Interpretacja indywidualna z dnia 13 czerwca 2023 r., Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0112-KDIL2-1.4011.300.2023.3.TR

Nie podleganie zwolnieniu od podatku określonemu w art. 21 ust. 1 pkt 3 oraz 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Interpretacja indywidualna – stanowisko nieprawidłowe

Szanowna Pani,

stwierdzam, że Pani stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego w podatku dochodowym od osób fizycznych jest nieprawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

6 kwietnia 2023 r. wpłynął Pani wniosek z 5 kwietnia 2023 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy m.in. podatku dochodowego od osób fizycznych. Uzupełniła go Pani – w odpowiedzi na wezwanie – pismem z 6 czerwca 2023 r. (wpływ 7 czerwca 2023 r.). Treść wniosku jest następująca:

Opis stanu faktycznego

Na podstawie aktu notarialnego z dnia 03 listopada 2010 roku przeniosła Pani prawo własności nieruchomości na osoby trzecie.

W 2017 roku uznała Pani, iż do przeniesienia własności nieruchomości doszło w wyniku oszustwa oraz wprowadzenia jej w błąd, dlatego też wystąpiła Pani przed Sądem z powództwem o stwierdzenie nieważności umowy sprzedaży nieruchomości.

20 grudnia 2019 roku podpisała Pani ugodę przed Sądem w sprawie o stwierdzenie nieważności sprzedaży nieruchomości. W treści rzeczonej ugody wskazane jest, iż Wnioskodawczyni uznaje przeniesienie na rzecz pozwanych prawa własności nieruchomości oznaczonych jako działki ewidencyjne, co potwierdzone zostało aktem notarialnym z dnia 3 listopada 2010 roku.

W zamian za przeniesienie własności na podstawie aktu notarialnego z dnia 3 listopada 2010 roku pozwani zobowiązali się do zapłaty na Pani rzecz kwoty 150.000,00 złotych (słownie: sto pięćdziesiąt tysięcy złotych 00/100).

Pozwani dokonali płatności na Pani rachunek w dniu 25 marca 2022 roku. Dodatkowym wymogiem uznania ugody za wykonaną było wyprowadzenie się Pani z zajmowanego lokalu stanowiącego nieruchomość wymienioną w ugodzie do 23 grudnia 2019 roku oraz uznanie, iż umowa sprzedaży w formie aktu notarialnego z dnia 3 listopada 2010 roku została zawarta w sposób prawidłowy i nie budzi zastrzeżeń, a tym samym doszła do skutku i jest ważna.

W uzupełnieniu wniosku, podała Pani co następuje.

Podatnikiem we wniosku, którego dotyczy zdarzenie jest Pani i wniosek dotyczy Pani osoby.

Przeniesienie własności nieruchomości dokonane na podstawie aktu notarialnego z dnia 3 listopada 2010 r. miało miejsce w związku z umową sprzedaży nieruchomości od Pani na rzecz Pani córki i jej męża;

Umowa sprzedaży została sporządzona w dniu 3 listopada 2010 roku w formie aktu notarialnego.

Od powyższej sprzedaży nie uiszczała Pani podatku od czynności cywilnoprawnych, natomiast nie posiada Pani informacji o uiszczeniu wyżej wymienionego podatku przez Pani córkę oraz jej męża, którzy to otrzymali od Pani nieruchomość.

Do przeniesienia własności nieruchomości doszło w dniu 3 listopada 2010 roku, natomiast kwotę 150.000,00 złotych (słownie: sto pięćdziesiąt tysięcy złotych 00/100) otrzymała Pani 25 marca 2020 roku.

To Pani jest osobą wymienioną we w wniosku jako osoba, która zbyła nieruchomość.

To Pani jest osobą, która zawarła ugodę i otrzymała kwotę 150.000,00 złotych (słownie: sto pięćdziesiąt tysięcy złotych 00/100).

Kwotę 150.000,00 złotych (słownie: sto pięćdziesiąt tysięcy złotych 00/100) otrzymała Pani na podstawie ugody sądowej z dnia 20 grudnia 2019 roku. Postępowanie sądowe było wszczęte z Pani inicjatywy, ponieważ chciała Pani unieważnić sprzedaż z dnia 3 listopada 2010 roku przez brak zapłaty za sprzedanie nieruchomości w dniu 3 listopada 2010 roku na rzecz Pani córki i jej męża. Chciała Pani tym postępowaniem sądowym doprowadzić do odzyskania nieruchomości, którą sprzedała Pani córce i jej mężowi, a wynagrodzenia Pani nie otrzymała. Na ostatniej rozprawie w dniu 20 grudnia 2019 roku podpisała Pani z córką oraz jej mężem ugodę sądową, na podstawie której uznała Pani umowę sprzedaży z 3 listopada 2010 roku za nadal ważną – w zamian za co otrzymała Pani kwotę 150.000,00 złotych (słownie: sto pięćdziesiąt tysięcy złotych 00/100) na Pani rachunek bankowy.

Za sprzedaż w dniu 3 listopada 2010 roku nie otrzymała Pani wynagrodzenia. Pieniądze otrzymała Pani 25 marca 2020 roku na konto bankowe na bazie ugody przez sądem z dnia 20 grudnia 2019 roku.

Nieruchomością wymienioną we wniosku były działki ewidencyjne, na których znajdował się dom jednorodzinny oraz pozostałe części gospodarstwa, jak przykładowo budynek gospodarczy. W ugodzie wymieniona jest dokładnie ta sama nieruchomość oraz działki, gdyż podstawą ugody było uznanie za ważne sprzedanie powyższych na rzecz Pani córki i ich męża.

Pytanie dotyczące podatku dochodowego od osób fizycznych

Czy w związku z otrzymaniem 150.000,00 złotych na podstawie ugody przed sądem musi Pani zapłacić podatek dochodowy od osób fizycznych?

Pani stanowisko w sprawie w odniesieniu do podatku dochodowego od osób fizycznych

W Pani ocenie, za właściwe należy uznać, iż w przytoczonym stanie faktycznym nie musi Pani zapłacić m.in. podatku dochodowego od osób fizycznych.

Uważa Pani, iż środki pieniężne uzyskane z ugody zawartej przed Sądem zwolnione są od ponoszenia obciążeń podatkowych.

Jeśli chodzi o podatek dochodowy od osób fizycznych to kwota pieniężna uzyskana na podstawie ugody zwolniona jest na podstawie przepisów z podatku dochodowego od osób fizycznych.

Ocena stanowiska w odniesieniu do podatku dochodowego od osób fizycznych

Stanowisko, które przedstawiła Pani we wniosku w odniesieniu do podatku dochodowego od osób fizycznych jest nieprawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2647 ze zm.):

Z treści tego przepisu wynika zatem, że opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody uzyskane przez podatnika, z wyjątkiem tych, które zostały enumeratywnie wymienione przez ustawodawcę w katalogu zwolnień przedmiotowych ustawy bądź, od których minister właściwy ds. finansów zaniechał poboru podatku, w drodze rozporządzenia.

W myśl art. 11 ust. 1 ww. ustawy:

Za przychody należy zatem uznać każdą formę przysporzenia majątkowego, zarówno formę pieniężną, jak i niepieniężną, w tym nieodpłatne świadczenia, przy czym – co istotne – musi być ono przez podatnika otrzymane lub postawione do jego dyspozycji.

Jednocześnie, moment przeniesienia prawa własności w prawie podatkowym określony jest zgodnie z normami prawa cywilnego. Kwestie dotyczące stosunków cywilnoprawnych zarówno między osobami fizycznymi, jak i osobami prawnymi, a tym samym zawarcie między tymi stronami umów o charakterze cywilnoprawnym regulują przepisy ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t. j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1360 ze zm.).

Na podstawie art. 155 § 1 Kodeksu cywilnego:

Stosownie do art. 10 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (t .j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1805 ze zm.):

W tych sprawach strony mogą także zawrzeć ugodę przed mediatorem.

Zgodnie z art. 223 § 1 Kodeksu postępowania cywilnego:

Należy zauważyć, że ugoda, nie będąc orzeczeniem sądu, nie podlega rektyfikacji na podstawie art. 350-353 k.p.c. (post. SN z 21 lutego 1973 r., III CRN 415/72), nie korzysta z powagi rzeczy osądzonej tzw. res iudicata, gdyż ta przynależna jest tylko prawomocnym orzeczeniom rozstrzygającym w sposób merytoryczny istotę sporu (wyroki). Ugoda zatem nie ma mocy wyroku, nie jest z nim równoważna. Ugoda w sprawach cywilnych jest umową dotyczącą łączącego strony stosunku prawnego, powinna obejmować elementy umowy i być tak zredagowana, aby w przypadku gdy stanowi tytuł egzekucyjny, nadawała się do wykonania [uchw. SN (PSIC) z 15 lipca 1974 r., KW Pr 2/74, OSNC 1974, Nr 12, poz. 203]. Treść ugody powinna dokładnie określać rozmiar świadczeń, sposób i treść ich wykonania oraz wskazywać, które roszczenia objęte procesem mają te świadczenia zaspokoić [wyr. SN(7) z 18.10.1972 r., III PZP 25/72, OSN 1973, Nr 3, poz. 38]. Z ugody powinno zatem wynikać kto i na czyją rzecz ma spełnić świadczenie, rodzaj świadczenia lub jego wysokość oraz termin spełnienia. Treść ugody nie może budzić wątpliwości, powinna być również kompletna i nie zawierać błędów. Osnowę ugody wciąga się do protokołu rozprawy (art. 185 § 3 k.p.c.).

W świetle powyższych wyjaśnień ugoda zawarta przed sądem zobowiązuje do określonych zachowań strony je zawierające, a więc stanowi podstawę do dochodzenia roszczeń.

Zgodnie z art. 58 § 1 Kodeksu cywilnego:

Zgodnie zaś z art. 58 § 2 Kodeksu cywilnego:

Powyższe przepisy określają, od strony negatywnej, zakres dopuszczalnej treści czynności prawnej. Mają zastosowanie do wszystkich czynności prawnych, zarówno do jednostronnych, jak i do umów, w tym umowy darowizny. (Kodeks cywilny. Komentarz do art. 1-449¹º. Tom I red. prof. dr hab. Krzysztof Pietrzykowski, 2013, C.H.Beck, Wydanie 7)

Czynność prawna jest nieważna od momentu swojego powstania (ab initio). Uznanie czynności za nieważną ma wobec tego charakter pierwotny, nie następczy – czynność taka nie wywołuje zamierzonych przez strony skutków prawnych tak, jak gdyby nigdy nie istniała. Co istotne, nieważność czynności prawnej następuje z mocy samego prawa, bez potrzeby zajścia jakichkolwiek dodatkowych zdarzeń. Nie jest wymagane ani oświadczenie woli stron czynności, ani konstytutywne orzeczenie sądu.

W przypadku postępowań w sprawie o unieważnienie umowy sprzedaży tylko wyrok sądu powoduje, że skutki czynności traktuje się jakby nigdy nie nastąpiły. Jedynie prawomocny wyrok sądu, który w swej treści orzeka nieważność powoduje, że traktuje się umowę jako niezawartą. Konsekwencją takiego orzeczenia jest to, że traktuje się taką umowę jako niebyłą, nigdy nie zawartą.

W omawianej sprawie nie doszło jednak do unieważnienia umowy sprzedaży przez sąd, ponieważ skorzystali Państwo z cywilnoprawnej zasady swobody umów (art. 353¹ Kodeksu cywilnego).

Z treści wniosku i jego uzupełnienia wynika, że w wyniku ugody sądowej otrzymała Pani 25 marca 2020 r. kwotę pieniężną w wysokości 150.000 zł. Wcześniej – bo 30 listopada 2010 r. – sprzedała Pani nieruchomość, za co nie otrzymała Pani ceny sprzedaży. Mimo nieotrzymania zapłaty, tejże sprzedaży nie tylko nigdy nie unieważniono, ale nawet w drodze ww. ugody sądowej ważność spornej sprzedaży potwierdzono.

Biorąc pod uwagę specyfikę powyższej sytuacji na gruncie przepisów prawa niepodatkowego, jak również ze względu na fakt, że w postępowaniu interpretacyjnym nie może toczyć się spór o stan faktyczny, wystosowanym wezwaniem poprosiłem Panią m.in. aby doprecyzowała Pani przedstawione zdarzenie poprzez wskazanie:

1)z jakiego konkretnie tytułu prawnego otrzymała Pani przedmiotową kwotę 150 000,00 zł, a w szczególności czy była to cena z umowy sprzedaży nieruchomości z 3 listopada 2010 r. – albowiem użyła Pani we wniosku sformułowania: „w zamian za przeniesienie własności na podstawie aktu notarialnego z dnia 3 listopada 2010 r. (…)”), a jeśli nie – to w rozumieniu prawa cywilnego konkretnie z jakiego tytułu prawnego była to kwota i za co otrzymana oraz

2)czy z tytułu umowy sprzedaży nieruchomości z 3 listopada 2010 r. otrzymała Pani jakąkolwiek zapłatę, a jeśli tak – to w jakiej konkretnie formie.

Z Pani odpowiedzi na oba te pytania wynika, że wykluczyła Pani, aby na gruncie cywilnoprawnym przedmiotowa kwota pieniężna stanowiła cenę sprzedaży ww. nieruchomości, a tym samym na gruncie podatkowoprawnym stanowiła przychód z odpłatnego zbycia nieruchomości, albowiem wskazała Pani, że kwotę 150.000,00 złotych (słownie: sto pięćdziesiąt tysięcy złotych 00/100) otrzymała Pani na podstawie ugody sądowej z dnia 20 grudnia 2019 roku, a wynagrodzenia za sprzedaną nieruchomość nigdy Pani nie otrzymała. Jednocześnie wskazała Pani, że kwotę 150.000,00 złotych (słownie: sto pięćdziesiąt tysięcy złotych 00/100), która wpłynęła na Pani rachunek bankowy, otrzymała Pani za uznanie w ramach ugody za ważną umowy sprzedaży z 3 listopada 2010 r., a więc nie za zbycie nieruchomości – tylko w ramach cywilnoprawnej swobody kontraktowania

Co więcej, w odpowiedzi na drugie z przywołanych pytań dotyczące tego, czy z tytułu umowy sprzedaży nieruchomości z 3 listopada 2010 r. otrzymała Pani jakąkolwiek zapłatę, podniosła Pani i potwierdziła, że za sprzedaż w dniu 3 listopada 2010 roku nie otrzymała Pani wynagrodzenia.

Jednocześnie – w odpowiedzi na pierwsze z przywołanych wyżej pytań wezwania, dotyczące prośby o wskazanie w rozumieniu prawa cywilnego konkretnie z jakiego tytułu prawnego była to kwota i za co otrzymana – nie wskazała też Pani, aby było to cywilnoprawne odszkodowanie bądź zadośćuczynienie, w tym chociażby np. odszkodowanie za bezumowne korzystanie z nieruchomości.

Wracając zatem na grunt prawa podatkowego, należy wskazać, że w myśl art. 10 ust. 1 pkt 9 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, jednym ze źródeł przychodów są inne źródła.

Stosownie do art. 20 ust. 1 ww. ustawy:

Sformułowanie „w szczególności” dowodzi, że definicja przychodów z innych źródeł ma charakter otwarty i tym samym powyższa ustawa w swoich założeniach daje podstawy prawne, aby do tej kategorii zaliczyć również przychody inne niż wymienione wprost w art. 20 ust. 1 ww. ustawy.

W myśl art. 21 ust. 1 pkt 3 ww. ustawy:

Przywołane uregulowania prawne wskazują jednoznacznie, że niektóre, ale też nie wszystkie, odszkodowania lub zadośćuczynienia otrzymane przez osoby fizyczne wolne są od podatku dochodowego.

Należy zaznaczyć, że zwolnieniem określonym w przytoczonym wyżej przepisie art. 21 ust. 1 pkt 3 ww. ustawy, objęte są tylko zadośćuczynienia/odszkodowania, których wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw.

To oznacza, że zwolnieniem nie są objęte wszystkie zadośćuczynienia/odszkodowania, a tylko te, których wysokość lub zasady ustalania zostały określone wprost w stosownych przepisach prawa, z wyjątkiem enumeratywnie wymienionych kategorii świadczeń.

Ustawodawca konsekwentnie wyłączył z katalogu zwolnień przepisem art. 21 ust. 1 pkt 3 lit. g) zadośćuczynienia/odszkodowania, które zostały otrzymane na podstawie zawartej pomiędzy stronami umowy lub ugody pozasądowej, nawet w sytuacji, gdy ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw.

Stosownie natomiast do art. 21 ust. 1 pkt 3b ww. ustawy:

Odwołując się zatem do prawa cywilnego stwierdzić należy, że o odszkodowaniu możemy mówić wyłącznie w przypadku powstania konkretnej szkody, która wywołana została określonym działaniem lub zaniechaniem drugiej strony, której można przypisać odpowiedzialność za jej powstanie. Odszkodowanie to rodzaj świadczenia, które należy się za wyrządzenie szkody (odpowiednio zadośćuczynienie za doznane krzywdy) od podmiotu, który szkodę wyrządził lub ponosi za nią odpowiedzialność. Odszkodowanie stanowi pieniężną równowartość szkody majątkowej lub szkody na osobie, natomiast zadośćuczynienie jest pieniężną formą zrekompensowania szkody niemajątkowej.

Z Pani odpowiedzi na wezwanie wynika jednak, że przedmiotowa kwota – mimo że otrzymana w wyniku ugody sądowej – nie była też ani zadośćuczynieniem, ani odszkodowaniem.

Zatem już sama okoliczność, że kwota nie stanowi ani odszkodowania, ani zadośćuczynienia – o których traktują zwolnienia uregulowane w cyt. art. 21 ust. 1 pkt 3 oraz art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych – wyklucza zwolnienie od opodatkowania otrzymanej przez Panią kwoty.

W konsekwencji, skoro przedmiotowa kwota, którą Pani uzyskała, nie stanowi odszkodowania/zadośćuczynienia, natomiast podstawą jej przyznania jest zawarta polubownie ugoda sądowa, wówczas takie świadczenie nie podlega zwolnieniu od podatku określonemu w art. 21 ust. 1 pkt 3 oraz 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Otrzymując przedmiotowe świadczenie, uzyskała Pani przysporzenie majątkowe, skutkujące powstaniem przychodu z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 w związku z art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, od którego należy odprowadzić podatek dochodowy.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Przedmiotem niniejszej interpretacji jest zagadnienie dotyczące podatku dochodowego od osób fizycznych, natomiast w przedmiocie zagadnienia dotyczącego podatku od czynności cywilnoprawnych zostanie wydane odrębne rozstrzygnięcie.

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego, który Pani przedstawiła i stanu prawnego, który obowiązywał w dacie zaistnienia zdarzenia.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

·Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2651 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli: Pani sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego i zastosuje się Pani do interpretacji.

·Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

·Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Ma Pani prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 259 ze zm.; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

·w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

·w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2651 ze zm.).