gdy - jak wyżej stwierdzono – czynność nieodpłatnego zniesienia współwłasności przedsiębiorstwa w spadku objęta jest regulacją przepisów ustawy o podatku od spadków i darowizn (art. 1 ust. 1 pkt 4 tej ustawy), tj. podlega przepisom ustawy o podatku od spadków i darowizn, to czynność ta nie wywoła u Pana żadnych skutków podatkowych na gruncie przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych w związku z wypełnieniem dyspozycji art. 2 ust. 1 pkt 3 tej ustawy i tym samym nie będzie miał do Pana zastosowania przepis art. 21 ust. 1 pkt 125 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

W konsekwencji Pana stanowisko w zakresie podatku dochodowego od osób fizycznych należało uznać za nieprawidłowe.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego, które Pan przedstawił i stanu prawnego, który obowiązuje w dniu wydania interpretacji.

Pana wniosek dotyczy również skutków podatkowych opisanego zdarzenia przyszłego w podatku od towarów i usług. W zakresie tym zostanie wydane odrębne rozstrzygnięcie.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2651 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli: Pana sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem zdarzenia przyszłego i zastosuje się Pan do interpretacji.

Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

przepisów art. 14k-14n Ordynacji podatkowej nie stosuje się, jeśli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej jest elementem czynności, które są przedmiotem decyzji wydanej:

1)z zastosowaniem art. 119a;

2)w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;

3)z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.

Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych.

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację przez Zainteresowanego, który jest stroną postępowania

Ma Pan prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w (...). Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1634 ze zm.; dalej jako PPSA).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

- w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

- w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a, art. 14b § 1 i art. 14r ustawy Ordynacja podatkowa.