Interpretacja indywidualna z dnia 28 czerwca 2023 r., Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0114-KDIP3-2.4011.461.2023.2.MN

W zakresie obowiązków płatnika w kwestii opodatkowania wypłaconego świadczenia z tytułu choroby zawodowej.

Interpretacja indywidualna – stanowisko prawidłowe

Szanowni Państwo,

stwierdzam, że Państwa stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego w podatku dochodowym od osób fizycznych jest prawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

2 maja 2023 r. wpłynął Państwa wniosek z 18 kwietnia 2023 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy obowiązków płatnika w zakresie opodatkowania wypłaconego świadczenia z tytułu choroby zawodowej. Uzupełnili go Państwo – w odpowiedzi na wezwanie – pismem z 24 maja 2023 r. (wpływ 30 maja 2023 r.).

Opis stanu faktycznego

Pracownik w pozwie skierowanym przeciwko pracodawcy, tj. Państwu, dochodził na podstawie art. 444 i 415 k.c. roszczenia o zapłatę na jego rzecz zadośćuczynienia z tytułu choroby zawodowej.

Podczas trwającego postępowania sądowego toczącego się przed sądem rejonowym (…) w (…) VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych strony zawarły ugodę przed mediatorem sądowym, której zapisy przewidywały, że zapłacą Państwo pracownikowi ustaloną przez strony kwotę tytułem zadośćuczynienia i odszkodowania z tytułu choroby zawodowej.

Kolejno przedmiotowa ugoda zatwierdzona została wydanym przez sąd postanowieniem o jej zatwierdzeniu, w treści którego sąd wskazał, iż postanawia zatwierdzić zawartą przed mediatorem ugodę, której przedmiot stanowi zapłata przez Państwa na rzecz pracownika zadośćuczynienia.

Pracownik jest osobą fizyczną zamieszkującą na terenie Rzeczypospolitej Polskiej i świadczył pracę na rzecz Państwa na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

Uzupełnienie opisu stanu faktycznego

Przedmiotowe świadczenie dotyczyło wyłącznie szkody rzeczywistej z tytułu powstania choroby zawodowej.

Kwota wynikająca z ugody została wypłacona pracownikowi w dniu (…) 2023 r.

Pytanie

W związku z okolicznością, iż w pozwie użyte zostało sformułowanie „zadośćuczynienie”, natomiast w treści ugody użyte zostało sformułowanie „zadośćuczynienie i odszkodowanie”, zaś w treści wydanego przez sąd postanowienia użyto określenia „zadośćuczynienie”, zwracają się Państwo z prośbą o dokonanie indywidualnej interpretacji w przedmiocie określenia, czy wypłacona na podstawie zawartej ugody na rzecz pracownika suma podlega zwolnieniu od podatku dochodowego od osób fizycznych, czy też należy odprowadzić od niej należny podatek?

Państwa stanowisko w sprawie

W Państwa ocenie, zarówno z treści pozwu, jak i wskazanej w nim podstawy prawnej, tj. Kodeksu cywilnego wynika, że przedmiot zawartej ugody stanowi zadośćuczynienie należne z tytułu doznanej krzywdy i cierpienia w wyniku choroby zawodowej, a wskazane w treści ugody sformułowanie odszkodowanie i zadośćuczynienie odnosi się w istocie do zadośćuczynienia, wobec powyższego wypłacona na mocy przedmiotowej ugody kwota nie podlega opodatkowaniu.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawili Państwo we wniosku jest prawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z art. 9 ust. 1 ww. ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2647 ze zm.):

Z treści tego przepisu wynika zatem, że opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody uzyskane przez podatnika, z wyjątkiem tych, które zostały enumeratywnie wymienione przez ustawodawcę w katalogu zwolnień przedmiotowych ustawy bądź, od których Minister Finansów zaniechał poboru podatku, w drodze rozporządzenia.

Stosownie do treści art. 11 ust. 1 ww. ustawy:

W myśl art. 10 ust. 1 pkt 1 tej ustawy:

Natomiast w świetle art. 12 ust. 1 cytowanej ustawy:

Z powyższego wynika, że podstawą nabycia prawa m. in. do odszkodowania/zadośćuczynienia wypłaconego pracownikowi jest łączący tę osobę z pracodawcą stosunek pracy, a zatem takie odszkodowanie/zadośćuczynienie stanowi przychód ze stosunku pracy, opodatkowany lub zwolniony z podatku.

Zgodnie z art. 12 ust. 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Na mocy art. 8 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2651 ze zm.):

Stosownie zaś do art. 32 ust. 1 ww. ustawy:

Treść powyższych przepisów zobowiązuje płatnika do obliczania i poboru zaliczek na podatek dochodowy od osób fizycznych od osób, które uzyskują od płatnika przychody ze stosunku pracy.

Odszkodowanie/zadośćuczynienie stanowi – co do zasady – przychód w rozumieniu art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Nie oznacza to jednak, że wszystkie odszkodowania/zadośćuczynienia są opodatkowane. Niektóre z nich, wymienione w katalogu zwolnień przedmiotowych określonym w art. 21 ust. 1 ww. ustawy, korzystają ze zwolnienia od podatku. Jednakże należy podkreślić, że korzystanie z każdej preferencji podatkowej, w tym zwolnienia od podatku, jest możliwe wyłącznie w sytuacji, gdy spełnione są wszelkie przesłanki określone w przepisie stanowiącym podstawę prawną danej preferencji.

Przedstawili Państwo informacje, z których wynika, że:

1.Państwa pracownik wniósł do sądu pozew o wypłatę zadośćuczynienia z tytułu choroby zawodowej na podstawie art. 444 i 415 Kodeksu cywilnego;

2.na podstawie ugody zawartej przed mediatorem i zatwierdzonej przez sąd wypłacili Państwo pracownikowi określoną kwotę;

3.wypłacona kwota wynikała z ustaleń zawartych między stronami;

4.wypłacone świadczenie dotyczyło wyłącznie szkody rzeczywistej z tytułu powstania choroby zawodowej.

Powzięli Państwo wątpliwość, czy świadczenie to podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Ustawa o podatku dochodowym nie zawiera definicji pojęcia odszkodowania czy zadośćuczynienia, tym nie mniej rozumienie tych pojęć nie może odbiegać od ich znaczenia przyjętego w systemie prawa cywilnego. Wiele pojęć z katalogu zwolnień przedmiotowych nie zostało zdefiniowanych w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych – nie może to jednak oznaczać dowolności w ich rozumieniu i stosowania wykładni rozszerzającej, przy czym oczywistym jest, że aby uniknąć takiej dowolności, kryteria rozumienia tych pojęć, niezdefiniowanych w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych, muszą mieć w pierwszej kolejności charakter kryteriów ustawowych.

W orzecznictwie sądów administracyjnych zauważa się, że jakkolwiek ustawodawca nie zdefiniował w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych pojęcia szkody czy odszkodowania/zadośćuczynienia, to rozumienie tych pojęć nie może odbiegać od przyjętego w systemie prawa cywilnego ich znaczenia.

Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 1360 ze zm.) także nie zawiera legalnej definicji odszkodowania, jednakże można ją wywieść z jej regulacji.

Odszkodowanie według przepisów prawa cywilnego jest świadczeniem, które ma na celu naprawienie wyrządzonej szkody. Z pojęciem szkody mamy do czynienia na gruncie zobowiązań umownych, bowiem w myśl art. 471 Kodeksu cywilnego:

Stosownie do art. 361§ 1 Kodeksu cywilnego:

W myśl natomiast art. 361 § 2 Kodeksu cywilnego:

Na podstawie art. 448 ustawy Kodeks cywilny:

Zadośćuczynienie jest więc formą rekompensaty pieniężnej z tytułu szkody niemajątkowej w związku z doznaną krzywdą.

Co prawda w doktrynie i judykaturze powszechnym jest wiązanie pojęcia odszkodowania jedynie z uszczerbkiem majątkowym, natomiast pojęcia „zadośćuczynienia” z doznaną krzywdą (uszczerbkiem niematerialnym), jednakże tego rodzaju rozróżnienia nie dokonują przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. W konsekwencji pojęcie odszkodowania odnosi się również do zadośćuczynienia, będącego formą wynagrodzenia szkody.

Dla celów podatkowych istotna jest nie sama nazwa świadczenia, lecz jego rzeczywisty charakter.

W myśl art. 444 § 1 ustawy Kodeks cywilny:

Stosownie do art. 445 § 1 cytowanej ustawy:

Odszkodowania i zadośćuczynienia otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej mogą korzystać ze zwolnienia z art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, jak również art. 21 ust. 1 pkt 3b ww. ustawy - zastosowanie zwolnienia z art. 21 ust. 1 pkt 3 ww. ustawy ma „pierwszeństwo” przed zastosowaniem zwolnienia z art. 21 ust. 1 pkt 3b ww. ustawy.

Zatem możliwość skorzystania przedmiotowego odszkodowania/zadośćuczynienia ze zwolnienia należy rozpatrywać we wskazanej wyżej kolejności.

Zgodnie z treścią art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Zastosowanie zwolnienia z art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, wymaga łącznego spełnienia następujących warunków:

1.otrzymane świadczenie musi być odszkodowaniem lub zadośćuczynieniem,

2.odszkodowanie lub zadośćuczynienie musi być przyznane na podstawie:

a.ustawy,

b.przepisów wykonawczych do ustawy,

c.układów zbiorowych pracy lub innych opartych na ustawie porozumień zbiorowych, regulaminów lub statutów, o których mowa w art. 9 § 1 ustawy Kodeks pracy,

3.wysokość bądź zasady ustalania odszkodowania lub zadośćuczynienia muszą wprost wynikać z ww. aktów,

4.nie mogą zachodzić wyłączenia, o jakich mowa w lit. a)-g) art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Zauważyć należy, że przepis, który był podstawą pozwu Państwa pracownika, tj. art. 444 Kodeksu cywilnego określa co prawda zakres i sposób naprawienia szkody, jednakże nie zawiera dodatkowego elementu, który jest niezbędny do zastosowanie zwolnienia podatkowego zawartego w art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, tj. nie normuje wysokości odszkodowania lub zasad jego ustalenia.

Dodatkowo wskazali Państwo, że kwota tytułem zadośćuczynienia i odszkodowania z tytułu choroby zawodowej została ustalona wyłącznie przez strony.

Zatem założenia wynikające z treści art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych nie zostały w warunkach niniejszej sprawy spełnione, bowiem wysokość kwoty otrzymanej przez Państwa pracownika nie wynikała z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw, a jedynie z ustaleń pomiędzy stronami.

W związku z tym należy rozpatrzeć możliwość skorzystania ze zwolnienia na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, który stanowi, że:

W przywołanym przepisie ustawodawca używa sformułowania „inne odszkodowania lub zadośćuczynienia”. Należy przez to rozumieć te odszkodowania i zadośćuczynienia, które nie zostały wprost wymienione w katalogu zwolnień podatkowych, a więc inne niż te, których wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw.

Stąd też, świadczenie wypłacone Państwa pracownikowi na podstawie ugody przed mediatorem zatwierdzonej przez sąd, niekwalifikujące się do zwolnienia na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, może być objęte dyspozycją przepisu art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Zakres zwolnienia przedmiotowego określonego w art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych obejmuje zatem tylko te odszkodowania lub zadośćuczynienia, otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej, które nie zostały otrzymane w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą lub nie dotyczyły korzyści, które podatnik mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono czyli tylko odszkodowania lub zadośćuczynienia za tzw. szkodę rzeczywistą stanowiącą poniesienie straty. Chodzi tu zarówno o uszczerbek majątkowy, jak i niemajątkowy. W doktrynie i judykaturze powszechnym jest wiązanie pojęcia odszkodowania jedynie z uszczerbkiem majątkowym, natomiast pojęcia zadośćuczynienia z doznaną krzywdą (uszczerbkiem niematerialnym).

Warunkiem wystarczającym do powstania obowiązku podatkowego w podatku dochodowym od osób fizycznych na zasadach przewidzianych w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych będzie więc niezrealizowanie choćby jednej ze wskazanych w art. 21 ust. 1 pkt 3b przesłanek.

Wskazali Państwo, że świadczenie wypłacone Państwa pracownikowi dotyczyło wyłącznie szkody rzeczywistej, bowiem było związane z powstaniem choroby zawodowej.

Skoro wypłacone świadczenie nie było związane z prowadzoną działalnością gospodarczą i nie dotyczyło utraconych korzyści tylko szkody rzeczywistej, to przesłanki umożliwiające zastosowanie przepisu art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych zostały w niniejszej sprawie spełnione.

Zatem wypłacone Państwa pracownikowi świadczenie nie podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych i w związku z tym nie ciążą na Państwu obowiązki płatnika związane z naliczeniem i odprowadzeniem zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych od wypłaconej kwoty.

Państwa stanowisko należało więc uznać za prawidłowe.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego, który Państwo przedstawili i stanu prawnego, który obowiązywał w dacie zaistnienia zdarzenia.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

• Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2651 ze zm.). Aby interpretacja mogła pełnić funkcję ochronną: Państwa sytuacja musi być zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego i muszą się Państwo zastosować do interpretacji.
• Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

• Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Mają Państwo prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego (...). Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 259; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

• w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo
• w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2651 ze zm.).