Interpretacja indywidualna z dnia 11 września 2023 r., Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0114-KDIP4-2.4012.424.2023.1.MC

Zastosowanie zwolnienia od podatku od towarów i usług dla dokonanej w drodze wywłaszczenia dostawy nieruchomości gruntowych.

Interpretacja indywidualna

– stanowisko prawidłowe

Szanowni Państwo,

stwierdzam, że Państwa stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego w podatku od towarów i usług jest prawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

27 lipca 2023 r. wpłynął Państwa wniosek z 21 lipca 2023 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy zastosowania zwolnienia od podatku od towarów i usług dla dokonanej w drodze wywłaszczenia dostawy nieruchomości gruntowych.

Treść wniosku jest następująca:

Opis stanu faktycznego

Gmina (dalej: Gmina lub Wnioskodawca) jest zarejestrowanym czynnym podatnikiem podatku od towarów i usług (dalej: podatek VAT).

Zgodnie z art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym Gmina wykonuje zadania publiczne w imieniu własnym i na własną odpowiedzialność.

Do zadań własnych Gminy, stosownie do art. 7 ust. 1 cytowanej ustawy, należy zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty. W szczególności zadania własne Gminy obejmują m.in. sprawy ładu przestrzennego i gospodarki nieruchomościami.

Zgodnie z art. 43 ustawy o samorządzie gminnym, Gmina dysponuje mieniem komunalnym.

Na mocy przepisów ustawy z dnia 10 kwietnia 2003 r. o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych (dalej ustawa o realizacji inwestycji drogowych) gminne nieruchomości mogą zostać przejęte na potrzeby realizacji inwestycji drogowych, stając się własnością Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego.

W odniesieniu do dróg krajowych i wojewódzkich decyzje o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej wydaje właściwy wojewoda. Jednocześnie za przejęte na potrzeby inwestycji drogowych nieruchomości, dotychczasowemu właścicielowi nieruchomości przysługuje odszkodowanie.

Wywłaszczenie nieruchomości Gminy:

W wyniku wydanej decyzji z 21 czerwca 2022 r., nr (...) Wojewody (...) o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej polegającej na rozbudowie drogi krajowej nr (...), oraz decyzji (...) nr (...) z 19 grudnia 2022 r. utrzymującej w mocy ww. decyzję Wojewody w części dotyczącej oznaczenia przejmowanych pod inwestycję nieruchomości, Gmina otrzymała decyzję z 6 września 2022 r. Wojewody o ustaleniu odszkodowania za prawo własności powyższych nieruchomości.

Decyzja ta stała się ostateczna 21 września 2022 r.

27 grudnia 2022 r. Gmina otrzymała płatności tytułem odszkodowania za przejęte przez Skarb Państwa nieruchomości gruntowe.

W rozliczeniu za miesiąc grudzień 2022 r. Gmina dokonała stosownego rozliczenia VAT należnego od otrzymanych kwot odszkodowania, traktując otrzymane kwoty jako wartości brutto i rozliczając w nich należny podatek VAT przy zastosowaniu stawki 23%.

Gmina pragnie zaznaczyć, iż powyższe nieruchomości gruntowe przed ich przejęciem przez Skarb Państwa nie były wykorzystywane przez nią na cele prowadzonej przez Gminę działalności podlegającej opodatkowaniu, ani na potrzeby działalności zwolnionej z VAT.

Dane o nieruchomościach na moment wywłaszczenia:

Gmina była właścicielem położonych w obrębie miasta nieruchomości gruntowych o następujących numerach ewidencyjnych:

‒1 - grunt niezabudowany, położony na terenie lasów oraz stanowiący teren porośnięty trawą i zakrzewieniem,

‒2 - grunt zabudowany drogą i placem o nawierzchni z masy bitumicznej.

Powyższe działki powstały na skutek podziału działki 3 na podstawie art. 12 ust. 1 ustawy drogowej i jednocześnie zatwierdzone Decyzją o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej.

Na dzień wywłaszczenia dla nieruchomości 1 nie obowiązywał miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego, ponadto dla nieruchomości tej nie została wydana decyzja o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu.

Gmina nabyła prawo własności powyższych nieruchomości w drodze komunalizacji na podstawie stosownej decyzji, wydanej w roku 1991. Przy nabyciu gruntów nie wystąpił podatek VAT naliczony.

Znajdujące się na działce 2 naniesienia budowlane w postaci nawierzchni asfaltowej istniały już w momencie nabycia tych nieruchomości przez Gminę.

Pierwsze zasiedlenie w rozumieniu art. 2 pkt 14 ustawy o podatku od towarów i usług budowli położonych na działce 2 nastąpiło w momencie nabycia przez Gminę działki tj. w 1991 roku na mocy decyzji komunalizacyjnej. Nieruchomość była już zabudowana drogą i placem, przeznaczona do użytkowania. Gmina nie posiada informacji o dacie wybudowania i oddania do użytkowania tych budowli przez poprzedniego właściciela.

Ponadto od momentu nabycia przedmiotowych gruntów, Gmina nie ponosiła żadnych wydatków na ulepszenie bądź przebudowę nawierzchni asfaltowych zlokalizowanych na tych gruntach stanowiących co najmniej 30% ich wartości początkowej (działka 2).

W ocenie Gminy można uznać, iż pierwsze zasiedlanie budowli położonych na działce 2, nastąpiło nie później niż w dacie nabycia przez Gminę przedmiotowej nieruchomości na podstawie decyzji komunalizacyjnej z 2 lutego 1991 r. - zostały one przez Gminę zajęte do używania i udostępnione do korzystania publicznie. W związku z powyższym pomiędzy pierwszym zasiedleniem a dostawą (wywłaszczeniem w zamian za odszkodowanie) budowli znajdujących się na działce 2 zarówno drogi, jak i placu upłynął okres dłuższy niż 2 lata.

Droga i plac znajdujące się na działce 2 jest trwale związana z gruntem oraz jest budowlą w rozumieniu przepisów art. 3 pkt 3 ustawy Prawo budowlane. Droga utwardzona asfaltem jest budowlą o symbolu 2112 - sekcja 2, dział 21, grupa 211, klasa 2112 wyszczególnienie „Ulice i drogi pozostałe” wg Polskiej Klasyfikacji Obiektów Budowlanych wprowadzonej Rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 30 grudnia 1999 r.

Nieruchomości zabudowane od momentu nabycia do momentu wywłaszczenia były przez Gminę wykorzystywane wyłącznie do działalności innej niż gospodarcza. Działki te (w tym znajdujące się na nich budowle) nie były przez Gminę w żadnym momencie wykorzystywane do prowadzenia działalności opodatkowanej VAT - a więc zarówno działalności, która generuje obowiązek zapłaty podatku, jak i działalności zwolnionej z opodatkowania. W szczególności Nieruchomości zabudowane nie stanowiły przedmiotu najmu, dzierżawy lub innych czynności opodatkowanych VAT po stronie Gminy, a droga oraz plac znajdujące się na ww. działce były ogólnodostępne i nie były udostępniane odpłatnie. Gmina nie nabyła nieruchomości na potrzeby wykonywania czynności opodatkowanych VAT lub w ramach transakcji nie wystąpił w ogóle podatek VAT.

Pytania

1)Czy dostawa niezabudowanej nieruchomości gruntowej o nr 1 korzysta ze zwolnienia z VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 9 ustawy o VAT?

2)Czy dostawa zabudowanej drogą oraz placem o nawierzchni z masy bitumicznej nieruchomości gruntowej nr 2 korzysta ze zwolnienia z VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 10 ustawy o VAT?

Państwa stanowisko w sprawie

Zgodnie z treścią art. 5 ust 1 ustawy o VAT, opodatkowaniu VAT podlegają m.in odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

W myśl art. 7 ust. 1 pkt 1 wskazanej ustawy, przez dostawę towarów rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel, w tym również przeniesienie z nakazu organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w imieniu takiego organu lub przeniesienie z mocy prawa własności towarów w zamian za odszkodowanie.

Ponadto, zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy o VAT, podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności. Przy czym stosownie do ust. 2 przywołanego artykułu, działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody. Działalność gospodarcza obejmuje w szczególności czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.

W myśl natomiast art. 15 ust. 6 wskazanej ustawy, nie uznaje się za podatnika organów władzy publicznej oraz urzędów obsługujących te organy w zakresie realizowanych zadań nałożonych odrębnymi przepisami prawa, dla realizacji których zostały one powołane, z wyłączeniem czynności wykonywanych na podstawie zawartych umów cywilnoprawnych.

W ocenie Gminy, odpłatna dostawa przez Gminę Nieruchomości na rzecz Skarbu Państwa w drodze wywłaszczenia stanowi czynność podlegającą opodatkowaniu VAT, w ramach której Gmina działa jako podatnik VAT.

Mając na względzie art. 29a ust. 8 ustawy o VAT, w przypadku dostawy budynków lub budowli trwale z gruntem związanych albo części takich budynków lub budowli z podstawy opodatkowania nie wyodrębnia się wartości gruntu.

Co do zasady, dostawa nieruchomości na gruncie ustawy o VAT podlega opodatkowaniu według stawki podstawowej. Niemniej, od zasady ogólnej przewidziano wyjątki, o których mowa w art. 43 ust. 1 pkt 9 oraz pkt 10 i 10a ustawy o VAT.

Zgodnie z pierwszym ze wskazanych przepisów, zwalnia się od podatku VAT dostawę terenów niezabudowanych innych niż tereny budowlane, przy czym, stosownie do art. 2 pkt 33 ustawy o VAT, przez tereny budowlane rozumie się grunty przeznaczone pod zabudowę zgodnie z miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego, a w przypadku braku takiego planu - zgodnie z decyzją o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu, o których mowa w przepisach o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym.

Zgodnie z art. 43 ust. 1 pkt 10 ustawy o VAT, zwolnieniu z VAT podlega dostawa budynków, budowli lub ich części, z wyjątkiem, gdy:

a)dostawa jest dokonywana w ramach pierwszego zasiedlenia lub przed nim,

b)pomiędzy pierwszym zasiedleniem a dostawą budynku, budowli lub ich części upłynął okres krótszy niż 2 lata.

W tym zakresie należy wskazać, iż jako pierwsze zasiedlenie w myśl obecnego brzmienia art. 2 pkt 14 ustawy o VAT rozumie się oddanie do użytkowania pierwszemu nabywcy lub użytkownikowi lub rozpoczęcie użytkowania na potrzeby własne budynków, budowli lub ich części, po ich:

a)wybudowaniu lub

b)ulepszeniu, jeżeli wydatki poniesione na ulepszenie, w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym, stanowiły co najmniej 30% wartości początkowej.

Jednocześnie, do 1 września 2019 r. jako pierwsze zasiedlenie w myśl art 2 pkt 14 ustawy o VAT rozumiano oddanie do użytkowania, w wykonaniu czynności podlegających opodatkowaniu, pierwszemu nabywcy lub użytkownikowi budynków, budowli lub ich części, po ich:

a)wybudowaniu lub

b)ulepszeniu, jeżeli wydatki poniesione na ulepszenie, w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym, stanowiły co najmniej 30% wartości początkowej.

Natomiast zgodnie z art. 43 ust. 1 pkt 10a ustawy o VAT, zwalnia się od podatku VAT dostawę budynków/budowli lub ich części nieobjętą zwolnieniem, o którym mowa w pkt 10, pod warunkiem, że:

a)w stosunku do tych obiektów nie przysługiwało dokonującemu dostawy prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego,

b)dokonujący ich dostawy nie ponosił wydatków na ich ulepszenie, w stosunku do których miał prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego, a jeżeli ponosił takie wydatki, to były one niższe niż 30% wartości początkowej tych obiektów.

Zastosowanie zwolnienia z VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 10a ustawy o VAT uwarunkowane jest przy tym łącznym spełnieniem warunków wymienionych w tym przepisie.

Ad. 1

W myśl art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, kształtowanie i prowadzenie polityki przestrzennej na terenie gminy, w tym uchwalanie studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy oraz miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego należy do zadań własnych gminy.

W przypadku braku miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego w myśl zapisów ust. 2 powołanej powyżej ustawy - określenie sposobów zagospodarowania i warunków zabudowy terenu następuje w drodze decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowaniu terenu, przy czym:

1)lokalizację inwestycji celu publicznego ustala się w drodze decyzji o lokalizacji inwestycji celu publicznego,

2)sposób zagospodarowania terenu i warunki zabudowy dla innych inwestycji ustala się w drodze decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu.

Z powyższego wynika, że ustawa o VAT mówi, że należy ocenić przeznaczenie określonego terenu/działki wyłącznie w oparciu o istniejący plan zagospodarowania przestrzennego oraz wydane decyzje o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu.

Gmina pragnie zaznaczyć, że w przypadku wywłaszczenia nieruchomości przez Skarb Państwa, zmiana przeznaczenia działek z terenów niebędących terenami przeznaczonymi pod zabudowę na tereny przeznaczone pod zabudowę odbywa się w momencie, w którym decyzje na realizację inwestycji drogowych stają się ostateczne, czyli kiedy nieruchomość staje się z mocy prawa własnością Skarbu Państwa.

Odnosząc się do opisanej sytuacji, w momencie przeniesienia na Skarb Państwa prawa do rozporządzania jak właściciel powyższymi nieruchomościami gruntowymi, grunty te nie mogły być traktowane jako tereny budowlane, ponieważ w pierwszej kolejności doszło do przejęcia tych nieruchomości (jako gruntów niezabudowanych) przez Skarb Państwa, a następnie do zmiany ich przeznaczenia.

Z uwagi na przytoczone powyżej argumenty, Gmina stoi na stanowisku, że dostawa nieruchomości niezabudowanej, tj. działki 1, jest objęta zwolnieniem z podatku VAT na podstawie z art. 43 ust. 1 pkt 9 ustawy o VAT.

Ad. 2

Natomiast w przypadku dostawy zabudowanych drogą i placem nieruchomości gruntowej działka nr 2 w trybie wywłaszczenia w zamian za odszkodowanie stanowi czynność, która korzysta ze zwolnienia z VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 10 ustawy o VAT.

Zwolnienie to stosuje się w odniesieniu do dostawy lub części budynków, budowli, jeżeli w stosunku do nich nastąpiło pierwsze zasiedlenie, przy czym okres pomiędzy pierwszym zasiedleniem, a dostawą nie jest krótszy niż dwa lata. Dodatkowo należy wskazać, że w przypadku dostawy budynków, budowli lub ich części trwale związanych z gruntem z podstawy opodatkowania nie wyodrębnia się wartości gruntu (art. 29a ust. 8 ustawy o VAT). Oznacza to, że w przypadku sprzedaży nieruchomości zabudowanej, stawkę VAT właściwą dla opodatkowania budynku lub budowli należy zastosować również w odniesieniu do dostawy gruntu, na którym posadowione są te obiekty budowlane.

Gmina bowiem dokonała dostawy nieruchomości zabudowanych budowlami (w postaci nawierzchni asfaltowych). W stosunku do tych budowli doszło do pierwszego zasiedlenia w momencie ich otrzymania przez Gminę na podstawie decyzji komunalizacyjnej. Zostały one przyjęte do użytkowania na potrzeby własne zgodnie z przeznaczeniem oraz jednocześnie udostępnione do korzystania dla potencjalnych użytkowników. Ponadto, Gmina nie ponosiła żadnych nakładów na ulepszenie czy modernizację przedmiotowych budowli.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawili Państwo we wniosku jest prawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 931 ze zm.), zwanej dalej „ustawą”:

Według art. 2 pkt 6 ustawy:

W myśl art. 7 ust. 1 ustawy:

Z przywołanego powyżej przepisu art. 7 ust. 1 pkt 1 ustawy wynika, że przeniesienie z nakazu organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w imieniu takiego organu lub przeniesienie z mocy prawa własności towarów (nieruchomości) w zamian za odszkodowanie jest objęte podatkiem od towarów i usług (a więc także wówczas, gdy nie jest ono następstwem decyzji właściciela, lecz wynika z nakazu organu władzy publicznej lub z mocy samego prawa).

W takiej sytuacji uznać należy, że ma miejsce dostawa towarów w zamian za odszkodowanie, natomiast odszkodowanie pełni funkcję wynagrodzenia za przeniesienie własności towarów, czyniąc tego rodzaju dostawę faktycznie odpłatną – objętą opodatkowaniem podatkiem od towarów i usług.

Nie każda czynność stanowiąca dostawę w rozumieniu art. 7 ustawy, podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, bowiem aby dana czynność była opodatkowana tym podatkiem, musi być wykonana przez podmiot, który w związku z jej wykonaniem jest podatnikiem podatku od towarów i usług.

Z art. 15 ust. 1 ustawy wynika, że:

Stosownie do art. 15 ust. 2 ustawy:

Zgodnie z art. 15 ust. 6 ustawy:

Oznacza to, że organ będzie uznany za podatnika podatku od towarów i usług w dwóch przypadkach, tj. gdy wykonuje czynności inne niż te, które mieszczą się w ramach jego zadań oraz, gdy wykonuje czynności mieszczące się w ramach jego zadań, ale czyni to na podstawie umów cywilnoprawnych.

Powyższy zapis jest odzwierciedleniem art. 13 obowiązującej od 1 stycznia 2007 r. Dyrektywy 2006/112/WE Rady z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz. Urz. UE L 347 z dnia 11 grudnia 2006, str. 1, ze zm.), zwanej dalej Dyrektywą 2006/112/WE Rady, zgodnie z którym:

Państwa wątpliwości dotyczą między innymi ustalenia, czy dla dokonanej w drodze wywłaszczenia dostawy niezabudowanej działki nr 1 znajduje zastosowanie zwolnienie od podatku na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 9 ustawy.

W odniesieniu do Państwa wątpliwości w pierwszej kolejności zaznaczyć należy, że ani organ władzy publicznej ani urząd obsługujący ten organ wydając nieruchomość za odszkodowaniem nie może skorzystać z wyłączenia z opodatkowania na podstawie art. 15 ust. 6 ustawy. W przypadku wywłaszczenia nieruchomości za odszkodowaniem nie są realizowane zadania, dla realizacji których organy te zostały powołane. Zatem w przedmiotowym zakresie nie występują Państwo jako podmiot prawa publicznego, lecz jako właściciel. Państwa sytuacja w odniesieniu do kwestii własności nieruchomości jest taka sama jak innych podmiotów, dokonujących dostawy gruntów.

Tym samym dokonując zbycia opisanych nieruchomości gruntowych, działają Państwo jako podatnik w rozumieniu art. 15 ust. 1 ustawy, prowadzący działalność gospodarczą, o której mowa w art. 15 ust. 2 ustawy.

Tak więc przeniesienie przez Państwa własności opisanych we wniosku działek nr 2 oraz nr 1 na rzecz Skarbu Państwa w zamian za odszkodowanie, stanowi odpłatną dostawę towarów, o której mowa w art. 7 ust. 1 pkt 1 ustawy, podlegającą opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. W tym przypadku odszkodowanie pełni funkcję wynagrodzenia za przeniesienie własności towarów, czyniąc tego rodzaju dostawę faktycznie odpłatną. Wyjaśnić należy, że opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług nie podlega samo odszkodowanie, lecz stanowiące dostawę towarów – przeniesienie własności nieruchomości w zamian za wynagrodzenie przyjmujące formę odszkodowania.

W treści ustawy, jak i w przepisach wykonawczych do niej, ustawodawca przewidział dla niektórych czynności zwolnienie od podatku.

Zwolnienie od podatku, jako odstępstwo od zasady powszechności i równości opodatkowania, możliwe jest jedynie w przypadku wykonywania czynności ściśle określonych w ustawie oraz w przepisach wykonawczych wydanych na podstawie jej upoważnienia.

Zakres i zasady zwolnienia od podatku dostaw towarów lub świadczenia usług zostały określone m.in. w art. 43 ustawy.

Stosownie do art. 43 ust. 1 pkt 9 ustawy:

Powyższe oznacza, że zwolnienie przysługuje względem takiej dostawy, której przedmiotem jest grunt niezabudowany i jednocześnie o przeznaczeniu innym niż tereny budowlane.

Na podstawie art. 2 pkt 33 ustawy:

W tym miejscu warto wyjaśnić, że stosownie do treści wyroku Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z 28 marca 1996 r. w sprawie C-468/93 Gemeente Emmen – „teren budowlany” oznacza każdy nieuzbrojony lub uzbrojony teren uznany przez państwa członkowskie za teren z przeznaczeniem pod zabudowę.

Zatem także w świetle orzeczeń Trybunału Sprawiedliwości za teren budowlany uznać można jedynie taki, który regulacjami prawa krajowego został przeznaczony pod zabudowę.

Z powyższych przepisów wynika, że przeznaczenie określonego gruntu należy oceniać wyłącznie w oparciu o istniejący miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego oraz – w przypadku braku takiego planu – wydane decyzje o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu. Opodatkowaniu podlegają te dostawy, których przedmiotem są nieruchomości gruntowe zabudowane i niezabudowane, przy czym w przypadku gruntów niezabudowanych, tylko te, które stanowią tereny budowlane w myśl art. 2 pkt 33 ustawy. Natomiast dostawa gruntów niezabudowanych, które nie są terenami budowlanymi, jest zwolniona od podatku od towarów i usług.

Zgodnie z art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 977 ze zm.), zwanej dalej ustawą o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym:

Stosownie do art. 4 ust. 2 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym:

Z zapisów wyżej cytowanego przepisu wynika, że przez decyzję o warunkach zabudowy i zagospodarowaniu terenu należy rozumieć zarówno decyzję o lokalizacji inwestycji celu publicznego, jak i decyzję o warunkach zabudowy.

W świetle art. 2 pkt 5 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym:

Stosownie do art. 6 pkt 1 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 344 ze zm.), zwanej dalej ustawą o gospodarce nieruchomościami:

Na podstawie art. 11a ust. 1 ustawy z dnia 10 kwietnia 2003 r. o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 162), zwanej dalej o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych:

Artykuł 11f ust. 1 pkt 6 ustawy o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych wskazuje, że:

Według art. 11i ust. 1 ustawy o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych:

W myśl art. 11i ust. 2 ustawy o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych:

Fakt, że w przypadku wydawania decyzji zezwalającej na realizację inwestycji drogowej zostały w całości wyłączone przepisy określone w ustawie o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym oznacza w szczególności, że ustalenie lokalizacji drogi w ramach zezwolenia na realizację inwestycji drogowej może nastąpić niezależnie od tego, czy dla terenu, przez który ma przebiegać ta inwestycja, obowiązuje miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego oraz niezależnie od treści postanowień takiego planu.

Stosownie do art. 12 ust. 1 ustawy o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych:

Jak stanowi ust. 3 tego artykułu:

Według regulacji art. 12 ust. 4 ustawy o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych:

Na podstawie art. 112 ust. 2 ustawy o gospodarce nieruchomościami:

W myśl art. 128 ust. 1 ustawy o gospodarce nieruchomościami:

Istotą wywłaszczenia jest pozbawienie lub ograniczenie m.in. prawa własności nieruchomości. Dokonuje się tego za odszkodowaniem wypłaconym na rzecz osoby (podmiotu) wywłaszczanego, co poprzedza wydanie aktu prawnego w randze decyzji. Nieruchomość objęta taką procedurą staje się z mocy prawa własnością Skarbu Państwa lub jednostek samorządu terytorialnego. Decyzję ustalającą wysokość odszkodowania wydaje organ administracji publicznej, który wydał decyzję o zezwoleniu na realizację inwestycji. Z tak określonych zapisów ustawowych wynika jasno, że podmiotem podejmującym cały katalog czynności prawnych jest organ administracji. Nie wymaga się tu współdziałania, czy jakiejkolwiek innej inicjatywy ze strony podmiotu wywłaszczanego.

Zgodnie z powołanymi wyżej przepisami zmiana przeznaczenia wywłaszczonej nieruchomości z terenu niebędącego terenem przeznaczonym pod zabudowę na teren przeznaczony pod zabudowę odbywa się w tym samym momencie, w którym nieruchomość ta staje się z mocy prawa własnością Skarbu Państwa lub odpowiednich jednostek samorządu terytorialnego. Zmiana ta nie wystąpiłaby, gdyby nie doszło do czynności wywłaszczenia.

Jak już wcześniej wskazano przeniesienie z mocy prawa własności gruntu w opisanym przypadku w zamian za odszkodowanie stanowi odpłatną dostawę towarów, o której mowa w art. 7 ust. 1 pkt 1 ustawy, natomiast opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług nie podlega samo odszkodowanie, lecz stanowiące dostawę towarów przeniesienie własności w zamian za wynagrodzenie pełniące funkcję odszkodowania.

We wniosku wskazano, że byli Państwo właścicielem położonych w obrębie miasta nieruchomości gruntowych o numerach ewidencyjnych:

· 1 - grunt niezabudowany, położony na terenie lasów oraz stanowiący teren porośnięty trawą i zakrzewieniem,

· 2 - grunt zabudowany drogą i placem o nawierzchni z masy bitumicznej.

W wyniku wydanej decyzji Wojewody (...) o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej polegającej na rozbudowie drogi krajowej nr (…) oraz decyzji (...) utrzymującej w mocy ww. decyzję Wojewody w części dotyczącej oznaczenia przejmowanych pod inwestycję nieruchomości, otrzymali Państwo decyzję z 6 września 2022 r. Wojewody o ustaleniu odszkodowania za prawo własności powyższych nieruchomości. Decyzja ta stała się ostateczna 21 września 2022 r.

27 grudnia 2022 r. otrzymali Państwo płatności tytułem odszkodowania za przejęte przez Skarb Państwa nieruchomości gruntowe.

Na dzień wywłaszczenia dla nieruchomości 1 nie obowiązywał miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego, ponadto dla nieruchomości tej nie została wydana decyzja o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu.

Z opisu sprawy wynika zatem, że przed dniem wywłaszczenia działki nr 1, działka ta nie miała charakteru terenu budowlanego w rozumieniu art. 2 pkt 33 ustawy.

Zatem mając na uwadze przedstawione okoliczności sprawy oraz obowiązujące przepisy prawa należy stwierdzić, że zmiana przeznaczenia wywłaszczonej nieruchomości gruntowej (działki nr 1) z terenu niebędącego terenem przeznaczonym pod zabudowę na teren przeznaczony pod zabudowę odbyła się w tym samym momencie, w którym nieruchomość ta stała się z mocy prawa własnością Skarbu Państwa. Zmiana ta nie wystąpiłaby gdyby nie doszło do czynności wywłaszczenia.

Zatem zmiana przeznaczenia ww. wywłaszczonej nieruchomości nastąpiła w tym samym momencie, w którym nieruchomość ta stała się z mocy prawa własnością Skarbu Państwa. W konsekwencji, właściwym jest stwierdzenie, że najpierw doszło do czynności wywłaszczenia, a następnie do dokonania zmiany przeznaczenia nieruchomości. Tym samym, wywłaszczona nieruchomość powinna zostać opodatkowana zgodnie z obowiązującą kwalifikacją nieruchomości w momencie wywłaszczenia.

Zatem stwierdzić należy, że czynność przeniesienia niezabudowanej działki gruntu nr 1 w zamian za odszkodowanie w trybie wywłaszczenia, w związku z jej przeznaczeniem pod inwestycję dotyczącą budowy drogi publicznej, podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług na podstawie art. 5 ust. 1 ustawy stanowiąc odpłatną dostawę towarów, o której mowa w art. 7 ust. 1 pkt 1 tej ustawy. Jednakże z uwagi na okoliczność, że opisana we wniosku działka nr 1 stanowiła teren niezabudowany nieobjęty miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego i decyzją o warunkach zabudowy, a zmiana przeznaczenia wywłaszczonej nieruchomości odbyła się w tym samym momencie, w którym ta nieruchomość stała się z mocy prawa własnością Skarbu Państwa – przeniesienie własności tej nieruchomości podlegało zwolnieniu od podatku na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 9 ustawy.

W konsekwencji, mając na uwadze opis sprawy oraz powołane przepisy prawa należy stwierdzić, że przeniesienie prawa własności nieruchomości (działki nr 1) w zamian za odszkodowanie, stanowiło czynność podlegającą opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, korzystającą ze zwolnienia od podatku na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 9 ustawy.

Zatem Państwa stanowisko w zakresie zastosowania zwolnienia od podatku na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 9 ustawy dla dokonanej w drodze wywłaszczenia dostawy działki nr 1 należało uznać za prawidłowe.

Ponadto Państwa wątpliwości dotyczą ustalenia, czy dla dokonanej w drodze wywłaszczenia dostawy zabudowanej działki nr 2 znajduje zastosowanie zwolnienie od podatku na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 10 ustawy.

W odniesieniu do przedstawionych wątpliwości wskazać należy, że stosownie do treści art. 43 ust. 1 pkt 10 ustawy:

Jak wynika z powyższych uregulowań, zwolnienie wynikające z art. 43 ust. 1 pkt 10 ustawy stosuje się w odniesieniu do dostawy całości lub części budynków i budowli, jeżeli w stosunku do nich powstało pierwsze zasiedlenie, przy czym okres pomiędzy pierwszym zasiedleniem, a dostawą nie jest krótszy niż 2 lata.

Zgodnie z art. 2 pkt 14 ustawy:

Z powyższego przepisu wynika, że pierwszym zasiedleniem jest pierwsze zajęcie nieruchomości do używania. „Pierwsze zasiedlenie” budynku, budowli lub ich części ma więc miejsce zarówno w sytuacji, w której po wybudowaniu budynku budowli lub ich części oddano go w najem, jak i w przypadku wykorzystywania budynku, budowli lub ich części na potrzeby własnej działalności gospodarczej podatnika – bowiem w obydwu przypadkach doszło do korzystania z budynku, budowli lub ich części.

Stosowanie zwolnień od podatku ma charakter wyjątkowy i nie podlega ani wykładni rozszerzającej, ani zawężającej, natomiast możliwość wychodzenia poza wykładnię literalną jest niedopuszczalna. W efekcie, podatnik uprawniony jest do zastosowania ww. preferencji, gdy charakter dokonywanych przez niego czynności, w sposób jednoznaczny i niebudzący wątpliwości, wyczerpuje znamiona ujęte w treści przepisu statuującego jego prawo do zastosowania zwolnienia od podatku od towarów i usług.

Kwestię opodatkowania dostawy gruntu, na którym posadowione zostały budynki lub budowle rozstrzyga art. 29a ust. 8 ustawy, w myśl którego:

Co do zasady zatem, grunt będący przedmiotem sprzedaży podlega opodatkowaniu według takiej stawki podatku od towarów i usług, jaką opodatkowane są budynki/budowle na nim posadowione. Oznacza to, że w sytuacji, gdy budynki, budowle lub ich części korzystają ze zwolnienia od podatku od towarów i usług, również sprzedaż gruntu korzysta ze zwolnienia od podatku.

Dodatkowo należy wskazać, że przepisy ustawy o podatku od towarów i usług nie definiują pojęcia „budowli”. W tym zakresie należy odnieść się do przepisów ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 682 ze zm.), zwanej dalej ustawą Prawo budowlane.

W myśl art. 3 pkt 1, pkt 3, pkt 3a ustawy Prawo budowlane:

We wniosku wskazano, że działka nr 2 stanowi grunt zabudowany drogą i placem o nawierzchni z masy bitumicznej. Nabyli Państwo prawo własności nieruchomości w drodze komunalizacji na podstawie stosownej decyzji, wydanej w 1991 roku. Znajdujące się na działce 2 naniesienia budowlane w postaci nawierzchni asfaltowej istniały już w momencie nabycia przez Państwa nieruchomości. Nieruchomość była już zabudowana drogą i placem, przeznaczona do użytkowania. Od momentu nabycia gruntów, nie ponosili Państwo żadnych wydatków na ulepszenie bądź przebudowę nawierzchni asfaltowych zlokalizowanych na tych gruntach stanowiących co najmniej 30% ich wartości początkowej (działka nr 2). Droga i plac znajdujące się na działce 2 są trwale związane z gruntem oraz są budowlami w rozumieniu przepisów art. 3 pkt 3 ustawy Prawo budowlane.

Z opisu sprawy wynika zatem, że w stosunku do budowli (drogi i placu) posadowionych działce nr 2 nastąpiło pierwsze zasiedlenie, a od pierwszego zasiedlenia do momentu ich dostawy w drodze wywłaszczenia upłynął okres znacznie dłuższy niż 2 lata. Ponadto, w ciągu dwóch lat poprzedzających wywłaszczenie, budowle te nie podlegały ulepszeniu o wartości przekraczającej 30% ich wartości początkowej. Tym samym w odniesieniu do transakcji dostawy ww. budowli spełnione zostały przesłanki do zastosowania zwolnienia od podatku od towarów i usług, określone w art. 43 ust. 1 pkt 10 ustawy.

Jednocześnie dostawa gruntu (działki nr 2), na którym znajdują się budowle (droga i plac) – stosownie do art. 29a ust. 8 ustawy – również korzysta ze zwolnienia od podatku od towarów i usług na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 10 ustawy.

W konsekwencji powyższego, dostawa na rzecz Skarbu Państwa w zamian za odszkodowanie ww. działki nr 2 zabudowanej drogą oraz placem podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, jednakże na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 10 w zw. z art. 29a ust. 8 ustawy korzysta ze zwolnienia od podatku.

Zatem Państwa stanowisko w zakresie zastosowania zwolnienia od podatku na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 10 ustawy dla dokonanej w drodze wywłaszczenia dostawy działki nr 2 należało uznać za prawidłowe.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego, który Państwo przedstawili i stanu prawnego, który obowiązywał w dacie zaistnienia zdarzenia.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

• Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2651 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli: Państwa sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego i zastosują się Państwo do interpretacji.
• Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

• Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Mają Państwo prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego (...). Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1634; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

• w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo
• w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2651 ze zm.).