Interpretacja indywidualna z dnia 21 września 2023 r., Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0111-KDIB3-1.4012.520.2023.2.WN

Prawo do odliczenia podatku naliczonego wyłącznie z faktur wystawionych przez dostawców.

Interpretacja indywidualna – stanowisko prawidłowe

Szanowny Panie,

stwierdzam, że Pana stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego w podatku od towarów i usług jest prawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

12 lipca 2023 r. wpłynął Pana wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy podatku od towarów i usług w zakresie prawa do odliczenia podatku VAT naliczonego wyłącznie z faktur wystawionych przez dostawców. Uzupełnił go Pan – w odpowiedzi na wezwanie – pismem z 14 września 2023 r. (wpływ 15 września 2023 r.).

Treść wniosku jest następująca:

Opis stanu faktycznego

Wnioskodawca prowadzi jednoosobową działalność gospodarczą na terytorium Polski. Jest czynnym podatnikiem VAT oraz rozlicza się na zasadzie ryczałtu ewidencjonowanego.

Wnioskodawca zajmuje się handlem obuwiem. Kupuje je ze stron dostawców i prowadzi ich dalszą sprzedaż. Wszystkie dostawy realizowane są wyłącznie z magazynów na terytorium Polski. Wnioskodawca występuje w transakcjach handlowych jako przedsiębiorca prowadzący działalność gospodarczą - posługując się, tak jak dostawcy, polskim numerem NIP.

Wnioskodawca posiada faktury dokumentujące zakup obuwia, mimo tego dostawcy często przy sprzedaży określają go jako podmiot nieprowadzący działalności gospodarczej (sprzedaż na rzecz konsumenta). Wnioskodawca podczas transakcji wyraźnie podkreśla, że występuje jako podmiot prowadzący działalność gospodarczą. W tym celu przy składaniu zamówienia podaje swój nr NIP. Na otrzymywanych fakturach sprzedawcy umieszczają numer NIP Wnioskodawcy, a faktury te spełniają wszystkie inne wymogi zawarte w art. 106e ust. 1 ustawy o VAT.

Zdarzają się jednak sytuacje, w przypadku faktur od dostawcy, że na fakturze pojawia się zapis o treści: „Ten rachunek nie może zostać wykorzystany do odliczenia naliczonego podatku VAT, Zakup został dokonany wyłącznie do użytku osobistego". Wynika z niego, że dostawcy nie określają Wnioskodawcy jako podmiotu prowadzącego działalność gospodarczą, tylko jako osobę fizyczną dokonującą czynności niezwiązanej bezpośrednio z jej działalnością gospodarczą.

Wnioskodawca jednak podkreśla, że każdorazowo dokonuje takiego zakupu wyłącznie na cele działalności gospodarczej. Dodać należy, że w tym przypadku faktura spełnia wszystkie wymogi zawarte w art. 106e ust. 1 ustawy o VAT. Dostawcy mają pełną świadomość, że Wnioskodawca chce w dokonanej transakcji wystąpić jako podmiot prowadzący działalność gospodarczą. Mimo tego identyfikują sprzedaż jako konsumencką i nie wykazują jej w swoich plikach JPK jako dostawy na rzecz podatnika prowadzącego działalność gospodarczą.

Kolejnym przypadkiem jest dokument od dostawcy potwierdzający zakup obuwia. Dostawca posługuje się nazwą „rachunku” zamiast „faktury". Natomiast dokument spełnia wszystkie wymogi formalne przewidziane w art. 106e ustawy o VAT, pozwalające uznać go za fakturę. Ponadto wspomniany art. 106e ustawy o VAT, który reguluje elementy obowiązkowe faktury nie przewiduje dla uznania dokumentu za fakturę, aby taki zwrot musiał pojawić się na samym dokumencie. Zatem, o tym, czy dany dokument należy uznać za fakturę przesądza spełnienie elementów wynikających z art. 106e ustawy o VAT, a nie użycie samego zwrotu „faktura”, który nie jest obowiązkowy. Dostawcy oczywiście odprowadzają podatek VAT od tych transakcji, jednak błędnie wykazując je jako sprzedaż na rzecz konsumentów.

Uzupełnienie wniosku

Wnioskodawca wyjaśnia, że nabywane towary są wykorzystywane przez Wnioskodawcę jedynie do czynności opodatkowanych.

Pytanie (przeformułowane w piśmie uzupełniającym wniosek)

Czy Wnioskodawcy przysługuje prawo do odliczenia podatku VAT naliczonego wyłącznie z faktur wystawionych przez dostawców?

Pana stanowisko

Zdaniem Wnioskodawcy, przysługuje mu pełne prawo do odliczenia podatku VAT naliczonego z faktur dokumentujących nabycie towarów od dostawców. Zgodnie z zasadą ogólną wyrażoną w art. 86 ust. 1 ustawy o VAT prawo do odliczenia przysługuje w takim zakresie w jakim nabywane towary służą czynnością opodatkowanym. Stosownie do art. 86 ust. 2 pkt 1 ustawy o VAT kwotę podatku naliczonego stanowi suma kwot podatku wynikającego z faktur otrzymanych przez podatnika z tytułu nabycia towarów i usług .

Jak wynika z przytoczonych przepisów zasadniczą przesłanką o charakterze materialnym warunkującą powstanie u nabywcy będącego podatnikiem, prawa do odliczenia jest związek danego zakupu z dokonywaną przez podatnika sprzedażą opodatkowaną. Wnioskodawca bezsprzecznie identyfikuje się w transakcjach z dostawcami jako podatnik prowadzący działalność gospodarczą wskazując numer NIP w procesie składania zamówienia. Brak wykazania takiej transakcji odrębnie w pliku JPK_VAT przez sprzedawcę, który jest wynikiem błędnego postępowania tego sprzedawcy nie może definitywnie pozbawiać Wnioskodawcy prawa do odliczenia.

Podkreślić należy, że ustawodawca stworzył podatnikowi prawo do odliczenia podatku naliczonego w całość lub w części, pod warunkiem spełnienia przez niego zarówno przesłanek pozytywnych, wynikających z art. 86 ust. 1 ustawy o VAT oraz niezaistnienia przesłanek negatywnych, określonych w art. 88 ustawy o VAT. Przepis ten określa listę wyjątków, które pozbawiają podatnika prawa do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego. Nieprawidłowość złożenia JPK_VAT przez sprzedawcę nie został wymieniony w tym przepisie jako przesłanka skutkująca brakiem możliwości realizacji prawa do odliczenia.

Warto również wskazać, że w art. 106e ust. 1 ustawy o VAT został wymieniony katalog elementów obligatoryjnych jakie powinny znaleźć się na fakturze. W świetle powyższego możemy zatem wskazać, że faktury są dokumentem sformalizowanym z określonymi elementami obowiązkowymi. Zasadniczo zatem prawidłowa faktura daje prawo do odliczenia podatku VAT. Oznacza to, że nie można uznać za prawidłową fakturę, gdy sprzecznie z jej treścią wskazuje ona zdarzenie gospodarcze, które w ogóle nie zaistniało bądź zaistniało w innych rozmiarach albo między innymi podmiotami. Faktura potwierdza zaistniałe zdarzenia gospodarcze, a jej elementy formalne wymagane przez art. 106e ust. 1 ustawy mają wyłącznie znaczenie dowodowe. Jedynie braki merytoryczne faktury mogą wywołać skutek materialny w postaci zmian w przedmiocie lub podstawie opodatkowania, a także doprowadzić do niewłaściwego określenia wysokości podatku.

Z powyższego wynika, że o prawidłowości faktur wystawianych i otrzymywanych przez podatników powinny decydować przede wszystkim ustalenia, czy dokumenty te potwierdzają rzeczywiste transakcje handlowe.

Prawo do odliczenia będzie również zachowane w przypadku, gdy faktura zawiera zwrot następującej treści: „Ten rachunek nie może zostać wykorzystany do odliczenia naliczonego podatku VAT”. O tym. czy podatnik ma prawo do odliczenia decydują przesłanki obiektywne, tj. związek zakupu z czynnościami opodatkowanymi, przy jednoczesnym braku wystąpienia przesłanek negatywnych wymienionych w art. 88 ustawy o VAT. Prawo do odliczenia podatku VAT jest jedną z fundamentalnych zasad tego podatku i nie może być ograniczone w drodze jednostronnej decyzji sprzedawcy, jeżeli spełnione zostały warunki nabycia takiego prawa wynikające z przepisów ustawy.

Prawo do odliczenia będzie Wnioskodawcy przysługiwało również w przypadku dokumentu, który spełnia wszystkie elementy przewidziane dla faktury wynikające z art. 106e ustawy o VAT, a na którym dostawca nie posłużył się nazwą „faktura” a „rachunek”. Zwrot „faktura” nie jest elementem obowiązkowym wynikającym z art. 106e ustawy o VAT. Dla uznania dokumentu za fakturę konieczne jest spełnienie pozostałych elementów wynikających z tego przepisu, co w przedstawionych okolicznościach jest zrealizowane.

Potwierdzeniem powyższego stanowiska jest utrwalona praktyka orzecznicza TSUE. Jak wynika z wyroku z 15 września 2016 r. w sprawie C-518/14 (. ..) należy uznać, że zgodnie z zasadą neutralności VAT, uchybienia formalne faktury, np. brak numeru NIP, nie prowadzą do utraty prawa do odliczenia tego podatku, pod warunkiem, że nie zachodzi ryzyko oszustwa lub świadomego nadużycia prawa. W swoim wyroku TSUE po raz kolejny przypomniał, że prawo do odliczenia jest podstawową zasadą wspólnego systemu VAT. Jednym z głównych założeń tego systemu jest bowiem uwolnienie przedsiębiorcy od ciężaru VAT należnego lub zapłaconego w ramach całej prowadzonej działalności gospodarczej. Trybunał podkreślił również, że prawo do odliczenia podatku naliczonego zostaje przyznane podatnikowi już w momencie spełnienia przez niego tzw. materialnych przesłanek odliczenia, nawet jeżeli nie są spełnione niektóre wymogi formalne, np. podatnik nie posiada (jeszcze) faktury lub zawiera ona błędy. Zdaniem TSUE, w katalogu materialnych przesłanek odliczenia, do których zalicza się posiadanie przez podmiot odliczający VAT statusu podatnika w rozumieniu przepisów Dyrektywy VAT oraz wykorzystywanie przez podatnika towarów i usług stanowiących podstawę do odliczenia do wykonywanej przez niego działalności gospodarczej, nie mieści się okoliczność posiadania przez podatnika prawidłowej faktury. Dysponowanie prawidłową i uwolnioną od błędów czy braków fakturą jest więc wyłącznie wymogiem formalnym wyznaczającym okres realizacji prawa do odliczenia, a nie warunkującym samą możliwość odliczenia. Zgodnie z zasadą neutralności VAT, uchybienia formalne faktury, takie jak brak numeru VAT (numeru NIP), nie prowadzą do utraty prawa do odliczenia tego podatku przez podatnika, pod warunkiem, że nie zachodzi ryzyko oszustwa lub świadomego nadużycia prawa. Zasada neutralności VAT powinna zaś być interpretowana w taki sposób, aby podatek nie był obciążeniem dla przedsiębiorców zarówno w zakresie prawa do odliczenia, jak i odsetek związanych z ewentualną zaległością wynikającą z niedochowania wymogów formalnych odliczenia. Szczególnego podkreślenia w kontekście omawianego wyroku wymaga również rozciągnięcie przez TSUE zasady neutralności VAT na ewentualne odsetki za zwłokę wynikające z przyczyn formalnych, jeżeli materialnoprawne przesłanki odliczenia zostały spełnione. Wynika z tego, że jeżeli podatnik faktycznie nabył towary (usługi) służące mu do wykonywania czynności opodatkowanych I w dodatku dysponuje fakturą, to prawo do odliczenia powinno mu przysługiwać (...). Nie jest dopuszczalne, w świetle przepisów Dyrektywy VAT, odsuwanie tego prawa w czasie i naliczanie odsetek od zaległości z uwagi na np. - będący kanwą przedmiotowego sporu - brak wykazania numeru identyfikacji podatkowej na fakturze. TSUE podkreślił, że państwa członkowskie mają prawo do ustanawiania w swoich wewnętrznych regulacjach sankcji z tytułu niespełnienia wymogów formalnych dotyczących prawa do odliczenia w celu zapewnienia prawidłowego poboru podatku i uniknięciu oszustw. Sankcje te nie mogą jednak wykraczać ponad to, co jest konieczne do osiągnięcia tych celów (zasada proporcjonalności). Nie mogą także podważać zasady neutralności VAT. Zdaniem TSUE, sankcją za naruszenie (niedopełnienie) wymogów formalnych nie może być odmowa (nawet czasowa) prawa do odliczenia VAT. Taka sankcja ma bowiem charakter dysproporcjonalny do skali uchybienia podatnika.

Analogiczna koncepcja znajduje również potwierdzenie w wydawanych przez organy podatkowe interpretacjach indywidualnych. Przykładowo:

- 0112-KDIL1-1.4012.303.2019.1.AK;

- 0114-KDIP1-3.4012.42.2022.1.KP

- 0112-KDIL1-2.4012.287.2021.2.DS

Podsumowując, Wnioskodawcy przysługuje prawo do odliczenia podatku VAT naliczonego z faktur wystawionych przez dostawców w okolicznościach przedstawionych we wniosku, jeżeli nabywane towary służą Wnioskodawcy do czynności opodatkowanych i nie zachodzą przesłanki negatywne z art. 88 ustawy o VAT.

Dodatkowo w piśmie uzupełniającym wniosek Wnioskodawca wskazał, że w związku z doprecyzowaniem stanu faktycznego i przeformułowaniem pytania Wnioskodawca doprecyzowuje swoje stanowisko w sprawie i uważa, że przysługuje mu prawo do odliczenia podatku VAT naliczonego wyłącznie z faktur wystawionych przez dostawców.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które Pan przedstawił we wniosku w zakresie prawa do odliczenia podatku VAT naliczonego wyłącznie z faktur wystawionych przez dostawców jest prawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Podstawowe zasady dotyczące odliczania podatku naliczonego zostały sformułowane w art. 86 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1570 ze zm.), zwanej dalej ustawą. Zgodnie z tym przepisem,

W myśl art. 86 ust. 2 pkt 1 ustawy,

Z powyższego wynika, że prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego przysługuje wówczas, gdy zostaną spełnione określone warunki, tzn. odliczenia tego dokonuje podatnik podatku od towarów i usług oraz gdy towary i usługi, z których nabyciem podatek został naliczony, są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, tzn. takich, których następstwem jest określenie podatku należnego (powstanie zobowiązania podatkowego).

Przedstawiona wyżej zasada wyklucza zatem możliwość dokonania obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego związanego z towarami i usługami, które nie są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, czyli w przypadku ich wykorzystania do czynności zwolnionych od podatku VAT oraz niepodlegających temu podatkowi.

Ustawodawca zapewnił podatnikowi prawo do odliczenia podatku naliczonego w całości lub w części, pod warunkiem spełnienia przez niego zarówno przesłanek pozytywnych, wynikających z art. 86 ust. 1 ustawy oraz niezaistnienia przesłanek negatywnych, określonych w art. 88 ustawy. Przepis ten określa listę wyjątków, które pozbawiają podatnika prawa do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego.

Na mocy art. 88 ust. 3a ustawy,

Oznacza to, że podatnik nie może skorzystać z prawa do odliczenia w odniesieniu do podatku, który jest należny wyłącznie z tego względu, że został wykazany na fakturze w sytuacji, gdy transakcja nie podlega opodatkowaniu albo jest zwolniona od podatku.

Stosownie do art. 88 ust. 4 ustawy,

Zgodnie z ww. regulacją, z prawa do odliczenia podatku skorzystać mogą wyłącznie podatnicy, którzy są zarejestrowani jako podatnicy VAT czynni.

Zatem, aby podmiot mógł skorzystać z prawa do obniżenia podatku należnego o podatek naliczony związany z dokonanym nabyciem towarów i usług, w pierwszej kolejności winien spełnić przesłanki umożliwiające uznanie go – dla tej czynności – za podatnika podatku od towarów i usług, działającego w ramach prowadzonej działalności gospodarczej.

Według art. 15 ust. 1 ustawy,

Na podstawie art. 15 ust. 2 ustawy,

Przepisy ustawy o podatku od towarów i usług oraz przepisy wykonawcze do ustawy nie przewidują sytuacji dokumentowania czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług dokumentem innym niż faktura.

W świetle art. 2 pkt 31 ustawy,

Zakres informacji, jakie powinna zawierać faktura wskazany został w art. 106e ust. 1 ustawy.

Stosownie do treści art. 106e ust. 1 pkt 1-15 ustawy,

Z ww. uregulowań wynika, że faktura powinna m.in. jednoznacznie określać imiona i nazwiska lub nazwy podatnika (sprzedawcy) i nabywcy oraz ich adresy. Faktura powinna zawierać dane nabywcy towaru lub usługi i tym samym dokumentować rzeczywiste zdarzenia gospodarcze, a jako wystawca i nabywca powinni widnieć faktyczni uczestnicy transakcji. Każdorazowo należy ustalić więc nabywcę towaru lub usługi, który powinien wynikać z zawartej umowy.

A zatem jak wynika z powyższych przepisów każdy dokument zawierający wymagane dla faktury dane stanowi fakturę. Dotyczy to również dokumentów, które nie zawierają słowa faktura, które nie jest obligatoryjnym elementem faktury.

O tym czy dany dokument może być uznany za fakturę w rozumieniu powyższych przepisów decyduje jego treść a nie nazwa.

Należy podkreślić, że celem faktury jest przede wszystkim udokumentowanie rzeczywistego przebiegu zdarzeń gospodarczych, zarówno pod względem przedmiotu transakcji, jak i podmiotów biorących w niej udział.

Faktury są dokumentem o charakterze sformalizowanym. Zatem, co do zasady, faktury muszą być wystawione zgodnie z obowiązującymi w tym zakresie przepisami prawa. Prawidłowość materialnoprawna faktury zachodzi, jeżeli odzwierciedla ona prawdziwe zdarzenie gospodarcze. Oznacza to, że nie można uznać za prawidłową fakturę, gdy sprzecznie z jej treścią wskazuje zdarzenie gospodarcze, które w ogóle nie zaistniało bądź zaistniało w innych rozmiarach albo między innymi podmiotami. Faktura potwierdza zaistniałe zdarzenia gospodarcze, a jej elementy formalne wymagane przez art. 106e ust. 1 ustawy mają wyłącznie znaczenie dowodowe. Jedynie braki merytoryczne faktury mogą wywołać skutek materialny w postaci zmian w przedmiocie lub podstawie opodatkowania, a także doprowadzić do niewłaściwego określenia wysokości podatku.

Trzeba też wskazać, że przepisy nie nakładają obowiązku oznaczania wystawianego dokumentu nazwą „faktura”, dokument ten musi jednak zawierać dane wymagane przez przepisy w zakresie podatku od towarów i usług dla faktury, wtedy też będzie uznawany za fakturę w rozumieniu ustawy o podatku od towarów i usług, i to niezależnie od tego, czy zostanie nazwany „rachunkiem”, czy fakturą. Tytuł zamieszczony na dokumencie nie jest obowiązkowym elementem faktury, dlatego faktura będzie prawidłowa, jeśli w jej tytule znajdzie się nazwa „faktura”, „rachunek” czy też dowolny inny tytuł, bądź nie będzie go w ogóle, jednakże wyłącznie wtedy, gdy zawiera wszystkie elementy wymagane dla faktury.

Z powyższego wynika, że o prawidłowości faktur wystawianych i otrzymywanych przez podatników powinny decydować przede wszystkim ustalenia, czy dokumenty te potwierdzają rzeczywiste transakcje handlowe.

Biorąc pod uwagę powyższe, należy wskazać, że prawo do odliczenia podatku naliczonego jest podstawowym i fundamentalnym prawem podatnika, wynikającym z konstrukcji podatku od towarów i usług jako podatku od wartości dodanej. Unormowanie to jest implementacją wcześniej obowiązującego art. 17 ust. 2 lit. a VI Dyrektywy Rady z dnia 17 maja 1977 r. w sprawie harmonizacji ustawodawstw państw członkowskich w odniesieniu do podatków obrotowych – wspólny system podatku od wartości dodanej. To samo wynika z art. 168 lit. a Dyrektywy 2006/112/WE z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz. U. UE. L Nr 347 str. 1 ze zm.). Przepis ten jednoznacznie wskazuje, że odliczenie przysługuje jedynie w odniesieniu do podatku powstałego w wyniku czynności wykonanej przez innego podatnika, a dla realizacji tego prawa – stosownie do art. 178 lit. a tej Dyrektywy – konieczne jest posiadanie faktury wystawionej zgodnie z art. 220, art. 236, art. 238, art. 239 i art. 240 Dyrektywy. Sama faktura nie tworzy prawa do odliczenia podatku w niej wykazanego. Prawo do odliczenia przysługuje zatem wówczas, gdy podatek naliczony związany jest z faktycznie dokonanymi czynnościami opodatkowanymi. Potwierdzeniem tego może być wyrok Trybunału Sprawiedliwości z 13 grudnia 1989 r. w sprawie Genius Holding BV v. Staatssecretaris van Financiën, C-342/87, w którym stwierdzono, że zgodnie z artykułem 17 (2) podatnik może korzystać z prawa do odliczenia podatku VAT przewidzianego w VI Dyrektywie z tytułu dostaw towarów lub świadczenia usług przez innego podatnika wyłącznie w odniesieniu do podatków faktycznie należnych, tj. podatków przypadających do zapłaty z tytułu działalności podlegającej opodatkowaniu lub zapłaconych, o ile były one należne. Zasada ta nie dotyczy podatku, który jest należny tylko z tego powodu, że został wykazany na fakturze. Dysponowanie przez nabywcę fakturą wystawioną przez zbywcę stanowi jedynie formalny warunek skorzystania z tego uprawnienia. Prawo do odliczenia podatku jest następstwem powstania obowiązku podatkowego powstałego na poprzednim etapie obrotu.

Zatem sam fakt otrzymania faktury z wykazanym podatkiem VAT nie jest wystarczającą przesłanką do realizacji prawa do dokonania obniżenia podatku należnego.

Aby powstało prawo do odliczenia, u wystawcy faktury podatek VAT musi być wymagalny, co oznacza, że powstał obowiązek podatkowy z tytułu czynności podlegających opodatkowaniu tym podatkiem oraz powstała także podstawa opodatkowania z tytułu zrealizowania jednej z czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem VAT.

W niniejszej sprawie należy również przytoczyć wyrok Trybunału Sprawiedliwości UE w sprawie C-439/04 z dnia 6 lipca 2006 r., z którego wynika, że w przypadku gdy dostawa jest realizowana na rzecz podatnika, który nie wiedział i nie mógł wiedzieć o tym, że dana transakcja jest wykorzystywana do celów oszustwa, które zostało popełnione przez sprzedawcę, art. 17 szóstej dyrektywy 77/388 w sprawie harmonizacji ustawodawstw państw członkowskich w odniesieniu do podatków obrotowych, zmienionej przez dyrektywę 95/7, należy interpretować w ten sposób, że sprzeciwia się on temu, aby przepis prawa krajowego, zgodnie z którym stwierdzenie nieważności umowy sprzedaży na mocy przepisu prawa cywilnego, który powoduje bezwzględną nieważność umowy jako sprzecznej z zasadami porządku publicznego, powodował utratę prawa do odliczenia podatku od wartości dodanej zapłaconego przez podatnika.

Natomiast gdy na podstawie obiektywnych okoliczności zostanie ustalone, że dostawa została zrealizowana na rzecz podatnika, który wiedział lub powinien wiedzieć, że nabywając towar, uczestniczył w transakcji wykorzystanej do popełnienia oszustwa w podatku od wartości dodanej, stwierdzenie niemożności skorzystania z prawa do odliczenia należy do sądu krajowego.

Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 21 lutego 2017 r. sygn. akt I FSK 1679/16 wyraźnie podkreślił, powołując się m.in. na wyrok TSUE z dnia 22 października 2015 r. w sprawie C-277/14 PPUH Stehcemp, że jeżeli istnieją przesłanki, by podejrzewać nieprawidłowości lub naruszenie prawa, przezorny przedsiębiorca powinien, zależnie od okoliczności konkretnego przypadku, zasięgnąć informacji na temat podmiotu, u którego zamierza nabyć towary lub usługi, w celu upewnienia się co do jego wiarygodności. Jednakże organy podatkowe nie mogą w sposób generalny wymagać, by podatnik zamierzający skorzystać z prawa do odliczenia podatku VAT badał, czy wystawca faktury za towary lub usługi, których odliczenie ma dotyczyć, jest podatnikiem, czy dysponuje towarami będącymi przedmiotem transakcji i jest w stanie je dostarczyć oraz czy wywiązuje się z obowiązku złożenia deklaracji i zapłaty podatku VAT, w celu upewnienia się, że podmioty działające na wcześniejszych etapach obrotu nie dopuszczają się nieprawidłowości lub przestępstwa albo żeby podatnik ten posiadał potwierdzające to dokumenty.

Z opisu sprawy wynika, że prowadzi Pan jednoosobową działalność gospodarczą na terytorium Polski. Jest Pan czynnym podatnikiem VAT oraz rozlicza się na zasadzie ryczałtu ewidencjonowanego. Zajmuje się Pan handlem obuwiem. Kupuje je ze stron dostawców i prowadzi ich dalszą sprzedaż. Wszystkie dostawy realizowane są wyłącznie z magazynów na terytorium Polski. Występuje Pan w transakcjach handlowych jako przedsiębiorca prowadzący działalność gospodarczą - posługując się, tak jak dostawcy, polskim numerem NIP.

Posiada Pan faktury dokumentujące zakup obuwia, mimo tego dostawcy często przy sprzedaży określają go jako podmiot nieprowadzący działalności gospodarczej (sprzedaż na rzecz konsumenta). Podczas transakcji wyraźnie podkreśla Pan, że występuje jako podmiot prowadzący działalność gospodarczą. W tym celu przy składaniu zamówienia podaje swój nr NIP. Na otrzymywanych fakturach sprzedawcy umieszczają Pana numer NIP, a faktury te spełniają wszystkie inne wymogi zawarte w art. 106e ust. 1 ustawy o VAT.

Zdarzają się jednak sytuacje, że na fakturze pojawia się zapis o treści: „Ten rachunek nie może zostać wykorzystany do odliczenia naliczonego podatku VAT, Zakup został dokonany wyłącznie do użytku osobistego”. Wynika z niego, że dostawcy nie określają Pana jako podmiotu prowadzącego działalność gospodarczą, tylko jako osobę fizyczną dokonującą czynności niezwiązanej bezpośrednio z jej działalnością gospodarczą. Jednak podkreśla Pan, że każdorazowo dokonuje takiego zakupu wyłącznie na cele działalności gospodarczej. W tym przypadku faktura spełnia wszystkie wymogi zawarte w art. 106e ust. 1 ustawy o VAT. Dostawcy mają pełną świadomość, że chce Pan w dokonanej transakcji wystąpić jako podmiot prowadzący działalność gospodarczą. Mimo tego identyfikują sprzedaż jako konsumencką i nie wykazują jej w swoich plikach JPK jako dostawy na rzecz podatnika prowadzącego działalność gospodarczą.

Kolejnym przypadkiem jest dokument od dostawcy potwierdzający zakup obuwia. Dostawca posługuje się nazwą „rachunku” zamiast „faktury”. Natomiast dokument spełnia wszystkie wymogi formalne przewidziane w art. 106e ustawy o VAT, pozwalające uznać go za fakturę. Ponadto wspomniany art. 106e ustawy o VAT, który reguluje elementy obowiązkowe faktury nie przewiduje dla uznania dokumentu za fakturę, aby taki zwrot musiał pojawić się na samym dokumencie. Zatem, o tym, czy dany dokument należy uznać za fakturę przesądza spełnienie elementów wynikających z art. 106e ustawy o VAT, a nie użycie samego zwrotu „faktura”, który nie jest obowiązkowy. Dostawcy oczywiście odprowadzają podatek VAT od tych transakcji, jednak błędnie wykazując je jako sprzedaż na rzecz konsumentów.

Nabywane towary są wykorzystywane przez Pana jedynie do czynności opodatkowanych.

Mając na uwadze przedstawione okoliczności sprawy należy podkreślić, że formułując w art. 86 ust. 1 ustawy warunek związku ze sprzedażą opodatkowaną, ustawodawca nie uzależnia prawa do odliczenia od związku zakupu z obecnie wykonywanymi czynnościami opodatkowanymi. Wystarczającym jest, że z okoliczności towarzyszących nabyciu towarów lub usług przy uwzględnieniu rodzaju prowadzonej przez podatnika działalności gospodarczej wynika, że zakupy te dokonane są w celu ich wykorzystania w ramach jego działalności opodatkowanej.

Jak wskazano powyżej, najistotniejszym warunkiem umożliwiającym czynnemu podatnikowi VAT realizację prawa do odliczenia jest związek dokonanych zakupów z wykonywaniem czynności opodatkowanych. Jednocześnie oceny, czy związek ten istnieje lub będzie istniał w przyszłości, należy dokonać w momencie realizowania zakupów, zgodnie z zasadą niezwłocznego odliczenia podatku naliczonego. Zasada ta wyraża się tym, że podatnik – aby mógł skorzystać z prawa do odliczenia podatku naliczonego – nie musi czekać aż nabyty towar lub usługa zostaną odsprzedane lub efektywnie wykorzystane na potrzeby działalności opodatkowanej.

W każdym przypadku należy dokonać oceny, czy intencją podatnika wykonującego określone czynności, z którymi łączą się skutki podatkowo-prawne, było wykonywanie czynności opodatkowanych.

Przy czym należy podkreślić, że faktura stanowi podstawę dla nabywcy towaru lub usługi do odliczenia podatku naliczonego, bowiem z art. 86 ust. 2 pkt 1 lit. a) ustawy wynika, że podatkiem naliczonym jest kwota podatku wynikająca z faktury.

Konieczność posiadania faktury w kwestii prawa do odliczenia podatku naliczonego potwierdzają również wyroki TSUE. Przykładowo w wyroku z dnia 14 lipca 1988 r. w sprawie C-123/87, Jeunehomme TSUE wskazał, że artykuły 18 ust. 1 lit. a), 22 ust. 3 lit. a) i (b) oraz 22 ust. 8 VI Dyrektywy zezwalają Państwom Członkowskim na wprowadzenie wymogu, zgodnie z którym prawo do odliczenia VAT uzależnione jest od posiadania faktury, która, oprócz spełnienia minimalnych warunków wymienionych w VI Dyrektywie, musi zawierać określone dane niezbędne do tego, by zapewnić stosowanie VAT i umożliwić organom skarbowym sprawowanie nadzoru. Liczba tych danych ani ich rodzaj nie może uniemożliwiać lub nadmiernie utrudniać korzystanie z prawa do odliczenia. Tożsamo w orzeczeniu z 29 kwietnia 2004 r. w sprawie C-152/02 Terra Baubedarf-Handel GmbH, Trybunał orzekł, że art. 17 ust. 2 lit. a) i pierwszy akapit art. 18 ust. 2 VI Dyrektywy należy interpretować w ten sposób, że prawo do odliczenia przysługuje w okresie rozliczeniowym, w którym są spełnione dwa warunki wymagane przez te przepisy, tj. towary powinny być dostarczone lub usługi wykonane, a podatnik powinien być w posiadaniu faktury lub innego dokumentu, który według kryteriów danego państwa członkowskiego jest uznawany za odpowiednik faktury.

Zatem podstawę do dokonania odliczenia podatku naliczonego może stanowić wyłącznie faktura odzwierciedlająca faktyczne zdarzenie gospodarcze w aspekcie podmiotowym, przedmiotowym oraz ilościowym. Tym samym faktura musi potwierdzać, że w rzeczywistości doszło do dostawy towarów lub świadczenia usług pomiędzy konkretnymi podmiotami, w zakresie ściśle określonego towaru lub usługi oraz w zakresie ilości danego towaru lub usługi. Niezgodność któregokolwiek z tych aspektów eliminuje możliwość odliczenia podatku naliczonego, zawartego w fakturze, która nie odzwierciedla rzeczywistego zdarzenia gospodarczego.

W analizowanej sprawie, wskazał Pan, że nabywane towary wykorzystywane są przez Pana jedynie do czynności opodatkowanych podatkiem VAT, a faktura wystawiona przez dostawcę zawiera wszelkie wymogi formalne zawarte w art. 106e ustawy.

Prawo do odliczenia podatku naliczonego, jako integralna część systemu VAT, w zasadzie nie może być ograniczane ani pod względem czasu, ani też pod względem zakresu przedmiotowego. Nie jest to bowiem wyjątkowy przywilej podatnika, lecz jego fundamentalne prawo. Możność wykonania tego prawa powinna być zapewniona niezwłocznie i względem wszystkich kwot podatku, które zostały pobrane (naliczone) od transakcji związanych z zakupami.

Mając zatem na uwadze przedstawiony opis sprawy i powołane regulacje prawne stwierdzić należy, że skoro w ramach prowadzonej działalności gospodarczej nabywa Pan – jako czynny, zarejestrowany podatnik VAT – towary, które wykorzystuje do czynności opodatkowanych podatkiem VAT, to przysługuje Panu prawo do obniżenia kwoty podatku VAT należnego o kwotę podatku VAT naliczonego zawartego na otrzymanych fakturach, gdyż spełniony jest warunek niezbędny do dokonania takiego obniżenia, określony w art. 86 ust. 1 ustawy, tj. związek zakupionego towaru z czynnościami opodatkowanymi podatkiem VAT wykonywanymi przez Pana w ramach działalności gospodarczej.

W konsekwencji przy braku zaistnienia negatywnych przesłanek wymienionych w art. 88 ustawy, przysługuje Panu prawo do odliczenia podatku naliczonego, na podstawie art. 86 ust. 1 ustawy, z fakturwystawionych przez kontrahentów wymienionych we wniosku.

Podsumowując, w opisanym stanie faktycznym, Pan (czynny podatnik VAT), zawierając transakcję z dostawcą będącym czynnym podatnikiem VAT, ma prawo do odliczenia podatku VAT naliczonego z faktur wystawionych przez tego dostawcę. Natomiast prawo takie nie przysługuje z dokumentów, które nie spełniają wymogów przewidzianych w art. 106e ustawy o VAT.

Tym samym Pana stanowisko w zakresie prawa do odliczenia podatku VAT naliczonego wyłącznie z faktur wystawionych przez dostawców należało uznać za prawidłowe.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego, który Pan przedstawił i stanu prawnego, który obowiązywał w dacie zaistnienia zdarzenia.

Podkreślić należy, iż Organ wydając interpretację przepisów prawa podatkowego nie prowadzi postępowania podatkowego w rozumieniu tej ustawy. Niniejsza interpretacja indywidualna ogranicza się wyłącznie do udzielenia pisemnej informacji co do zakresu i sposobu zastosowania prawa podatkowego w okolicznościach przedstawionego przez Pana opisu sprawy. Organ jest ściśle związany przedstawionym we wniosku opisem sprawy. Ponosi Pan ryzyko związane z ewentualnym błędnym lub nieprecyzyjnym przedstawieniem we wniosku opisu stanu faktycznego. Interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, gdy rzeczywisty stan faktyczny sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie ze stanem faktycznym podanym przez Pana w złożonym wniosku. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego we wniosku opisu sprawy, wydana interpretacja traci swą aktualność.

Pełna weryfikacja przedstawionych we wniosku okoliczności możliwa jest jedynie w toku postępowania podatkowego, kontroli podatkowej bądź kontroli celno-skarbowej, prowadzonej przez uprawnione do tego organy, będących poza zakresem instytucji interpretacji indywidualnej.

W przedmiotowej sprawie powyższa interpretacja indywidualna dotyczy wyłącznie Pana skutków prawnopodatkowych, a zatem nie wywiera skutku prawnego dla dostawcy. Ponadto należy wskazać, że nie oceniam prawidłowości dokonywanych przez dostawcę rozliczeń oraz prowadzonych przez niego ewidencji.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

- Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2651 ze zm.). Aby interpretacja mogła pełnić funkcję ochronną: Pana sytuacja musi być zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego i musi się Pan zastosować do interpretacji.

- Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

- Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Ma Pan prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1634 ze zm.; dalej jako „PPSA”.

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

- w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

- w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa.