Interpretacja indywidualna z dnia 1 sierpnia 2023 r., Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0114-KDIP4-3.4012.220.2023.1.RK

Brak obowiązku wykazania jako import usług kosztów uwzględnionych w wycenie Jednostek Uczestnictwa.

Interpretacja indywidualna – stanowisko prawidłowe

Szanowni Państwo,

stwierdzam, że Państwa stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego zdarzenia przyszłego w podatku od towarów i usług jest prawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

9 maja 2023 r. wpłynął Państwa wniosek z 27 kwietnia 2023 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy braku obowiązku wykazania jako import usług kosztów uwzględnionych w wycenie JU.

Treść wniosku jest następująca:

Opis zdarzenia przyszłego

1)Charakterystyka Wnioskodawcy

Wnioskodawca (…) jest (...) osobą prawną, (…) i posiada własną osobowość prawną (…).

Jako podmiot (...), ze względu na pełnione funkcje i specyfikę (...), Wnioskodawca jest podmiotowo zwolniony od CIT (...)) i na równi (...) korzysta ze zwolnienia od podatków, np. od podatku od czynności cywilnoprawnych, oraz opłaty skarbowej (...). Wnioskodawca pełni (...).

(...)

W związku z realizacją swoich ustawowych zadań w obszarze (…) dokonuje transakcji z zakresu ustalonego instrumentarium inwestycyjnego. Aktualnie (…) zamierza rozszerzyć to instrumentarium o transakcje kupna i sprzedaży jednostek uczestnictwa (dalej jako „JU”) w otwartych funduszach inwestycyjnych (dalej jako „OFI”), w tym stanowiących przedmiot obrotu giełdowego.

JU to wyemitowane na podstawie właściwych przepisów prawa polskiego lub obcego papiery wartościowe lub niebędące papierami wartościowymi instrumenty finansowe reprezentujące prawa majątkowe przysługujące uczestnikom instytucji wspólnego inwestowania, w tym w szczególności jednostki uczestnictwa funduszy inwestycyjnych (art. 2 ust. 1 pkt 2 lit. a, art. 3 pkt 3 ustawy o obrocie instrumentami finansowymi (Dz. U. z 2022 r. poz. 1500 ze zm.)).

Wnioskodawca zamierza nabywać i sprzedawać JU w zagranicznych OFI, tzn. JU wyemitowane na podstawie przepisów prawa obcego. Rzeczone JU co do zasady będą przez Wnioskodawcę nabywane za pośrednictwem animatorów rynku (brokerów). W związku z nabyciem JU w zagranicznych OFI Wnioskodawca nie będzie zawierał umów cywilnoprawnych, które regulowałoby te czynności.

Zasady i warunki zakupu JU, szczegółowa charakterystyka tych instrumentów finansowych oraz szereg innych szczegółowych informacji przedstawiane są w prospektach emisyjnych OFI/JU i innej podobnej dokumentacji dotyczącej funkcjonowania zagranicznych OFI oraz podmiotów zarządzających tymi zagranicznymi OFI, będących spółkami prawa obcego, nieposiadającymi na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej siedziby ani stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej (dalej jako „Spółki zarządzające”).

Funkcjonowaniu OFI towarzyszy z reguły działalność Podmiotów zarządzających, co wynika m.in. z tego, że nie każdy OFI posiada własną podmiotowość prawną, co ma wpływ m.in. na zdolność do samodzielnego zarządzania własnymi aktywami (por. pkt 3.1. dokumentu roboczego z 9 listopada 2017 r. Komisji Europejskiej: taxud.c.1(2017)6168695 — Working paper No 936 oraz pkt 29 opinii Rzecznika Generalnego w sprawie C-169/04 Abbey National: Zwolnienie od podatku służy ponadto zapobieganiu zakłóceniom konkurencji między funduszami powierniczymi, które nie sprawują swojego zarządu we własnym zakresie, a spółkami inwestycyjnymi, które same sprawują swój zarząd. Ze względu na brak osobowości prawnej fundusze powiernicze nie mogą same sprawować swojego zarządu i są zobowiązane do powierzenia funkcji zarządzania spółce zarządzającej będącej osobą trzecią. Zgodnie z ogólnymi zasadami usługi świadczone przez spółkę zarządzającą na rzecz funduszu powierniczego podlegałyby obowiązkowi podatkowemu. Natomiast spółka inwestycyjna, która sama sprawuje swój zarząd, co do zasady nie dokonuje czynności objętych obowiązkiem podatkowym w rozumieniu art. 13 część B lit. d) pkt 6 szóstej dyrektywy, bowiem w ramach jej działalności w zakresie zarządzania nie następuje świadczenie usług między dwoma samodzielnymi podatnikami. Bez zwolnienia przewidzianego w pkt 6 fundusze powiernicze, które nie sprawują zarządu we własnym zakresie, byłyby zatem obciążone dodatkowymi kosztami, a tym samym poszkodowane w stosunku do spółek inwestycyjnych, które sprawują swój zarząd we własnym zakresie).

2) Charakterystyka i struktura działania OFI oraz Podmiotów zarządzających (por. pkt 2.2. dokumentu roboczego z 9 listopada 2017 r. Komisji Europejskiej: taxud.c.1(2017)6168695 - Working paper No 936.)

OFI są produktem inwestycyjnym tworzonym w celu pozyskiwania od inwestorów kapitału i inwestowaniu go zbiorczo poprzez portfele inwestycyjne składające się z instrumentów finansowych takich jak akcje, obligacje, inne papiery wartościowe, czy też inne instrumenty finansowe. W uproszczeniu JU reprezentują prawa majątkowe, które przysługują ich posiadaczom, w szczególności prawa do pożytków wynikających z instrumentów finansowych utrzymywanych w portfelu inwestycyjnym OFI.

Działalność OFI z reguły zakłada uczestnictwo kilku podmiotów. Zazwyczaj sam OFI nie ma własnych zasobów i infrastruktury, takich jak: pracownicy, biuro i jego wyposażenie, w związku z czym jest zarządzany przez odrębną jednostkę - Podmiot zarządzający. Zgodnie z literaturą przedmiotu, taki Podmiot zarządzający (por. pkt 2.2. dokumentu roboczego z 9 listopada 2017 r. Komisji Europejskiej: taxud.c.l(2017)6168695 - Working paper No 936; T.ViitaIa, Taxation of lnvestment Funds in the European Union, IBFD): „pozyskuje środki od inwestorów, gromadzi je w funduszu [OFI] i inwestuje dalej zgodnie z założeniami i polityką funduszu (...) Większość towarzystw zarządzających [Podmiotów zarządzających] funduszami zarządza kilkoma funduszami inwestycyjnymi, z których każdy ma swój własny, wyróżniający się cel inwestycyjny. Towarzystwo funduszu działa we własnym imieniu na rzecz inwestorów i wykorzystuje wszystkie prawa związane z powierzonymi aktywami. W celu ochrony inwestorów spółki zarządzające są ściśle regulowane. Za swoje usługi na rzecz funduszu inwestycyjnego spółka zarządzająca pobiera opłaty oparte na odsetku średnich aktywów netto funduszu”.

Do obowiązków Podmiotu zarządzającego należy m.in. wybór instrumentów finansowych do portfela inwestycyjnego OFI, tj. decydowanie w jakie akcje, obligacje, inne papiery wartościowe itp. może i powinien zostać zainwestowany kapitał pozyskany od inwestorów. Tego typu działalność stanowi usługi zarządzania portfelami inwestycyjnymi OFI, o których mowa w art. 135 ust. 1 lit. g Dyrektywy VAT (Dz.U.UE.L.2006.347.1) oraz będącym jego implementacją w polskich przepisach o VAT, art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a i b ustawy o VAT (Dz. U. z 2022 r. poz. 931 ze zm.). Usługi te mogą być świadczone przez Podmiot zarządzający samodzielnie, jednakowoż często przynajmniej częściowo są zlecane na zewnątrz (outsourcing) wyspecjalizowanym w danej dziedzinie podmiotom trzecim.

Tego typu stany faktyczne - wydzielenie części funkcji zarządzania OFI przez Podmiot zarządzający podmiotom trzecim - budzą często wątpliwości co do ich objęcia dyspozycjami wyżej wskazanych zwolnień od odpowiednio podatku od wartości dodanej i VAT, stąd też są bogato udokumentowane orzecznictwem polskich organów podatkowych i sądów administracyjnych oraz Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (dla przykładu: interpretacja ogólna z 2 września 2021 r., sygn. PT6.8101.2.2021, orzeczenia TSUE w sprawach: C-464/12 ATP PensionService, C-169/04 Abbey National, C-464/05 JP Morgan Fleming Claverhouse Investment Trust and The Association of Investment Trust Companies, C-231/19 Blackrock Investment Management.)

Poniższy schemat obrazuje opisaną strukturę działania OFI i Podmiotów zarządzających, których JU Wnioskodawca zamierza nabywać.

(...)

Nabyte JU będą miały zbywalny charakter, tj. Wnioskodawca będzie mógł sprzedać te JU innemu podmiotowi lub zadysponować nimi w inny sposób, np. w ramach transakcji repo, zostaną zapisane na przeznaczonym do ich ewidencji rachunku oraz będą podlegały bieżącej wycenie (notowaniu) na bazie dziennej, a w ustalonych okresach rozliczeniowych (np. rocznych) będą przynosić Wnioskodawcy określone pożytki, będące ekwiwalentem dywidend z akcji otrzymanych przez OFI od emitentów nabytych przezeń akcji (proporcjonalnie do części udziału w portfelu inwestycyjnym tych akcji, odzwierciedlonym przez liczbę JU posiadanych przez Wnioskodawcę, po dokonaniu ewentualnych potrąceń (np. zagranicznego podatku u źródła, jeśli taki jest należny oraz innych kosztów OFI, w tym opłat za zarządzanie).

W powyższej wycenie JU, zgodnie z prospektami emisyjnymi JU oraz inną podobną dokumentacją, dotyczącą funkcjonowania OFI oraz Podmiotów zarządzających, która została udostępniona Wnioskodawcy, odzwierciedlone będą m.in. koszty działalności (usług) Podmiotów zarządzających i OFI, w szczególności ponoszone przez OFI koszty wynagrodzenia Podmiotu zarządzającego za usługi zarządzania i administrowania tym OFI. Koszty te będą wpływały na wartości posiadanych przez Wnioskodawcę JU, określoną wg jej bieżącej wyceny, poprzez jej pomniejszenie w ustalonych okresach rozliczeniowych, np. rocznych, kwartalnych. Koszty te będą wyrażone, w powyższych prospektach i dokumentacji, w ujęciu procentowym, jako % wartości JU.

Innymi słowy, na Wnioskodawcę (jak i na innych inwestorów) będą przenoszone koszty działalności Podmiotu zarządzającego oraz koszty funkcjonowania OFI (na które składają się m.in. wynagrodzenie Podmiotu zarządzającego za usługi zarządzania i administrowania OFI), poprzez uwzględnienie ich w wycenie JU. Wysokość kosztów przenoszonych na Wnioskodawcę w powyżej opisany sposób jest określona jednolicie dla wszystkich inwestorów.

Wnioskodawca nie będzie nabywał od Podmiotu zarządzającego lub OFI żadnych usług, w szczególności usług zarządzania i administrowania OFI, gdyż te są świadczone wyłącznie pomiędzy Podmiotem zarządzającym a OFI, natomiast Wnioskodawca, tytułem zapłaconej ceny, będzie jedynie nabywał JU. Wnioskodawca nie będzie miał także żadnego wpływu na zakres usług zarządzania i administrowania świadczonych przez Podmiot zarządzający na rzecz OFI oraz na stopień korzystania z tych usług przez OFI, czy też wybór faktycznego usługodawcy tych świadczeń (decyzję nt. zlecenia wykonania ich części podmiotom trzecim).

OFI oraz Podmioty zarządzające nie posiadają w Polsce siedzib ani stałych miejsc prowadzenia działalności gospodarczej.

Pytanie

Czy w przedstawionym zdarzeniu przyszłym, w odniesieniu do przenoszonych na Wnioskodawcę, poprzez uwzględnienie w wycenie JU, kosztów funkcjonowania Podmiotów zarządzających i OFI, w szczególności ponoszonych przez OFI kosztów wynagrodzenia danego Podmiotu zarządzającego za usługi zarządzania i administrowania tym OFI, Wnioskodawca nie będzie obowiązany na gruncie przepisów ustawy o VAT do wykazania we własnych rozliczeniach z tytułu VAT w Polsce importu usług na podstawie art. 17 ust. 1 pkt 4 ustawy o VAT?

Państwa stanowisko w sprawie

Zdaniem Wnioskodawcy, w odniesieniu do przenoszonych na Wnioskodawcę, poprzez uwzględnienie w wycenie JU, kosztów funkcjonowania Podmiotów zarządzających i OFI, w szczególności ponoszonych przez OFI kosztów wynagrodzenia danego Podmiotu zarządzającego za usługi zarządzania i administrowania tym OFI, Wnioskodawca nie będzie obowiązany na gruncie przepisów ustawy o VAT do wykazania we własnych rozliczeniach z tytułu VAT w Polsce importu usług na podstawie art. 17 ust. 1 pkt 4 ustawy o VAT.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT, opodatkowaniu VAT podlega m.in. odpłatne świadczenie usług na terytorium Polski, przez które, stosownie do tzw. definicji negatywnej, wyrażającej zasadę powszechności opodatkowania VAT, zawartej w art. 8 ust. 1 ustawy o VAT, należy rozumieć każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7 ustawy o VAT, tj. przeniesienia prawa do rozporządzania towarami jak właściciel.

Jednocześnie, jednym z odstępstw od zasady ogólnej, w myśl której podatnikiem VAT jest sprzedawca (dostawca towarów/usługodawca), jest tzw. import usług, określony w art. 17 ust. 1 pkt 4 ustawy o VAT, a więc świadczenie usług na rzecz usługobiorcy będącego polskim podatnikiem VAT przez usługodawcę zagranicznego, tj. nieposiadającego w Polsce siedziby działalności gospodarczej oraz stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej  uczestniczącego w świadczeniu tych usług (w przypadku niedotyczącym niniejszego wniosku, tzw. usług związanych z nieruchomościami (art. 28e ustawy o VAT) dla wystąpienia importu usług niezbędne jest spełnienie dodatkowego warunku - brak rejestracji do celów VAT w Polsce przez zagranicznego usługodawcę). W przypadku importu usług zobowiązanym do rozliczenia, w tym zapłaty VAT (podatnikiem VAT) jest bowiem usługobiorca, na zasadzie mechanizmu odwróconego/odwrotnego obciążenia (renerse charge).

W świetle powyższego import usług zachodzi, gdy spełnione są łącznie następujące warunki: (i) występuje czynność objęta zakresem opodatkowania VAT w postaci świadczenia usług,

(ii) usługi te są świadczone przez podmiot zagraniczny (nieposiadający w Polsce siedziby ani stałego miejsce prowadzenia działalności gospodarczej uczestniczącego w świadczeniu tych usług), oraz jednocześnie

(iii) usługobiorca jest podatnikiem VAT (w rozumieniu art. 17 ust. 1 pkt 4 ustawy o VAT).

W niniejszej sprawie, jakkolwiek spełniony jest warunek drugi i trzeci (OFI i Podmioty zarządzające nie posiadają w Polsce siedzib ani stałych miejsc prowadzenia działalności gospodarczej, natomiast Wnioskodawca posiada status podatnika VAT), przepisy o VAT nie będą miały zastosowania, a więc po stronie Wnioskodawcy nie wystąpi import usług, gdyż nie jest spełniona pierwsza z przesłanek - z punktu widzenia Wnioskodawcy nie mamy do czynienia z wystąpieniem czynności podlegającej opodatkowaniu VAT, tj. świadczeniem usług. Usługi Podmiotów zarządzających, polegające w szczególności na zarządzaniu i administrowaniu OFI, są bowiem świadczone na rzecz OFI, ich usługobiorcą nie jest Wnioskodawca. Na takie postrzeganie stanu rzeczy na gruncie przepisów o VAT nie ma żadnego wpływu okoliczność przenoszenia kosztów tych usług na Wnioskodawcę, jako inwestora w OFI posiadającego JU, poprzez uwzględnienie tych kosztów w bieżącej wycenie zakupionych JU. Okoliczność ta nie powoduje bowiem, iż Wnioskodawca staje się usługobiorcą usług świadczonych przez Podmioty zarządzające na rzecz OFI.

Nie będzie miała w tym wypadku zastosowania fikcja prawna określona w art. 8 ust. 2a ustawy o VAT, zgodnie z którym, w przypadku gdy podatnik, działając we własnym imieniu, ale na rzecz osoby trzeciej, bierze udział w świadczeniu usług, przyjmuje się, że ten podatnik sam otrzymał i wyświadczył te usługi. W zdarzeniu przyszłym przedstawionym w niniejszym wniosku zarówno Podmioty zarządzające jak i OFI nie działają bowiem na rzecz Wnioskodawcy w odniesieniu do odpowiednio świadczenia i nabywania usług zarządzania i administrowania OFI, realizowanych przez Podmioty zarządzające (samodzielnie lub z wykorzystaniem podmiotów trzecich) na rzecz OFI. Poprawność takiej oceny dodatkowo potwierdzają następujące okoliczności: Wnioskodawca nie ma wpływu na zakres usług zarządzania i administrowania OFI, stopień korzystania z nich przez OFI, czy też faktycznych wykonawców tych usług (Podmioty zarządzające samodzielnie vs. Podmioty zarządzające oraz podmioty trzecie, którym dany Podmiot zarządzający zlecił do wykonania realizację części tych usług), a Wnioskodawca , tytułem zapłaconej ceny, będzie jedynie nabywał JU.

Powyższe stanowisko potwierdza orzecznictwo TSUE. Dla przykładu, w orzeczeniu z 5 lutego 1981 r. w sprawie C-154/80 Staatssecretaris van Financien, TSUE uznał m.in., że świadczenie podlega opodatkowaniu VAT (podatkowi od wartości dodanej) jedynie w wypadku, gdy podstawę opodatkowania stanowi świadczenie wzajemne otrzymane przez świadczącego usługę, natomiast pomiędzy wyświadczoną usługą a otrzymanym wynagrodzeniem istnieje bezpośredni związek. Także w wyroku z 3 marca 1994 r. w sprawie C-16/93 R. J. Tolsma TSUE stwierdził, że czynność podlega opodatkowaniu wyłącznie wtedy, gdy istnieje związek prawny między usługodawcą i usługobiorcą, w ramach którego następuje świadczenie wzajemne, przy czym wynagrodzenie otrzymane przez usługodawcę stanowi wartość faktycznie przekazaną w zamian za usługi świadczone na rzecz usługobiorcy. Podobnie w wyrokach z 29 marca 2001 r. w sprawie C-404/99 Commission of the European Communities oraz z 7 grudnia 2000 r. w sprawie C-213/99 Jose Teodoro de Andrade TSUE zaznaczył, że o dostawie towarów i usług za wynagrodzeniem można mówić jedynie w sytuacji, gdy istnieje ścisły związek pomiędzy wykonywanymi czynnościami i wysokością otrzymanego wynagrodzenia, oparty na relacjach cywilnoprawnych pomiędzy podmiotami. Ponadto, związek ten, musi mieć charakter bezpośredni i na tyle wyraźny, aby można było powiedzieć, że odpłatność następuje za to świadczenie.

Również NSA w wyroku z 15 stycznia 2015 r., sygn. akt I FSK 1980/13, wskazał, że „o usługach za wynagrodzeniem w rozumieniu ustawy o VAT można mówić jedynie w sytuacji, kiedy wykonywane jest w ramach umowy zobowiązaniowej, a jedna ze stron transakcji może być uznana za bezpośredniego beneficjenta usługi. Przy czym związek pomiędzy otrzymywaną płatnością, a świadczeniem na rzecz dokonującego płatności musi mieć charakter bezpośredni i na tyle wyraźny, aby można powiedzieć, że płatność następuje w zamian za to świadczenie”.

W przedstawionym zdarzeniu przyszłym nie wystąpi bezpośredni związek pomiędzy ceną opłacaną przez Wnioskodawcę tytułem nabycia JU, a usługami świadczonymi przez Podmioty zarządzające na rzecz OFI, których koszt będzie przenoszony na Wnioskodawcę w ramach bieżącej wyceny tych JU, natomiast cena zapłacona przez Wnioskodawcę za nabycie JU nie będzie stanowić lub obejmować wynagrodzenia za usługi świadczone przez Podmiot zarządzający. Uwzględnienia tych kosztów w wycenie JU nie sposób również uznać za zapłatę wynagrodzenia za jakiekolwiek usługi świadczone na rzecz Wnioskodawcę.

W związku z powyższym, Wnioskodawca stoi na stanowisku, iż w odniesieniu do przenoszonych na Wnioskodawcę, poprzez uwzględnienie w wycenie JU, kosztów funkcjonowania Podmiotów zarządzających i OFI, w szczególności ponoszonych przez OFI kosztów wynagrodzenia danego Podmiotu zarządzającego za usługi zarządzania i administrowania tym OFI, Wnioskodawca nie będzie obowiązany na gruncie przepisów ustawy o VAT do wykazania we własnych rozliczeniach z tytułu VAT w Polsce importu usług na podstawie art. 17 ust. 1 pkt 4 ustawy o VAT.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawili Państwo we wniosku jest prawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 931 ze zm.), zwanej dalej ustawą lub ustawą o VAT,

W myśl art. 7 ust. 1 ustawy,

Zgodnie z art. 2 pkt 6 ustawy,

Na podstawie art. 8 ust. 1 ustawy,

Pod pojęciem usługi (świadczenia) należy rozumieć każde zachowanie, na które składać się może zarówno działanie (uczynienie, wykonanie czegoś na rzecz innej osoby), jak i zaniechanie (nieczynienie bądź też tolerowanie).

Przy ocenie charakteru świadczenia jako usługi należy mieć na względzie, że ustawa zalicza do katalogu usług każde świadczenie, które nie jest dostawą w myśl art. 7 ustawy. Zauważyć jednak należy, że usługą będzie tylko takie świadczenie, w przypadku którego istnieje bezpośredni konsument, odbiorca świadczenia odnoszący korzyść o charakterze majątkowym. W związku z powyższym, czynność podlega opodatkowaniu jedynie wówczas, gdy wykonywana jest w ramach umowy zobowiązaniowej, a jedna ze stron transakcji może zostać uznana za bezpośredniego beneficjenta tej czynności. Przy czym, związek pomiędzy otrzymywaną płatnością a świadczeniem na rzecz dokonującego płatności, musi mieć charakter bezpośredni i na tyle wyraźny, aby można powiedzieć, że płatność następuje w zamian za to świadczenie.

Każde świadczenie niebędące dostawą towarów polegające na działaniu, zaniechaniu lub tolerowaniu czyjegoś zachowania stanowi zatem co do zasady usługę w rozumieniu ustawy, niemniej jednak muszą być przy tym spełnione następujące warunki:

• w następstwie zobowiązania, w wykonaniu którego usługa jest świadczona, nabywca jest bezpośrednim beneficjentem świadczenia;
• świadczonej usłudze odpowiada świadczenie wzajemne ze strony nabywcy (wynagrodzenie).

Należy podkreślić, że oba ww. warunki winny być spełnione łącznie, aby świadczenie podlegało jako usługa, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, na podstawie art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT. Przy czym z treści powołanego wyżej przepisu art. 5 ust. 1 pkt 1 jednoznacznie wynika, że dostawa towarów i świadczenie usług co do zasady podlegają opodatkowaniu VAT wówczas, gdy są wykonywane odpłatnie (z wyjątkiem przypadków ściśle określonych w art. 7 ust. 2 oraz w art. 8 ust. 2 cyt. ustawy).

Aby uznać dane świadczenie za odpłatne, musi istnieć stosunek prawny pomiędzy świadczącym usługę a odbiorcą, a w zamian za wykonanie usługi powinno zostać wypłacone wynagrodzenie. Przy czym przepisy ustawy nie określają postaci wynagrodzenia. 

W dorobku orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (np. wyrok z 8 marca 1988 r. w sprawie C-102/86 Apple and Pear Development Council przeciwko Commissioners of Customs and Excise), przyjmuje się, że odpłatność ma miejsce wtedy, gdy istnieje bezpośredni związek pomiędzy dostawą towarów lub świadczeniem usług a otrzymanym wynagrodzeniem, przy czym wynagrodzenie jakkolwiek musi być wyrażone w pieniądzu, to jednak nie musi być w tej formie dokonane. Należy podkreślić, że na gruncie przepisów o podatku od towarów i usług bez znaczenia pozostaje to, czy kwota uzyskanego wynagrodzenia (cena) została skalkulowana tak, że stanowi tylko koszt wytworzenia towaru lub wykonania usługi, czy została powiększona także o zysk sprzedającego.

Skoro przepisy nie określają formy zapłaty za świadczoną usługę, należy uznać, że zobowiązanie usługobiorcy może mieć postać świadczenia nie tylko określonej sumy pieniędzy, ale także świadczenie innej usługi (usługi wzajemnej). Oznacza to, że z danego stosunku prawnego, na podstawie którego wykonywana jest usługa, musi wynikać wyraźna, bezpośrednia korzyść na rzecz świadczącego usługę. Ponadto, aby dana czynność (świadczenie) podlegała opodatkowaniu podatkiem VAT, musi istnieć bezpośredni związek o charakterze przyczynowym pomiędzy świadczoną usługą a świadczeniem wzajemnym. Otrzymana zapłata powinna być konsekwencją wykonania świadczenia.

Odpłatność określana jest przez strony umowy i jeśli strony ustalą zapłatę, wówczas wykonane świadczenie staje się odpłatne. W przypadku istnienia świadczenia wzajemnego otrzymanego przez świadczącego usługę, należy uznać czynności wykonywane w ramach zawartej umowy za odpłatne świadczenie usług określone w art. 8 ust. 1 ustawy, podlegające opodatkowaniu na zasadach ogólnych.

Zatem za czynność podlegającą opodatkowaniu VAT uważane mogą być takie sytuacje, w których:

• istnieje związek prawny między usługodawcą i usługobiorcą, w ramach którego następuje świadczenie wzajemne,
• wynagrodzenie otrzymane przez usługodawcę stanowi wartość faktycznie przekazaną w zamian za usługi świadczone na rzecz usługobiorcy,
• istnieje bezpośrednia i jasno zindywidualizowana korzyść po stronie dostawcy towaru lub usługi,
• odpłatność za otrzymane świadczenie (towar lub usługę) pozostaje w bezpośrednim związku z czynnością, która miałaby być opodatkowana tym podatkiem,
• istnieje możliwość wyrażenia w pieniądzu wartości tego świadczenia wzajemnego.

Warunkiem opodatkowania danej czynności podatkiem od towarów i usług jest spełnienie dwóch przesłanek łącznie: po pierwsze – dana czynność ujęta jest w katalogu czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, po drugie – czynność została wykonana przez podmiot, który w związku z jej wykonaniem działa jako podatnik VAT.

Na podstawie art. 15 ust. 1 ustawy:

Według ust. 2 powołanego artykułu:

Definicja działalności gospodarczej zawarta w ustawie ma na tyle uniwersalny charakter, że pozwala na objęcie pojęciem „podatnika” te wszystkie podmioty, które prowadzą określoną działalność występując w profesjonalnym obrocie gospodarczym.

Z opisu sprawy wynika, że w związku z realizacją swoich (…), dokonują Państwo transakcji z zakresu ustalonego instrumentarium inwestycyjnego. Aktualnie zamierzają Państwo rozszerzyć instrumentarium o transakcje kupna i sprzedaży jednostek uczestnictwa („JU”) w otwartych funduszach inwestycyjnych („OFI”), w tym stanowiących przedmiot obrotu giełdowego.

JU to wyemitowane na podstawie właściwych przepisów prawa polskiego lub obcego papiery wartościowe lub niebędące papierami wartościowymi instrumenty finansowe reprezentujące prawa majątkowe przysługujące uczestnikom instytucji wspólnego inwestowania, w tym w szczególności jednostki uczestnictwa funduszy inwestycyjnych.

Zamierzają Państwo nabywać i sprzedawać JU w zagranicznych OFI, tzn. JU wyemitowane na podstawie przepisów prawa obcego. Rzeczone JU co do zasady będą przez Państwa nabywane za pośrednictwem animatorów rynku (brokerów). W związku z nabyciem JU w zagranicznych OFI nie będą Państwo zawierać umów cywilnoprawnych, które regulowałoby te czynności.

Funkcjonowaniu OFI towarzyszy z reguły działalność Podmiotów zarządzających, co wynika m.in. z tego, że nie każdy OFI posiada własną podmiotowość prawną, co ma wpływ m.in. na zdolność do samodzielnego zarządzania własnymi aktywami.

OFI są produktem inwestycyjnym tworzonym w celu pozyskiwania od inwestorów kapitału i inwestowaniu go zbiorczo poprzez portfele inwestycyjne składające się z instrumentów finansowych takich jak akcje, obligacje, inne papiery wartościowe, czy też inne instrumenty finansowe.

Działalność OFI z reguły zakłada uczestnictwo kilku podmiotów. Zazwyczaj sam OFI nie ma własnych zasobów i infrastruktury, takich jak: pracownicy, biuro i jego wyposażenie, w związku z czym jest zarządzany przez odrębną jednostkę - Podmiot zarządzający. Do obowiązków Podmiotu zarządzającego należy m.in. wybór instrumentów finansowych do portfela inwestycyjnego OFI, tj. decydowanie w jakie akcje, obligacje, inne papiery wartościowe itp. może i powinien zostać zainwestowany kapitał pozyskany od inwestorów. Tego typu działalność stanowi usługi zarządzania portfelami inwestycyjnymi OFI, o których mowa w art. 135 ust. 1 lit. g Dyrektywy VAT oraz będącym jego implementacją w polskich przepisach o VAT, art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a i b ustawy o VAT.

Poniższy schemat obrazuje opisaną strukturę działania OFI i Podmiotów zarządzających, których JU zamierzają Państwo nabywać.

(...)

Zarówno na Państwa jak i innych inwestorów będą przenoszone koszty działalności Podmiotu zarządzającego oraz koszty funkcjonowania OFI (na które składają się m.in. wynagrodzenie Podmiotu zarządzającego za usługi zarządzania i administrowania OFI), poprzez uwzględnienie ich w wycenie JU.

Nie będą Państwo nabywać od Podmiotu zarządzającego lub OFI żadnych usług, w szczególności usług zarządzania i administrowania OFI, gdyż te są świadczone wyłącznie pomiędzy Podmiotem zarządzającym a OFI, natomiast Państwo, tytułem zapłaconej ceny, będą jedynie nabywali JU. Nie będą Państwo mieli także żadnego wpływu na zakres usług zarządzania i administrowania świadczonych przez Podmiot zarządzający na rzecz OFI oraz na stopień korzystania z tych usług przez OFI, czy też wybór faktycznego usługodawcy tych świadczeń (decyzję nt. zlecenia wykonania ich części podmiotom trzecim).

OFI oraz Podmioty zarządzające nie posiadają w Polsce siedzib ani stałych miejsc prowadzenia działalności gospodarczej.

Państwa wątpliwości dotyczą ustalenia, czy w odniesieniu do przenoszonych na Państwa, poprzez uwzględnienie w wycenie JU, kosztów funkcjonowania Podmiotów zarządzających i OFI, w szczególności ponoszonych przez OFI kosztów wynagrodzenia danego Podmiotu zarządzającego za usługi zarządzania i administrowania tym OFI, będą Państwo obowiązani do wykazania we własnych rozliczeniach z tytułu VAT w Polsce importu usług na podstawie art. 17 ust. 1 pkt 4 ustawy o VAT.

W przypadku świadczenia usług, gdy jedna ze stron posiada siedzibę poza terytorium kraju, istotnym dla prawidłowego rozliczenia podatku od towarów i usług jest określenie miejsca świadczenia danej usługi. Od poprawności określenia miejsca świadczenia zależeć będzie, czy dana usługa podlegać będzie opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług w Polsce, czy też nie.

Na podstawie art. 2 pkt 1 ustawy,

Kwestie dotyczące miejsca świadczenia przy świadczeniu usług uregulowane zostały w rozdziale 3 działu V ustawy. Stosownie do art. 28a ustawy,

Wskazany powyżej art. 28a ustawy, wprowadza drugą definicję podatnika do ustawy. Definicja ta ma zastosowanie tylko w przypadku ustalenia miejsca świadczenia usług. Podatnikiem według tej regulacji jest osoba wykonująca samodzielnie działalność gospodarczą. Ustawodawca odwołuje się w tym celu do definicji działalności gospodarczej ustalonej w art. 15 ust. 2 ustawy. Za podatników są uznawane również podmioty wykonujące działalność gospodarczą zgodnie z regulacjami innych państw członkowskich oraz państw trzecich.

Zgodnie z ogólną zasadą wyrażoną w art. 28b ust. 1 ustawy,

Jak stanowi art. 28b ust. 2 ustawy:

Z powyższych przepisów wynika, że miejscem świadczenia usług na rzecz podatnika w rozumieniu art. 28a ustawy jest miejsce, w którym podatnik ten posiada siedzibę swojej działalności gospodarczej. Jeżeli jednak usługi te są świadczone na rzecz stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej podatnika znajdującego się w miejscu innym niż jego siedziba działalności gospodarczej, miejscem świadczenia tych usług jest stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej. Powołaną powyżej zasadę ogólną należy stosować, gdy usługa jest świadczona na rzecz podatnika, a przepisy wskazane w art. 28b ust. 1 ustawy nie przewidują innych zasad ustalenia miejsca świadczenia usług.

Do powołanej w art. 28b ust. 1 ustawy zasady ogólnej, ustawodawca przewidział szereg zastrzeżeń, wskazując szczególne zasady ustalania miejsca świadczenia usług. Jednakże w przedmiotowej sprawie nie mają one zastosowania.

Stosownie do art. 2 pkt 9 ustawy,

W myśl art. 17 ust. 1 pkt 4 ustawy:

Według art. 17 ust. 2 ustawy,

Z treści przepisu art. 17 ust. 1 pkt 4 ustawy wynika, że rozliczenia podatku z tytułu importu usług dokonuje nabywca jedynie w przypadku, gdy łącznie są spełnione warunki (o których to mowa w lit. a) i b) powyższej regulacji) dotyczące odpowiednio usługodawcy jak i usługobiorcy. W sytuacji niespełnienia chociażby jednego z nich nabywca usług nie jest podatnikiem z tytułu dokonanego importu usług. Ponadto, co do zasady, usługa świadczona na rzecz podatnika w rozumieniu art. 28a ustawy (inna niż wskazana w art. 28e, art. 28f ust. 1 i 1a, art. 28g ust. 1, art. 28i, art. 28j ust. 1 i 2 oraz art. 28n ustawy) podlega opodatkowaniu w miejscu siedziby działalności gospodarczej usługobiorcy, chyba że jest świadczona dla stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej usługobiorcy, które znajduje się w innym miejscu niż jego siedziba działalności gospodarczej, wówczas miejscem świadczenia tej usługi jest stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej, dla którego ta usługa jest świadczona.

Odnosząc się do Państwa wątpliwości należy zauważyć, że – jak Państwo wskazali – nie będą Państwo nabywali od Podmiotu zarządzającego lub OFI żadnych usług, w szczególności usług zarządzania i administrowania OFI (usługi te są świadczone pomiędzy Podmiotem zarządzającym a OFI). Nie będą też mieli Państwo żadnego wpływu na zakres usług zarządzania i administrowania świadczonych przez Podmiot zarządzający na rzecz OFI, na stopień korzystania z tych usług przez OFI czy wybór faktycznego usługodawcy tych świadczeń. Za określoną cenę będą Państwo jedynie nabywać JU, przy czym w wycenie JU odzwierciedlone będą m.in. koszty działalności (usług) Podmiotów zarządzających i OFI (w szczególności ponoszone przez OFI koszty wynagrodzenia Podmiotu zarządzającego za usługi zarządzania i administrowania tym OFI). Koszty te będą wpływały na wartości posiadanych przez Państwa JU. W opisanej sytuacji nie występuje stosunek prawny pomiędzy Państwem a Podmiotem zarządzającym lub OFI, brak jest bezpośredniego związku pomiędzy odpłatnością dokonywaną przez Państwa tytułem nabycia JU a czynnościami wykonywanymi przez Podmioty zarządzające na rzecz OFI. Bez znaczenia dla sprawy pozostaje fakt, że te koszty usług świadczonych przez Podmiot zarządzający zostały wkalkulowane przez OFI w cenę nabywanych przez Państwa JU. Państwo będą nabywać od OFI JU a nie usługi świadczone przez Podmiot zarządzający czy OFI.

Zatem, pomimo że są Państwo są zarejestrowani jako czynny podatnik podatku VAT, a OFI oraz Podmioty zarządzające nie posiadają w Polsce siedzib ani stałych miejsc prowadzenia działalności gospodarczej, nie można uznać, że w odniesieniu do przenoszonych na Państwa - poprzez uwzględnienie w wycenie JU - kosztów funkcjonowania Podmiotów zarządzających i OFI (w szczególności ponoszonych przez OFI kosztów wynagrodzenia danego Podmiotu zarządzającego za usługi zarządzania i administrowania tym OFI) będą Państwo obowiązani na gruncie przepisów ustawy o VAT do wykazania we własnych rozliczeniach z tytułu VAT w Polsce importu usług na podstawie art. 17 ust. 1 pkt 4 ustawy o VAT.

Państwa stanowisko jest prawidłowe.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego, które Państwo przedstawili i stanu prawnego, który obowiązuje w dniu wydania interpretacji.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

• Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2651 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli: Państwa sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego i zastosują się Państwo do interpretacji.
• Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

• Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Mają Państwo prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w (...). Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 259 ze zm.; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

• w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo
• w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2651 ze zm.).