Interpretacja indywidualna z dnia 8 sierpnia 2023 r., Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0115-KDIT1.4011.413.2023.3.JG

Opodatkowanie odrębnego świadczenia Banku na rzecz kredytobiorcy (czyli świadczenie inne niż umorzenie kredytu oraz inne niż zwrot nadpłaconego kredytu i odsetek).

Interpretacja indywidualna

 – stanowisko nieprawidłowe

Szanowna Pani,

stwierdzam, że Pani stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego w podatku dochodowym od osób fizycznych jest nieprawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

25 maja 2023r. wpłynął Pani wniosek z 24 maja 2023 r. o wydanie interpretacji indywidualnej.Uzupełniła go Pani pismami z 12, 13 i 17 lipca 2023 r.Treść wniosku jest następująca:

Opis stanu faktycznego

Wnioskodawczyni wraz z mężem zawarła umowę kredytu mieszkaniowego (...) hipoteczny dnia 28 sierpnia 2006 r. na kwotę 233.635,45 zł w celu zakupu jednorodzinnego budynku mieszkalnego, położonego w A. przy ul. B. 1, z przeznaczeniem na potrzeby własne oraz na sfinansowanie pozostałych kosztów związanych z zakupem wyżej wskazanej nieruchomości, a także sfinansowaniem kosztów prowizji udzielonego kredytu.

Na podstawie aneksu z dnia 19 czerwca 2008 r. umowa otrzymała nazwę (...). Na mocy wskazanego aneksu kredyt został denominowany do waluty franka szwajcarskiego CHF. Kwota kredytu została wyrażona w walucie CHF i wynosiła 111.147,09 CHF. Wypłata, jak i spłata kredytu odbywała się jednak w walucie PLN na zasadach wskazanych w umowie kredytu.

W 2023 roku między kredytobiorcami a bankiem powstał spór dotyczący klauzul indeksacyjnych wskazanych w umowie kredytu. W celu polubownego zakończenia sporu strony dnia 14 kwietnia 2023 r. przystąpiły do mediacji prowadzonej przez mediatora przy Komisji Nadzoru Finansowego. Na skutek przeprowadzonych negocjacji strony zawarły w dniu 22 maja 2023 r. ugodę, na podstawie której kredyt denominowany do waluty CHF zostanie przewalutowany w taki sposób jakby od początku do dnia obecnego był kredytem złotowym (waluta kredytu i spłaty wyrażona w PLN). Kredytobiorcy zgodzili się na zawarcie ugody, bowiem na jej warunkach kredyt uznano za spłacony, a ponadto Bank był zobowiązany do zwrotu nadpłaty kredytu.

Co więcej, Bank zobowiązał się do zapłaty dodatkowej kwoty w celu zachęcenia kredytobiorców do zawarcia ugody zamiast występowania z roszczeniem na drodze postępowania sądowego. Zgodnie z ugodą, na skutek dokonanych nowych przeliczeń strony ustaliły, że po przewalutowaniu kredytu na walutę PLN należy uznać, że kredyt został już spłacony przez kredytobiorców (§ 1 ust. 8 ugody). W konsekwencji Bank umorzył zadłużenie kredytobiorców w kwocie 212.450,71 PLN stanowiącej kwotę zadłużenia wynikającego z umowy kredytu (§ 1 ust. 10 ugody).

Bank wskazał zatem w ugodzie, że umarza zadłużenie, mimo że we wcześniejszych postanowieniach ugody oświadczył, że zadłużenie zostało spłacone. Co więcej, na skutek przewalutowania okazało się, że doszło do nadpłacenia przez kredytobiorców kredytu w łącznej wysokości 16.152,96 zł. Bank zobowiązał się do zwrotu nadpłaty. Dodatkowo Bank zobowiązał się zwrócić kredytobiorcom kwotę 26.503,70 zł (§ 1 pkt 18 ugody), która to kwota miała stanowić dodatkową korzyść dla kredytobiorców z tytułu zawarcia ugody. Zgodnie z treścią ugody zaproponowanej przez Bank i podpisanej przez strony, po stronie Banku powstaje obowiązek sporządzenia PIT-11 w związku z wypłatą dodatkowej kwoty 26.503,70 zł (§ 1 ust. 18 ugody).

W tym miejscu należy wskazać, że kredytobiorcy oświadczyli, że jako osoby fizyczne zawarli umowę kredytu mieszkaniowego na realizację jednej inwestycji. Ponadto kredytobiorcy nie korzystali z zaniechania poboru podatku od kwot umorzonych wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego zaciągniętego na inną realizację. Wobec tego zostały spełnione przesłanki do zaniechania poboru podatku.

Sporne jest zatem to czy zwrócona kwota, która nie stanowi nadpłaty kredytu i nie jest zwracana na żadnej innej podstawie, a jest dobrowolnie zwracana przez Bank, stanowi de facto umorzenie zobowiązania podlegające zwolnieniu podatkowemu w myśl wyżej wskazanego rozporządzenia.

Uzupełnienie wniosku

W ugodzie ustalono wartość nadpłaty kredytu hipotecznego i odsetek 16.152,96 zł oraz kwotę, która ma być wypłacona przez Bank w wyniku dodatkowego uzgodnienia 26.503,70 zł. Zgodnie z § 1 ust. 10 ugody Bank umarza zadłużenie kredytobiorcy w kwocie 212.450,71 zł. Kwota ta stanowi kapitał kredytu. Zgodnie z § 1 ust. 8 i 9 ugody Bank zobowiązał się do zwrotu nadpłaty kredytu w wysokości 15.801,79 zł i odsetek 351,17 zł.

Ugoda z Bankiem wyodrębnia kwotę, której dotyczy pytanie (tj. 26.503,70 zł) jako odrębne świadczenie Banku na rzecz kredytobiorcy (czyli świadczenie inne niż umorzenie kredytu oraz inne niż zwrot nadpłaconego kredytu i odsetek). Świadczenie to wynika z § 1 ust. 18 ugody. Nie jest ono doprecyzowane (tytułem czego jest to zapłata). Postanowienie § 1 ust. 18 brzmi: „Dodatkowo Bank zobowiązuje się do zapłaty na rzecz Kredytobiorcy kwoty 26.503,70 PLN w terminie 14 dni od dnia zawarcia ugody na rachunek (...). Kwota ta stanowi przychód Kredytobiorcy, a na Banku ciąży wypełnienie obowiązku informacyjnego (tj. sporządzenie informacji PIT-11)”.

Kredytobiorca nie wie, w oparciu o jakie wartości lub wskaźniki została ustalona kwota, której dotyczy pytanie (tj. 26.503,70 zł). Była to po prostu zaoferowana kwota przez Bank. Oferta ta wynikała z tego, że Bank chciał zachęcić kredytobiorcę do zawarcia ugody w sprawie kredytu frankowego zamiast skierowania sprawy na drogę postępowania sądowego.

Pytanie

Czy w takim stanie faktycznym kredytobiorcy są zobowiązani do zapłaty podatku dochodowego tytułem przychodu uzyskanego na skutek zawartej ugody, tj. od zwrotu kwoty 26.503,70 zł?

Pani stanowisko w sprawie

W ocenie Wnioskodawczyni, na mocy § 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 11 marca 2022 r. w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe w związku z § 1 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 grudnia 2022 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe kredytobiorcy są zwolnieni z obowiązku zapłaty podatku od umorzonej (zwróconej) przez Bank kwoty.

Wnioskodawczyni wraz z mężem spełniają wymogi wskazane w wyżej wymienionym rozporządzeniu w celu zwolnienia ich od obowiązku podatkowego. Wnioskodawczyni i jej mąż jako osoby fizyczne zawarły umowę kredytu mieszkaniowego na realizację jednej inwestycji. Ponadto kredytobiorcy nie korzystali z zaniechania poboru podatku od kwot umorzonych wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego zaciągniętego na inną realizację. Wobec tego zostały spełnione przesłanki do zaniechania poboru podatku.

W ocenie Wnioskodawczyni kwota 26.503,70 zł nie stanowi nadpłaty kredytu. Wobec tego, w ocenie Wnioskodawczyni, kwota stanowi umorzenie zobowiązania. Nie ma bowiem żadnej innej podstawy prawnej uzasadniającej zwrot kwoty 26.503,70 zł. Należy wskazać, że celem wyżej wskazanego rozporządzenia jest zachęcenie kredytobiorców do zawierania ugód z bankami w celu zakończenia sporów dotyczących tzw. kredytów frankowych. Przewidziano zatem, że kredytobiorcy zawierając ugodę z bankiem uzyskają korzyść w postaci zwolnienia podatkowego od przychodu, który stanowi zwrócona przez Bank kwota ustalona w ugodzie. Wydaje się zatem, że zwrócona przez Bank kwota 26.503,70 zł również jest zwolniona z opodatkowania

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawiła Pani we wniosku jest nieprawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Podstawową zasadą obowiązującą w przepisach ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2647 ze zm.) jest zasada powszechności opodatkowania, która wyrażona została w art. 9 ust. 1 tej ustawy.

Zgodnie z jego treścią:

Opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Jak stanowi art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9, 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, pkt 11, art. 19, art. 25b, art. 30ca, art. 30da i art. 30f, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Za przychody należy zatem uznać każdą formę przysporzenia majątkowego, zarówno formę pieniężną, jak i niepieniężną, w tym nieodpłatne świadczenia otrzymane przez podatnika. Dla celów podatkowych przyjmuje się, że nieodpłatne świadczenie obejmuje każde działanie lub zaniechanie na rzecz innej osoby oraz wszystkie zdarzenia prawne i zdarzenia gospodarcze w działalności podmiotów, których skutkiem jest przysporzenie majątku innej osoby, mające konkretny wymiar finansowy.

Przepis art. 10 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych zawiera katalog źródeł przychodów podlegających opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Zgodnie z art. 10 ust. 1 pkt 9 ww. ustawy źródłem przychodów są inne źródła.

Stosownie do art. 20 ust. 1 ww. ustawy:

Za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, kwoty uzyskane z tytułu zwrotu z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego oraz wypłaty z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego, w tym także dokonane na rzecz osoby uprawnionej na wypadek śmierci oszczędzającego, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, świadczenia otrzymane z tytułu umowy o pomocy przy zbiorach, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i art. 17.

Jak dowodzi użycie sformułowania „w szczególności” definicja przychodów z innych źródeł ma charakter otwarty i nie ma przeszkód, aby do tej kategorii zaliczyć również przychody inne niż wymienione wprost w przepisie art. 20 ust. 1 ustawy. W związku z tym każde świadczenie mające realną korzyść finansową, o ile nie stanowi konkretnej kategorii przychodu zaliczanego do jednego ze źródeł wymienionych w art. 10 ust. 1 pkt 1-8b ww. ustawy, jest dla świadczeniobiorcy przychodem z innych źródeł.

Instytucja kredytu uregulowana została przepisami ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2324 ze zm.).

Zgodnie z treścią art. 69 ust. 1 ww. ustawy:

Przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu.

Otrzymanie kredytu i jego spłata na warunkach przewidzianych w umowie kredytowej są obojętne podatkowo. Przychód po stronie kredytobiorcy pojawia się w przypadku, kiedy dochodzi do umorzenia kredytu, jego części lub odsetek. Wtedy bowiem kredytobiorca osiąga konkretne przysporzenie majątkowe (przychód w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych). Podobnie jest w sytuacji, w której dochodzi do wypłaty przez bank dodatkowej kwoty jako odrębnego świadczenia banku na rzecz kredytobiorców, czyli świadczenia innego niż umorzenie kredytu oraz innego niż zwrot nadpłaconego kredytu i odsetek.

Tym samym dodatkową kwotę pieniężną na podstawie zawartej ugody należy zakwalifikować do przychodów z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 w zw. z art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Kwestia zaniechania podatku od kwoty umorzonych wierzytelności – które to umorzenie ma miejsce od 1 stycznia 2022 r. do 31 grudnia 2024 r. – została uregulowana w rozporządzeniu Ministra Finansów z dnia 11 marca 2022 r. w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe (Dz. U. z 2022 r. poz. 592 ze zm.).

Zgodnie z § 1 ww. rozporządzenia:

1.Zarządza się zaniechanie poboru podatku dochodowego od osób fizycznych od kwot:

1)umorzonych osobie fizycznej wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego, w przypadku gdy:

a)kredyt mieszkaniowy został zaciągnięty na realizację jednej inwestycji mieszkaniowej, a w przypadku więcej niż jednego kredytu mieszkaniowego - gdy kredyty mieszkaniowe zostały zaciągnięte na realizację wyłącznie jednej inwestycji mieszkaniowej, oraz

b)osoba fizyczna będąca stroną umowy kredytu mieszkaniowego nie korzystała z zaniechania poboru podatku od kwot umorzonych wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego zaciągniętego na realizację innej niż określona w lit. a inwestycji mieszkaniowej;

2)otrzymanych przez osobę fizyczną świadczeń z tytułu kredytu mieszkaniowego udzielonego w walucie obcej lub w złotych, lecz nominowanego lub indeksowanego do waluty obcej, w związku z powstaniem przychodu z tytułu zastosowania ujemnego oprocentowania.

Kwoty wierzytelności, o których mowa w ust. 1 pkt 1, obejmują:

‒kwoty kredytu mieszkaniowego (kapitału);

‒odsetki, w tym odsetki skapitalizowane, i prowizje;

‒opłaty, jeżeli ich poniesienie przez kredytobiorcę było niezbędne do zawarcia umowy kredytu mieszkaniowego, z wyjątkiem kosztów usług dodatkowych, w szczególności ubezpieczeń.

Wobec powyższego, skoro:

•ugoda z Bankiem wyodrębnia kwotę, której dotyczy pytanie, jako odrębne świadczenie Banku na rzecz kredytobiorcy (świadczenie inne niż umorzenie kredytu oraz inne niż zwrot nadpłaconego kredytu i odsetek),

•oferta ta wynikała z tego, że Bank chciał zachęcić Panią do zawarcia ugody w sprawie kredytu frankowego zamiast skierowania sprawy na drogę postępowania sądowego,

nie może Pani skorzystać z zaniechania poboru podatku dochodowego od osób fizycznych na podstawie ww. rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 11 marca 2022 r. w odniesieniu do tej dodatkowej kwoty.

Świadczenie, które Pani otrzymała nie jest umorzoną wierzytelnością z tytułu kredytu mieszkaniowego ani otrzymanym świadczeniem w związku z powstaniem przychodu z tytułu zastosowania ujemnego oprocentowania.

W konsekwencji odrębne świadczenie w wysokości 26.503,70 zł stanowi dla Pani przychód z innych źródeł, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 w zw. z art. 20 ust. 1 ww. ustawy, podlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego, który Pani przedstawiła i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

•Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2651 ze zm.). Aby interpretacja mogła pełnić funkcję ochronną: Pani sytuacja musi być zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego i musi się Pani zastosować do interpretacji.

•Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n Ordynacji podatkowej nie stosuje się, jeśli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej jest elementem czynności, które są przedmiotem decyzji wydanej:

1)z zastosowaniem art. 119a;

2)w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;

3)z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.

Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych.

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Ma Pani prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 259 ze zm.; dalej jako „PPSA”.

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

•w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

•w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2651 ze zm.).