Interpretacja indywidualna z dnia 2 sierpnia 2023 r., Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0114-KDIP3-2.4011.528.2023.2.AC

Uznać należy, że w sytuacji gdy nie podniósł Pan zarzutu przedawnienia zobowiązania cywilnoprawnego, to po Pana stronie nie powstał przychód podatkowy w postaci nieodpłatnego świadczenia, o którym mowa w art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Interpretacja indywidualna – stanowisko prawidłowe

Szanowny Panie,

stwierdzam, że Pana stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego w podatku dochodowym od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych przedawnienia zobowiązania jest prawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

26 maja 2023 r. wpłynął Pana wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy podatku dochodowego od osób fizycznych. Uzupełnił go Pan – w odpowiedzi na wezwanie – pismem z 5 lipca 2023 r. (wpływ 5 lipca 2023 r.). Treść wniosku jest następująca:

Opis i uzupełnienie stanu faktycznego

(…) wystawił Panu PIT-11 na kwotę (…) zł, co skutkuje koniecznością zapłaty podatku. Wniosek dotyczy zeznania podatkowego za 2022 rok. Pana dług dotyczył zaciągniętego kredytu. Przedawnione roszczenie nie wygasło. Nie podnosił Pan przedawnienia roszczenia w sądzie. Nie dostał Pan informacji od wierzyciela o zwolnieniu Pana z długu.

Pytanie

Czy w przedstawionym stanie faktycznym przedawnione zobowiązanie będzie stanowić dla Pana przychód do opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych za 2022 rok z tytułu przedawnienia w wysokości (…) zł, wskazanego w PIT-11 przez (…)?

Pana stanowisko w sprawie

W Pana opinii przedawnienie wierzytelności nie skutkuje obowiązkiem opłacenia podatku dochodowego od osób fizycznych, ponieważ przedawnienia nie można zrównywać z umorzeniem i dług ten w przypadku przedawnienia dalej istnieje. Po stronie osób fizycznych, w razie przedawniania zobowiązania pieniężnego po stronie zobowiązanego, nie pojawia się przychód, w związku z czym nie są one zobowiązane do zapłaty PIT.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawił Pan we wniosku jest prawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z przepisem art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2647 ze zm.):

Stosownie do art. 9 ust. 2 ww. ustawy:

W myśl art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

O uzyskaniu przychodu w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym do osób fizycznych można więc mówić w każdej sytuacji, gdy podatnik na skutek otrzymania określonych wartości majątkowych (środków pieniężnych, świadczeń w naturze czy też innych nieodpłatnych świadczeń), jak również na skutek określonego zdarzenia powodującego zmniejszenie jego zobowiązań wobec innych podmiotów, uzyskuje określone przysporzenie majątkowe.

Źródłem przychodów w podatku dochodowym od osób fizycznych, są między innymi inne źródła, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

W myśl art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Zwrot w „szczególności” dowodzi, że definicja przychodów z innych źródeł ma charakter otwarty i nie ma przeszkód, aby do tej kategorii zaliczyć również przychody inne niż wymienione wprost w przepisie art. 20 ust. 1 ustawy.

Z przedstawionego we wniosku opisu wynika, że (…) wystawił Panu PIT-11 na kwotę wysokości zaciągniętego przez Pana kredytu (długu). Przedawnione roszczenie nie wygasło. Nie podnosił Pan przedawnienia roszczenia w sądzie. Nie dostał Pan informacji od wierzyciela o zwolnieniu Pana z długu.

W związku z powyższym opisem zdarzenia przyszłego należy wskazać, że instytucja przedawnienia uregulowana została w art. 117-125 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 2022 r. poz. 1360 ze zm.).

Zgodnie z art. 117 § 1 ww. Kodeksu:

Przy czym, w myśl art. 117 § 2 ww. Kodeksu:

Stosownie do art. 117 § 2¹ ww. Kodeksu:

W myśl natomiast art. 117¹ ww. Kodeksu:

Stosownie do art. 118 Kodeksu cywilnego:

Przedawnienie zobowiązania jest zdarzeniem prawnym, powodującym określone skutki w zakresie możliwości dochodzenia zobowiązań.

Wskazać należy, że przychód podatkowy w postaci nieodpłatnego świadczenia, o którym mowa w art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, powstaje nie w momencie upływu terminu przedawnienia zobowiązania cywilnoprawnego, a dopiero wówczas, gdy dłużnik skutecznie podniesie zarzut jego przedawnienia.

Przedawnienie roszczenia cywilnoprawnego nie powoduje jego wygaśnięcia, a jedynie sprowadza się do tego, że po upływie określonego w ustawie terminu (wynoszącego zgodnie z art. 118 Kodeksu cywilnego 6 lat, a dla roszczeń o świadczenia okresowe 3 lata), dłużnik może uchylić się od jego zaspokojenia. Skutkiem tego roszczenie przedawnione nie wygasa, ale nie będzie mogło zostać przymusowo zrealizowane, w sytuacji gdy dłużnik podniesie zarzut jego przedawnienia.

Z powyższego wynika zatem, że przedawnienie zobowiązania cywilnoprawnego generuje przychód w postaci nieodpłatnego świadczenia, o którym mowa w art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, jednakże nie powstaje on w momencie upływu terminu przedawnienia, lecz w momencie gdy dłużnik skutecznie podniesie zarzut jego przedawnienia.

Mając jednak na uwadze brzmienie art. 117 § 2¹ Kodeksu cywilnego, który to przepis należy odczytywać w ten sposób, że sąd będzie miał obowiązek z urzędu (bez wniosku ze strony dłużnika) każdorazowo zbadać, czy roszczenie przysługujące przeciwko dłużnikowi - konsumentowi nie uległo przedawnieniu, a jeżeli doszło do niego, to sąd będzie musiał powództwo przeciwko dłużnikowi - konsumentowi co do zasady oddalić, i należy wskazać, że przychód podatkowy powstanie nie tylko w momencie podniesienia zarzutu przedawnienia przez dłużnika - konsumenta, lecz również gdy sąd rozpatrując powództwo przeciwko konsumentowi w oparciu o art. 117 § 2¹ Kodeksu cywilnego z urzędu stwierdzi, że roszczenie wobec wierzyciela uległo przedawnieniu.

Skutki podatkowe powyższych zdarzeń (wynikających z czynności samego podatnika, jak i postanowień sądu – odpowiednio okoliczności, o których mowa w art. 117 § 2 i 117 § 2¹ Kodeksu cywilnego) będą dla dłużnika - konsumenta takie same. Prowadzą one bowiem do bezskuteczności ewentualnego roszczenia przysługującego przeciwko konsumentowi i w konsekwencji do powstania przychodu podlegającego opodatkowaniu stosownie do art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Tym samym w sytuacji, gdy z uwagi na upływ terminu dojdzie do przedawnienia roszczenia w stosunku do dłużnika będącego osobą fizyczną nieprowadzącą działalności gospodarczej, nie powstanie przychód podlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych, o ile dłużnik nie podniesie skutecznie zarzutu przedawnienia.

Przychód podatkowy w postaci nieodpłatnego świadczenia, o którym mowa w art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, powstaje jednak, jeśli dłużnik skutecznie podniesie zarzut jego przedawnienia. Dłużnik powołując się na przedawnienie zobowiązania z tytułu wierzytelności, odmawia jego spłacenia i wówczas osiąga realne przysporzenie majątkowe, gdyż w takiej sytuacji wierzyciel nie ma możliwości skutecznego wyegzekwowania tej wierzytelności. Zatem, w momencie skutecznego podniesienia zarzutu przedawnienia zobowiązania dłużnik osiąga realne przysporzenie majątkowe, które - jako przychód z innych źródeł, o którym mowa w art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych - podlega opodatkowaniu.

Zauważyć należy, że sam upływ terminu przedawnienia roszczenia (art. 118 Kodeksu cywilnego) nie powoduje w omawianym przypadku powstania „automatycznie” przychodu podatkowego. Należy bowiem wskazać, że Kodeks cywilny zawiera przepis (art. 117¹) uprawniający sąd do nieuwzględnienia upływu terminu przedawnienia roszczenia przysługującego przeciwko konsumentowi, jeżeli przemawiają za tym szczególne okoliczności. Działanie w takim przypadku „z automatu” mogłoby skutkować przypisaniem podatnikowi przychodu, w sytuacji gdy do przedawnienia faktycznie nie doszło, co wprost wskazuje na to, że sam upływ terminu przedawnienia roszczenia w przypadku przychodu z innych źródeł nie skutkuje automatycznym powstaniem przychodu u podatnika - konsumenta.

Mając na względzie powyższe wyjaśnienia uznać należy, że w sytuacji gdy nie podniósł Pan zarzutu przedawnienia zobowiązania cywilnoprawnego (co wynika z uzupełnienia opisu stanu faktycznego sprawy), to po Pana stronie nie powstał przychód podatkowy w postaci nieodpłatnego świadczenia, o którym mowa w art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Przychód ten powstanie w momencie skutecznego podniesienia zarzutu przedawnienia zobowiązania.

Zatem przedmiotowe zobowiązanie nie stanowi dla Pana przychodu podlegającego opodatkowaniem podatkiem dochodowym od osób fizycznych za 2022 r.

Pana stanowisko należy uznać za prawidłowe.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego, który Pan przedstawił i stanu prawnego, który obowiązuje w dacie wydania interpretacji indywidualnej.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

• Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2651 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli: Pana sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego i zastosuje się Pan do interpretacji.
• Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

• Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Ma Pan prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w (…). Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 259 ze zm.; dalej jako: „PPSA”.

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

• w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo
• w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa.