Interpretacja indywidualna z dnia 14 lipca 2023 r., Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0111-KDIB3-1.4012.339.2023.6.ICZ

Czy odpłatne nabycie wierzytelności w ramach cesji jest czynnością podlegającą opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług?

Interpretacja indywidualna

– stanowisko prawidłowe

Szanowni Państwo,

stwierdzam, że Państwa stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego w podatku od towarów i usług jest prawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

27 kwietnia 2023 r. wpłynął Państwa wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej, dotyczącej m.in. podatku od towarów i usług, w zakresie braku opodatkowania czynności nabycia wierzytelności w ramach umowy cesji.

Uzupełnili go Państwo – w odpowiedzi na wezwanie – pismem z 30 czerwca 2023 r. (wpływ tego samego dnia za pośrednictwem platformy ePUAP) oraz pismem z 12 lipca 2023 r.

Treść wniosku jest następująca:

Opis zdarzenia przyszłego

Wnioskodawca prowadzi działalność gospodarczą w formie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. Spółka jest zarejestrowana jako czynny podatnik podatku od towarów i usług. Przedsiębiorca (zwany dalej cesjonariuszem) w ramach prowadzonej działalności gospodarczej chce nabywać od osób fizycznych (zwanych dalej cedentem) wierzytelności przysługujące tym osobom względem kredytodawców/ pożyczkodawców.

Wierzytelności wynikają z ustawy o kredycie konsumenckim o zwrot odsetek i innych kosztów kredytu.

Spółka nabywając te wierzytelność podpisywałaby z cedentem umowę cesji wierzytelności, zwaną dalej cesją definitywną, na podstawie której cedent bezwarunkowo przelewa na rzecz spółki (cesjonariusza) przedmiotową wierzytelność. Wierzytelność obejmować będzie roszczenia istniejące oraz przyszłe, wraz ze związanymi z tą wierzytelnością prawami, w tym odsetkami za opóźnienie. Zakupiona wierzytelność obejmowałaby także przysługujące od kredytodawcy koszty zastępstwa procesowego, które zostaną zasądzone na rzecz cesjonariusza w przypadku postępowania sądowego. Wnioskodawca egzekwowałby zakupioną wierzytelność bezpośrednio od kredytodawcy lub na drodze postępowania sądowego. Dokonując cesji wierzytelności, cedent odpłatnie zbywałby cesjonariuszowi wierzytelność za cenę ustaloną w drodze negocjacji przez wnioskodawcę i zbywającego. Uzgodniona cena za wierzytelności zostałaby przekazana na rachunek bankowy cedenta w określonym terminie. Cena zakupu wierzytelności od cedenta, zawsze byłaby niższa od wartości nominalnej sprzedawanej wierzytelności. W chwili nabycia wierzytelności będzie odzwierciedlać ich ekonomiczną wartość. Przy jej ustalaniu brana będzie pod uwagę perspektywa na spłatę wierzytelności. Cesja nie będzie zobowiązywać Wnioskodawcy do żadnych czynności na rzecz cedenta poza zapłatą ceny. Instytucje finansowe często podważają skuteczność takich cesji oraz wymagalności wierzytelności.

Nabywane wierzytelności w dacie ich nabycia byłyby wymagalne, ale nie byłyby uznane przez dłużnika. W przypadku odmowy dobrowolnej zapłaty przez kredytodawcę/pożyczkodawcę, sprawa kierowana będzie do postępowania sądowego, w wyniku którego wydawany jest wyrok sądowy zasądzający określoną kwotę wraz z odsetkami oraz kosztami sądowymi. W momencie nabycia byłyby to więc roszczenia, które w drodze postępowania sądowego muszą zostać potwierdzone prawomocnym wyrokiem. Zaznaczyć należy także, że nabyta wierzytelność nie będzie dalej odsprzedawana. Dochodzenie przez Wnioskodawcę wierzytelności od kredytodawcy/pożyczkodawcy będzie się wiązało z poniesieniem dodatkowych kosztów, np. z tytułu obsługi prawnej.

Pismem z 30 czerwca 2023 r. uzupełnili Państwo opis sprawy w następujący sposób:

a)Czy wierzytelności, które zamierzają Państwo nabyć są wierzytelnościami trudnymi, tj. takimi w stosunku do których istnieje wątpliwość ściągnięcia długu/że nie zostaną zaspokojone; prosimy wskazać dla poszczególnych typów wierzytelności które Państwo nabędą, tj. wierzytelności wymagalnych i wierzytelności niewymagalnych oraz wierzytelności dochodzonych na drodze sądowej.

Wierzytelności wymagalne, które zamierza nabyć Wnioskodawca są wierzytelnościami trudnymi, tj. takimi w stosunku do których istnieje wątpliwość ściągnięcia długu oraz istnieje wątpliwość czy zostaną one zaspokojone.

Wierzytelności niewymagalne, które zamierza nabyć Wnioskodawca są wierzytelnościami trudnymi, tj. takimi w stosunku do których istnieje wątpliwość ściągnięcia długu oraz istnieje wątpliwość czy zostaną one zaspokojone.

Wierzytelności dochodzone na drodze sądowej, które zamierza nabyć Wnioskodawca, są wierzytelnościami trudnymi, tj. takimi, w stosunku do których istnieje wątpliwość ściągnięcia długu oraz istnieje wątpliwość czy zostaną one zaspokojone.

b)Czy umowa nabycia wierzytelności będzie zawierała postanowienie umożliwiające dokonanie zwrotu wierzytelności lub ich części na pierwotnego wierzyciela w określonych przypadkach; jeśli tak to w jakich przypadkach i na podstawie jakiej umowy.

Umowa nabycia wierzytelności nie będzie zawierała postanowienia umożliwiającego dokonania zwrotu wierzytelności lub ich części na pierwotnego wierzyciela.

c)Czy cena, za jaką zakupią Państwo wierzytelność od osób fizycznych będzie odzwierciedlać ich rzeczywistą wartość; prosimy wskazać dla każdego rodzaju wierzytelności.

Cena zapłacona zbywającemu będzie odzwierciedlać rzeczywistą ekonomiczną wartość wierzytelności wymagalnych i wierzytelności niewymagalnych oraz wierzytelności dochodzonych na drodze sądowej w chwili sprzedaży.

d)Czy dojdzie do przekazania jakiegokolwiek wynagrodzenia dla Państwa w związku z nabyciem wierzytelności (np. premia, prowizja).

W związku z nabyciem wierzytelności nie dojdzie do przekazania żadnego wynagrodzenia dla Wnioskodawcy.

e)Czy nabędą Państwo wierzytelności we własnym imieniu, na własny rachunek oraz na własne ryzyko.

Wnioskodawca będzie nabywał wierzytelności we własnym imieniu, na własny rachunek oraz na własne ryzyko. Wnioskodawca podpisując umowę z cedentem staje się właścicielem wierzytelności, a więc wchodzi w prawa właścicieli wierzytelności.

f)W jakiej wartości będzie dokonywana sprzedaż wierzytelności wymagalnych i wierzytelności niewymagalnych oraz wierzytelności dochodzonych na drodze sądowej.

Wnioskodawca będzie dokonywał zakupu wierzytelności wymagalnych, wierzytelności niewymagalnych oraz wierzytelności dochodzonych na drodze sądowej poniżej ich wartości nominalnej.

Pytanie w zakresie podatku od towarów i usług oznaczone we wniosku nr 2

Czy odpłatne nabycie wierzytelności w ramach cesji jest czynnością podlegającą opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług?

Państwa stanowisko w zakresie podatku od towarów i usług

Zdaniem Wnioskodawcy odnośnie pytania drugiego Wnioskodawca uznaje, że cesja wierzytelności (umowy sprzedaży wierzytelności) nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlega odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju (art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od-towarów i usług).

Ustawodawca na potrzeby podatku od towarów i usług w art. 8 ust. 1 ww. ustawy określił co należy rozumieć przez świadczenie usług.

Zgodnie ze wskazanym przepisem przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7 ustawy o podatku od towarów i usług, w tym również:

1.przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej;

2.zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji;

3.świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.

Świadczenie usług podlegających podatkowi od towarów i usług musi mieć charakter odpłatny. Warunkiem koniecznym dla uznania transakcji za odpłatną usługę jest wystąpienie wynagrodzenia bezpośrednio związanego z tą czynnością, rzeczywiście otrzymanego lub należnego, jako świadczenia wzajemnego. Jeżeli natomiast czynność polega tylko na świadczeniu jednej ze stron, bez wynagrodzenia, brak jest podstawy opodatkowania, a co za tym idzie - czynność nie podlega podatkowi od towarów i usług.

W orzecznictwie sądowym przyjmuje się, że dla przyjęcia by usługa podlegała obowiązkowi podatkowemu z tytułu VAT konieczne jest spełnienie warunków: istnienia dwóch podmiotów - usługodawcy i usługobiorcy, istnienie stosunku prawnego pomiędzy usługodawcą i usługobiorcą, z których jeden świadczy usługę a drugi płaci za nią wynagrodzenie, przy czym pomiędzy czynnością podlegającą opodatkowaniu (usługa), a wynagrodzeniem otrzymanym z tytułu jej wyświadczenia musi istnieć bezpośredni, czytelny i dostrzegalny związek (wyrok III SA/Wa 252/08, z 19 maja 2008 r., wyrok NSA z dnia 19 marca 2012 r. sygn. akt I FPS 5/11, sygn. akt I FSK 29/13 z dnia 17 grudnia 2013 r.).

Wierzytelność jest prawem majątkowym, które może być przedmiotem obrotu gospodarczego. Kwestie związane z instytucją przelewu wierzytelności regulują przepisy ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny. Zgodnie z jego art. 509 § 1 wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania. W myśl zaś § 2 cytowanego artykułu, wraz z wierzytelnością przechodzą na nabywcę wszelkie związane z nią prawa, w szczególności roszczenie o zaległe odsetki.

Według art. 510 § 1 ww. ustawy, umowa sprzedaży, zamiany, darowizny lub inna umowa zobowiązująca do przeniesienia wierzytelności przenosi wierzytelność na nabywcę, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej albo że strony inaczej postanowiły. Istotą przelewu wierzytelności jest zatem umowa zawierana przez wierzyciela z osobą trzecią, na podstawie której osoba ta nabywa od wierzyciela przysługującą mu wierzytelność. Skutkiem przelewu wierzytelności jest przejście praw przysługujących dotychczasowemu wierzycielowi na nabywcę wierzytelności, przy czym sam stosunek zobowiązaniowy nie ulega zmianie. Cesjonariusz w zamian za nabywaną wierzytelność zobowiązuje się do spełnienia określonego świadczenia na rzecz cedenta. Świadczenie wynikające z umowy przelewu zostanie spełnione, gdy cedent przeniesie wierzytelność na rzecz cesjonariusza, a on zapłaci mu cenę za wierzytelność. W związku z dokonaniem cesji wierzytelności Spółka nie świadczy na rzecz zbywcy jakichkolwiek usług, co za tym idzie, nabycie przez nią wierzytelności, w przypadku, gdy cena ich nabycia odzwierciedla ekonomiczną wartość tych wierzytelności w chwili sprzedaży, nie powoduje, że dochodzi do odpłatnego świadczenia usług, o którym mowa w art. 8 ustawy o podatku od towarów i usług. Między wnioskodawcą a zbywcą wierzytelności nie będzie istniał żaden odrębny stosunek prawny rodzący obowiązek zapłaty wynagrodzenia na rzecz wnioskodawcy, a w konsekwencji wnioskodawca nie będzie otrzymywał od zbywcy wierzytelności żadnego przysporzenia (wynagrodzenia) w związku z zawarciem umowy cesji wierzytelności. Relacje ze zbywcą wierzytelności zakończą się w momencie zakupu wierzytelności i zapłaty ceny.

Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej w orzeczeniu z dnia 27 października 2011 r. w sprawie C-93/10 Finanzamt Essen-NordOst przeciwko GFKL Financial Services AG stwierdził, że „Artykuł 2 pkt 1 i art. 4 szóstej dyrektywy Rady 77/388/EWG z dnia 17 maja 1977 r. w sprawie harmonizacji ustawodawstw państw członkowskich w odniesieniu do podatków obrotowych - wspólny system podatku od wartości dodanej: ujednolicona podstawa wymiaru podatku, należy interpretować w ten sposób, że podmiot, który na własne ryzyko nabywa trudne wierzytelności po cenie niższej od ich wartości nominalnej, nie świadczy odpłatnej usługi w rozumieniu art. 2 pkt 1 i nie dokonuje tym samym czynności z zakresu działalności gospodarczej objętej zakresem stosowania wspomnianej dyrektywy, jeżeli różnica między wartością nominalną tych wierzytelności a ceną ich sprzedaży odzwierciedla rzeczywistą ekonomiczną wartość owych wierzytelności w chwili sprzedaży”.

Również Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 19 marca 2012 r., sygn. akt I FPS 5/11 wskazał: „Przyjąć zatem należy, że podstawowym i koniecznym warunkiem do uznania transakcji za odpłatną usługę, a więc czynność opodatkowaną, jest wystąpienie wynagrodzenia bezpośrednio związanego z tą czynnością, rzeczywiście otrzymanego (bądź należnego), jako świadczenia wzajemnego za wykonaną usługę. Zatem badając konkretną transakcję należy poszukiwać takiego ewentualnego bezpośredniego wynagrodzenia, które otrzymuje kupujący - cesjonariusz, jako świadczenie wzajemne za ewentualnie wykonaną na rzecz zbywcy - cedenta usługę, plastyczniej rzecz ujmując poszukiwać należy strumienia pieniędzy płynącego od zbywcy-cedenta do nabywcy cesjonariusza za wykonaną usługę, czyli odwrotnie płynącego, niż w przypadku umowy kupna sprzedaży, kiedy zapłatę za wierzytelność otrzymuje zbywca od nabywcy. Podkreślenia wymaga bowiem, że dla rozstrzygnięcia, czy mamy do czynienia z odpłatną usługą, konieczne jest ustalenie, czy - obok transakcji kupna-sprzedaży wierzytelności - wystąpiło świadczenie usługi przez nabywcę wierzytelności na rzecz jej zbywcy za bezpośrednim wynagrodzeniem otrzymanym, co ważne, przez nabywcę. W omawianej sytuacji, kiedy występuje tylko zapłata ceny za wierzytelność, trudno uznać, że do świadczenia takiej usługi dochodzi. Wobec tego należy dojść do wniosku, że żadna transakcja nabycia na własne ryzyko wierzytelności trudnej, po cenie niższej od jej wartości nominalnej, nie będzie mogła być zakwalifikowana jako świadczona przez nabywcę wierzytelności usługa w rozumieniu art. 5 ust. 1 pkt 1 u.p.t.u.”.

Powyższe stanowisko znajduje oparcie w ugruntowanej linii orzeczniczej sądów administracyjnych (wyroki NSA: z dnia 14 lutego 2018 r. sygn. akt I FSK 344/17, z dnia 23 stycznia 2018 r. sygn. akt II FSK 3491/15, z dnia 18 grudnia 2014 r. sygn. akt I FSK 2066/13 oraz z dnia 10 kwietnia 2013 r. sygn. akt I FSK 772/12, a także wyroki: WSA w Poznaniu z dnia 9 czerwca 2022 r., I SA/Po 866/21, WSA w Kielcach z dnia 19 listopada 2020 r. sygn. akt I SA/Ke 311/20).

Ocena stanowiska

Stanowisko, które Państwo przedstawili we wniosku, w zakresie podatku od towarów i usług, jest prawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 931 ze zm.), zwanej dalej ustawą lub ustawą o VAT,

Na mocy art. 7 ust. 1 ustawy o VAT,

Stosownie do art. 8 ust. 1 ustawy,

Zatem każde świadczenie niebędące dostawą towarów, polegające na działaniu, zaniechaniu lub tolerowaniu czyjegoś zachowania stanowi, co do zasady, usługę w rozumieniu ustawy o podatku od towarów i usług. Niemniej jednak muszą być przy tym spełnione następujące warunki:

‒w następstwie zobowiązania, w wykonaniu którego usługa jest świadczona, druga strona (nabywca) jest bezpośrednim beneficjentem świadczenia,

‒świadczonej usłudze odpowiada świadczenie wzajemne ze strony nabywcy (wynagrodzenie).

Aby uznać dane świadczenie za odpłatne, musi istnieć stosunek prawny pomiędzy świadczącym usługę a odbiorcą, a w zamian za wykonanie usługi powinno zostać wypłacone wynagrodzenie. Musi istnieć bezpośredni związek pomiędzy świadczoną usługą i przekazanym za nią wynagrodzeniem. Oznacza to, że z danego stosunku prawnego, na podstawie którego wykonywana jest usługa, musi wynikać wyraźna, bezpośrednia korzyść na rzecz świadczącego usługę.

Należy podkreślić, że oba ww. warunki winny być spełnione łącznie, aby świadczenie podlegało jako usługa, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, na podstawie art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy. Przy czym z treści powołanego wyżej przepisu art. 5 ust. 1 pkt 1 jednoznacznie wynika, że dostawa towarów i świadczenie usług co do zasady podlegają opodatkowaniu VAT wówczas, gdy są wykonywane odpłatnie (z wyjątkiem przypadków ściśle określonych w art. 7 ust. 2 oraz w art. 8 ust. 2 ustawy).

Aby uznać dane świadczenie za odpłatne, musi istnieć stosunek prawny pomiędzy świadczącym usługę a odbiorcą, a w zamian za wykonanie usługi powinno zostać wypłacone wynagrodzenie. Przy czym przepisy ustawy nie określają postaci wynagrodzenia.

W dorobku orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (np. wyrok z 8 marca 1988 r. w sprawie C-102/86 Apple and Pear Development Council przeciwko Commissioners of Customs and Excise), przyjmuje się, że odpłatność ma miejsce wtedy, gdy istnieje bezpośredni związek pomiędzy dostawą towarów lub świadczeniem usług a otrzymanym wynagrodzeniem, przy czym wynagrodzenie jakkolwiek musi być wyrażone w pieniądzu, to jednak nie musi być w tej formie dokonane. Należy podkreślić, że na gruncie przepisów o podatku od towarów i usług bez znaczenia pozostaje to, czy kwota uzyskanego wynagrodzenia (cena) została skalkulowana tak, że stanowi tylko koszt wytworzenia towaru lub wykonania usługi, czy została powiększona także o zysk sprzedającego.

Skoro przepisy nie określają formy zapłaty za świadczoną usługę, należy uznać, że zobowiązanie usługobiorcy może mieć postać świadczenia nie tylko określonej sumy pieniędzy, ale także świadczenie innej usługi (usługi wzajemnej). Oznacza to, że z danego stosunku prawnego, na podstawie którego wykonywana jest usługa, musi wynikać wyraźna, bezpośrednia korzyść na rzecz świadczącego usługę. Ponadto, aby dana czynność (świadczenie) podlegała opodatkowaniu podatkiem VAT, musi istnieć bezpośredni związek o charakterze przyczynowym pomiędzy świadczoną usługą a świadczeniem wzajemnym. Otrzymana zapłata powinna być konsekwencją wykonania świadczenia.

Odpłatność określana jest przez strony umowy i jeśli strony ustalą zapłatę, wówczas wykonane świadczenie staje się odpłatne. W przypadku istnienia świadczenia wzajemnego otrzymanego przez świadczącego usługę, należy uznać czynności wykonywane w ramach zawartej umowy za odpłatne świadczenie usług określone w art. 8 ust. 1 ustawy, podlegające opodatkowaniu na zasadach ogólnych.

Analiza przepisów wskazuje, że dostawa towarów lub świadczenie usług podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług wtedy, gdy są wykonane odpłatnie, oraz gdy pomiędzy dostawcą towaru lub świadczącym usługę i ich beneficjentem (odbiorcą) istnieje jawny lub dorozumiany stosunek prawny (umowa), w ramach którego spełniane są świadczenia wzajemne.

Aby dana czynność podlegała opodatkowaniu tym podatkiem musi być wykonana przez podatnika.

Na podstawie art. 15 ust. 1 ustawy,

W myśl art. 15 ust. 2 ustawy,

Dostawa towarów lub świadczenie usług podlegać będą opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług wyłącznie wówczas, gdy dokonywane będą przez podmiot mający status podatnika, a dodatkowo działającego w takim charakterze w odniesieniu do danej transakcji. Istotnym dla określenia, że w odniesieniu do konkretnej dostawy towarów lub świadczenia usług mamy do czynienia z podatnikiem podatku VAT jest stwierdzenie, że prowadzi on działalność gospodarczą w rozumieniu przepisów ustawy.

Z opisu sprawy wynika, że zamierzają Państwo w ramach prowadzonej działalności gospodarczej nabywać od osób fizycznych wierzytelności przysługujące tym osobom względem kredytodawców/ pożyczkodawców. Wierzytelności wynikają z ustawy o kredycie konsumenckim o zwrot odsetek i innych kosztów kredytu.

Nabywając te wierzytelność będą Państwo podpisywali z cedentem umowę cesji wierzytelności, zwaną dalej cesją definitywną, na podstawie której cedent bezwarunkowo przelewa na Państwa rzecz przedmiotową wierzytelność. Wierzytelność obejmować będzie roszczenia istniejące oraz przyszłe, wraz ze związanymi z tą wierzytelnością prawami, w tym odsetkami za opóźnienie. Zakupiona wierzytelność obejmowałaby także przysługujące od kredytodawcy koszty zastępstwa procesowego, które zostaną zasądzone na rzecz cesjonariusza w przypadku postępowania sądowego.

Uzgodniona cena za wierzytelność zostałaby przekazana na rachunek bankowy cedenta w określonym terminie. Cena zakupu wierzytelności od cedenta, zawsze byłaby niższa od wartości nominalnej sprzedawanej wierzytelności. W chwili nabycia wierzytelności będzie odzwierciedlać ich ekonomiczną wartość. Przy jej ustalaniu brana będzie pod uwagę perspektywa na spłatę wierzytelności. Cesja nie będzie zobowiązywać Wnioskodawcy do żadnych czynności na rzecz cedenta poza zapłatą ceny.

Umowa nabycia wierzytelności nie będzie zawierała postanowienia umożliwiającego dokonania zwrotu wierzytelności lub ich części na pierwotnego wierzyciela. W związku z nabyciem wierzytelności nie dojdzie do przekazania dla Państwa żadnego wynagrodzenia.

Państwa wątpliwości dotyczą kwestii czy odpłatne nabycie wierzytelności w ramach cesji jest czynnością podlegającą opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Odnosząc się do Państwa wątpliwości, w pierwszej kolejności wskazać należy, że wierzytelność jest prawem majątkowym, które może być przedmiotem obrotu gospodarczego.

Instytucja przelewu wierzytelności została uregulowana przepisami ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 1360 ze zm.).

Stosownie do treści art. 509 § 1 tej ustawy,

W myśl art. 509 § 2 cyt. ustawy,

Z kolei art. 510 § 1 ww. ustawy stanowi, że

Zatem wierzytelność jest prawem jednego podmiotu do żądania od drugiego podmiotu pewnego zachowania się zwanego świadczeniem (wyrażalnym pieniężnie). Wierzytelność jest więc prawem majątkowym, będącym przedmiotem obrotu gospodarczego. Przeniesienie wierzytelności z majątku dotychczasowego wierzyciela do majątku nabywcy wierzytelności jest skutkiem rozporządzenia tą wierzytelnością przez dotychczasowego wierzyciela i stanowi wykonanie przez niego przysługującego mu prawa własności.

W świetle powyższych przepisów stwierdzić należy, że czynności polegającej na zbyciu wierzytelności nie można uznać za dostawę towaru, gdyż wierzytelność stanowi prawo majątkowe, które nie mieści się w dyspozycji art. 2 pkt 6 ustawy o podatku od towarów i usług. Zbycie wierzytelności nie stanowi również świadczenia usługi, ponieważ jest ono jedynie przejawem wykonania prawa własności w stosunku do wierzytelności powstałej z innego tytułu (dostawy towaru lub świadczenia usługi). W tym miejscu wskazać należy, że w przypadku zbycia wierzytelności własnych o świadczeniu usług można mówić jedynie w odniesieniu do nabywcy tych wierzytelności.

W wyniku przelewu wierzytelności prawa przysługujące dotychczasowemu wierzycielowi przechodzą na nabywcę wierzytelności, przy czym sam stosunek zobowiązaniowy nie ulega zmianie. W zamian za nabywaną wierzytelność nabywca zobowiązuje się do spełnienia określonego świadczenia na rzecz zbywcy. Spełnienie świadczenia, wynikającego z umowy przelewu nastąpi, gdy zbywca przeniesie wierzytelność na nabywcę, a on zapłaci mu cenę za przenoszoną wierzytelność (w sytuacji, kiedy transakcja ta będzie miała charakter odpłatny).

Nabycie wierzytelności wypełnia znamiona określone w art. 8 ust. 1 ustawy, polega bowiem na przeniesieniu prawa do wartości niematerialnych i prawnych, w związku z tym stanowi świadczenie usług w rozumieniu ustawy o podatku od towarów i usług. Z punktu widzenia nabywcy wierzytelności do świadczenia usług dochodzi już w momencie samego nabycia wierzytelności, obojętnie czy nabycie zostało dokonane w celu windykacji tej wierzytelności przez samego nabywcę, czy też innego jej wykorzystania do celów prawno-gospodarczych. Zatem zakup wierzytelności stanowi usługę polegającą na przeniesieniu wierzytelności z majątku dotychczasowego wierzyciela do majątku osoby trzeciej na mocy umowy zawartej między zbywcą wierzytelności, a jej nabywcą. Jednakże jak wskazano na wstępie ww. usługa podlega opodatkowaniu wówczas, gdy jest świadczona odpłatnie.

W kwestii nabycia wierzytelności trudnych po cenie niższej od ich wartości nominalnej wypowiedział się Trybunał Sprawiedliwości UE w wyroku z 27 października 2011 r. w sprawie C-93/10 Finanzamt Essen-NordOst przeciwko GFKL Financial Services AG. W powyższym orzeczeniu TSUE wskazał, że „Artykuł 2 pkt 1 i art. 4 szóstej dyrektywy Rady 77/388/EWG z dnia 17 maja 1977 r. w sprawie harmonizacji ustawodawstw państw członkowskich w odniesieniu do podatków obrotowych – wspólny system podatku od wartości dodanej: ujednolicona podstawa wymiaru podatku należy interpretować w ten sposób, że podmiot, który na własne ryzyko nabywa trudne wierzytelności po cenie niższej od ich wartości nominalnej, nie świadczy odpłatnie usługi w rozumieniu art. 2 pkt 1 i nie dokonuje tym samym czynności z zakresu działalności gospodarczej objętej zakresem stosowania wspomnianej dyrektywy, jeżeli różnica między wartością nominalną tych wierzytelności a ceną ich sprzedaży odzwierciedla rzeczywistą ekonomiczną wartość owych wierzytelności w chwili sprzedaży”. W pkt 25 ww. orzeczenia, Trybunał wskazał, że „Różnica między wartością nominalną cedowanych wierzytelności a ceną ich sprzedaży nie stanowi bowiem wynagrodzenia za tego rodzaju usługę, lecz odzwierciedla rzeczywistą ekonomiczną wartość owych wierzytelności w chwili sprzedaży, która jest uzależniona od wątpliwych perspektyw na ich spłatę i zwiększonego ryzyka niewypłacalności dłużników”.

Podkreślić należy, że ww. wyrok TSUE odwołuje się do wierzytelności „trudnych”, tj. wymagalnych, o wątpliwej perspektywie spłaty.

Mając zatem na uwadze przedstawiony stan prawny oraz opis sprawy należy uznać, że wierzytelności jakie zamierzają Państwo nabywać będą wierzytelnościami tzw. „trudnymi”. Bowiem jak Państwo wyjaśnili wierzytelności wymagalne, wierzytelności niewymagalne oraz wierzytelności dochodzone na drodze sądowej, które zamierzają Państwo nabyć są wierzytelnościami trudnymi, tj. takimi w stosunku do których istnieje wątpliwość ściągnięcia długu oraz istnieje wątpliwość czy zostaną one zaspokojone. Ponadto cena zapłacona zbywającemu będzie odzwierciedlać rzeczywistą ekonomiczną wartość wierzytelności wymagalnych i wierzytelności niewymagalnych oraz wierzytelności dochodzonych na drodze sądowej w chwili sprzedaży. Zakup wierzytelności będzie dokonywany poniżej ich wartości nominalnej.

W konsekwencji powyższego, w związku z planowanym nabywaniem przez Państwa wierzytelności wymagalnych, wierzytelności niewymagalnych i wierzytelności dochodzonych na drodze sądowej, jako wierzytelności „trudnych”, nie dojdzie do odpłatnego świadczenia usług, o którym mowa w art. 8 ust. 1 ustawy, tym samym transakcja ta pozostaje poza zakresem opodatkowania podatkiem od towarów i usług.

Wobec powyższego Państwa stanowisko w zakresie podatku od towarów i usług (pytanie nr 2) jest prawidłowe.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego, które Państwo przedstawili i stanu prawnego, który obowiązuje w dniu wydania interpretacji.

Niniejsza interpretacja rozstrzyga wyłącznie w zakresie podatku od towarów i usług. Ocena prawna Państwa stanowiska w zakresie podatku od czynności cywilnoprawnych zostanie zawarta w odrębnym rozstrzygnięciu.

Zgodnie z art. 14b § 3 Ordynacji podatkowej, składający wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej obowiązany jest do wyczerpującego przedstawienia zaistniałego stanu faktycznego albo zdarzenia przyszłego. Organ podatkowy jest ściśle związany przedstawionym we wniosku stanem faktycznym (opisem zdarzenia przyszłego). Zainteresowany ponosi ryzyko związane z ewentualnym błędnym lub nieprecyzyjnym przedstawieniem we wniosku opisu sprawy. Interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, gdy rzeczywisty stan sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie ze stanem podanym przez Państwa w złożonym wniosku. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego we wniosku opisu sprawy lub zmiany stanu prawnego, udzielona odpowiedź traci swą aktualność. Równocześnie w przypadku, gdy w toku postępowania podatkowego, kontroli podatkowej, bądź kontroli celno-skarbowej zostanie określony odmienny stan sprawy, interpretacja nie wywoła w tym zakresie skutków prawnych.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

- Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2651 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli: Pana sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego i zastosuje się Pan do interpretacji.

- Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Mają Państwo prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 259 ze zm.; dalej jako „PPSA”).  

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

- w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

- w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy

z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa.