Interpretacja indywidualna z dnia 21 września 2023 r., Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0112-KDIL2-1.4011.589.2023.1.TR

Zwolnienie od podatku odszkodowania otrzymanego na podstawie ugody sądowej.

Interpretacja indywidualna– stanowisko prawidłowe

Szanowny Panie,

stwierdzam, że Pana stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego w podatku dochodowym od osób fizycznych jest prawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

25 lipca 2023 r. wpłynął Pana wniosek z 24 lipca 2023 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy podatku dochodowego od osób fizycznych. Treść wniosku jest następująca:

Opis stanu faktycznego

W dniu 5 czerwca 2023 r. Wnioskodawca zawarł ugodę sądową w postępowaniu prowadzonym przed Sądem.

Na podstawie ww. ugody sądowej w dniu 13 lipca 2023 r. na rachunek bankowy Wnioskodawcy uiszczona została kwota (...) zł tytułem części odszkodowania dochodzonego we wskazanym wyżej postępowaniu sądowym.

Wyjaśnić w tym miejscu należy, iż pozwem z dnia 6 czerwca 2016 r. Wnioskodawca dochodził zapłaty tytułem odszkodowania kwoty (...) zł za szkodę powstałą w związku z wydaniem orzeczenia, którego stwierdzono nieważność, polegającą na utracie przez poprzednika prawnego powoda X prawa własności nieruchomości.

Istotne jest, że Wnioskodawca jest jedynym następcą prawnym dawnego właściciela Nieruchomości, tj. X.

W toku postępowania w ww. sprawie Sąd postanowieniem z 15 lutego 2018 r. dopuścił dowód z opinii biegłego sądowego na okoliczność ustalenia w skład jakich obecnych działek ewidencyjnych wchodzą dawne nieruchomości hipoteczne, z orientacyjnym wyrysowaniem ich na obecną mapę ewidencyjną oraz ustalenia obecnych oznaczeń hipotecznych i numerów ksiąg wieczystych nieruchomości.

Na podstawie ww. postanowienia biegły sądowy sporządził opinię. Na podstawie powyższej opinii Sąd postanowieniem z 2 września 2019 r. dopuścił dowód z opinii biegłego rzeczoznawcy majątkowego na okoliczność ustalenia wartości prawa własności nieruchomości stanowiących dawne nieruchomości hipoteczne, w części znajdującej się w granicach obecnych działek ewidencyjnych, wskazanych w opinii biegłego, według ich stanu na 2 sierpnia 1949 r., a według cen obecnych. Biegły sądowy w opinii z 31 grudnia 2019 r. ustalił wartość nieruchomości.

Biorąc pod uwagę powyższe, strony prowadziły negocjacje, które doprowadziły do częściowego zrzeczenia się roszczeń przez Wnioskodawcę i ostatecznie do zawarcia ugody sądowej, o której mowa na wstępie.

Pytanie

Czy w świetle przedstawionego wyżej stanu taktycznego, przychód w kwocie (...) zł uzyskany w dniu 13 lipca 2023 r. na podstawie ugody sądowej w postępowaniu prowadzonym przed Sądem, należy zakwalifikować jako przychód wolny od podatku, o którym mowa w przepisie art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych?

Pana stanowisko w sprawie

Zdaniem Wnioskodawcy, przychód w kwocie (...) zł uzyskany w dniu 13 lipca 2023 r. na podstawie ugody sądowej w postępowaniu prowadzonym przed Sądem w sprawie, należy zakwalifikować jako przychód wolny od podatku, o którym mowa w przepisie art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, gdyż nie zachodzą przesłanki negatywne do zastosowania ww. zwolnienia przedmiotowego od tego podatku. Istotne jest bowiem, że Wnioskodawca nie otrzymał ww. odszkodowania w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą, ani nie dotyczy ono korzyści, które podatnik mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawił Pan we wniosku jest prawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z przepisem art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2022 r., poz. 2647, ze zm.):

Jednakże na mocy będącego w Pana zainteresowaniu art. 21 ust. 1 pkt 3b cytowanej ustawy:

Temuż zwolnieniu podlegają więc odszkodowania otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej, z wyjątkami wskazanymi w przepisie art. 21 ust. 1 pkt 3b lit. a)-b) ww. ustawy. Podstawowym warunkiem zwolnienia świadczenia od opodatkowania na podstawie przytoczonego przepisu jest jego odszkodowawczy charakter.

Ww. przepis zwalnia od podatku jedynie takie odszkodowania (rekompensaty), które nie stanowią ekonomicznego przysporzenia ponad stan majątkowy przed ich wypłatą. Odszkodowanie jest szczególnym rodzajem świadczenia polegającego na naprawieniu szkody, czyli uszczerbku, jakiego doznaje poszkodowany we wszystkiego rodzaju dobrach przez prawo chronionych. Chodzi zarówno o uszczerbek majątkowy, jak i niemajątkowy. W praktyce szkoda może obejmować stratę polegająca na ubytku w majątku – wskutek doznania tej straty poszkodowany staje się uboższy niż był dotychczas lub może dotyczyć utraconych korzyści, jakich poszkodowany mógłby się spodziewać, gdyby mu szkody nie wyrządzono – wówczas poszkodowany nie staje się bogatszy, jakkolwiek mógł liczyć na wzbogacenie się.

Na podstawie ww. przepisu (art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych) opodatkowaniu podatkiem dochodowym – jako wyłączone ze zwolnienia – podlega odszkodowanie otrzymane (na podstawie wyroku lub ugody sądowej) z tytułu utraconych korzyści, które podatnik mógł otrzymać gdyby mu szkody nie wyrządzono. Opodatkowanie to wynika stąd, że gdyby podatnik osiągnął spodziewane korzyści, to korzyści te podlegałyby opodatkowaniu na zasadach ogólnych.

Istotnym w niniejszej sprawie jest fakt zawarcia ugody. Zgodnie z art. 917 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1610 ze zm.):

Przywołana definicja ugody pozwala wyróżnić elementy konstrukcyjne tej instytucji. Po pierwsze, zauważyć należy, że ugoda może być zawarta wyłącznie w sytuacji, gdy między stronami stosunku prawnego istnieje niepewność albo spór, co do roszczeń wynikających z tego stosunku. Po drugie, celem zawarcia ugody jest uchylenie tej niepewności lub sporu. Wreszcie po trzecie, strony dążą do osiągnięcia celu przez wzajemne ustępstwa. Tak więc nieodłącznym elementem ugody są wzajemne ustępstwa stron. W literaturze przedmiotu podkreśla się, że z ustępstwem mamy do czynienia, gdy ktoś rezygnuje z jakiegoś warunku, wymagania, zmniejsza swoje żądania czy też odstępuje od nich. Ustępstwa mogą polegać m.in. na zrzeczeniu się uprawnień czy też zarzutów, zaciąganiu zobowiązań, obniżeniu świadczenia itp.

Zarówno w doktrynie, jak i w orzecznictwie podkreśla się szczególną przyczynę prawną ugody. Oznacza to, że ugoda nie tworzy nowego stosunku prawnego, a jedynie odnosi się do istniejącego stosunku prawnego stanowiącego podstawę powództwa, a tym samym podstawę zawarcia ugody.

W świetle powyższego, roszczenia uregulowane w ww. przepisach służą naprawieniu uszczerbków spowodowanych pozbawieniem właściciela możliwości korzystania z rzeczy. Treścią tych roszczeń jest natomiast żądanie wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy oraz zwrot pożytków lub ich równowartości.

Zgodnie z art. 361 § 1 Kodeksu cywilnego:

Stosownie do art. 361 § 2 Kodeksu cywilnego:

Szkodą jest więc uszczerbek majątkowy powstały wskutek pewnego zdarzenia – z wyłączeniem przypadków, gdy zmniejszenie się majątku następuje wskutek woli właściciela tego majątku (darowizna, zbycie rzeczy).

Uszczerbek w majątku może polegać na:

·zmniejszeniu się aktywów majątku (poprzez ubytek, zniszczenie lub utratę np. praw rzeczowych – w tym własności lub obniżenie ich wartości),

·zwiększeniu się pasywów (długów),

·udaremnieniu zwiększenia się majątku poprzez utratę korzyści, które poszkodowany mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.

Stosownie natomiast do treści art. 363 § 1 ustawy Kodeks cywilny, naprawienie szkody powinno nastąpić według wyboru poszkodowanego, bądź przez przywrócenie stanu poprzedniego, bądź przez zapłatę odpowiedniej sumy pieniężnej. Jednakże gdyby przywrócenie stanu poprzedniego było niemożliwe albo gdyby pociągało za sobą dla zobowiązanego nadmierne trudności lub koszty, roszczenie poszkodowanego ogranicza się do świadczenia w pieniądzu.

Jeżeli naprawienie szkody ma nastąpić w pieniądzu, wysokość odszkodowania powinna być ustalona według cen z daty ustalenia odszkodowania, chyba że szczególne okoliczności wymagają przyjęcia za podstawę cen istniejących w innej chwili (art. 363 § 2 Kodeksu cywilnego).

Zasadą jest, że w razie niewykonania ważnego zobowiązania z przyczyny, za którą dłużnik odpowiada, odszkodowanie ma przywrócić sytuację majątkową wierzyciela do takiej, w jakiej znajdowałby się gdyby mu szkody nie wyrządzono, tj. gdyby zobowiązanie wykonano, a zatem obejmuje wszystko to, co wierzyciel uzyskałby wskutek wykonania zobowiązania (tzw. pozytywny interes wierzyciela).

Treść cytowanego wyżej przepisu art. 361 § 2 Kodeksu cywilnego oznacza, że naprawienie szkody mieszczącej się w ramach normalnego związku przyczynowego obejmuje zarówno straty, które poszkodowany poniósł (damnum emergens ) jak i korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono (lucrum cessans), tj. że odszkodowanie ma być pełne, czyli naprawiona powinna zostać cała szkoda.

W myśl art. 415 Kodeksu cywilnego:

Stosownie zaś do 417 § 1 Kodeksu cywilnego:

Jak już wskazano, zakres zwolnienia wynikający z bezpośredniego brzmienia art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych obejmuje tylko odszkodowania za tzw. szkodę rzeczywistą, czyli za poniesioną stratę, nie dotyczy natomiast utraconych korzyści.

W tym miejscu zaznaczyć należy, że funkcja społeczno-gospodarcza odszkodowania polega przy tym na wyrównywaniu, a nie na polepszeniu pozycji majątkowej poszkodowanego.

Stratą (damnum emergens) jest zmniejszenie się aktywów lub zwiększenie pasywów majątku, utraconym zaś zyskiem (lucrum cessans) – udaremnienie zwiększenia się majątku. Można zatem przyjąć, że odszkodowanie obejmuje stratę (damnum emergens), którą ponieśli Pana poprzednicy prawni na skutek przejęcia nieruchomości.

Przedmiotowe odszkodowanie otrzymał Pan na podstawie ugody sądowej. Jednocześnie – jak wynika z opisu zdarzenia – nie jest ono odszkodowaniem otrzymanym w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą, ani też nie dotyczy ono korzyści, możliwych do osiągnięcia, gdyby szkody nie wyrządzono.

Otrzymane przez Pana świadczenie jest zatem odszkodowaniem, o którym mowa w art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, bowiem zostało otrzymane na podstawie ugody sądowej i nie znajdują do niego zastosowania wyjątki przewidziane w ww. przepisie.

W świetle powyższego, na gruncie opisanego we wniosku zdarzenia, otrzymana przez Pana na podstawie ugody sądowej kwota odszkodowania jest wolna od podatku dochodowego, na mocy art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego, który Pan przedstawił i stanu prawnego, który obowiązywał w dacie zaistnienia zdarzenia.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

· Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2651 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli: Pana sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego i zastosuje się Pan do interpretacji.

· Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

· Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Ma Pan prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1634; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

·w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

·w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2651 ze zm.).