Interpretacja indywidualna z dnia 12 lipca 2023 r., Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0112-KDIL2-1.4011.388.2023.4.KP

Powstanie przychodu po stronie podatnika w związku z dokonaniem działu spadku.

Interpretacja indywidualna – stanowisko prawidłowe

Szanowna Pani,

stwierdzam, że Pani stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego zdarzenia przyszłego w podatku dochodowym od osób fizycznych jest prawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

9 maja 2023 r. wpłynął Pani wniosek z 11 kwietnia 2023 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy podatku dochodowego od osób fizycznych. Uzupełniła go Pani – w odpowiedzi na wezwanie – poprzez wpłacenie brakującej opłaty oraz pismem z 3 lipca 2023 r. (wpływ 5 lipca 2023 r.). Treść wniosku jest następująca:

Opis zdarzenia przyszłego

Pan X zmarł w 2011 r. Na moment śmierci Pana X jedynymi znanymi spadkobiercami po Panu X była Pani, Osoba A, Osoba B oraz Osoba C. W dniu (…) 2012 r. zostało wydane przez Sąd Rejonowy w Rybniku postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku, gdzie Sąd stwierdził nabycie spadku po Panu X w ten sposób, że:

a)Nabyła Pani udział w spadku w wysokości 1/3,

b)Osoba A (Pani rodzic i żona Pana X) nabyła udział w spadku w wysokości 1/3,

c)Osoba B (dziecko Pani brata) nabyła udział w spadku w wysokości 1/6

d)Osoba C (dziecko Pani brata) nabyła udział w spadku w wysokości 1/6.

Nabycie majątku po Panu X nastąpiło na podstawie przepisów regulujących dziedziczenie ustawowe (art. 931 i następne Ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny), bowiem Pan X nie sporządził testamentu.

Na moment śmierci Pana X łączna wartość majątku spadkowego wynosiła 100.

W ostatnim czasie powzięła Pani informację, że prawdopodobnie istnieje jeszcze jedna osoba uprawniona do dziedziczenia majątku po Panu X, tj. Osoba D. Aktualnie trwa proces weryfikowania tej okoliczności. Jeśli powyższa okoliczność zostanie potwierdzona, to będzie to oznaczało, że Panią i Osobę D łączy stosunek pokrewieństwa (Pani i Osoba D będziecie rodzeństwem).

Od momentu stwierdzenia nabycia spadku przez Panią na mocy wskazanego powyżej postanowienia, do czasu powzięcia wiadomości o istnieniu Osoby D, odziedziczony po Panu X majątek uległ istotnym przeobrażeniom na skutek różnych zdarzeń gospodarczych, takich jak zbycie czy utrata składników majątkowych.

Z odziedziczonego majątku uzyskiwała Pani także pożytki oraz czyniła na poszczególne składniki majątkowe stosowne nakłady.

Pragnie Pani zaznaczyć, że w zw. z ww. przeobrażeniami dopełniła Pani wszelkich obowiązków podatkowych w przypadku ich wystąpienia, w tym zapłaty należnych podatków oraz złożenia stosownych deklaracji lub informacji podatkowych.

Aktualna łączna wartość odziedziczonego majątku wynosi 20, na co składają się m.in. nieruchomości i gotówka.

Przewiduje Pani, że zostanie wszczęte postępowanie o uchylenie lub zmianę stwierdzenia nabycia spadku w trybie art. 679 § 1- § 3 Ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (dalej jako: kpc). W ramach tego postępowania, w drodze zmiany uprzednio wydanego postanowienia, dojdzie do ujednolicenia stanu prawnego ze stanem rzeczywistym, tzn. zostanie stwierdzone, że:

a)Nabyła Pani udział w spadku w wysokości 1/4,

b)Osoba A (Pani rodzic) nabyła udział w spadku w wysokości 1/4,

c)Osoba B (dziecko Pani brata) nabyła udział w spadku w wysokości 1/8,

d)Osoba C (dziecko Pani brata) nabyła udział w spadku w wysokości 1/8,

e)Osoba D (Pani potencjalne rodzeństwo ) nabyła udział w spadku w wysokości 1/4.

Jednocześnie Pani, Osoba D i pozostali spadkobiercy planują zawrzeć umowę o podział pozostałego majątku wspólnego i dział spadku, na mocy której:

a)Pani przypadnie 40% wartości z pozostałego spadku o łącznej wartości 20,

b)Osobie D przypadnie 40% wartości z pozostałego spadku o łącznej wartości 20;

c)pozostałym spadkobiercom przypadnie łącznie 20% wartości pozostałego spadku o łącznej wartości 20.

Dodatkowo w ww. umowie Pani, Osoba D oraz pozostali spadkobiercy umieszczą postanowienia, zgodnie z którymi:

-Pani oraz Osoba D i pozostali spadkobiercy zrzekają się wzajemnie wszelkich roszczeń, w tym o pożytki i nakłady;

-Osoba D zrzeka się wszelkich roszczeń względem Pani i pozostałych spadkobierców związanych z faktem, że Pani i pozostali współspadkobiercy zbyli część majątku wchodzącą w skład spadku.

W związku z wyżej opisanym działem spadku uzyska Pani ostatecznie składniki majątku o wartości przewyższającej wartość części spadku odpowiadającą udziałowi, jaki Pani przypada. Na Pani nie będzie bowiem ciążył obowiązek spłaty Osoby D oraz pozostałych spadkobierców w zakresie jego udziału dotyczącego tej części majątku, która stanowi różnicę między majątkiem istniejącym na moment śmierci spadkodawcy (o łącznej wartości 100), a majątkiem istniejącym w chwili obecnej (o łącznej wartości 20).

Pytanie

Czy w związku z opisanym działem spadku, na mocy którego nie będzie Pani zobowiązana do dokonania spłaty Osoby D i pozostałych spadkobierców, będzie Pani zobowiązana do rozpoznania przychodu podatkowego podlegającego opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych? (pytanie oznaczone we wniosku nr 2)

Pani stanowisko w sprawie

W Pani ocenie, w związku z opisanym działem spadku, na mocy którego nie będzie Pani zobowiązana do dokonania spłaty Osoby D i pozostałych spadkobierców, nie będzie Pani zobowiązana do rozpoznania przychodu podatkowego podlegającego opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

W myśl art. 10 ust. 1 pkt 9 Ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz.U. 2022 poz. 2647 z późn. zm., dalej jako Ustawa o PIT) za źródło przychodów uważa się także inne źródła przychodów poza wymienionymi w art. 10 ust. 1 pkt 1 )-8b) Ustawy o PIT.

W myśl art. 20 ust. 1 Ustawy o PIT za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, kwoty uzyskane z tytułu zwrotu z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego oraz wypłaty z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego, w tym także dokonane na rzecz osoby uprawnionej na wypadek śmierci oszczędzającego, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, świadczenia otrzymane z tytułu umowy o pomocy przy zbiorach, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i art. 17.

Art. 20 ust. 1 Ustawy o PIT zawiera zatem katalog przysporzeń majątkowych podlegających kwalifikacji jako przychody z innych źródeł. W związku z tym, że katalog ten ma charakter otwarty (przedstawione w nim wyliczenie przychodów ma charakter przykładowy), to do przychodów z innych źródeł mogą być również kwalifikowane przysporzenia majątkowe innego rodzaju niż wskazane wprost w art. 20 ust. 1 Ustawy o PIT.

Stosownie do art. 11 ust. 2 Ustawy o PIT wartość pieniężną świadczeń w naturze, z zastrzeżeniem ust. 2c oraz art. 12 ust. 2-2c, określa się na podstawie cen rynkowych stosowanych w obrocie rzeczami lub prawami tego samego rodzaju i gatunku, z uwzględnieniem w szczególności ich stanu i stopnia zużycia oraz czasu i miejsca ich uzyskania.

Brak obowiązku spłaty Osoby D i pozostałych spadkobierców powoduje u Pani - w wyniku umownego działu spadku - uzyskanie konkretnego przysporzenia majątkowego mającego wymiar finansowy. Pani w ostateczności uzyskała bowiem majątek o wartości przewyższającej Pani udział w spadku po Panu X.

Tym samym w Pani ocenie uzyskanie przysporzenia majątkowego w postaci składników majątkowych, których wartość przekracza udział w spadku przypadający Pani z jednoczesnym brakiem obowiązku spłaty Osoby D i pozostałych spadkobierców, skutkuje powstaniem przychodu podatkowego kwalifikowanego jako przychód z innych źródeł w rozumieniu art. 10 ust. 1 pkt 9 w zw. z art. 20 ust. 1 Ustawy o PIT, ustalany na podstawie art. 11 ust. 2 Ustawy o PIT.

Jednocześnie w myśl art. 21 ust. 1 pkt 125 Ustawy o PIT wolna od podatku dochodowego jest wartość świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń, obliczona zgodnie z art. 11 ust. 2-2b, otrzymanych od osób zaliczonych do I i II grupy podatkowej w rozumieniu przepisów o podatku od spadków i darowizn, z zastrzeżeniem ust. 20.

Panią z Osobą D oraz pozostałymi spadkobiercami łączy bliski stosunek pokrewieństwa i jesteście zaliczani do I lub II grupy podatkowej w rozumieniu art. 14 ust. 3 pkt 1 i 2 Ustawy o podatku od spadków i darowizn (jest Pani dzieckiem jednego ze spadkobierców, wobec Osoby D istnieje stosunek rodzeństwa a pozostali spadkobiercy to dzieci Pani brata). Jednocześnie przychód nie zostanie uzyskany przez Panią na podstawie stosunku pracy, pracy nakładczej lub umów będących podstawą uzyskiwania przychodów zaliczonych do źródła, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 2 Ustawy o PIT, a zatem art. 21 ust. 20 Ustawy o PIT nie znajdzie w tym przypadku zastosowania.

W związku z powyższym uzyskane przez Panią przysporzenie majątkowe będzie podlegało zwolnieniu z opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 125 Ustawy o PIT. Analogiczny pogląd w zakresie zwolnienia z opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych przysporzenia majątkowego polegającego na uzyskaniu majątku, którego wartość przewyższa udział w spadku z jednoczesnym brakiem obowiązku spłaty krewnych zaliczanych do I lub II grupy podatkowego w rozumieniu Ustawy o podatku od spadków i darowizn został wyrażony przez Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej m. in. w interpretacjach indywidualnych:

-z dnia 17 marca 2023 r., sygn. 0112-KDIL2-1.4011.28.2023.2.MB;

-z dnia 17 czerwca 2020 r., sygn. 0114-KDIP3-2.4011.372.2020.1.MG;

-z dnia 31 grudnia 2018 r., sygn. 0114-KDIP3-3.4011.486.2018.1.JK2;

-z dnia 8 listopada 2018 r., sygn. 0113-KDIPT2-2.4011.436.2018.3.MK;

-z dnia 14 marca 2018 r., sygn. 0114-KDIP3-1.4011.57.2018.1.IF.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawiła Pani we wniosku jest prawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Stosownie do art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2647 ze zm.):

Zgodnie z art. 9 ust. 2 tej ustawy:

Stosownie do treści art. 11 ust. 1 ww. ustawy:

Katalog źródeł przychodów, których osiągnięcie powoduje powstanie obowiązku podatkowego, zawarty został w art. 10 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Zgodnie z jego treścią źródłami przychodów są:

Za przychody należy zatem uznać każdą formę przysporzenia majątkowego, zarówno formę pieniężną, jak i niepieniężną, w tym nieodpłatne świadczenia otrzymane przez podatnika.

W związku z tym wskazuję, że obok pieniędzy i wartości pieniężnych, ustawodawca za przychody uważa również wartość otrzymanych świadczeń w naturze. Świadczenia w naturze to takie świadczenia, w przypadku których przedmiot świadczenia jest inny niż pieniądz lub wartość pieniężna. Będą to w szczególności różnego rodzaju świadczenia rzeczowe, chociaż przedmiotem świadczenia mogą być również prawa.

Powyższe związane jest z przyjętą zasadą kompletności opodatkowania, w myśl której opodatkowaniu powinny podlegać niemal wszelkie przysporzenia majątkowe, a nie tylko te o charakterze pieniężnym. W przypadku świadczeń w naturze przychody powstają dopiero z chwilą ich otrzymania.

Z kolei na podstawie art. 11 ust. 2 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

W myśl art. 20 ust. 1 ww. ustawy:

Sformułowanie „w szczególności” dowodzi, że definicja przychodów z innych źródeł ma charakter otwarty i nie ma przeszkód, aby do tej kategorii zaliczyć również przychody inne niż wymienione wprost w przepisie art. 20 ust. 1 ustawy. O przychodzie podatkowym z innych źródeł należy mówić w każdym przypadku, kiedy u podatnika wystąpią realne korzyści majątkowe.

Z przedstawionego we wniosku opisu sprawy wynika, że w 2011 r. nabyła Pani udział w spadku w wysokości 1/3. Pozostali spadkobiercy nabyli udziały w wysokości:

-Osoba A (Pani rodzic i żona Pana X) - 1/3,

-Osoba B (dziecko Pani brata) - 1/6

-Osoba C (dziecko Pani brata) - 1/6.

Na moment śmierci spadkodawcy łączna wartość majątku spadkowego wynosiła 100. W ostatnim czasie powzięła Pani informację, że prawdopodobnie istnieje jeszcze jedna osoba uprawniona do dziedziczenia majątku po Panu X, tj. Osoba D. Jeśli powyższa okoliczność zostanie potwierdzona, to będzie to oznaczało, że Pani i Osoba D będą rodzeństwem. Aktualna łączna wartość odziedziczonego majątku wynosi 20. Przewiduje Pani, że zostanie wszczęte postępowanie o uchylenie lub zmianę stwierdzenia nabycia spadku. W ramach tego postępowania, w drodze zmiany uprzednio wydanego postanowienia, dojdzie do ujednolicenia stanu prawnego ze stanem rzeczywistym. Pani i pozostali spadkobiercy zamierzają również zawrzeć umowę o podział pozostałego majątku wspólnego oraz dział spadku. W związku z wyżej opisanym działem spadku uzyska Pani ostatecznie składniki majątku o wartości przewyższającej wartość części spadku odpowiadającą udziałowi, jaki Pani przypada. Nie będzie na Pani bowiem ciążył obowiązek spłaty Osoby D oraz pozostałych spadkobierców w zakresie jego udziału dotyczącego tej części majątku, która stanowi różnicę między majątkiem istniejącym na moment śmierci spadkodawcy (o łącznej wartości 100), a majątkiem istniejącym w chwili obecnej (o łącznej wartości 20).

W myśl art. 922 §1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 1360 ze zm.):

Zgodnie z art. 924 Kodeksu cywilnego:

Stosownie do art. 1025 § 1 Kodeksu cywilnego:

Art. 1035 Kodeksu cywilnego stanowi, że:

Stosownie do art. 1037 § 1 i § 2 ww. ustawy:

W wyniku działu spadku prawa majątkowe objęte spadkiem przyznane poszczególnym spadkobiercom, przechodzą na nich, ustaje więc wspólność majątku spadkowego. Umowa o dział spadku lub prawomocne orzeczenie sądowe o dziale spadku stanowią tytuł własności rzeczy, które w dziale przypadły poszczególnym spadkobiercom. Na skutek działu spadku następuje konkretyzacja składników masy spadkowej przypadających poszczególnym spadkobiercom. Jeżeli zatem wartość nieruchomości nabytych w wyniku działu jest zgodna z udziałem posiadanym przed działem spadku – na gruncie podatku dochodowego od osób fizycznych nie następuje nabycie podlegające opodatkowaniu, ponieważ w ten sposób nie ulega powiększeniu zarówno zakres dotychczasowego władztwa tej osoby nad rzeczą, jak i stan jej majątku osobistego.

Dział spadku, w wyniku którego udział w nieruchomości nie zwiększył się, zmienia wyłącznie charakter własności. Natomiast wszelkie przypadki gdy udział danej osoby ulega powiększeniu, traktowane być muszą w kategorii nabycia, gdyż w ten sposób ulega powiększeniu zarówno zakres dotychczasowego władztwa tej osoby nad rzeczą (nieruchomością), jak też stan jej majątku osobistego. W sytuacji natomiast, gdy dział spadku ma charakter nieodpłatny, a na skutek jego dokonania dotychczasowy udział danej osoby ulega powiększeniu, mamy do czynienia z przysporzeniem, mającym konkretny wymiar finansowy. To z kolei powoduje powstanie obowiązku podatkowego w podatku dochodowym od osób fizycznych, na skutek osiągnięcia przychodu z tzw. innych źródeł, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 w zw. z art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Zatem, skoro w wyniku działu spadku otrzyma Pani składniki majątku o wartości przewyższającej udział w spadku, w wyniku nieodpłatnego nabycia powyższych składników wchodzących w skład masy spadkowej, nastąpi po Pani stronie przysporzenie majątkowe (uzyskane nieodpłatnie, gdyż bez żadnego ekwiwalentu finansowego), które stanowić będzie – w tej części, w której pozostali spadkobiercy zrzekli się na Pani rzecz swojego udziału – przychód z innych źródeł, o którym mowa w art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 125 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Z wykładni językowej tego zwolnienia, a zwłaszcza z wykładni zawartego w nim zwrotu: „wartość świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń, obliczona zgodnie z art. 11 ust. 2-2b” wynika, iż do powyższego zwolnienia uprawnione są osoby, które otrzymają świadczenia nieodpłatnie od osób zaliczonych do I i II grupy podatkowej w rozumieniu przepisów o podatku od spadków i darowizn.

Zgodnie z art. 14 ust. 3 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (t. j. Dz. U. z 2021 r., poz. 1043 ze zm.) do poszczególnych grup podatkowych zalicza się:

Mając na uwadze powyższe stwierdzam, że w wyniku opisanego powyżej działu spadku otrzyma Pani od pozostałych spadkobierców (osób zaliczonych do I i II grupy podatkowej w rozumieniu przepisów ustawy o podatku od spadków i darowizn) składniki majątku o wartości przewyższającej wartość części spadku, odpowiadającą udziałowi, jaki Pani odziedziczyła, osiągnie Pani przychód ze źródła, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Przy czym przychód ten korzystać będzie ze zwolnienia z opodatkowania na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 125 ustawy i w rezultacie nie będzie Pani zobowiązana do zapłaty podatku dochodowego od osób fizycznych z tytułu tego nabycia.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego, które Pani przedstawiła i stanu prawnego, który obowiązuje w dniu wydania interpretacji.

Ta interpretacja stanowi ocenę Pani stanowiska wyłącznie w zakresie przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. W zakresie podatku od spadków i darowizn zostało wydane odrębne rozstrzygnięcie.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

·Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2651 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli: Pani sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego i zastosuje się Pani do interpretacji.

·Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

·Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Ma Pani prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 259 ze zm.; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

·w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

·w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2651 ze zm.).