Wyrok SN z dnia 12 stycznia 2023 r., sygn. II CSKP 758/22

W przypadku umów kredytowych, termin początkowy biegu przedawnienia roszczenia przedsiębiorcy, gdy umowę uznano za nieważną, powinien być liczony od chwili unieważnienia umowy, a nie od momentu udzielenia kredytu.

Sąd Najwyższy w składzie:

SSN Mariusz Załucki (przewodniczący) ‎

SSN Paweł Czubik ‎

SSN Grzegorz Żmij (sprawozdawca)

w sprawie z powództwa Fundacji w Z. działającej na rzecz M. P. ‎przeciwko Spółdzielczej Kasie Oszczędnościowo-Kredytowej w G. ‎o zapłatę, ‎po rozpoznaniu w Warszawie na posiedzeniu niejawnym 12 stycznia 2023 r. ‎w Izbie Cywilnej, ‎skargi kasacyjnej powoda ‎od wyroku Sądu Apelacyjnego w Gdańsku ‎z 5 czerwca 2020 r., sygn. akt I ACa 613/19,

1. odrzuca skargę kasacyjną w części dotyczącej rozstrzygnięcia zawartego w pkt II zaskarżonego wyroku;

2. oddala skargę kasacyjną w pozostałej części;

3. nie obciąża powoda kosztami postępowania kasacyjnego.

Uzasadnienie

Powód działając w imieniu M. P., wystąpił z powództwem przeciwko Spółdzielczej Kasie Oszczędnościowo - Kredytowej w G., domagając się zasądzenia kwoty 243 952,14 zł z ustawowymi odsetkami. W uzasadnieniu wskazał, iż M. P. i pozwanego wiązała umowa pożyczki konsorcjalnej konsolidacyjnej, która prawomocnym wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Lublinie została uznana za nieważną. Wobec powyższego, Fundacja działająca w imieniu powoda domagała się zwrotu od pozwanego nienależycie pobranego świadczenia, na które składają się kwoty 154 980,28 zł tytułem sumy wszystkich wpłat dokonanych przez konsumenta tytułem umowy pożyczki, a także kwota 88 971,86 zł tytułem sumy skapitalizowanych odsetek ustawowych. Pozwany wniósł o oddalenie powództwa w całości.

Wyrokiem z 15 kwietnia 2019 r. Sąd Okręgowy w Gdańsku zasądził od pozwanego na rzecz M. P. kwotę 128 107,09 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 3 marca 2018 r. do dnia zapłaty, oddalając powództwo w pozostałym zakresie oraz orzekając o kosztach postępowania za I instancję.

Sąd Okręgowy ustalił, że umową z 1 czerwca 2010 r. zawartą pomiędzy M. P. a Spółdzielczą Kasą Oszczędnościowo - Kredytową w G. i Towarzystwem spółką z ograniczoną odpowiedzialnością spółką komandytowo-akcyjną, udzielono M. P. pożyczki konsorcjalnej konsolidacyjnej na kwotę 200 000 zł. W ramach udzielonej kwoty pożyczki: T. spółka z o.o. s.k.a. udzieliła powodowi pożyczki w kwocie 128 107,09 zł na okres 120 miesięcy, to jest do dnia 30 maja 2020 r.; zaś Spółdzielcza Kasa Oszczędnościowo - Kredytowa udzieliła pożyczki w kwocie 71 892,91 zł na okres 60 miesięcy. M. P. otrzymał od pozwanego kwotę 191 050 zł, przy czym spłacił z tytułu umowy łączną kwotę 144 457,60 zł. Z czasem M. P. przestał wywiązywać się z terminowej spłaty pożyczki, na skutek czego umowa została wypowiedziana w 2015 r. Na podstawie umowy cesji wierzytelności z 31 października 2012 r., wierzytelność Towarzystwa Spółki z o.o. z umowy pożyczki z dnia 1 czerwca 2010 r. została przelana na rzecz Spółdzielczej Kasy Oszczędnościowo-Kredytowej w G., pomimo, że postanowienia umowy nie dopuszczały możliwości dokonania przelewu wierzytelności. Spółdzielcza Kasa Oszczędnościowo-Kredytowa w G. wystąpiła z powództwem przeciwko M. P. i T. P., domagając się zasądzenia solidarnie od pozwanych kwoty 173 701,72 zł z odsetkami umownymi tytułem zwrotu pożyczki konsorcjalnej konsolidacyjnej. Sąd Okręgowy w Zamościu po rozpoznaniu sprawy z powództwa SKOK w G. zasądził solidarnie od pozwanych na rzecz powódki kwotę 173 701,72 zł z odsetkami umownymi tytułem zwrotu pożyczki. Na skutek apelacji, Sąd Apelacyjny w Lublinie zmienił zaskarżony wyrok i oddalił powództwo, dochodząc do przekonania, że umowa łącząca strony jest nieważna. Pismem z 11 stycznia 2018 r. M. i T. P. wezwali pozwanego do zapłaty kwoty 230 219,06 zł, na co składała się kwota należności głównej wpłaconej z tytułu spłaty umowy pożyczki konsorcjalnej konsolidacyjnej w wysokości 148 307,52 zł oraz kwota 81 911,54 zł stanowiąca odsetki ustawowe. W odpowiedzi na wezwanie z 26 stycznia 2018 r. pozwany wskazał, że żądanie zapłaty pozbawione jest podstaw. Pismem z 21 lutego 2018 r. powodowie, na podstawie art. 410 k.c., wezwali pozwanego do zapłaty kwoty 243 952,14 zł, na którą składała się należność główna z tytułu spłaty pożyczki konsolidacyjnej w wysokości 154 980,28 zł oraz kwota 88 971,86 zł tytułem odsetek. Wezwanie zostało doręczone w dniu 23 lutego 2018 r. W odpowiedzi z 13 marca 2018 r. pozwany wskazał, że żądanie pozbawione jest podstaw. Podniósł, iż nie wykazano, w jaki sposób ustalona została wysokość żądanych odsetek. Na mocy umowy cesji z 13 lutego 2018 r. Towarzystwo przelało na rzecz SKOK w G. wierzytelność z tytułu świadczenia nienależnego wobec M. P.. Pismem ‎z 13 marca 2018 r. pozwany skierował do M. P. wezwanie do zapłaty kwoty 190 890,48 zł tytułem nienależnie pobranego świadczenia w związku ‎z umową pożyczki konsorcjalnej z 1 czerwca 2010 r., którą uznano za nieważną, na podstawie art. 410 § 2 k.c. Z kolei w piśmie z 24 lipca 2018 r. pozwany skierował do M. P. oświadczenie o potrąceniu. Wskazał, że powyższy otrzymał pożyczkę w wysokości 191 050 zł. W związku z wystąpieniem przeciwko pozwanemu z powództwem o zapłatę kwoty 243 952,14 zł, SKOK w G. potrąciła wierzytelność przysługującą jej wobec M. P. w kwocie 190 890,48 zł z wierzytelnością powoda w kwocie 144 457,60 zł. Zdaniem pozwanego, obie wierzytelności umorzyły się do wysokości wierzytelności niższej i wezwał powoda do zapłaty kwoty 46 432,88 zł.