Interpretacja indywidualna z dnia 7 lipca 2023 r., Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0115-KDIT3.4011.337.2023.1.JS

Możliwość zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów kwoty odszkodowania z tytułu zawartej ugody.

Interpretacja indywidualna

– stanowisko nieprawidłowe

Szanowna Pani,

stwierdzam, że Pani stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego w podatku dochodowym od osób fizycznychjest nieprawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

17 maja 2023 r. wpłynął Pani wniosek z 11 maja 2023 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie możliwości zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów kwoty odszkodowania z tytułu zawartej ugody. Treść wniosku jest następująca.

Opis stanu faktycznego

Jest Pani polskim rezydentem podatkowym dla celów podatku dochodowego oraz prowadzi jednoosobową działalność gospodarczą.

Prowadzona działalność opiera się na tym, że jest Pani tzw. influencerką. Zgodnie z definicją słownikową (patrz - słownik internetowy języka polskiego PWN): influencer to osoba, która zdobyła popularność w Internecie i korzysta ze swojej sławy, wpływając na swoich widzów/czytelników, ich światopogląd, gust, etc. Z kolei internetowy słownik Wikipedia podaje następującą definicję influencera: w świecie mediów społecznościowych osoba wpływowa, która dzięki swojemu zasięgowi jest w stanie oddziaływać na ludzi, z którymi nawiązuje trwałe relacje. Często tym terminem określa się twórców internetowych o znacznym rozgłosie, którzy posiadają znaczne grono odbiorców. (...).

Jako influencerka jest Pani osobą aktywną w Internecie i mediach społecznościowych, tworzy własne filmy dostępne w Internecie (np. na kanale Youtube), bierze udział w różnych imprezach i wydarzeniach, starając się zwiększać i utrwalać grono swoich odbiorców. Prowadzi Pani działalność w ramach swoich indywidualnych kont, kanałów, profili itp., a także współpracuje ze spółkami, które są dla Pani podmiotami powiązanymi i które działają w branży influencer marketingu.

Przychód z prowadzonej działalności jest pochodną Pani statusu jako influencerki: jako osoba wpływowa medialnie, o dużym zasięgu oddziaływania, zarabia Pani bezpośrednio na wyświetleniach Pani twórczości w kanałach medialnych, na których publikuje, na działalności reklamowej oraz marketingowej, programach sponsoringowych, współpracy z markami, a także na innych projektach. Jednym z głównych „aktywów” Pani modelu biznesowego jest Pani wizerunek, marka oraz popularność. To one decydują o powodzeniu Pani działalności biznesowej, gdyż dzięki odpowiedniemu wizerunkowi utrzymuje i zwiększa Pani swoją popularność jako twórca, a to z kolei przekłada się na możliwość generowania większych przychodów i rozszerzania zakresu prowadzonej działalności.

Pani twórczość to głównie treści o tematyce lifestyle, w których prezentuje Pani swoim odbiorcom wiele aspektów ze swojego codziennego życia, w tym przedmioty oraz usługi, z których korzysta Pani na co dzień, a także swoje otoczenie. Dodatkowo, jest Pani aktywna w tematyce Health and Beauty/zdrowie i uroda, wypowiadając się w tematach mody, zdrowia, kosmetyków, itd.

Kilka lat temu znalazła Pani w Internecie X, (...) („X”). Ze względu na atrakcyjność i oryginalność X, postanowiła Pani wykorzystać je w prowadzonej działalności, dostrzegając w tym X duży potencjał biznesowy. Niestety, ze względu na (...) brak świadomości istnienia i zakresu ochrony praw autorskich, nie zawarła Pani z twórcą ww. (...) żadnej umowy regulującej zasady korzystania z X przez Panią. Nie poinformowała Pani również twórcy X lub reprezentujących go firm lub osób o fakcie wykorzystywania opracowanego X w Pani działalności gospodarczej.

Po znalezieniu X i przyjęciu go do używania w ramach prowadzonej działalności, przedmiotowe X było przez Panią wykorzystywane na bardzo wielu płaszczyznach, m.in.:

-wykorzystywane było jako swoiste (...). Można zatem powiedzieć, że przedmiotowe X stało się elementem Pani kreacji, pojawiając się - razem z Panią - na filmikach/materiałach video, na Instagramie, Facebooku i ewentualnie na innych mediach społecznościowych;

-X (...) pojawiało się na towarach, produkowanych pod Pani marką własną. Otóż, korzystając ze swojej popularności i rozpoznawalności, zaczęła Pani oferować do sprzedaży towary, sygnowane imieniem i nazwiskiem lub właśnie Pani X. Tymi produktami były przykładowo (...).

Korzystanie z X wykazywało ścisły związek z uzyskiwanymi przez Panią przychodami. Jak już bowiem wspomniano, zarabia Pani m.in. na wyświetleniach swojej twórczości w kanałach medialnych, na których publikuje, na działalności reklamowej oraz marketingowej, programach sponsoringowych, współpracy z markami, itd. W tym zakresie zatem X - stanowiąc element Pani wizerunku - przyczyniało się do generowania przychodów z niemal wszystkich wymienionych źródeł.

Co więcej, związek X z uzyskiwanymi przychodami wzmocnił się jeszcze po uruchomieniu sprzedaży towarów pod Pani marką własną, (...). W tym zakresie można wręcz powiedzieć, że to właśnie X było główną siłą napędową przy sprzedaży tych produktów.

Korzystanie z X było zatem dla Pani opłacalne i pomagało Pani osiągać i zwiększać przychody z prowadzonej działalności.

W trakcie 2021 twórca X odkrył fakt posługiwania się tym X przez Panią w Pani działalności biznesowej. (...). Zdarzenie to miało negatywny wpływ na Pani wizerunek i postrzeganie Pani nie tylko w oczach fanów, ale również partnerów biznesowych.

Dostrzegając swój błąd i będąc świadomą naruszenia cudzych praw autorskich, jak również dążąc do poprawienia swojego wizerunku, podjęła Pani starania w celu zakończenia tej sytuacji. Poprzez swoich przedstawicieli skontaktowała się Pani z twórcą X, wyrażając gotowość do rozwiązania tej sprawy w sposób polubowny. W efekcie tego obie strony oraz ich przedstawiciele rozpoczęli negocjacje, które zakończyły się podpisaniem ugody.

Zgodnie z zawartą ugodą:

-Zobowiązała się Pani do zapłaty na rzecz twórcy X odszkodowania z tytułu szkody poniesionej przez niego wskutek naruszenia przez Panią jego praw autorskich.

-Zobowiązała się Pani zaprzestać wszelkiego wykorzystywania X w przyszłości.

-Zawarta ugoda rozlicza i waliduje wykorzystywanie przez Panią X w przeszłości. Innymi słowy, wszelkie dotychczasowe Pani działania z wykorzystaniem X uznane zostały za zgodne z ugodą i nienaruszające żadnych praw autorskich twórcy X.

Podpisanie i wykonanie ugody ma z punktu widzenia Pani bardzo istotne znaczenie. Fakt, że waliduje (uznaje za zgodne z prawem) wszelkie dotychczasowe działania Pani z wykorzystaniem X eliminuje ryzyko wyższych odszkodowań lub kar, jakie mogłyby powstać dla Pani z tytułu naruszenia praw autorskich, gdyby ich autor nie zdecydował się na podpisanie ugody i starał się wytoczyć Pani powództwo.

Co więcej, walidowanie/uznanie za zgodne z prawem dotychczasowych działań i sposobów korzystania przez Panią z X waliduje również wszelkie przychody uzyskane przez Panią z tego tytułu. Dzięki temu wyeliminowane zostaje ryzyko nałożenia na Panią obowiązku zwrotu korzyści, jakie uzyskała Pani w wyniku korzystania z X (np. z tytułu sprzedaży produktów oznaczonych tym X).

Uregulowanie w ugodzie kwestii korzystania z X w przeszłości i uznanie go za zgodne z prawem i zawartą ugodą powoduje, że wypłacone odszkodowanie stanowi de facto formę wynagrodzenia za dotychczasowe korzystanie z X przez Panią.

Wreszcie, podpisanie ugody i zakończenie stanu niezgodnego z prawem używania X pozwoli Pani poprawić swój wizerunek. Okoliczność ta byłaby niewątpliwie ważna z perspektywy każdego przedsiębiorcy, niemniej jednak uwzględniając branżę, w której Pani działa, z Pani perspektywy jest to okoliczność o kluczowym znaczenie. Jak już zostało to bowiem wskazane, jest Pani osobą publiczną, aktywną w Internecie i na portalach społecznościowych, (...). Wizerunek i popularność Pani są Pani kluczowymi „aktywami”, od których zależą również Pani przyszłe przychody. Dlatego też zakończenie opisanej, niefortunnej sytuacji i uzdrowienie swojego wizerunku jest niezwykle istotne z perspektywy Pani biznesu i zdolności do generowania przychodów w przyszłości.

Pytanie

Czy odszkodowanie zapłacone przez Panią z tytułu naruszenia praw autorskich twórcy X może zostać zaliczone przez Panią do kosztów uzyskania przychodów?

Pani stanowisko w sprawie

Pani zdaniem, odszkodowanie zapłacone przez Panią z tytułu naruszenia praw autorskich twórcy X może zostać zaliczone przez Panią do kosztów uzyskania przychodów.

Uzasadnienie Pani stanowiska:

Zgodnie z art. 22 ust. 1 ustawy o PIT, kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 23.

Z powyższego wynika, iż pomiędzy poniesionymi wydatkami a osiągniętym przychodem musi zachodzić związek przyczynowo-skutkowy i jednocześnie wydatek ten nie może być wymieniony w art. 23 ust. 1 ustawy o PIT.

W Pani ocenie, odszkodowanie zapłacone przez Panią na podstawie ugody nie stanowi rodzaju wydatku, który byłby wymieniony w art. 23 ust. 1 ustawy o PIT. W tym zakresie warto jednakże zwrócić uwagę na przepis art. 23 ust. 1 pkt 19 ustawy o PIT, zgodnie z którym nie uważa się za koszty uzyskania przychodów kar umownych i odszkodowań z tytułu wad dostarczonych towarów, wykonanych robót i usług oraz zwłoki w dostarczeniu towaru wolnego od wad lub zwłoki w usunięciu wad towarów albo wykonanych robót i usług.

Przytoczony przepis obejmuje jedynie kary i odszkodowania z tytułów wprost w nim wymienionych, tj.:

-z tytułu wad dostarczonych towarów,

-z tytułu wad wykonanych robót i usług,

-z tytułu zwłoki w dostarczeniu towaru wolnego od wad lub

-z tytułu zwłoki w usunięciu wad towarów albo wykonanych robót i usług.

Nie budzi wątpliwości, że odszkodowanie zapłacone przez Panią nie zostało zapłacone z tytułów wymienionych w art. 23 ust. 1 pkt 19 ustawy o PIT. Nie jest również dopuszczalna rozszerzająca wykładnia analizowanego przepisu i obejmowanie nim innego rodzaju kar lub odszkodowań, co było już wielokrotnie podkreślane zarówno w praktyce organów podatkowych jak i sądów administracyjnych.

Do wynagrodzenia zapłaconego przez Panią nie znajdzie zatem zastosowania przepis art. 23 ust. 1 pkt 19 ustawy o PIT. Zapłacone wynagrodzenie nie może zostać także zaliczone do innych kategorii wydatków, które wymienione są w przepisie art. 23 ust. 1 ustawy o PIT i które nie mogą stanowić kosztu uzyskania przychodu.

W rezultacie art. 23 ust. 1 ustawy o PIT nie znajdzie w analizowanym przypadku zastosowania. Konsekwentnie, pragnąc ustalić, czy wydatek z tytułu zapłaconego odszkodowania może zostać zaliczony do kosztów uzyskania przychodów, należy przeanalizować, czy spełnia on warunki sformułowane w art. 22 ust. 1 ustawy o PIT, w szczególności, czy pozostaje w związku z uzyskiwanymi przychodami lub służy zabezpieczeniu lub zachowaniu źródła przychodów.

Jak wskazano już w opisie stanu faktycznego, korzystanie z X wykazywało ścisły związek z uzyskiwanymi przez Panią przychodami. X stanowiło bowiem element Pani wizerunku i jako takie przyczyniało się do osiągania przez Panią przychodów z działalności reklamowej i marketingowej, z udziału w programach sponsoringowych, ze współpracy z markami czy też przychodów związanych z publikowania jej twórczości w kanałach medialnych.

Związek X z uzyskiwanymi przychodami wzmocnił się jeszcze po uruchomieniu sprzedaży towarów pod Pani marką własną (...). X miało w tym przypadku kluczowe znaczenie, ponieważ w wielu przypadkach głównym powodem nabycia towarów przez nabywców – (...), było właśnie (...) tych towarów X. X było zatem czynnikiem bezpośrednio wspierającym sprzedaż tych produktów, co z kolei przekładało się na osiągane z tego tytułu przychody.

Dodatkowo, podpisanie ugody i zapłata odszkodowania nie tylko wykazuje związek z przychodami uzyskiwanymi przez Panią w okresie posługiwania się tym X, ale ma również ścisły związek z przychodami, jakie Pani będzie w stanie osiągnąć w przyszłości. Otóż, podpisanie ugody i zakończenie niezgodnego z prawem wykorzystywania X pozwoli Pani poprawić swój wizerunek.

Jest Pani bowiem osobą publiczną, aktywną w Internecie i na portalach społecznościowych, (...). Pani wizerunek i popularność są zatem Pani kluczowymi „aktywami”, od których zależą Pani przyszłe przychody (np. przychody z reklam, przychody z umów sponsoringowych, przychody z tytułu udzielanych wywiadów lub publikowanych materiałów, np. zdjęć lub filmów). Dlatego też realizacja ugody i zapłata odszkodowania mają służyć także poprawieniu Pani wizerunku, co może wprost przełożyć się na Pani popularność i zdolność do generowania przychodów w przyszłości. W tym kontekście można zatem powiedzieć, że podpisanie ugody i zapłata odszkodowania nie tylko wykazują związek z przyszłymi przychodami, ale służą także zachowaniu i zabezpieczeniu źródła przychodów.

Warto również zauważyć, że podpisanie ugody zakończyło spór prawny z twórcą X i wyeliminowało ryzyko wytoczenia przez niego powództwa cywilnego Pani, co mogłoby skutkować koniecznością zapłaty przez Panią znacznie wyższego odszkodowania, nie wspominając już o szkodach wizerunkowych, jakie mogłoby w takiej sytuacji wyniknąć dla Pani. Zapłata odszkodowania, będąca rezultatem porozumienia się z twórcą X i podpisania z nim ugody, stanowi zatem działanie, które z jednej strony miało chronić Panią przed trudnymi do oszacowania stratami finansowymi, z drugiej zaś strony przeciwdziałać stratom wizerunkowym, co w długiej perspektywie mogłoby być jeszcze bardziej dotkliwe niż np. zasądzone przeciw Pani odszkodowanie. Wskazuje to jasno, że zapłacone odszkodowanie jest wydatkiem służącym zachowaniu i zabezpieczeniu źródła przychodów i wypełnia tym samym definicję kosztu uzyskania przychodu.

Podsumowując, powyższa argumentacja dowodzi, że zapłacone przez Panią odszkodowanie:

-wykazuje związek z Pani przychodami, i to zarówno z przychodami osiąganymi w przeszłości, jak i tymi, które Pani osiągnie w przyszłości;

-zostało poniesione w celu zachowania i zabezpieczenia źródła przychodów;

-nie jest rodzajem wydatku wymienionym w art. 23 ust. 1 ustawy o PIT.

W związku z powyższym zapłacone przez Panią odszkodowanie z tytułu naruszenia praw autorskich twórcy X może zostać zaliczone przez Panią do kosztów uzyskania przychodów.

Warto również zauważyć, że prawidłowość stanowiska Pani potwierdzają również interpretacje indywidualne prawa podatkowego, wydane w podobnych stanach faktycznych.

Przykładowo, w interpretacji indywidualnej z 25 maja 2017 r., sygn. 0115-KDIT2-3.4010.32.2017.1.AW, Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej stwierdził:

Wypłata wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z praw autorskich stanowi więc swoistą sankcję cywilną za dokonane naruszenie praw autorskich wynikającą z założenia, że w żaden sposób nie powinno się opłacać bezprawne korzystanie z cudzych praw majątkowych. Wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z praw autorskich nie zostało wymienione w katalogu wydatków niestanowiących kosztów uzyskania przychodów, wymienionym w art. 23 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych i w art. 16 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.

Tym samym możliwość zaliczenia przedmiotowych wydatków do kosztów uzyskania przychodów jest przede wszystkim uzależniona od kwestii spełniania przez nie tzw. przesłanki celowości, określonej w art. 22 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych i art. 15 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.(...) Dlatego też, skoro - jak wynika z opisu stanu faktycznego - spółka komandytowa osiąga dochody z tytułu sprzedaży podręczników szkolnych i materiałów edukacyjnych, do których do daje nośniki dźwięku (płyty CD), na których znajdują się nagrane utwory, takie jak recytacje, wyjaśnienia do zadań lub utwory muzyczne, to wydatki, o których mowa w przedmiotowym wniosku - w ocenie tutejszego organu interpretacyjnego - wypełniają hipotezę norm art. 22 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych i art. 15 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. Tym samym przedmiotowa kwota może stanowić koszt uzyskania przychodów Spółki.

Z kolei, w interpretacji indywidualnej z 25 października 2012 r., sygn. IPTPB3/423-273/12-4/KJ, stwierdzono, że:

Wydatek poniesiony przez Spółkę stanowi wynagrodzenie, o którym mowa w art. 79 ust. 1 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych.

(...) Kwestia zakwalifikowania tego wydatku do kosztów uzyskania przychodu uzależniona jest od związku między jego poniesieniem a uzyskaniem przychodu. Licencje na oprogramowanie do komputerów używanych w działalności gospodarczej mają niewątpliwy związek z prowadzoną działalnością gospodarczą i dlatego wszelkie wydatki z tym związane stanowić powinny koszt uzyskania przychodu. W związku z powyższym, uzasadnione jest twierdzenie, iż zapłata wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z praw autorskich (za korzystanie z oprogramowania bez wymaganej licencji) stanowi wydatek poniesiony w celu uzyskania przychodu i powinna być zakwalifikowana do kosztów uzyskania przychodu.

Mając na uwadze przedstawione powyżej argumenty, prosi Pani o potwierdzenie prawidłowości swojego stanowiska.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawiła Pani we wniosku jest nieprawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z treścią art. 22 ust. 1 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2647 ze zm.):

Kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 23.

Powyższa definicja ma charakter ogólny. Z tego względu każdorazowy wydatek poniesiony przez podatnika powinien podlegać indywidualnej analizie w celu dokonania jego kwalifikacji prawnej. Wyjątkiem jest jedynie sytuacja, gdy ustawa wyraźnie wskazuje jego przynależność do kategorii kosztów uzyskania przychodów lub wyłącza możliwość zaliczenia go do tego rodzaju kosztów. W pozostałych przypadkach należy natomiast zbadać istnienie związku przyczynowego pomiędzy poniesieniem kosztu a powstaniem przychodu lub realną szansą powstania przychodów podatkowych, bądź też zachowaniem albo zabezpieczeniem źródła ich uzyskiwania.

O tym, co jest celowe i potrzebne w prowadzonej działalności gospodarczej, decyduje podmiot prowadzący tę działalność, lecz należy zauważyć, że nie każdy wydatek ponoszony w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą stanowić może koszt uzyskania przychodu i jako taki podlegać odliczeniu od postawy opodatkowania. Takimi kosztami bowiem nie mogą być – co do zasady – wydatki enumeratywnie wymienione w art. 23 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Aby wydatek poniesiony przez podatnika stanowił dla niego koszt uzyskania przychodu, muszą być spełnione następujące warunki:

–został poniesiony przez podatnika, tj. w ostatecznym rozrachunku musi on zostać pokryty z zasobów majątkowych podatnika (nie stanowią kosztu uzyskania przychodu podatnika wydatki, które zostały poniesione na działalność podatnika przez osoby inne niż podatnik),

–jest definitywny (rzeczywisty), tj. wartość poniesionego wydatku nie została podatnikowi w jakikolwiek sposób zwrócona,

–pozostaje w związku z prowadzoną przez podatnika działalnością gospodarczą,

–poniesiony został w celu uzyskania, zachowania lub zabezpieczenia przychodów lub może mieć wpływ na wielkość osiągniętych przychodów,

–został właściwie udokumentowany,

–nie może znajdować się w grupie wydatków, których zgodnie z art. 23 ust. 1 cyt. ustawy nie uważa się za koszty uzyskania przychodów.

Właściwa i zgodna z treścią ustawowej regulacji kwalifikacja kosztów uzyskania przychodów powinna brać pod uwagę:

1.przeznaczenie wydatku (jego celowość, zasadność dla funkcjonowania podmiotu), oraz

2.potencjalną możliwość (analizowaną w dacie poniesienia wydatku na podstawie obiektywnych przesłanek) przyczynienia się danego wydatku do osiągnięcia przychodu.

Wszystkie poniesione wydatki, po wyłączeniu kosztów wymienionych w przywołanym art. 23 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, mogą stanowić koszty uzyskania przychodów, o ile pozostają w związku przyczynowo-skutkowym z osiągniętymi przychodami, bądź służą zachowaniu albo zabezpieczeniu funkcjonowania źródła przychodów.

Art. 23 ust. 1 ww. ustawy zawiera enumeratywną listę wyłączeń z kosztów uzyskania przychodów, co oznacza, że każdy koszt dający się zakwalifikować do którejkolwiek z pozycji wymienionej na tej liście nie będzie mógł być zaliczony do kosztów uzyskania przychodów, nawet, jeśli był poniesiony w celu osiągnięcia przychodów. Jednocześnie należy zauważyć, że samo wyliczenie kosztów, których nie uważa się za koszty uzyskania przychodów, nie stwarza domniemania, że wszelkie pozostałe koszty, które nie są zamieszczone w art. 23 cyt. ustawy zostaną ex lege uznane za koszty podlegające odliczeniu.

W myśl art. 23 ust. 1 pkt 19 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Nie uważa się za koszty uzyskania przychodów kar umownych i odszkodowań z tytułu wad dostarczonych towarów, wykonywanych robót i usług oraz zwłoki w dostarczeniu towaru wolnego od wad lub zwłoki w usunięciu wad towarów albo wykonywanych robót i usług.

Powyższy przepis wyklucza z kosztów uzyskania przychodów kary umowne i odszkodowania wyłącznie z tytułów w nim wymienionych.

W tym miejscu wskazać również należy, że własność intelektualna obejmuje prawo autorskie i własność przemysłową. W gospodarce opartej na wiedzy własność intelektualna jest jednym z głównych czynników pozwalających stworzyć przewagę konkurencyjną i decydować o sukcesie rynkowym. Z drugiej strony, brak ochrony w zakresie własności przemysłowej może spowodować nieodwracalne szkody. Natomiast zapewnienie odpowiedniej ochrony znaków towarowych, wynalazków i wzorów nie tylko pozwala zamienić pomysł w prawo o rzeczywistej wartości rynkowej, ale umożliwia powstrzymanie potencjalnych naruszeń takiego prawa.

Zagadnienia własności intelektualnej w Polsce zostały uregulowane przez dwa zasadnicze akty prawne: ustawę o prawie autorskim i prawach pokrewnych oraz ustawę Prawo własności przemysłowej.

W ustawie z 30 czerwca 2000 r. Prawo własności przemysłowej (t. j. Dz. U. z 2021 r. poz. 324 ze zm.) zawarta została m.in. definicja znaku towarowego.

Zgodnie z art. 120 ust. 1 i 2 ww. ustawy:

Znakiem towarowym może być każde oznaczenie umożliwiające odróżnienie towarów jednego przedsiębiorstwa od towarów innego przedsiębiorstwa oraz możliwe do przedstawienia w rejestrze znaków towarowych w sposób pozwalający na ustalenie jednoznacznego i dokładnego przedmiotu udzielonej ochrony.

Znakiem towarowym, w rozumieniu ust. 1, może być w szczególności wyraz, włącznie z nazwiskiem, rysunek, litera, cyfra, kolor, forma przestrzenna, w tym kształt towaru lub opakowania, a także dźwięk.

W myśl natomiast art. 121 wskazanej ustawy:

Na znak towarowy może być udzielone prawo ochronne.

Z kolei zgodnie z art. 1 ust. 1 ustawy z 4 lutego 1994 r. o prawie autorskich i prawach pokrewnych (t. j. Dz. U. z 2022 poz. 2509 ze zm.):

Przedmiotem prawa autorskiego jest każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia (utwór).

W myśl art. 16 ww. ustawy:

Jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, autorskie prawa osobiste chronią nieograniczoną w czasie i niepodlegającą zrzeczeniu się lub zbyciu więź twórcy z utworem, a w szczególności prawo do:

1)autorstwa utworu;

2)oznaczenia utworu swoim nazwiskiem lub pseudonimem albo do udostępniania go anonimowo;

3)nienaruszalności treści i formy utworu oraz jego rzetelnego wykorzystania;

4)decydowania o pierwszym udostępnieniu utworu publiczności;

5)nadzoru nad sposobem korzystania z utworu.

Działalność podmiotu gospodarczego może czasami wiązać się z naruszeniem dóbr innych osób. Takie działanie wiąże się z poniesieniem pewnych kosztów będących następstwem kar/odszkodowań. Nie wszystkie jednak poniesione kary umowne stanowią dla podatnika koszt uzyskania przychodów. Ustawodawca w art. 23 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych wymienił szereg wydatków niestanowiących kosztów uzyskania przychodów, w tym wydatków mających charakter kar i sankcji. Są one jednak związane z wadliwością towarów lub robót i usług będących przedmiotem działalności gospodarczej (art. 23 ust. 1 pkt 19 tej ustawy).

Zgodnie z art. 79 ust. 1 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych:

Uprawniony, którego autorskie prawa majątkowe zostały naruszone, może żądać od osoby, która naruszyła te prawa:

1)zaniechania naruszania,

2)usunięcia skutków naruszenia,

3)naprawienia wyrządzonej szkody:

a)na zasadach ogólnych albo

b)⁽⁵⁾ poprzez zapłatę sumy pieniężnej w wysokości odpowiadającej dwukrotności, a w przypadku gdy naruszenie jest zawinione - trzykrotności stosownego wynagrodzenia, które w chwili jego dochodzenia byłoby należne tytułem udzielenia przez uprawnionego zgody na korzystanie z utworu,

c)wydania uzyskanych korzyści.

⁽⁵⁾ Utracił moc z dniem 1 lipca 2015 r. w zakresie, w jakim uprawniony, którego autorskie prawa majątkowe zostały naruszone, może żądać od osoby, która naruszyła te prawa, naprawienia wyrządzonej szkody poprzez zapłatę sumy pieniężnej w wysokości odpowiadającej – w przypadku gdy naruszenie jest zawinione – trzykrotności stosownego wynagrodzenia, które w chwili jego dochodzenia byłoby należne tytułem udzielenia przez uprawnionego zgody na korzystanie z utworu, na podstawie wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 23 czerwca 2015 r. sygn. akt SK 32/14 (Dz.U. poz. 932).

Stosownie do art. 79 ust. 2 ww. ustawy:

Niezależnie od roszczeń, określonych w ust. 1, uprawniony może się domagać jednokrotnego albo wielokrotnego ogłoszenia w prasie oświadczenia o odpowiedniej treści i formie lub podania do publicznej wiadomości części albo całości orzeczenia sądu wydanego w rozpatrywanej sprawie, w sposób i w zakresie określonym przez sąd.

W myśl art. 79 ust. 3 ww. ustawy:

Sąd może nakazać osobie, która naruszyła autorskie prawa majątkowe, na jej wniosek i za zgodą uprawnionego, w przypadku gdy naruszenie jest niezawinione, zapłatę stosownej sumy pieniężnej na rzecz uprawnionego, jeżeli zaniechanie naruszania lub usunięcie skutków naruszenia byłoby dla osoby naruszającej niewspółmiernie dotkliwe.

Natomiast zgodnie z art. 79 ust. 4 ww. ustawy:

Sąd, rozstrzygając o naruszeniu prawa, może orzec na wniosek uprawnionego o bezprawnie wytworzonych przedmiotach oraz środkach i materiałach użytych do ich wytworzenia, w szczególności może orzec o ich wycofaniu z obrotu, przyznaniu uprawnionemu na poczet należnego odszkodowania lub zniszczeniu. Orzekając, sąd uwzględnia wagę naruszenia oraz interesy osób trzecich.

Zgodnie z art. 361 § 1-2 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 2022 r. poz. 1360):

Zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła.

W powyższych granicach, w braku odmiennego przepisu ustawy lub postanowienia umowy, naprawienie szkody obejmuje straty, które poszkodowany poniósł, oraz korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.

Stosownie do treści art. 415 kodeksu cywilnego:

Kto z winy swej wyrządził drugiemu szkodę, obowiązany jest do jej naprawienia.

W myśl natomiast art. 286 ustawy Prawo własności przemysłowej:

Sąd, rozstrzygając o naruszeniu prawa, może orzec, na wniosek uprawnionego, o będących własnością naruszającego bezprawnie wytworzonych lub oznaczonych wytworach oraz środkach i materiałach, które zostały użyte do ich wytworzenia lub oznaczenia. W szczególności sąd może orzec o ich wycofaniu z obrotu, przyznaniu uprawnionemu na poczet zasądzonej na jego rzecz sumy pieniężnej albo zniszczeniu. Orzekając, sąd uwzględnia wagę naruszenia oraz interesy osób trzecich.

Natomiast art. 296 ust. 1 ww. ustawy stanowi, że:

Osoba, której prawo ochronne na znak towarowy zostało naruszone, lub osoba, której ustawa na to zezwala, może żądać od osoby, która naruszyła to prawo, zaniechania naruszania, wydania bezpodstawnie uzyskanych korzyści, a w razie zawinionego naruszenia również naprawienia wyrządzonej szkody:

1)na zasadach ogólnych albo

2)poprzez zapłatę sumy pieniężnej w wysokości odpowiadającej opłacie licencyjnej albo innego stosownego wynagrodzenia, które w chwili ich dochodzenia byłyby należne tytułem udzielenia przez uprawnionego zgody na korzystanie ze znaku towarowego.

Przechodząc do analizy możliwości uznania kwoty odszkodowania zapłaconej przez Panią z tytułu naruszenia praw autorskich twórcy X do kosztów uzyskania przychodów w świetle kryteriów wynikających z art. 22 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, należy przede wszystkim odnieść się do tego jaki charakter mają te wydatki.

Bezspornie, zapłacona przez Panią kwota odszkodowania wynika z faktu, że dopuściła się Pani zachowania przez prawo zabronionego, tj. wykorzystywała Pani X twórcy we własnej działalności gospodarczej bez zawarcia umowy z twórcą tego (...) (niezgodnie z prawem). Cechą tej należności jest to, że stanowi ona swoistą represję (odszkodowanie) w związku z naruszeniem praw autorskich. Zatem poniesienie tego wydatku nie może być postrzegane jako wydatek poniesiony w celu uzyskania przychodu albo zachowania lub zabezpieczenia źródła przychodów.

Zapłacona przez Panią kwota odszkodowania jest bowiem skutkiem opisanego we wniosku Pani niezgodnego z prawem działania oraz – jak sama Pani wskazała w opisie sprawy - eliminuje ryzyko wyższych odszkodowań lub kar, jakie mogłyby powstać dla Pani z tytułu naruszenia praw autorskich, gdyby ich autor nie zdecydował się na podpisanie ugody i starał się wytoczyć Pani powództwo.

Trudno także uznać, że zapłacenie przez Panią odszkodowania związane było z chęcią poprawy Pani wizerunku skoro - jak sama Pani wskazała w uzasadnieniu stanowiska - podpisanie ugody zakończyło spór prawny z twórcą X i wyeliminowało ryzyko wytoczenia przez niego powództwa cywilnego Pani, co mogłoby skutkować koniecznością zapłaty przez Panią znacznie wyższego odszkodowania, nie wspominając już o szkodach wizerunkowych, jakie mogłoby w takiej sytuacji wyniknąć dla Pani. Ponadto, działanie w celu wykreowania oraz utrwalenia pozytywnego wizerunku podatnika wobec innych podmiotów jest uznawane za reprezentację, a wydatki z nią związane podlegają wyłączeniu z kosztów uzyskania przychodów na podstawie art. 23 ust. 1 pkt 23 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Tym samym, gdybym uznał Pani stanowisko za prawidłowe to ekonomiczny ciężar poniesienia omawianego wydatku, zostałby przerzucony na Skarb Państwa. Jeśli zaliczyłaby Pani kwotę zapłaconego odszkodowania do kosztów uzyskania przychodów w prowadzonej działalności gospodarczej to nie poniosłaby Pani żadnego realnego ciężaru ekonomicznego, bo poprzez pomniejszenie należnych podatków przerzuciłaby Pani ten ciężar na Skarb Państwa. Tak określone skutki pozostają w oczywistej sprzeczności z podstawowymi założeniami aksjologicznymi systemu prawa.

Przyjąć bowiem należy, że skoro określony podmiot dopuszcza się czynu ustawowo zabronionego i w związku z tym czynem zabronionym zostaje nałożona na niego sankcja (odszkodowanie), to dolegliwość tej sankcji powinna dotykać w pełnym wymiarze właśnie tego podmiotu. Przy czym bez znaczenia jest w tej mierze fakt, że wysokość odszkodowania została uzgodniona w formie ugody, a więc umowie zawartej pomiędzy stronami, bowiem charakter czynności prawnej nie może wypaczać jej odszkodowawczego (sankcyjnego) charakteru.

Tym samym, gdybym zaaprobował Pani stanowisko, wedle którego mogłaby Pani rozliczyć w kosztach uzyskania przychodów wysokość wypłaconego odszkodowania to oznaczałoby, że Pani dolegliwości świadczenia de facto nie odczuje. To w konsekwencji zaś oznaczałoby fikcyjność instrumentu zapewniającego skuteczność norm prawa.

Ponownie podkreślenia wymaga, że zapłata przez Panią odszkodowania jest skutkiem naruszenia przez Panią prawa autorskiego i posługiwania się w prowadzonej działalności gospodarczej (...) – X bez uprzedniego zawarcia umowy z jego twórcą oraz konsekwencją zawartej ugody. Poniosła Pani wydatek z tytułu zapłaty odszkodowania w celu ochrony interesów twórcy X, a nie swoich własnych. Wydatek ten jest związany z bezprawnym wykorzystywaniem przez Panią X i wypłaconym z tego tytułu odszkodowaniem i do tej sytuacji się odnosi.

W związku z tym wydatek z tego tytułu nie pozostawał w związku z uzyskiwanymi przychodami z działalności gospodarczej, na co Pani powołuje się we wniosku i nie miał na celu zachowania czy też zabezpieczenia źródła przychodów.

Na podstawie opisu sprawy nie sposób uznać, żeby wydatek ten, nakierowany był na uzyskanie przychodu (zachowanie albo zabezpieczenie jego źródła). Stanowi on swoistą dolegliwość nałożoną na Panią i powinien być rozumiany jako skutek nieprzestrzegania przez Panią norm prawnych a nie cel służący uzyskaniu przychodu.

Ryzyko prowadzonej działalności gospodarczej ponosi podatnik i nie ma możliwości przenoszenia tego ryzyka na budżet państwa. Wyjątkiem mogą być jedynie nieprzewidywalne sytuacje, których uniknięcie było niemożliwe, pomimo podjęcia przez podatnika wszelkich koniecznych działań w celu zapobieżenia im. Należy podkreślić, że poniesienia kosztów stanowiących efekt podjętego ryzyka gospodarczego podatnik nie może sobie rekompensować za pomocą przepisów podatkowych.

Nie wszystkie bowiem wydatki związane z działalnością gospodarczą, nawet ekonomicznie uzasadnione, stanowią koszty uzyskania przychodów. W przeciwnym wypadku każde ryzyko związane z prowadzeniem działalności gospodarczej można by przenosić przy użyciu przepisów podatkowych na Skarb Państwa poprzez pomniejszanie dochodu stanowiącego podstawę opodatkowania.

Reasumując, w sprawie będącej przedmiotem wniosku nie zostały spełnione przesłanki pozwalające na uznanie wskazanego we wniosku wydatku, tj. zapłaty odszkodowania na rzecz twórcy X w związku z zawartą ugodą pozasądową za koszt uzyskania przychodów, o których mowa w art. 22 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Niewątpliwie wydatki wynikające z zawartego porozumienia powstały w związku z prowadzoną przez Panią działalnością gospodarczą, jednakże nie spełniają one przesłanek pozwalających na uznanie ich za koszty uzyskania przychodów, o których mowa w art. 22 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, tj. nie zostały poniesione w celu osiągnięcia przychodów ze źródła przychodów lub w celu zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów.

W opisanym zdarzeniu naruszyła Pani bowiem prawo poprzez wykorzystanie X twórcy we własnej działalności gospodarczej bez zawarcia umowy z twórcą (...), a w konsekwencji została zobowiązana do zapłaty odszkodowania. Tym samym nie mogę uznać, że wydatek, o którym mowa we wniosku, skierowany był na uzyskanie przychodu, zachowanie albo zabezpieczenie jego źródła. Stanowi on wydatek nałożony na Panią i powinien być rozumiany jako skutek nieprzestrzegania przez Panią obowiązujących norm prawnych a nie realizacji celu służącego uzyskaniu przychodu, tylko z tego powodu, że w zawartym porozumieniu, rozliczyła i walidowała Pani bezprawne wykorzystywanie X w przeszłości. Istotne w sprawie jest również to, że Pani na mocy ugody została zobowiązana do zaprzestania wykorzystywania X w przyszłości. Zatem, wydatek ten nie był związany z uzyskiwanymi przychodami z działalności gospodarczej i nie miał na celu zachowania czy też zabezpieczenia źródła przychodów. Wynikał jedynie z nieprzestrzegania przez Panią norm prawnych.

Tym samym stanowisko Pani uznałem za nieprawidłowe.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego, który Pani przedstawiła i stanu prawnego, który obowiązywał w dacie zaistnienia zdarzenia.

Końcowo, odnosząc się do przywołanych przez Panią we wniosku interpretacji indywidualnych – zauważam, że stanowią one rozstrzygnięcia w konkretnych sprawach, osadzonych w określonych stanach faktycznych i tylko do nich się odnoszą, w związku z tym nie mają mocy powszechnie obowiązującego prawa. W konsekwencji, nie mogą wpływać na ocenę prawidłowości przedmiotowej kwestii. Nie negując tych rozstrzygnięć, jako cennego źródła w zakresie wskazywania kierunków wykładni norm prawa podatkowego stwierdzam jednakże, że zapadły one w indywidualnych sprawach osadzonych w określonych stanach faktycznych i w tych sprawach rozstrzygnięcia w nich zawarte są wiążące. Organ interpretacyjny natomiast – mimo, że w ocenie indywidualnych spraw podatników posiłkuje się wydanymi rozstrzygnięciami sądów i innych organów podatkowych – nie ma możliwości zastosowania ich wprost, z tego powodu, że – jak wskazano powyżej – nie stanowią materialnego prawa podatkowego. Niemniej jednak, dokonując przedmiotowej interpretacji przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, miałem na względzie rozstrzygnięcia sądów administracyjnych oraz organów podatkowych, wydane w podobnych sprawach, w tym powołane przez Panią.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

–Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2651 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli Pani sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego i zastosuje się Pani do interpretacji.

–Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n Ordynacji podatkowej nie stosuje się, jeśli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej jest elementem czynności, które są przedmiotem decyzji wydanej:

1)z zastosowaniem art. 119a;

2)w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;

3)z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.

–Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych.

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Ma Pani prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 259 ze zm.; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

–w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

–w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2651 ze zm.).