Interpretacja indywidualna z dnia 4 września 2023 r., Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0114-KDIP4-3.4012.256.2023.1.IG

Skutki podatkowe nabycia praw do przepływów pieniężnych z tytułu wierzytelności.

Interpretacja indywidualna – stanowisko w części nieprawidłowe i w części prawidłowe

Szanowni Państwo,

stwierdzam, że Państwa stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego w podatku od towarów i usług jest nieprawidłowe w zakresie uznania, że nabycie przez Wnioskodawcę i Zainteresowanej praw do przepływów pieniężnych z tytułu Wierzytelności 1 nie stanowi usługi w rozumieniu ustawy o VAT oraz zastosowania zwolnienia od podatku do tej czynności (pytania nr 1 i 3), a także jest prawidłowe w zakresie uznania, że nabycie przez Wnioskodawcę i Zainteresowaną praw do przepływów pieniężnych z tytułu Wierzytelności 2 nie stanowi usługi w rozumieniu ustawy o VAT i braku opodatkowania otrzymanych środków z tytułu Wierzytelności 1 i Wierzytelności 2 (pytania nr 2 i 5).

Zakres wniosku wspólnego o wydanie interpretacji indywidualnej

5 czerwca 2023 r. wpłynął Państwa wniosek wspólny z 5 czerwca 2023 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy podatku od towarów i usług w zakresie skutków podatkowych nabycia praw do przepływów pieniężnych z tytułu wierzytelności.

Zainteresowani, którzy wystąpili z wnioskiem

1)Zainteresowany będący stroną postępowania:

‒A. Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością

2)Zainteresowany niebędący stroną postępowania:

‒B. Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością

Treść wniosku jest następująca:

Opis stanu faktycznego

Zainteresowany będący stroną postępowania (dalej: „Wnioskodawca”, „A sp. z o.o.”) oraz Zainteresowana niebędąca stroną (dalej: „Zainteresowana”, „B sp. z o.o.”) prowadzą działalność gospodarczą w zakresie wznoszenia i budowy budynków. Wnioskodawca pełni rolę spółki holdingowej, natomiast Zainteresowana prowadzi działalność operacyjną. Zarówno A sp. z o.o., jak i B sp. z o.o. są podatnikami podatku od towarów i usług. Wnioskodawca i Zainteresowana nie prowadzą działalności w zakresie ściągania długów.

A. sp. z o.o. oraz B. sp. z o.o. zawarły z C. sp. z o.o. umowę, na podstawie której nabywały prawo do otrzymania od C sp. z o.o. po 50% przepływów pieniężnych z tytułu przysługujących C. sp. z o.o. wierzytelności o zapłatę:

Wierzytelności 1 - wierzytelności o zwrot kaucji, wpłaconej przez C. sp. z o.o. na podstawie umowy o wybudowanie obiektu z (…) roku. Wierzytelność ta, na obecną chwilę nie jest jeszcze wymagalna, a C sp. z o.o. nie dochodziła zapłaty tej wierzytelności, z uwagi na fakt, iż zgodnie z postanowieniami umownymi, warunkiem zwrotu kaucji było doręczenie końcowych oświadczeń podwykonawców o rozliczeniu wszelkich kwot należnych w związku z realizacją robót podwykonawczych, a do obecnej chwili część podwykonawców nie złożyła, pomimo skierowania do nich wezwań, stosownych oświadczeń, a istnieje duże ryzyko, że oświadczenia te nie zostaną złożone, a w konsekwencji odzyskanie Wierzytelności 1 jest obarczone znacznym ryzykiem nieściągalności.

Wierzytelności 2 - wierzytelności z tytułu wynagrodzenia za wykonane roboty budowlane na podstawie zawartej przez C sp. z o.o. z podmiotem zewnętrznym umowy o generalne wykonawstwo inwestycji z (…) roku. Wierzytelność ta jest przedmiotem toczącego się postępowania sądowego, jest wierzytelnością sporną, kwestionowaną przez dłużnika, co do której istnieje ryzyko nieściągalności.

Ze względu na ograniczenie korporacyjne C. sp. z o.o. co do zbywania wierzytelności, strony zawarły umowę przenoszącą na A sp. z o.o. oraz B. sp. z o.o. po 50% praw do całości przyszłych przepływów pieniężnych otrzymanych przez C sp. z o.o. z tytułu Wierzytelności 1 oraz Wierzytelności 2. Strony postanowiły, że nabywające A sp. z o.o. oraz B sp. z o.o. przejmą wszelkie ryzyka prawne i ekonomiczne związane z dochodzeniem tych wierzytelności, w szczególności:

• ciężary podejmowania czynności niezbędnych do dochodzenia wierzytelności, i uzyskania zaspokojenia Wierzytelności 1 i Wierzytelności 2, w tym do dochodzenia na drodze polubownej, a w razie niepowodzenia na drodze sądowej, w odniesieniu do Wierzytelności 1 oraz do prowadzenia w dalszym ciągu według uznania postępowania w sprawie Wierzytelności 2,
• ponoszenia wszelkich kosztów związanych z dochodzeniem Wierzytelności 1 oraz Wierzytelności 2.

W zamian za przeniesienie praw wynikających z Wierzytelności 1 oraz Wierzytelności 2, C sp. z o.o. otrzymała wynagrodzenie w wysokości 50% wartości nominalnej Wierzytelności. Z tytułu objęcia Wierzytelności Wnioskodawca oraz Zainteresowana nie były uprawnione do otrzymania jakiegokolwiek świadczenia pieniężnego lub niepieniężnego, a także nie będą w przyszłości uprawnione do otrzymania żadnego z takich świadczeń. Wszelkie wyegzekwowane kwoty C sp. z o.o. jest zobowiązana niezwłocznie przekazywać w całości, w równych częściach na rzecz A sp. z o.o. oraz B sp. z o.o.

Co istotne, wszelkie działania związane z dochodzeniem zapłaty należności (jak i rezygnacją z prowadzenia egzekucji) na mocy zawartej umowy przeszły na nabywających Wnioskodawcę oraz Zainteresowaną, a ewentualne korzyści, które będą skutecznie ściągane, będą stanowiły przysporzenie nabywających. W zawartej umowie strony wyraźnie postanowiły, że nabywcy (A sp. z o.o. oraz B sp. z o.o.) nie będą otrzymywać żadnego wynagrodzenia z tytułu egzekucji Wierzytelności 1 i Wierzytelności 2, ani z żadnego innego tytułu.

Na dzień złożenia niniejszego wniosku, Wnioskodawca oraz Zainteresowana nie otrzymały żadnych kwot tytułem nabytych praw do przepływów pieniężnych. W szczególności Wierzytelności nie zostały uregulowane w części lub w całości ani nie wyegzekwowano żadnej kwoty z tego tytułu. Wnioskodawca oraz Zainteresowana zamierzają kontynuować czynności związane z egzekwowaniem Wierzytelności 1 i Wierzytelności 2.

Pytania

1) Czy prawidłowe jest stanowisko Wnioskodawcy oraz Zainteresowanej, zgodnie z którym nabycie przez Wnioskodawcę oraz Zainteresowaną praw do przepływów pieniężnych z tytułu Wierzytelności 1 nie stanowi usługi w rozumieniu ustawy o podatku od towarów i usług, a w konsekwencji nie podlega opodatkowaniu tym podatkiem?

2) Czy prawidłowe jest stanowisko Wnioskodawcy oraz Zainteresowanej, zgodnie z którym nabycie przez Wnioskodawcę oraz Zainteresowaną praw do przepływów pieniężnych z tytułu Wierzytelności 2 nie stanowi usługi w rozumieniu ustawy o podatku od towarów i usług, a w konsekwencji nie podlega opodatkowaniu tym podatkiem?

3) W przypadku udzielenia przez organ odpowiedzi negatywnej na pytanie 1), czy nabycie praw do przepływów pieniężnych z tytułu Wierzytelności 1, stanowi usługę w rozumieniu art. 43 ust. 1 pkt 40 ustawy o podatku od towarów i usług, do której nie znajduje zastosowania art. 43 ust. 15 tej ustawy?

4) W przypadku udzielenia przez organ odpowiedzi negatywnej na pytanie 2), czy nabycie praw do przepływów pieniężnych z tytułu Wierzytelności 2, stanowi usługę w rozumieniu art. 43 ust. 1 pkt 40 ustawy o podatku od towarów i usług, do której nie znajduje zastosowania art. 43 ust. 15 tej ustawy?

5) Czy w przypadku otrzymania przez Wnioskodawcę oraz Zainteresowaną wyegzekwowanych środków pieniężnych z tytułu Wierzytelności 1 oraz Wierzytelności 2, Wnioskodawca oraz Zainteresowana będą zobowiązane opodatkować otrzymane środki podatkiem od towarów i usług?

Stanowisko Zainteresowanych w sprawie

Stanowisko Wnioskodawcy oraz Zainteresowanej w zakresie pytania 1).

W ocenie Wnioskodawcy oraz Zainteresowanej nabycie praw do przepływów pieniężnych z tytułu Wierzytelności 1 nie stanowi usługi w rozumieniu ustawy o podatku od towarów i usług, a w konsekwencji nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług (dalej: „Ustawa”), opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, zwanym dalej „podatkiem”, podlegają:

1) odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju;

2) eksport towarów;

3) import towarów na terytorium kraju;

4) wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów za wynagrodzeniem na terytorium kraju;

5) wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów.

Zgodnie z art. 8 ust. 1 Ustawy, przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1 Ustawy, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7 Ustawy, w tym również:

1) przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej;

2) zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji;

3) świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.

Na gruncie opisanego powyżej stanu faktycznego ocenie podlega czynność nabycia przez Wnioskodawcę oraz Zainteresowaną praw do przyszłych przepływów pieniężnych z tytułu Wierzytelności 1 oraz Wierzytelności 2.

Zawarta przez A. sp. z o.o. , B. sp. z o.o. oraz C. sp. z o.o. umowa ma tożsame skutki ekonomiczne co umowa cesji wierzytelności i powinna na płaszczyźnie podatkowej być oceniana w sposób tożsamy, co nabycie wierzytelności. W ramach nabycia doszło do przeniesienia praw i obowiązków wywodzących się z opisanych w stanie faktycznym wierzytelności. Na dzień składania niniejszego wniosku nie doszło do realizacji tych praw, a zatem A sp. z o.o. oraz B sp. z o.o. nie otrzymały żadnego przysporzenia z tytułu realizacji przysługujących im praw.

Zgodnie z definicją wynikającą z art. 5 ust. 1 pkt 1 w zw. z art. 8 ust. 1 Ustawy, za świadczenie usług uznane być może każde świadczenie, które nie stanowi dostawy towarów, wykonane za wynagrodzeniem na rzecz innego podmiotu. Dla uznania, że nabycie praw do przepływów pieniężnych jest świadczeniem usług niezbędne jest zatem stwierdzenie, że nabycie praw do przepływów pieniężnych stanowi świadczenie usługi w rozumieniu art. 5 ust. 1 pkt 1 Ustawy. Dla wystąpienia świadczenia usług niezbędne jest zatem istnienie elementów:

• świadczenia, niebędącego dostawą towarów,
• odpłatności.

Odnosząc to do przedstawionego stanu faktycznego, należy stwierdzić, że w odniesieniu do nabycia praw do przepływów pieniężnych z tytułu Wierzytelności 1 oraz Wierzytelności 2 nie występuje żaden z tych elementów, co za tym idzie, nie można uznać, że nabycie takich praw stanowi świadczenie usług. Po pierwsze, nabywcy Wierzytelności nie zobowiązali się wobec sprzedającej C sp. z o.o. do świadczenia jakichkolwiek usług, w szczególności nie zobowiązali się do ściągnięcia długu w jej imieniu i na jej rzecz.

Zgodnie z zawartą umową, całość egzekwowanych kwot otrzymywać mają A sp. z o.o. oraz B sp. z o.o. To na nabywcach spoczywają wszelkie ciężary związane z odzyskiwaniem należnych kwot pieniężnych, których dokonują we własnym imieniu i na własny rachunek. Z tytułu odzyskanych należności C sp. z o.o. nie otrzyma żadnych korzyści ekonomicznych ani korzyści innego rodzaju. Jedynym wynagrodzeniem, jakie otrzymała C sp. z o.o. była cena, jaką nabywcy zapłacili za przeniesienie praw i obowiązków na podstawie zawartej umowy przeniesienia praw do przyszłych przepływów pieniężnych. Po drugie, Wnioskodawcy oraz Zainteresowanej nie przysługują żadne świadczenia pieniężne lub niepieniężne z tytułu skutecznego odzyskania należności wynikających z przejętych praw do Wierzytelności 1 oraz Wierzytelności 2.

W przypadku skutecznej egzekucji, środki trafiać będą wyłącznie do Wnioskodawcy oraz Zainteresowanej, jednak przekazane przez C sp. z o.o. kwoty nie będą stanowić wynagrodzenia za dokonaną egzekucję, a de facto zaspokojenie przysługujących im praw do przepływów pieniężnych. Realizacja przesłanki odpłatności wymaga dla swojej realizacji wystąpienia wynagrodzenia i to bezpośrednio związanego ze świadczeniem wzajemnym, tymczasem w zaistniałym stanie faktycznym brak jest podstaw do stwierdzenia, że nabywcom przysługuje wynagrodzenie z tytułu nabycia praw do przepływów pieniężnych, co więcej, brak jest nawet relewantnej usługi, co do której można by podejmować rozważania co do odpłatności.

Skoro bowiem należności dochodzone są we własnym imieniu i na własny rachunek, to nie można mówić o wystąpieniu świadczenia na rzecz sprzedającej C sp. z o.o., za które Wnioskodawca oraz Zainteresowana otrzymują wynagrodzenie.

Analiza skutków ekonomicznych oraz prawnych umowy zawartej przez Wnioskodawcę i Zainteresowaną z jednej strony, a C sp. z o.o. z drugiej, prowadzi do wniosku, że zawarta umowa odnosi identyczny skutek prawny co umowa odpłatnego przeniesienia praw do wierzytelności.

Zagadnienie to było przedmiotem rozstrzygnięcia Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu z 9 czerwca 2022 (sygn. akt I SA/Po 866/21). Sądy administracyjne prezentują ugruntowane stanowisko w odniesieniu do wierzytelności „trudnych”, czyli takich, co do których istnieje wysokie prawdopodobieństwo nieściągalności. Pogląd ten został ugruntowany także w orzecznictwie TSUE (m.in. wyrok TSUE w sprawie C-93/10) czy orzecznictwie Naczelnego Sądu Administracyjnego (m.in. wyrok NSA z 19 marca 2012 r. I FPS 5/11).

W wyroku I SA/Po 866/21 Sąd trafnie spostrzegł, że fakt, iż wierzytelność nabywana nie ma charakteru spornej oraz na dzień zawarcia umowy sprzedaży nie jest wymagalna, pozostaje bez wpływu na podleganie opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, bowiem nie można uznać czynności nabycia wierzytelności za świadczenie usług. Jak trafnie zauważył Sąd: „Z powyższego wynika, że nabycie wierzytelności trudnej po cenie niższej od jej wartości nominalnej nie pozwala na uznanie świadczenia na rzecz zbywcy za usługę w rozumieniu art. 5 ust. 1 pkt 1 w zw. z art. 8 ust. 1 u.p.t.u. (odpłatną), gdyż w takiej sytuacji nie powstaje po stronie usługodawcy zobowiązanie do ściągnięcia długu w zamian za wynagrodzenie. Gdyby cesjonariusz (kupujący) otrzymał wynagrodzenie, czy to rzeczywiście otrzymane, czy też w postaci świadczenia wzajemnego, to wówczas usługa wykonana przez cesjonariusza (nabywcę) na rzecz cedenta (zbywcy) byłaby usługą odpłatną, podlegającą opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług”.

Przedmiotem postępowania toczącego się przed WSA w Poznaniu był tożsamy stan faktyczny, w którym podatnik pytał organ, czy nabycie przez niego wierzytelności niewymagalnych, niebędących wierzytelnościami trudnymi, poniżej ich wartości nominalnej, będzie stanowiło czynność niepodlegającą podatkowi od towarów i usług, z czym nie zgodził się organ interpretacyjny.

Rozpatrując sprawę Sąd doszedł jednak do odmiennych wniosków i stwierdził, że organ dokonując interpretacji naruszył przepisy art. 5 ust. 1 pkt 1 oraz art. 8 ust. 1 Ustawy. Jak czytamy w dalszej części uzasadnienia przytaczanego wyroku: „W opisanym w niniejszej sprawie zdarzeniu przyszłym nabywanie wierzytelności nastąpi w imieniu własnym, na własne ryzyko, po cenie niższej od ich wartości nominalnej, z czego należy wnosić, że do tego rodzaju wierzytelności pełne zastosowanie znajdą tezy wyroku TSUE z 27 października 2011 r. C-93/10 Finanzamt Essen-NordOst przeciwko GFKL Financial Services AG oraz wyroku NSA z 19 marca 2012 r. o sygn. akt I FPS 5/11.

W związku z powyższym żadna transakcja nabycia na własne ryzyko wierzytelności, po cenie niższej od tej wartości nominalnej, nie będzie mogła być zakwalifikowana jako świadczona przez nabywcę wierzytelności usługa w rozumieniu art. 5 ust. 1 pkt 1 u.p.t.u. W takich okolicznościach cesjonariusz wierzytelności nie otrzymuje bowiem żadnego wynagrodzenia od cedenta, ponieważ różnica między wartością nominalną cedowanych wierzytelności a ceną ich sprzedaży odzwierciedla rzeczywistą ekonomiczną wartość owych wierzytelności w chwili sprzedaży, która jest uzależniona od wątpliwych perspektyw na ich spłatę i zwiększonego ryzyka niewypłacalności dłużników (w ślad za tezami wyroku TSUE C-93/10).

W niniejszej sprawie nabycie wierzytelności nie może być zatem uznane za świadczenie usług w rozumieniu u.p.t.u., natomiast różnica między wartością rynkową nabytej wierzytelności niewymagalnej a wartością nominalną nie będzie stanowić dla skarżącej wynagrodzenia z tytułu świadczenia usług. Należy też wskazać, że windykacja przez wnioskodawcę wierzytelności we własnym imieniu i na własny rachunek jest przejawem wykonywania prawa własności w stosunku do wierzytelności powstałej z innego tytułu”.

Cytowany powyżej wyrok w pełni znajduje zastosowanie do stanu faktycznego opisanego we wniosku. Wnioskodawca i Zainteresowana nabyli bowiem na mocy umowy z C sp. z o.o. prawa do przepływów pieniężnych z tytułu Wierzytelności 1 oraz Wierzytelności 2, co sprowadza się do identycznego efektu, jak w przypadku dokonania cesji praw. Na mocy zawartej umowy uprawnienie do dysponowania wierzytelnościami jak właściciel przeniesione zostało na nabywców, którym przysługiwały w pełni odzyskane korzyści, zaś sprzedającemu z tego tytułu nie przysługują żadne świadczenia wzajemne. Wszelkie wyegzekwowane kwoty stanowić będą więc przysporzenie własne nabywców, a zatem nie będą stanowić wynagrodzenia za świadczenie wzajemne, bowiem brak w stanie faktycznym i tego elementu.

Nie będzie stanowić również świadczenia wzajemnego fakt, że środki wyegzekwowane będą pierwotnie trafiać do C sp. z o.o. jako sprzedającej, a dopiero po ich otrzymaniu, spółka będzie przekazywać całość odzyskanych kwot do Wnioskodawcy i Zainteresowanej. Okoliczność ta oceniana powinna być wyłącznie jako czynność techniczna - rozwiązanie to zostało przyjęte przez strony z uwagi na ograniczenia wewnętrzne sprzedającego i pozostaje bez znaczenia dla sprawy, bowiem faktycznymi oraz wyłącznymi beneficjentami środków będą Wnioskodawca i Zainteresowana.

Stanowisko Wnioskodawcy oraz Zainteresowanej w zakresie pytania 2).

Mając na uwadze wyjaśnienia co do stanowiska wyrażone w uzasadnieniu do pytania oznaczonego we wniosku numerem 1), w ocenie Wnioskodawcy oraz Zainteresowanej nabycie praw do przepływów pieniężnych z tytułu Wierzytelności 2 nie stanowi usługi w rozumieniu ustawy o podatku od towarów i usług, a w konsekwencji nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Stanowisko Wnioskodawcy oraz Zainteresowanej w zakresie pytania 3).

W przypadku uznania za nieprawidłowe stanowiska Wnioskodawcy i Zainteresowanej w zakresie pytania 1) oraz do przyjęcia, że nabycie praw do przyszłych przepływów pieniężnych z tytułu Wierzytelności 1 stanowi czynność opodatkowaną VAT, czynność ta powinna zostać uznana za usługę w rozumieniu przepisów ustawy o podatku od towarów i usług, to jest usługę zwolnioną tego podatku na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 40) Ustawy, co do której nie znajduje zastosowania art. 43 ust. 15 Ustawy.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 Ustawy, opodatkowaniu tym podatkiem podlega odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług.

Stosownie do art. 8 ust. 1 Ustawy, przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1 Ustawy, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również:

1) przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej;

2) zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji;

3) świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.

Na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 37 - 41 Ustawy zwolnione z podatku od towarów i usług są wymienione w tych przepisach usługi finansowe. W szczególności istotne znaczenie w kontekście oceny stanu faktycznego ma punkt 40, który zwalnia z opodatkowania usługi w zakresie depozytów środków pieniężnych, prowadzenia rachunków pieniężnych, wszelkiego rodzaju transakcji płatniczych, przekazów i transferów pieniężnych, długów, czeków i weksli oraz usługi pośrednictwa w świadczeniu tych usług.

Zwolnienia z art. 43 ust. 1 pkt 37-41 Ustawy nie stosuje się do czynności wymienionych w ust. 15 - między innymi do czynności ściągania długów, w tym faktoringu.

Zdaniem Wnioskodawcy oraz Zainteresowanej w odniesieniu do dokonanego przez spółki nabycia praw do przyszłych przepływów pieniężnych nie doszło do świadczenia usług, jednak w przypadku niepotwierdzenia przez organ tego stanowiska, a w konsekwencji uznania nabycia praw do przyszłych przepływów pieniężnych za odpłatne świadczenie usług, Wnioskodawca oraz Zainteresowana wskazują, że nabycie praw do przyszłych przepływów pieniężnych ocenić należy jako usługę wymienioną w art. 43 ust. 1 pkt 40 Ustawy - usługę w zakresie długów.

Dodatkowo, zdaniem Wnioskodawcy i Zainteresowanej w odniesieniu do opisanej czynności nabycia praw do przyszłych przepływów pieniężnych z tytułu Wierzytelności 1 nie znajdzie zastosowania z art. 43 ust. 15 Ustawy, bowiem dokonana czynność nie stanowiła świadczenia usług ściągania długów, factoringu ani żadnych z wymienionych w art. 43 ust. 15 Ustawy. Czynność nabycia przez Wnioskodawcę i Zainteresowaną praw do przyszłych przepływów pieniężnych z tytułu Wierzytelności 1 w zamian za wynagrodzenie nie stanowi ściągania długów, wymienionego w art. 43 ust. 15 Ustawy, bowiem w takim przypadku egzekucja długów nastąpiłaby w imieniu oraz na rachunek zbywcy, natomiast w opisanym we wniosku stanie faktycznym, doszło do przejęcia przez nabywających Wnioskodawcę oraz Zainteresowaną zobowiązań wynikających z Wierzytelności 1 oraz Wierzytelności 2.

 Z tego względu, należy tę usługę ocenić jako usługę polegającą na przejęciu od zbywcy ciężarów związanych z egzekwowaniem należności.

Dla właściwej oceny stanowiska istotny będzie charakter Wierzytelności 1. O ile nie budzi wątpliwości, że w świetle dotychczasowego orzecznictwa sądów administracyjnych Wierzytelność 2 należy ocenić jako Wierzytelność trudną, to Wierzytelność 1 budzi pewne wątpliwości, bowiem stanowiska sądów w zakresie Wierzytelności niewymagalnych są rozbieżne. W ocenie Wnioskodawcy i Zainteresowanej, Wierzytelność 1, a co za tym idzie prawa do przyszłych przepływów pieniężnych z tytułu tej wierzytelności określić należy jako Wierzytelności trudne, mimo iż wierzytelność ta nie jest jeszcze na obecną chwilę wymagalna.

Z uwagi na wysokie ryzyko nieosiągnięcia przez tą Wierzytelność stanu wymagalności, która wynika z braku możliwości uzyskania niezbędnych w tym celu oświadczeń podwykonawców, Wierzytelność ta jest obarczona bardzo wysokim ryzykiem nieściągalności, a w konsekwencji spełnia definicję wierzytelności trudnej. Dopuszczalność uznania wierzytelności niewymagalnej za wierzytelność trudną została potwierdzona m.in. w wyroku WSA w Poznaniu I SA/Po 866/21.

W przypadku odmiennej oceny dokonanej przez organ, która, co wymaga podkreślenia w opisanym w stanie faktycznym przypadku - w ocenie Wnioskodawcy i Zainteresowanej nie znajduje uzasadnienia oraz uznania Wierzytelności 1 oraz wynikających z niej praw do przyszłych przepływów pieniężnych za niebędące Wierzytelnością trudną, czynność nabycia praw do przepływów pieniężnych wynikających z Wierzytelności 1 mogłaby zostać uznana za usługę w zakresie długów w rozumieniu art. 43 ust. 1 pkt 40 Ustawy.

Czynność ta nie będzie stanowiła jednak usługi ściągania długów, o której mowa w art. 43 ust. 15 Ustawy, bowiem czynność taka świadczona być powinna w imieniu zbywającego oraz egzekwowana w jego imieniu, co w opisanym w stanie faktycznym przypadku nie ma miejsca. Stąd w ocenie Wnioskodawcy oraz Zainteresowanej czynność nabycia praw do przepływów pieniężnych z tytułu Wierzytelności 1 oceniona powinna zostać za czynność zwolnioną z opodatkowania podatkiem od towarów i usług na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 40 Ustawy.

Stanowisko Wnioskodawcy oraz Zainteresowanej w zakresie pytania 4).

W przypadku uznania za nieprawidłowe stanowiska Wnioskodawcy i Zainteresowanej w zakresie pytania 2) oraz przyjęcia, że nabycie praw do przyszłych przepływów pieniężnych z tytułu Wierzytelności 2 stanowi czynność opodatkowaną VAT, czynność ta w ocenie Wnioskodawcy oraz Zainteresowanej powinna zostać uznana za usługę w rozumieniu przepisów Ustawy, to jest to usługę zwolnioną tego podatku na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 40) Ustawy, co do której nie znajduje zastosowania art. 43 ust. 15 Ustawy.

Stanowisko Wnioskodawcy oraz Zainteresowanej w zakresie pytania 5).

W ocenie Wnioskodawcy oraz Zainteresowanej, w przypadku otrzymania wyegzekwowanych kwot z tytułu Wierzytelności 1 oraz Wierzytelności 2 nie powstanie obowiązek naliczenia podatku od towarów i usług. Po pierwsze, w przypadku uznania, że czynność nabycia praw do przepływów pieniężnych z tytułu Wierzytelności 1 oraz Wierzytelności 2 nie będzie stanowić usługi opodatkowanej podatkiem od towarów i usług, otrzymanie przez Wnioskodawcę oraz Zainteresowaną kwot nie będzie miało charakteru wynagrodzenia za odpłatne świadczenie usług, w związku z czym obowiązek naliczenia podatku od towarów i usług nie powstanie. Po drugie, w przypadku, gdyby nabycie praw do przyszłych przepływów pieniężnych zostało uznane za odpłatne świadczenie usług, to w ocenie Wnioskodawcy oraz Zainteresowanej będzie to usługa zwolniona z podatku na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 40 Ustawy, co do której nie będzie miało zastosowania wyłączenie z art. 43 ust. 15 Ustawy, a w konsekwencji, będzie to usługa zwolniona z podatku od towarów i usług. Przełoży się to również na otrzymane środki pieniężne stanowiące wyegzekwowane należności.

Podsumowując, środki pieniężne otrzymane w związku z wyegzekwowaniem przez Wnioskodawcę oraz Zainteresowaną z tytułu nabycia praw do przyszłych przepływów pieniężnych z Wierzytelności 1 oraz Wierzytelności 2 nie zostaną opodatkowane podatkiem od towarów i usług

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawili Państwo we wniosku jest w części nieprawidłowe i w części prawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 931 ze zm.), zwanej dalej ustawą,

Zakres tych czynności sformułowany został odpowiednio w art. 7 i w art. 8 ustawy.

W myśl art. 7 ust. 1 ustawy,

Zgodnie z art. 2 pkt 6 ustawy,

Stosownie natomiast do art. 8 ust. 1 ustawy,

Pod pojęciem usługi należy zatem rozumieć każde zachowanie, na które składać się może zarówno działanie (uczynienie, wykonanie czegoś na rzecz innej osoby), jak i zaniechanie (nieczynienie bądź też tolerowanie). Przy ocenie charakteru świadczenia jako usługi należy mieć na względzie, że ustawa zalicza do grona usług każde świadczenie, które nie jest dostawą towarów w myśl art. 7 ustawy. Każde świadczenie niebędące dostawą towarów polegające na działaniu, zaniechaniu lub tolerowaniu czyjegoś zachowania stanowi zatem co do zasady usługę w rozumieniu ustawy, niemniej jednak muszą być przy tym spełnione następujące warunki:

• w następstwie zobowiązania, w wykonaniu którego usługa jest świadczona, nabywca jest bezpośrednim beneficjentem świadczenia,
• świadczonej usłudze odpowiada świadczenie wzajemne ze strony nabywcy (wynagrodzenie).

Należy podkreślić, że oba ww. warunki winny być spełnione łącznie, aby świadczenie podlegało jako usługa, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, na podstawie art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy. Przy czym z treści powołanego wyżej przepisu art. 5 ust. 1 pkt 1 jednoznacznie wynika, że dostawa towarów i świadczenie usług co do zasady podlegają opodatkowaniu VAT wówczas, gdy są wykonywane odpłatnie (z wyjątkiem przypadków ściśle określonych w art. 7 ust. 2 oraz w art. 8 ust. 2 ustawy).

Aby uznać dane świadczenie za odpłatne, musi istnieć stosunek prawny pomiędzy świadczącym usługę a odbiorcą, a w zamian za wykonanie usługi powinno zostać wypłacone wynagrodzenie. Przy czym przepisy ustawy nie określają postaci wynagrodzenia.

W dorobku orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (np. wyrok z 8 marca 1988 r. w sprawie C-102/86 Apple and Pear Development Council przeciwko Commissioners of Customs and Excise), przyjmuje się, że odpłatność ma miejsce wtedy, gdy istnieje bezpośredni związek pomiędzy dostawą towarów lub świadczeniem usług a otrzymanym wynagrodzeniem, przy czym wynagrodzenie jakkolwiek musi być wyrażone w pieniądzu, to jednak nie musi być w tej formie dokonane. Należy podkreślić, że na gruncie przepisów o podatku od towarów i usług bez znaczenia pozostaje to, czy kwota uzyskanego wynagrodzenia (cena) została skalkulowana tak, że stanowi tylko koszt wytworzenia towaru lub wykonania usługi, czy została powiększona także o zysk sprzedającego.

Skoro przepisy nie określają formy zapłaty za świadczoną usługę, należy uznać, że zobowiązanie usługobiorcy może mieć postać świadczenia nie tylko określonej sumy pieniędzy, ale także świadczenie innej usługi (usługi wzajemnej). Oznacza to, że z danego stosunku prawnego, na podstawie którego wykonywana jest usługa, musi wynikać wyraźna, bezpośrednia korzyść na rzecz świadczącego usługę. Ponadto, aby dana czynność (świadczenie) podlegała opodatkowaniu podatkiem VAT, musi istnieć bezpośredni związek o charakterze przyczynowym pomiędzy świadczoną usługą a świadczeniem wzajemnym. Otrzymana zapłata powinna być konsekwencją wykonania świadczenia.

Odpłatność określana jest przez strony umowy i jeśli strony ustalą zapłatę, wówczas wykonane świadczenie staje się odpłatne. W przypadku istnienia świadczenia wzajemnego otrzymanego przez świadczącego usługę, należy uznać czynności wykonywane w ramach zawartej umowy za odpłatne świadczenie usług określone w art. 8 ust. 1 ustawy, podlegające opodatkowaniu na zasadach ogólnych.

Wobec powyższej analizy, dostawa towarów lub świadczenie usług podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług wtedy, gdy są wykonane odpłatnie, oraz gdy pomiędzy dostawcą towaru lub świadczącym usługę i ich beneficjentem (odbiorcą) istnieje jawny lub dorozumiany stosunek prawny (umowa), w ramach którego spełniane są świadczenia wzajemne.

Wskazać należy, że nie każda jednak czynność stanowiąca dostawę towarów lub świadczenie usługi w rozumieniu art. 7 ust. 1 oraz art. 8 ust. 1 ustawy podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Aby dana czynność podlegała opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, musi być wykonana przez podatnika.

Na mocy art. 15 ust. 1 ustawy,

Zgodnie z art. 15 ust. 2 ustawy,

Z przedstawionego opisu sprawy wynika, że Państwo oraz Zainteresowana prowadzą działalność gospodarczą w zakresie wznoszenia i budowy budynków. Państwo pełnią rolę spółki holdingowej, natomiast Zainteresowana prowadzi działalność operacyjną. Zarówno Państwo jak i Zainteresowana są podatnikami podatku od towarów i usług. Państwo i Zainteresowana nie prowadzą działalności w zakresie ściągania długów.

Państwo oraz Zainteresowana zawarli umowę, na podstawie której nabywali prawo do otrzymania od C sp. z o.o. po 50% przepływów pieniężnych z tytułu przysługujących C sp. z o.o. wierzytelności o zapłatę:

• Wierzytelności 1 - wierzytelności o zwrot kaucji, wpłaconej przez C. sp. z o.o. na podstawie umowy o wybudowanie obiektu z czerwca 2015 roku. Wierzytelność ta, na obecną chwilę nie jest jeszcze wymagalna, a C sp. z o.o. nie dochodziła zapłaty tej wierzytelności, z uwagi na fakt, iż zgodnie z postanowieniami umownymi, warunkiem zwrotu kaucji było doręczenie końcowych oświadczeń podwykonawców o rozliczeniu wszelkich kwot należnych w związku z realizacją robót podwykonawczych, a do obecnej chwili część podwykonawców nie złożyła, pomimo skierowania do nich wezwań, stosownych oświadczeń, a istnieje duże ryzyko, że oświadczenia te nie zostaną złożone, a w konsekwencji odzyskanie Wierzytelności 1 jest obarczone znacznym ryzykiem nieściągalności.
• Wierzytelności 2 - wierzytelności z tytułu wynagrodzenia za wykonane roboty budowlane na podstawie zawartej przez C sp. z o.o. z podmiotem zewnętrznym umowy o generalne wykonawstwo inwestycji z lipca 2013 roku. Wierzytelność ta jest przedmiotem toczącego się postępowania sądowego, jest wierzytelnością sporną, kwestionowaną przez dłużnika, co do której istnieje ryzyko nieściągalności.

Ze względu na ograniczenie korporacyjne C. sp. z o.o. co do zbywania wierzytelności, strony zawarły umowę przenoszącą na Państwa oraz Zainteresowaną po 50% praw do całości przyszłych przepływów pieniężnych otrzymanych przez C sp. z o.o. z tytułu Wierzytelności 1 oraz Wierzytelności 2. Strony postanowiły, że Państwo oraz Zainteresowana przejmą wszelkie ryzyka prawne i ekonomiczne związane z dochodzeniem tych wierzytelności, w szczególności:

• ciężary podejmowania czynności niezbędnych do dochodzenia wierzytelności, i uzyskania zaspokojenia Wierzytelności 1 i Wierzytelności 2, w tym do dochodzenia na drodze polubownej, a w razie niepowodzenia na drodze sądowej, w odniesieniu do Wierzytelności 1 oraz do prowadzenia w dalszym ciągu według uznania postępowania w sprawie Wierzytelności 2,
• ponoszenia wszelkich kosztów związanych z dochodzeniem Wierzytelności 1 oraz Wierzytelności 2.

W zamian za przeniesienie praw wynikających z Wierzytelności 1 oraz Wierzytelności 2, C sp. z o.o. otrzymała wynagrodzenie w wysokości 50% wartości nominalnej Wierzytelności. Z tytułu objęcia Wierzytelności Państwo oraz Zainteresowana nie byli uprawnieni do otrzymania jakiegokolwiek świadczenia pieniężnego lub niepieniężnego, a także nie będą w przyszłości uprawnieni do otrzymania żadnego z takich świadczeń. Wszelkie wyegzekwowane kwoty C sp. z o.o. jest zobowiązana niezwłocznie przekazywać w całości, w równych częściach na rzecz Państwa oraz Zainteresowanej.

Co istotne, wszelkie działania związane z dochodzeniem zapłaty należności (jak i rezygnacją z prowadzenia egzekucji) na mocy zawartej umowy przeszły na nabywających, czyli na Państwa oraz na Zainteresowaną, a ewentualne korzyści, które będą skutecznie ściągane, będą stanowiły przysporzenie nabywających. W zawartej umowie strony wyraźnie postanowiły, że nabywcy -  Państwo i Zainteresowana - nie będą otrzymywać żadnego wynagrodzenia z tytułu egzekucji Wierzytelności 1 i Wierzytelności 2, ani z żadnego innego tytułu.

Na dzień złożenia wniosku, Państwo oraz Zainteresowana nie otrzymali żadnych kwot tytułem nabytych praw do przepływów pieniężnych. W szczególności Wierzytelności nie zostały uregulowane w części lub w całości ani nie wyegzekwowano żadnej kwoty z tego tytułu. Państwo oraz Zainteresowana zamierzają kontynuować czynności związane z egzekwowaniem Wierzytelności 1 i Wierzytelności 2.

Wątpliwości Państwa i Zainteresowanej dotyczą w pierwszej kolejności tego, czy nabycie przez Państwa oraz Zainteresowaną praw do przepływów pieniężnych z tytułu Wierzytelności 1 i Wierzytelności 2 nie stanowią usług w rozumieniu ustawy o podatku od towarów i usług, a w konsekwencji nie podlegają opodatkowaniu tym podatkiem (pytania nr 1 i 2).

Odnosząc się do powyższych wątpliwości, w pierwszej kolejności wskazać należy, że wierzytelność jest prawem majątkowym, które może być przedmiotem obrotu gospodarczego. Instytucja przelewu wierzytelności została uregulowana przepisami ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 1360 ze zm.).

Stosownie do treści art. 509 § 1 tej ustawy,

W myśl art. 509 § 2 cyt. ustawy,

Z kolei art. 510 § 1 ww. ustawy stanowi, że

Zatem wierzytelność jest prawem jednego podmiotu do żądania od drugiego podmiotu pewnego zachowania się zwanego świadczeniem (wyrażalnym pieniężnie). Wierzytelność jest więc prawem majątkowym, będącym przedmiotem obrotu gospodarczego. Przeniesienie wierzytelności z majątku dotychczasowego wierzyciela do majątku nabywcy wierzytelności jest skutkiem rozporządzenia tą wierzytelnością przez dotychczasowego wierzyciela i stanowi wykonanie przez niego przysługującego mu prawa własności.

W świetle powyższych przepisów stwierdzić należy, że czynności polegającej na zbyciu wierzytelności nie można uznać za dostawę towaru, gdyż wierzytelność stanowi prawo majątkowe, które nie mieści się w dyspozycji art. 2 pkt 6 ustawy o podatku od towarów i usług. Zbycie wierzytelności nie stanowi również świadczenia usługi, ponieważ jest ono jedynie przejawem wykonania prawa własności w stosunku do wierzytelności powstałej z innego tytułu (dostawy towaru lub świadczenia usługi). W tym miejscu wskazać należy, że w przypadku zbycia wierzytelności własnych o świadczeniu usług można mówić jedynie w odniesieniu do nabywcy tych wierzytelności.

W wyniku przelewu wierzytelności prawa przysługujące dotychczasowemu wierzycielowi przechodzą na nabywcę wierzytelności, przy czym sam stosunek zobowiązaniowy nie ulega zmianie. W zamian za nabywaną wierzytelność nabywca zobowiązuje się do spełnienia określonego świadczenia na rzecz zbywcy. Spełnienie świadczenia, wynikającego z umowy przelewu nastąpi, gdy zbywca przeniesie wierzytelność na nabywcę, a on zapłaci mu cenę za przenoszoną wierzytelność (w sytuacji, kiedy transakcja ta będzie miała charakter odpłatny).

Nabycie wierzytelności wypełnia znamiona określone w art. 8 ust. 1 ustawy, polega bowiem na przeniesieniu prawa do wartości niematerialnych i prawnych, w związku z tym stanowi świadczenie usług w rozumieniu ustawy o podatku od towarów i usług. Z punktu widzenia nabywcy wierzytelności do świadczenia usług dochodzi już w momencie samego nabycia wierzytelności, obojętnie czy nabycie zostało dokonane w celu windykacji tej wierzytelności przez samego nabywcę, czy też innego jej wykorzystania do celów prawno-gospodarczych. Zatem zakup wierzytelności stanowi usługę polegającą na przeniesieniu wierzytelności z majątku dotychczasowego wierzyciela do majątku osoby trzeciej na mocy umowy zawartej między zbywcą wierzytelności, a jej nabywcą. Jednakże jak wskazano na wstępie ww. usługa podlega opodatkowaniu wówczas, gdy jest świadczona odpłatnie.

W kwestii nabycia wierzytelności trudnych po cenie niższej od ich wartości nominalnej wypowiedział się Trybunał Sprawiedliwości UE w wyroku z 27 października 2011 r. w sprawie C-93/10 Finanzamt Essen-NordOst przeciwko GFKL Financial Services AG. W powyższym orzeczeniu TSUE wskazał, że „Artykuł 2 pkt 1 i art. 4 szóstej dyrektywy Rady 77/388/EWG z dnia 17 maja 1977 r. w sprawie harmonizacji ustawodawstw państw członkowskich w odniesieniu do podatków obrotowych – wspólny system podatku od wartości dodanej: ujednolicona podstawa wymiaru podatku należy interpretować w ten sposób, że podmiot, który na własne ryzyko nabywa trudne wierzytelności po cenie niższej od ich wartości nominalnej, nie świadczy odpłatnie usługi w rozumieniu art. 2 pkt 1 i nie dokonuje tym samym czynności z zakresu działalności gospodarczej objętej zakresem stosowania wspomnianej dyrektywy, jeżeli różnica między wartością nominalną tych wierzytelności a ceną ich sprzedaży odzwierciedla rzeczywistą ekonomiczną wartość owych wierzytelności w chwili sprzedaży”. W pkt 25 ww. orzeczenia, Trybunał wskazał, że „Różnica między wartością nominalną cedowanych wierzytelności a ceną ich sprzedaży nie stanowi bowiem wynagrodzenia za tego rodzaju usługę, lecz odzwierciedla rzeczywistą ekonomiczną wartość owych wierzytelności w chwili sprzedaży, która jest uzależniona od wątpliwych perspektyw na ich spłatę i zwiększonego ryzyka niewypłacalności dłużników”.

Podkreślić należy, że ww. wyrok TSUE odwołuje się do wierzytelności „trudnych”, tj. wymagalnych, o wątpliwej perspektywie spłaty. Odnosząc się do sytuacji przedstawionej we wniosku wskazać należy, że Wierzytelności 2 są to wierzytelności wymagalne z tytułu wynagrodzenia za wykonane roboty budowlane na podstawie zawartej przez C sp. z o.o. z podmiotem zewnętrznym umowy o generalne wykonawstwo inwestycji z lipca 2013 roku. Wierzytelność ta jest przedmiotem toczącego się postępowania sądowego, jest wierzytelnością sporną, kwestionowaną przez dłużnika, co do której istnieje ryzyko nieściągalności. W takiej sytuacji należy uznać, że istnieje uzasadniona wątpliwość ściągnięcia tego długu oraz istnieje wątpliwość, czy wierzytelności te zostaną w ogóle zaspokojone. Zatem ww. wierzytelności wymagalne należy uznać za wierzytelności „trudne”.

W konsekwencji powyższego, w związku z nabyciem praw do przepływów pieniężnych – Wierzytelności 2, wymagalnych dochodzonych na drodze sądowej, jako wierzytelności „trudnych”, nie dojdzie do odpłatnego świadczenia usług, o którym mowa w art. 8 ust. 1 ustawy, tym samym transakcja ta pozostaje poza zakresem opodatkowania podatkiem od towarów i usług - nie stanowi usługi w rozumieniu ustawy o VAT i nie podlega opodatkowaniu tym podatkiem.

Zatem stanowisko Zainteresowanych w zakresie objętym pytaniem nr 2 jest prawidłowe.

Inaczej jest w przypadku Wierzytelności 1, a więc wierzytelności o zwrot kaucji, wpłaconej przez C. sp. z o.o. na podstawie umowy o wybudowanie obiektu z czerwca 2015 roku. Wierzytelność ta, na obecną chwilę nie jest jeszcze wymagalna, a C sp. z o.o. nie dochodziła zapłaty tej wierzytelności, z uwagi na fakt, iż zgodnie z postanowieniami umownymi, warunkiem zwrotu kaucji było doręczenie końcowych oświadczeń podwykonawców o rozliczeniu wszelkich kwot należnych w związku z realizacją robót podwykonawczych, a do obecnej chwili część podwykonawców nie złożyła, pomimo skierowania do nich wezwań, stosownych oświadczeń.

W opisanej sytuacji nie można zgodzić się z Państwem i Zainteresowaną, że Wierzytelności 1 są wierzytelnościami „trudnymi”, tj. takimi wierzytelnościami, w stosunku do których istnieje wątpliwość ściągnięcia długu oraz istnieje wątpliwość, czy zostaną one zaspokojone, ponieważ w ich przypadku, nie został nawet przekroczony termin ich wymagalności. Fakt, że do chwili obecnej część podwykonawców nie złożyła, pomimo skierowania do nich wezwań, stosownych oświadczeń, i istnieje ryzyko, że oświadczenia te nie zostaną złożone, nie stanowi wystarczającego powodu aby z góry zakładać, że wskazane wierzytelności można na chwilę obecną uznać za obarczone znacznym ryzykiem nieściągalności. Wątpliwości Państwa i Zainteresowanej co do możliwości zaspokojenia tych roszczeń są na chwilę obecną przedwczesne. W stosunku do tych wierzytelności nie można z całą pewnością stwierdzić, że nie zostaną spłacone w ogóle, gdyż termin ich spłaty jeszcze nie nastąpił.

Sam fakt, że istnieją przesłanki dla uznania ich za zagrożone nieściągalnością, nie przesądza o wątpliwych perspektywach na spłatę. Należy bowiem zauważyć, że nabycie każdej wierzytelności wiąże się z pewnym ryzykiem w zakresie spłaty. W związku z powyższym nie można przyjąć, że przedmiotem nabycia w tym przypadku była wierzytelność, której ściągalność z założenia jest wątpliwa. A zatem nie można uznać opisanych we wniosku niewymagalnych Wierzytelności 1, za wierzytelności „trudne”. Wobec powyższego należy uznać, że w odniesieniu do wierzytelności, co do których nie nastąpił termin ich wymagalności, nie nabyli Państwo i Zainteresowana wierzytelności „trudnych”, o których mowa w ww. wyroku TSUE w sprawie C-93/10. W tym przypadku mamy bowiem do czynienia ze świadczeniem usługi przez Państwa i Zainteresowaną (nabywców niewymagalnych Wierzytelności 1) na rzecz Spółki C (zbywcy wierzytelności), polegającej na uwolnieniu tej Spółki od wykonywania czynności związanych ze ściąganiem długu i ryzyka jego nieściągnięcia. Spółce zostaje zaoszczędzone ryzyko i koszty posiadania takiej wierzytelności, zostaje ona „wyręczona” w czynnościach podejmowanych w celach dochodzenia długu. Spółka nie musi podejmować żadnych działań zmierzających do zaspokojenia swoich należności od dłużników.

W tym miejscu należy podkreślić, że kwestia uznania wierzytelności za „trudne” bądź nie, a w konsekwencji kwestia uznania nabycia wierzytelności odpowiednio za czynność niepodlegającą opodatkowaniu bądź podlegającą opodatkowaniu VAT nie zależy od ceny po jakiej zostaną one nabyte (tj. poniżej lub powyżej ceny nominalnej), lecz od realnej możliwości odzyskania danej należności.

Z uwagi na powyższe należy stwierdzić, że w okolicznościach przedstawionych we wniosku nabycie przez Państwa i Zainteresowaną Wierzytelności 1, należy uznać za świadczenie usług w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług, podlegające opodatkowaniu tym podatkiem na podstawie art. 5 ust. 1 tej ustawy.

Zatem stanowisko Zainteresowanych w zakresie objętym pytaniem nr 1 jest nieprawidłowe.

Wątpliwości Państwa i Zainteresowanej dotyczą również tego, czy nabycie praw do przepływów pieniężnych z tytułu Wierzytelności 1, stanowi usługę w rozumieniu art. 43 ust. 1 pkt 40 ustawy o podatku od towarów i usług, do której nie znajduje zastosowania art. 43 ust. 15 tej ustawy (pytanie nr 3).

Przepisy ustawy o podatku od towarów i usług oraz rozporządzeń wykonawczych do tej ustawy, przewidują dla niektórych towarów i usług zwolnienie od podatku. Zakres i zasady zwolnienia od podatku dostaw towarów lub świadczenia usług zostały określone m.in. w art. 43 ustawy.

Zgodnie art. 43 ust. 1 pkt 40 ustawy,

Powyższe zwolnienia uregulowane zostały w ustawie o podatku od towarów i usług wskutek odzwierciedlenia odpowiednich przepisów Dyrektywy 2006/112/WE Rady z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz. U. UE L z 2006 r. Nr  347 str. 1 ze zm.), zwanej dalej Dyrektywą 2006/112/WE Rady. Zgodnie z regulacją zawartą w art. 135 ust. 1 lit. d) Dyrektywy 2006/112/WE:

Należy podkreślić, że pojęcia używane do oznaczenia zwolnień, o których mowa w art. 43 ustawy, winny być interpretowane w sposób ścisły, gdyż zwolnienia te stanowią odstępstwa od ogólnej zasady, zgodnie z którą podatek od towarów i usług pobierany jest od każdej usługi świadczonej odpłatnie przez podatnika. Zwolnienia stanowią pojęcia autonomiczne prawa wspólnotowego, które mają na celu uniknięcie rozbieżności pomiędzy państwami członkowskimi w stosowaniu systemu VAT i które należy sytuować w ogólnym kontekście wspólnego systemu VAT.

W myśl art. 43 ust. 15 ustawy,

Każda transakcja mająca za cel windykację należności jest wyłączona ze zwolnienia z opodatkowania podatkiem od towarów i usług. Przytoczony wyżej art. 135 ust. 1 lit. d) Dyrektywy 2006/112/WE Rady dotyczy tylko ściśle wymienionych rodzajów czynności, których charakter pozwala na zakwalifikowanie ich do kategorii usług związanych z obrotem bankowym i finansami. W związku z tym, należy uznać, że wszelkie inne czynności niewymienione w tym przepisie, nawet jeśli mają charakter czynności bankowych bądź finansowych lub zakres ich jest zbliżony do tego typu usług, nie mogą korzystać ze zwolnienia od podatku na podstawie tego przepisu. Powyższe zwolnienia obejmują w praktyce większość typowych transakcji dokonywanych na rynkach finansowych, a w szczególności usługi świadczone przez banki, biura maklerskie, fundusze inwestycyjne i powiernicze itp.

Zaznacza się, że dla ustalenia opodatkowania, bądź też zastosowania zwolnienia od podatku w niniejszej sprawie, niezbędnym jest dokonanie analizy czynności wykonywanych przez Państwa i Zainteresowaną na rzecz Spółki C, z uwzględnieniem charakteru prawnego usług ściągania długów oraz factoringu.

Usługi ściągania długów i factoringu nie zostały zdefiniowane w polskich przepisach prawa i należą do tzw. umów nienazwanych. Co do zasady, przez factoring rozumie się nabywanie przez faktora określonych wierzytelności, przysługujących przedsiębiorcy z tytułu dokonania sprzedaży lub wykonania usług w zamian za określoną kwotę, odpowiadającą wartości nominalnej wierzytelności, pomniejszonej o dyskonto uwzględniające wynagrodzenie faktora. Ponadto, dokonując nabycia wierzytelności faktor zobowiązuje się dodatkowo do świadczenia na rzecz faktoranta (przedsiębiorcy) różnorodnych czynności, które przykładowo mogą obejmować: przejmowanie ryzyka wypłacalności dłużników (przy factoringu właściwym), inkasowanie wierzytelności, finansowanie przez dyskonto, udzielanie pożyczek, księgowanie wierzytelności itp. Usługa tego typu polega więc na „wyręczeniu” klienta z czynności zmierzających do odzyskania długu. W pojęciu usług ściągania długów i factoringu mieści się zatem m.in. skup wierzytelności w celu ich windykacji we własnym zakresie lub odprzedaży. Usługa tego typu polegająca na „wyręczeniu” klienta z czynności zmierzających do odzyskania długu podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług bez możliwości skorzystania ze zwolnienia.

Ustawa nie uzależnia opodatkowania usług faktoringu od rodzaju umowy zawartej pomiędzy stronami, co oznacza, że każdy typ faktoringu podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Natomiast istota rozróżnienia usług obrotu wierzytelnościami oraz factoringu sprowadza się do zapisów umów łączących strony przelewu wierzytelności, analizy ich treści oraz czynności faktycznych wynikających z tych umów. W każdym przypadku, gdy celem działania jest przejęcie wierzytelności (długu) innego podmiotu w celu wyegzekwowania (ściągnięcia długu) - usługę tę należy opodatkować, także wówczas, gdy środkiem tego celu jest nabycie cudzej wierzytelności (z ryzykiem lub bez ryzyka wypłacalności dłużnika), która to czynność mieści się w pojęciu szeroko pojętego pośrednictwa finansowego. W pojęciu usług ściągania długów mieści się m.in. skup wierzytelności w celu ich windykacji we własnym zakresie lub odsprzedaży.

W tym miejscu warto też przywołać orzeczenia TSUE dot. przedmiotowej kwestii.

I tak, w wyroku z 26 czerwca 2003 r. w sprawie C-305/01 Finanzamt Groß-Gerau przeciwko MKG-Kraftfahrzeuge-Factoring GmbH, Sąd podkreślił, że działalność gospodarcza, w ramach której podmiot gospodarczy nabywa wierzytelność, podejmując ryzyko niewywiązywania się dłużnika z zobowiązania i w zamian wystawia swojemu klientowi faktury z tytułu prowizji, stanowi odzyskiwanie długów w rozumieniu art. 13 B (d) (3) tej dyrektywy i dlatego działalność ta wyłączona jest ze zwolnienia określonego w jej przepisie. Wskazany wyrok odnosi się nie tylko do faktoringu ale również do czynności ściągania długów, które to pojęcie obejmuje szerszy zakres czynności niż faktoring. Jak wskazano w pkt 77 tego wyroku faktoring należy postrzegać jako jedynie odmianę ogólniejszego pojęcia windykacji długów, niezależnie od sposobu, w jaki jest realizowany. Z orzeczenia tego wynika, że faktoring właściwy to usługa polegająca na uwolnieniu klienta z konieczności egzekwowania należności, a także od ponoszenia ryzyka związanego z niespłaceniem należności.

Natomiast w wyroku z 28 października 2010 r. w sprawie C- 175/09 Commissioners for Her Majesty’s Revenue and Customs przeciwko AXA UK plc. znajdują się następujące uwagi, cyt. „Brzmienie art. 13 część B lit. d) pkt 3 in fine szóstej dyrektywy obejmuje wszelką windykację należności, a zakres zastosowania tego przepisu nie jest ograniczony wyłącznie do wierzytelności, które nie zostały zapłacone terminowo. Ponadto usługa faktoringu, której wszystkie postacie objęte są pojęciem windykacji należności (zob. ww. wyrok w sprawie MKG-Kraftfahrzeuge-Factoring, pkt 77) nie ogranicza się do wierzytelności, w odniesieniu do których dłużnik już zalega z zapłatą. Faktoring może także obejmować wierzytelności, które nie stały się wymagalne i które zostaną zapłacone z chwilą, gdy staną się wymagalne”.

Państwo i Zainteresowana wstąpią w prawa i obowiązki zbywcy wierzytelności, a więc wszelkie korzyści, uprawnienia i roszczenia oraz ciężary i ryzyko związane z nabywaną Wierzytelnością 1 i związanymi z nią prawami przejdą na Państwa i Zainteresowaną, w szczególności Państwo i Zainteresowana będą mieli prawo dochodzić spłaty tej wierzytelności.

Jednocześnie, poprzez przekazanie Wierzytelności 1 zostanie Spółce C. zaoszczędzone ryzyko związane z ewentualnym brakiem spłaty Wierzytelności 1 i koszty posiadania takich wierzytelności. Spółka C zostanie „wyręczona” w czynnościach podejmowanych w celach dochodzenia długu. Nie będzie musiała podejmować żadnych działań zmierzających do odzyskania tego długu.

Mając na uwadze to, że w pojęciu usług ściągania długów i faktoringu mieści się m.in. skup wierzytelności w celu ich windykacji we własnym zakresie lub odsprzedaży, jednocześnie z opisu sprawy wynika, że na Państwa i Zainteresowaną przejdzie ryzyko związane z przelewanymi wierzytelnościami 1, to należy uznać, że są spełnione przesłanki wynikające z art. 43 ust. 15 ustawy. To stanowi zaś podstawę do wyłączenia z możliwości zastosowania zwolnienia od podatku na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 40 ustawy o VAT do świadczonych przez Państwa i Zainteresowaną usług na rzecz C. Sp. z o.o. w związku z Wierzytelnościami 1.

Zatem wskazane we wniosku nabycie praw do przepływów pieniężnych (Wierzytelności 1) przez Państwa i Zainteresowaną od C. Sp. z o.o. stanowi usługę w rozumieniu art. 43 ust. 1 pkt 40 ustawy i podlega opodatkowaniu podatkiem VAT jako czynność ściągania długów, w tym factoringu.

Zatem stanowisko Zainteresowanych w zakresie objętym pytaniem nr 3 jest nieprawidłowe.

W związku z uznaniem Państwa stanowiska w odniesieniu do pytania oznaczonego nr 2 za prawidłowe, rozpoznanie wniosku w zakresie pytania oznaczonego nr 4 stało się bezzasadne, gdyż oczekiwali Państwo na nie odpowiedzi jedynie w przypadku uznania nabycia praw do przepływów pieniężnych z tytułu Wierzytelności 2, o których mowa w pytaniu 2, za świadczenie usług, które podlega opodatkowaniu.

Wątpliwości Państwa i Zainteresowanej dotyczą również tego, czy w przypadku otrzymania przez Państwa oraz Zainteresowaną wyegzekwowanych środków pieniężnych z tytułu Wierzytelności 1 oraz Wierzytelności 2, Państwo oraz Zainteresowana będą zobowiązane opodatkować otrzymane środki podatkiem od towarów i usług.

Jak wynika z udzielonej odpowiedzi na wcześniejsze pytania nabycie praw do przepływów środków pieniężnych – Wierzytelności 1 będzie stanowić usługę w rozumieniu ustawy o VAT opodatkowaną podatkiem od towarów i usług i niekorzystającą ze zwolnienia od podatku w związku z zaistnieniem przesłanek, o których mowa w art. 43 ust. 15 ustawy, natomiast nabycie praw do Wierzytelności nr 2 nie będzie stanowić usługi w rozumieniu ustawy o VAT i nie będzie podlegać opodatkowaniu podatkiem VAT.

Jak wskazano - usługą w opisanej sytuacji będzie nabycie Wierzytelności 1 za wynagrodzeniem w wysokości 50% wartości nominalnej Wierzytelności 1 i ta czynność podlega opodatkowaniu. Natomiast sam przepływ środków pieniężnych stanowiący konsekwencję nabycia przez Państwa i Zainteresowaną Wierzytelności 1, nie stanowi odrębnej usługi w rozumieniu ustawy o podatku od towarów i usług. Natomiast w przypadku Wierzytelności 2 nie mamy do czynienia ze świadczeniem usług.

Podsumowując, w przypadku otrzymania przez Wnioskodawcę oraz Zainteresowaną wyegzekwowanych środków pieniężnych z tytułu Wierzytelności 1 oraz Wierzytelności 2 Wnioskodawca oraz Zainteresowana nie będą zobowiązani do opodatkowania otrzymanych środków podatkiem od towarów i usług.

Środki pieniężne otrzymane w związku z wyegzekwowaniem przez Wnioskodawcę i Zainteresowaną z tytułu nabycia praw do przyszłych przepływów pieniężnych z Wierzytelności 1 oraz Wierzytelności 2 nie stanowią wynagrodzenia za czynności opodatkowane podatkiem od towarów i usług.

Zatem stanowisko Zainteresowanych w zakresie objętym pytaniem nr 5 jest prawidłowe.

Dodatkowe informacje

Zaznaczenia wymaga, że organ podatkowy jest ściśle związany przedstawionym we wniosku opisem stanu faktycznego. Zainteresowani ponoszą ryzyko związane z ewentualnym błędnym lub nieprecyzyjnym przedstawieniem we wniosku opisu stanu faktycznego. Podkreślenia wymaga, że interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, o ile rzeczywisty stan sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie z opisem podanym przez Zainteresowanych w złożonym wniosku. W związku z tym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego we wniosku opisu sprawy, udzielona odpowiedź traci swą aktualność.

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego, który Państwo przedstawili i stanu prawnego, który obowiązywał w dacie zaistnienia zdarzenia.

Odnosząc się do przywołanych przez Państwa w uzasadnieniu własnego stanowiska wyroków sądów należy zaznaczyć, że każdy z wyroków zapada na gruncie unikalnego stanu faktycznego, i w zasadzie wyłącznie do niego się ogranicza. Przedstawiony przez Państwa opis zdarzenia jest odmienny od okoliczności spraw, które były przedmiotem rozstrzygnięć w powołanych przez Państwa wyrokach. Ponadto specyfika działalności podmiotów jest na tyle różnorodna, że niekiedy nawet podobne okoliczności faktyczne/zdarzenia przyszłe nie spowodują analogicznych konsekwencji prawnopodatkowych, a tym samym nie mogą być tożsamo traktowane. Zatem z uwagi na różnorodność i odmienność okoliczności faktycznych/zdarzeń przyszlych występujących w każdej z indywidualnych spraw, powołane przez Państwa orzeczenia sądowe, choć stanowią element argumentacji, to nie mogą stanowić podstawy do rozstrzygnięcia w niniejszej sprawie.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

• Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2651 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli Państwa sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego. Z funkcji ochronnej będą mogli skorzystać Ci z Państwa, którzy zastosują się do interpretacji.
• Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

• Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację przez Zainteresowanego, który jest stroną postępowania

A Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością  (Zainteresowany będący stroną postępowania – art. 14r § 2 Ordynacji podatkowej) ma prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w (…). Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1634; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

• w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo
• w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a, art. 14b § 1 i art. 14r ustawy z 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2651 ze zm.).