Przeliczanie dla celów VAT kwot wyrażonych w walutach obcych od 1 lipca 2023 r.

Jeżeli kwoty niezbędne do rozliczeń VAT wyrażone są w walutach obcych, konieczne jest ich przeliczenie na złote. Do takiego przeliczenia nie można przyjmować dowolnych kursów walut. Zasady przeliczania są ściśle uregulowane. Od 1 lipca 2023 r. w ustawie o VAT zostaną określone zasady stosowania kursów walut do korekty podstawy opodatkowania VAT. Do tej pory wynikało to z praktyki organów podatkowych. Dlatego w niniejszym opracowaniu zostaną omówione obowiązujące obecnie w tym zakresie zasady, jak również wskazane zostaną zmiany wprowadzone w ramach tzw. pakietu SLIM VAT 3.

Zasady, na jakich dla celów VAT przelicza się kwoty wyrażone w walutach obcych, określają przepisy art. 31a ustawy o VAT. Natomiast zasady stosowania kursów walut w przypadku korekt podstawy opodatkowania lub VAT będzie określał od 1 lipca 2023 r. art. 31b ustawy o VAT.

1. Kiedy musimy stosować kursy wskazane w ustawie o VAT

Teoretycznie kursy wskazane w ustawie o VAT mają zastosowanie tylko do wyrażonych w walutach obcych kwot stosowanych do określania podstawy opodatkowania oraz – na podstawie art. 106e ust. 11 ustawy o VAT – do kwot VAT wyrażonych na fakturach w walucie obcej. W praktyce jednak przepisy te stosowane są we wszystkich sytuacjach, gdy pojawia się konieczność przeliczenia dla celów VAT kwot wyrażonych w walutach obcych.

Zauważyć przy tym trzeba, że sytuacji, w której w walucie obcej wyrażona jest podstawa opodatkowania lub kwota podatku, nie należy utożsamiać z przypadkiem, gdy waluta obca stosowana jest przez strony transakcji w celu obliczenia wysokości wynagrodzenia, które jednak ostatecznie jest ustalane w złotych. W takich bowiem sytuacjach nie zachodzi konieczność przeliczania na złote według zasad wskazanych w art. 31a ustawy o VAT. Aktualna w tym zakresie pozostaje interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy z 16 października 2014 r. (sygn. ITPP3/443-419/14/AT), w której czytamy, że:

(…) przepis art. 31a ustawy znajduje zastosowanie, kiedy podstawa opodatkowania jest wyrażona w walucie obcej. Wówczas kwoty wyrażone w walucie obcej przelicza się na złote według kursu średniego danej waluty obcej ogłoszonego przez Bank na ostatni dzień roboczy poprzedzający dzień powstania obowiązku podatkowego. Wobec tego w sytuacji, gdy rozliczenie z kontrahentem odbywa się w walucie polskiej (w tej walucie Wnioskodawca otrzymuje zapłatę będącą podstawą opodatkowania), art. 31a ust. 1 i ust. 2 ustawy nie ma zastosowania. Wnioskodawca do przeliczenia na PLN wartości usługi wyrażonej w EUR może zastosować dowolny kurs ustalony z kontrahentem (np. z dnia załadunku).

2. Jaki kurs waluty stosować, gdy faktura jest wystawiana w dniu powstania obowiązku podatkowego lub później

Podstawowy sposób dokonywania przeliczeń dla celów VAT określa art. 31a ust. 1 ustawy o VAT. Wynika z niego, że w przypadku gdy kwoty stosowane do określenia podstawy opodatkowania są określone w walucie obcej, przeliczenia na złote dokonuje się według:

• kursu średniego danej waluty obcej ogłoszonego przez Narodowy Bank Polski (NBP) na ostatni dzień roboczy poprzedzający dzień powstania obowiązku podatkowego albo 
• kursu wymiany opublikowanego przez Europejski Bank Centralny (EBC) na ostatni dzień poprzedzający dzień powstania obowiązku podatkowego (kursy te publikowane są w Dzienniku Urzędowym UE). 

Wskazana zasada ma zastosowanie nie tylko w stosunku do dokonywanych przez podatników odpłatnych dostaw towarów i odpłatnego świadczenia usług na terytorium kraju. Ma ona zastosowanie również do:

• dostaw towarów i odpłatnego świadczenia usług poza terytorium kraju,
• eksportu towarów,
• wewnątrzwspólnotowych dostaw towarów,
• wewnątrzwspólnotowych nabyć towarów,
• świadczenia usług, dla których podatnikiem jest nabywca,
• dostaw towarów, dla których podatnikiem jest nabywca.

2.1. Stosowanie kursów walut, gdy obowiązek podatkowy powstaje kilka razy 

Zdarza się, że obowiązek podatkowy z tytułu danej czynności powstaje częściowo dwa lub więcej razy. W takich przypadkach konieczne może być dokonywanie przeliczeń dla celów VAT z zastosowaniem dwóch lub więcej kursów przeliczeniowych.

2.2. Płatności z zastosowaniem MPP

Szczególna sytuacja ma miejsce, gdy płatności są dokonywane z zastosowaniem mechanizmu podzielonej płatności, kwota netto jest wyrażona w walucie obcej, a kwota VAT – w PLN. W takich przypadkach – jak wyjaśnił Minister Finansów w objaśnieniach podatkowych z 23 grudnia 2019 r. w sprawie mechanizmu podzielonej płatności – konieczne jest dokonywanie dwóch płatności. Pierwsza z nich dotyczy wyłącznie kwoty VAT, która jest płacona z zastosowaniem mechanizmu podzielonej płatności na rachunek VAT sprzedawcy. Druga płatność dotyczy kwoty netto, która jest płacona odrębnym przelewem w obcej walucie (ewentualnie jest rozliczona w inny sposób).

Zdarza się przy tym, że płatności zaliczkowe dokonywane we wskazany sposób są otrzymywane częściowo w dwóch dniach (tj. w jednym dniu otrzymywana jest płatność kwoty netto w walucie obcej, w innym zaś płatność podatku VAT w złotych). Z wyjaśnień organów podatkowych wynika, że w takich przypadkach wpłaty należy traktować jako dwie zaliczki, a jednocześnie, że kursem przeliczeniowym jest kurs średni waluty obcej ogłoszony przez NBP na ostatni dzień roboczy poprzedzający dzień otrzymania kwoty netto, względnie ostatni kurs wymiany opublikowany przez EBC na ten dzień (zgodnie z art. 31a ust. 1 ustawy o VAT). 

Tytułem przykładu wskazać można interpretację indywidualną Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 21 maja 2020 r. (sygn. 0114-KDIP1-1.4012.196.2020.1.JO), w której czytamy, że:

(…) w przedmiotowej sprawie Spółka powinna rozpoznać obowiązek podatkowy dla otrzymanej zaliczki zgodnie z art. 19a ust. 8 ustawy, tj. w dniu otrzymania przez Spółkę od kupującego zaliczki wpłaconej na rachunek w walucie obcej / na rachunek wyrażony w złotych. Odnosząc powyższe na grunt analizowanej sprawy, kwestią zasadniczą dla przeliczenia kwoty wpłaconej przez kontrahenta zaliczki jest w tym przypadku moment otrzymania zaliczki. Jak już wcześniej wskazano, dla przeliczenia kwoty zapłaty przez kontrahenta zaliczki w walucie obcej właściwe jest zastosowanie kursu na ostatni dzień roboczy poprzedzający dzień otrzymania zaliczki - ostatni dzień roboczy poprzedzający dzień powstania obowiązku podatkowego. W przedmiotowej sprawie, obie płatności zostały otrzymane przez Spółkę przed dokonaniem dostawy towaru, zatem powstaną dwa odrębne obowiązki podatkowe. Odnosząc się zatem do zastosowania przez Wnioskodawcę prawidłowego kursu waluty należy wskazać, że w analizowanej sprawie będzie to ostatni dzień roboczy poprzedzający dzień otrzymania zaliczki wpłaconej przez kontrahenta na rachunek walutowy – zgodnie z art. 31a ust. 1 ustawy.

2.3. Stosowanie kursów walut do faktur zbiorczych

Nie ma przepisu pozwalającego na stosowanie jednego kursu wspólnego w przypadku dokumentowania dokonanych czynności fakturami zbiorczymi. W konsekwencji jeżeli z tytułu dokumentowanych daną fakturą zbiorczą czynności obowiązek podatkowy nie powstaje jednego dnia (np. na podstawie art. 19a ust. 3 ustawy o VAT), konieczne jest przeliczanie kwot wyrażonych w walutach obcych na takich fakturach z zastosowaniem dwóch lub więcej kursów przeliczeniowych (zob. przykładowo interpretację indywidualną Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 10 maja 2021 r., sygn. 0111-KDIB3-3.4012.68.2021.1.MAZ).

Inaczej jest, jeżeli z tytułu dwóch lub więcej dokumentowanych daną fakturą czynności obowiązek podatkowy powstaje jednego dnia, np. ostatniego dnia danego okresu rozliczeniowego. Wówczas właściwe jest zastosowanie jednego tylko kursu przeliczeniowego, co potwierdzają w udzielanych wyjaśnieniach organy podatkowe. Jak czytamy w interpretacji indywidualnej Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 21 lutego 2019 r. (sygn. IPPP3/4512-539/14-8/KP):

(…) przy dokonywaniu rozliczanych cyklicznie (np. miesięcznie) dostaw towarów przez Spółkę kursem właściwym dla przeliczenia kwot stosowanych do określenia podstawy opodatkowania, wyrażonych w walucie obcej na złote, będzie kurs średni danej waluty obcej ogłoszony przez Narodowy Bank Polski lub ostatni kurs wymiany opublikowany przez Europejski Bank Centralny na ostatni dzień roboczy poprzedzający ostatni dzień okresu rozliczeniowego (miesiąca), w odniesieniu do wszystkich dostaw towarów realizowanych w tym okresie.

2.4. Stosowanie kursów EBC, gdy podstawa jest określana w innej walucie niż EUR

Zauważyć przy tym należy, że EBC określa jedynie kursy wymiany względem EUR. Powoduje to, że w przypadku stosowania kursów wymiany opublikowanych przez EBC do walut innych niż EUR konieczne jest dokonywanie dwóch przeliczeń z zastosowaniem kursu wymiany każdej z nich względem EUR. Najpierw zatem należy przeliczyć kwotę wyrażoną w walucie obcej innej niż EUR na EUR, a następnie EUR na PLN. Z tego powodu dokonywanie przeliczeń na PLN kwot wyrażonych w walutach innych niż EUR jest prostsze z zastosowaniem kursu średniego danej waluty obcej ogłoszonego przez NBP.

Wskazać również warto, że z art. 91 ust. 2 dyrektywy 2006/112 wynika, iż państwa członkowskie mogą wymagać od podatników, aby informowali je w przypadku stosowania kursów wymiany opublikowanych przez EBC do przeliczania kwot wyrażonych w innych walutach niż EUR. W Polsce obowiązek taki jednak nie istnieje.

3. Jaki kurs stosować do faktur wystawianych przed powstaniem obowiązku podatkowego

Od określonej w art. 31a ust. 1 ustawy o VAT zasady istnieją wyjątki. Pierwszy z nich ma zastosowanie w przypadkach, gdy podatnik wystawił fakturę przed powstaniem obowiązku podatkowego. Wówczas – zgodnie z art. 31a ust. 2 ustawy o VAT – przeliczenia na złote określonych na tej fakturze w walucie obcej kwot stosowanych do określenia podstawy opodatkowania dokonuje się według kursu średniego danej waluty obcej ogłoszonego przez NBP na ostatni dzień roboczy poprzedzający dzień wystawienia faktury albo według kursu wymiany opublikowanego przez EBC na ten dzień. Przy czym – podobnie jak w przypadku stosowania zasady ogólnej – w tym drugim przypadku waluty inne niż EUR przelicza się z zastosowaniem kursu wymiany każdej z nich względem EUR. Dlatego najpierw przelicza się kwotę wyrażoną w walucie obcej innej niż EUR na EUR.

Podkreślić przy tym należy, że omawiany sposób przeliczania kwot wyrażonych w walucie obcej ma zastosowanie tylko, jeżeli podatnik wystawi fakturę przed powstaniem obowiązku podatkowego. Jeżeli podatnik nie wystawi faktury do momentu powstania obowiązku podatkowego, sposób ten nie ma zastosowania. W konsekwencji kwoty wyrażone w walucie obcej należy co do zasady przeliczać na złote zgodnie z zasadą ogólną, przyjmując kurs z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień powstania obowiązku podatkowego.

3.1. Przeliczanie faktur od zagranicznych kontrahentów, wystawianych przed powstaniem obowiązku podatkowego

Zauważyć przy tym należy, że z art. 106a ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT wynika, iż przepisy określające zasady wystawiania faktur stosuje się do sprzedaży, z wyjątkiem przypadków, o których mowa w art. 17 ust. 1 pkt 4 i 5 ustawy o VAT, w których usługodawca lub dokonujący dostawy towarów nie rozlicza podatku należnego i faktura dokumentująca te transakcje nie jest wystawiana przez usługobiorcę lub nabywcę towarów w imieniu i na rzecz usługodawcy lub dokonującego dostawy towarów. Prowadzi to do wniosku, że fakturami, o których mowa w art. 31a ust. 2 ustawy o VAT, są wyłącznie faktury wystawiane na podstawie polskich przepisów. W konsekwencji szczególny sposób przeliczania kwot wyrażonych w walutach obcych, o którym mowa w art. 31a ust. 2 ustawy o VAT, nie ma zastosowania w przypadku importu usług oraz dostaw towarów, dla których podatnikiem jest nabywca (zob. przykładowo wyrok NSA z 1 marca 2017 r., sygn. akt I FSK 1358/15). Z analogicznych powodów art. 31a ust. 2 ustawy o VAT nie ma zastosowania do wewnątrzwspólnotowych nabyć towarów.

4. Jak przeliczać faktury, gdy stosujemy wspólny kurs dla VAT i podatku dochodowego

 Podatnicy mają możliwość (jest to rozwiązanie fakultatywne) stosowania do celów VAT kursów przeliczeniowych właściwych dla rozliczenia danej transakcji w podatku dochodowym. Możliwość taką przewiduje art. 31a ust. 2a ustawy o VAT.

Podatnicy, którzy zdecydują się na stosowanie dla celów VAT kursów obowiązujących dla celów podatku dochodowego, obowiązani są do ich stosowania co najmniej przez 12 kolejnych miesięcy, licząc od miesiąca, w którym je wybrali (art. 31a ust. 2b ustawy o VAT). Z kolei podatnicy rezygnujący ze stosowania tych zasad mają przez kolejnych 12 miesięcy, licząc od miesiąca następującego po miesiącu, w którym zrezygnowali z zasad przeliczania,obowiązek stosowania ogólnych zasad dokonywania przeliczeń dla celów VAT, tj. zasad określonych przepisami art. 31a ust. 1 lub 2 ustawy o VAT (art. 31a ust. 2c ustawy o VAT).

Z przepisów nie wynika przy tym obowiązek zawiadamiania organów podatkowych o wyborze dokonywania przeliczeń na omawianych zasadach. W konsekwencji podatnicy wybierający stosowanie tych zasad nie muszą o tym informować w żaden sposób właściwego dla siebie naczelnika urzędu skarbowego (ani żadnego innego organu). Nie trzeba również informować o rezygnacji ze stosowania omawianych zasad dokonywania przeliczeń.

Zauważyć przy tym należy, że niektóre zdarzenia wywołujące skutki w VAT nie wywołują skutków w podatku dochodowym, a w konsekwencji nie podlegają przeliczeniu zgodnie z zasadami stosowanymi w podatku dochodowym. Dotyczy to przykładowo wewnątrzwspólnotowych nabyć towarów czy importu usług. Ponieważ w takich przypadkach stosowanie omawianych zasad dokonywania przeliczeń nie jest możliwe, obowiązkiem podatników jest stosowanie w tym zakresie ogólnych zasad dokonywania przeliczeń VAT, tj. zasad określonych przepisami art. 31a ust. 1 lub 2 ustawy o VAT (art. 31a ust. 2d ustawy o VAT). Jak czytamy w uzasadnieniu projektu ustawy nowelizującej wprowadzającej omawianą metodę dokonywania przeliczeń:

(…) ta sama zasada powinna być stosowana do innych transakcji, dla których nie nastąpi przeliczenie zgodnie z zasadami przyjętymi dla ustalenie przychodu w podatku dochodowym jak np. otrzymanych częściowych zaliczek, które podlegają opodatkowaniu podatkiem VAT. Zróżnicowanie życia gospodarczego może również prowadzić do innych możliwych sytuacji, w których stosowanie zasad przeliczania przyjętych w podatku dochodowym nie będzie możliwe. Jako że przeliczenie na zasadach z podatku dochodowego może okazać się niemożliwe w każdym takim przypadku podatnik będzie zobowiązany do zastosowania dotychczasowej metody przeliczenia obowiązującej w podatku VAT.

5. Jakie kursy walut stosować do faktur korygujących

Podatnicy doczekali się uregulowania zasad stosowania kursów walut do faktur korygujących. Odpowiednie regulacje w tym zakresie zostaną wprowadzone od 1 lipca 2023 r.

5.1. Przeliczanie faktur korygujących do 30 czerwca 2023 r.

Obecnie zasady przeliczania faktur korygujących ukształtowała praktyka sądów i organów podatkowych. Przyjmuje się, że kwoty w walutach obcych w razie ich zmiany należy przeliczać według kursu historycznego, tj. właściwego do przeliczenia korygowanej kwoty wyrażonej w walucie obcej (zob. przykładowo wyrok NSA z 22 lutego 2007 r., sygn. akt I FSK 47/06). Dopuszczane są dwa wyjątki od tej zasady, tj. jeżeli:

1. faktury korygujące dokumentowały podwyższenie ceny na skutek okoliczności niemożliwych do przewidzenia w momencie zawierania umowy i wystawienia faktury – wówczas kursem właściwym dla celów VAT jest ostatni dzień roboczy poprzedzający dzień wystawienia tej faktury korygującej (zob. prawomocny wyrok WSA w Warszawie z 2 marca 2010 r., sygn. akt III SA/Wa 1665/09, czy interpretację indywidualną Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z 12 czerwca 2015 r., sygn. IBPP2/4512-245/15/BW),
2. została wystawiona zbiorcza faktura korygująca – wówczas można przyjąć kurs waluty obcej z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień wystawienia zbiorczej faktury korygującej lub innego dokumentu korygującego (zob. przykładowo interpretację indywidualną Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z 7 lutego 2017 r., sygn. 2461-IBPP4.4512.145.2016.2.LG, czy interpretację indywidualną Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 12 maja 2017 r., sygn. 0112-KDIL1-3.4012.113.2017.1.KM).

5.2. Przeliczanie faktur korygujących od 1 lipca 2023 r.

Z dniem 1 lipca 2023 r. dodany zostanie art. 31b ustawy o VAT zawierający przepisy w tym zakresie. Przy czym dodaniu tych przepisów nie towarzyszyły żadne przepisy przejściowe. Uznać w związku z tym należy, że nowe przepisy mają zastosowanie do wszelkich występujących od 1 lipca 2023 r. zdarzeń skutkujących zmianą kwoty wyrażonej w walucie obcej (w tym jeżeli zdarzenia te dotyczą transakcji dokonanych przed 1 lipca 2023 r.).

5.2.1. Stosowanie kursu historycznego – zasada ogólna

Z dniem 1 lipca 2023 r. zostanie dodany art. 31b ust. 1 ustawy o VAT. Wynika z niego, że w przypadku gdy kwoty stosowane do określenia podstawy opodatkowania, wyrażone w walucie obcej, uległy zmianie, przeliczenia na złote dokonuje się według kursu danej waluty obcej przyjętego do przeliczenia kwot stosowanych do określenia podstawy opodatkowania przed jej zmianą. Tym samym ustawodawca usankcjonował przyjmowaną dotychczas zasadę. Nie uwzględnił jednak wyjątku dotyczącego podwyższania ceny na skutek okoliczności niemożliwych do przewidzenia w momencie zawierania umowy i wystawienia faktury, który stosujemy obecnie. Dlatego również w takich przypadkach należy stosować kursy historyczne.

Podkreślić przy tym należy, że wskazana zasada obowiązuje we wszystkich przypadkach, gdy zmianie uległy kwoty stosowane do określenia podstawy opodatkowania wyrażone w walucie obcej. W szczególności zasada ta obowiązuje również przy rozpoznawaniu przez podatników VAT należnego z tytułu dokonywanych zakupów, a więc w przypadku występujących u podatników wewnątrzwspólnotowych nabyć towarów, importu usług oraz dostaw towarów, dla których podatnikiem jest nabywca.

5.2.2. Możliwość stosowania aktualnego kursu w przypadku zbiorczych faktur korygujących zmniejszających

Od zasady wyrażonej w art. 31b ust. 1 ustawy o VAT istnieją trzy wyjątki. Pierwszy z nich ma miejsce w przypadku wystawienia przez podatnika faktury korygującej, o której mowa w art. 106j ust. 3 ustawy o VAT, a więc zbiorczej faktury korygującej dokumentującej udzielenie opustu lub obniżki ceny w danym okresie. Wówczas podatnicy mają możliwość (ale nie obowiązek – jest to rozwiązanie fakultatywne) stosowania do przeliczania kursu średniego danej waluty obcej ogłoszonego przez NBP na ostatni dzień roboczy poprzedzający dzień wystawienia faktury korygującej, względnie kurs wymiany opublikowany przez EBC na ten dzień (art. 31b ust. 2 ustawy o VAT).

5.2.3. Możliwość stosowania aktualnego kursu w przypadku zbiorczych rabatów udzielanych przez zagranicznych sprzedawców 

Drugi wyjątek od zasady wyrażonej w art. 31b ust. 1 ustawy o VAT ma miejsce w przypadkach, gdy podatnikowi udzielono opustu lub obniżki ceny w odniesieniu do wszystkich dostaw towarów lub świadczonych usług wykonanych w danym okresie na rzecz podatnika dokonującego wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów lub podatnika, o którym mowa w art. 17 ust. 1 pkt 4 i 5 ustawy o VAT (tj. podatnika z tytułu odpowiednio importu usług oraz dostawy towarów, dla której podatnikiem jest nabywca), udokumentowanych fakturą dotyczącą tego okresu. Pojęcie faktura, jak wynika z uzasadnienia do projektu ustawy nowelizującej z 26 maja 2023 r.:

(…) odnosi się do zagranicznych dokumentów, odpowiadających funkcjom faktury zbiorczej – finalna forma bądź nazewnictwo tego dokumentu jest zależne od ustawodawstwa innego państwa. 

Wówczas podatnik ma możliwość (ale nie obowiązek, jest to rozwiązanie fakultatywne) dokonać przeliczenia na złote według kursu średniego danej waluty obcej ogłoszonego przez NBP na ostatni dzień roboczy poprzedzający dzień wystawienia faktury korygującej, względnie według ostatniego kursu wymiany opublikowanego przez EBC na ostatni dzień poprzedzający dzień wystawienia faktury korygującej (art. 31b ust. 3 ustawy o VAT).

5.2.4. Przeliczanie faktur korygujących przez podatników stosujących wspólny kurs dla VAT i podatku dochodowego

Jak zostało wcześniej wskazane (zob. punkt 4.1. Jak przeliczać faktury, gdy stosujemy wspólny kurs dla VAT i podatku dochodowego), podatnicy mają możliwość stosowania dla celów VAT kursów przeliczeniowych właściwych do rozliczenia danej transakcji na podstawie przepisów o podatku dochodowym. W takich przypadkach – jak wynika z art. 31a ust. 4 zdanie pierwsze ustawy o VAT – przepisów art. 31b ust. 1 i 2 ustawy o VAT co do zasady się nie stosuje. Do przeliczenia kwot określonych w walucie obcej nadal mają zastosowanie zasady obowiązujące w podatku dochodowym. 

Wyjątek dotyczy zmian kwot dotyczących transakcji niepodlegających przeliczeniu zgodnie z przepisami o podatku dochodowym (np. wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów czy importu usług). W takich przypadkach podatników obowiązują jednak zasady przeliczania określone przepisami art. 31b ust. 1 i 2 ustawy o VAT (art. 31b ust. 4 zdanie drugie ustawy o VAT).

6. Kiedy stosujemy szczególne sposoby przeliczania kwot wyrażonych w walutach obcych

Import towarów. Omówione zasady przeliczania kwot wyrażonych w walutach obcych nie mają zastosowania w przypadku importu towarów. W takich przypadkach przeliczenia na złote dokonuje się zgodnie z przepisami celnymi (art. 31a ust. 3 ustawy o VAT).

Usługi wstępu. Szczególny sposób dokonywania przeliczeń kwot wyrażonych w walutach obcych dotyczy także usług wstępu na imprezy masowe w rozumieniu ustawy o bezpieczeństwie imprez masowych). Jest przy tym kwestią sporną, czy w takich przypadkach kwoty stosowane do określenia podstawy opodatkowania, wyrażone w walucie obcej, mogą być przeliczane (jak stanowi art. 31a ust. 4 ustawy o VAT) czy przelicza się (jak stanowi § 5 rozporządzenia o fakturach) na złote zgodnie z przepisami celnymi stosowanymi na potrzeby obliczania wartości celnej importowanych towarów. Zdaniem autora pierwszeństwo ma przepis ustawowy, a w konsekwencji ten sposób przeliczania jest rozwiązaniem fakultatywnym.

Ustalenie kwot limitów. Z kolei art. 31a ust. 5 ustawy o VAT przewiduje szczególny sposób przeliczania na złote kwot wyrażonych w EUR, wskazanych przepisami art. 7a ust. 1, art. 45 ust. 1 pkt 11, art. 48 ust. 2, art. 52 ust. 3, art. 56 ust. 1 i 2, art. 138a pkt 2 i art. 138i ust. 1 ustawy o VAT. Są to kwoty limitów stosowanych w sprzedaży e-commerce i zwolnień w imporcie. W tych przypadkach przeliczeń dokonuje się przy zastosowaniu kursu wymiany obowiązującego w pierwszym dniu roboczym października poprzedniego roku podatkowego, opublikowanego przez EBC, przy czym wyrażone w złotych kwoty wynikające z przeliczenia zaokrągla się do pełnych złotych w ten sposób, że końcówki kwot wynoszące mniej niż 50 groszy pomija się, a końcówki kwot wynoszące 50 i więcej groszy podwyższa się do pełnych złotych. Dla 2023 r. jest to kurs 4,8320 zł (Dz.Urz.UE.C.2022/381/04). Dlatego limit 150 euro dla wartości przesyłki, który decyduje m.in. o prawie do stosowania procedury IOSS, wynosi w 2023 r. 725 zł.

Usługi kontroli i nadzoru. Ostatni szczególny sposób dokonywania przeliczeń dotyczy również kwot wyrażonych w EUR, wykazywanych na fakturach dokumentujących świadczenie usług w zakresie kontroli i nadzoru ruchu lotniczego, za które pobierane są opłaty trasowe, wystawianych przez Centralne Biuro Opłat Trasowych (CRCO) Europejskiej Organizacji do Spraw Bezpieczeństwa Żeglugi Powietrznej (EURCONTROL) w imieniu Polskiej Agencji Żeglugi Powietrznej. W takich przypadkach przeliczeń na złote dokonuje się według średniego miesięcznego krzyżowego kursu zamknięcia obliczonego przez Grupę Reutera na podstawie dziennego kursu kupna EUR z miesiąca poprzedzającego miesiąc, w którym wykonano usługę (§ 4 rozporządzenia o fakturach).

7. Podsumowanie

1. W przypadku faktur wystawionych w dniu powstania obowiązku podatkowego lub później należy przyjąć kurs średni danej waluty obcej ogłoszony przez NBP na ostatni dzień roboczy poprzedzający dzień powstania obowiązku podatkowego albo kurs wymiany opublikowany przez EBC na ten dzień.

2. Gdy faktura jest wystawiona przed powstaniem obowiązku podatkowego, można przyjąć kurs średni danej waluty obcej ogłoszony przez NBP na ostatni dzień roboczy poprzedzający dzień wystawienia faktury albo kurs wymiany opublikowany przez EBC na ten dzień. Zasady tej nie zastosujemy do faktur wystawionych przez zagranicznych kontrahentów.

3. Podatnik może wybrać stosowanie wspólnego kursu waluty dla VAT i podatku dochodowego. Gdy się na to zdecyduje, musi go stosować przez 12 miesięcy.

4. Od 1 lipca 2023 r. zostaną uregulowane zasady stosowania kursów walut do faktur korygujących. Zasadą będzie stosowanie kursu historycznego. W drodze wyjątku podatnik będzie mógł przyjąć aktualny kurs (z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień wystawienia faktury korygującej), gdy wystawi zbiorczą fakturę korygującą „in minus” oraz gdy zagraniczny kontrahent udzieli mu rabatu do wszystkich dostaw w danym okresie.

POWOŁANE ORZECZENIA SĄDÓW:

• wyrok NSA z 1 marca 2017 r. (sygn. akt I FSK 1358/15)

• prawomocny wyrok WSA w Warszawie z 2 marca 2010 r. (sygn. akt III SA/Wa 1665/09)

POWOŁANE INTERPRETACJE ORGANÓW PODATKOWYCH:

• pismo Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z 12 czerwca 2015 r. (sygn. IBPP2/4512-245/15/BW)

• pismo Dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy z 16 października 2014 r. (sygn. ITPP3/443-419/14/AT)

• pismo Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 21 maja 2020 r. (sygn. 0114-KDIP1-1.4012.196.2020.1.JO)

• pismo Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 10 maja 2021 r. (sygn. 0111-KDIB3-3.4012.68.2021.1.MAZ)

• pismo Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 21 lutego 2019 r. (sygn. IPPP3/4512-539/14-8/KP)

• pismo Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z 7 lutego 2017 r. (sygn. 2461-IBPP4.4512.145.2016.2.LG) 

• pismo Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 12 maja 2017 r. (sygn. 0112-KDIL1-3.4012.113.2017.1.KM)

Tomasz Krywan

 doradca podatkowy