Interpretacja indywidualna z dnia 8 maja 2023 r., Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0114-KDIP3-2.4011.250.2023.1.MN

Skoro zasądzony na Państwa rzecz zwrot nienależnie pobranego przez bank świadczenia nie podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych, to odsetki, które zostaną Państwu wypłacone z tego tytułu również nie będą podlegały opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Do ww. odsetek zastosowanie ma zwolnienie przedmiotowe wynikające z art. 21 ust. 1 pkt 95b ww. ustawy.

Interpretacja indywidualna – stanowisko w części prawidłowe i w części nieprawidłowe

Szanowni Państwo,

stwierdzam, że Państwa stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego i zdarzenia przyszłego w podatku dochodowym od osób fizycznych jest:

‒nieprawidłowe – w zakresie opodatkowania odsetek;

‒prawidłowe - w pozostałym zakresie.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

7 marca 2023 r. wpłynął Państwa wniosek wspólny z 27 lutego 2023 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy opodatkowania zwrotu rat kredytu i odsetek zasądzonych wyrokiem sądu.

Zainteresowani, którzy wystąpili z wnioskiem

1)Zainteresowany będący stroną postępowania:

A.B.

2)Zainteresowana niebędąca stroną postępowania:

M.K.

Treść wniosku jest następująca:

Opis stanu faktycznego i zdarzenia przyszłego

W dniu (…) 2007 r. wraz z małżonką zawarł Pan z (…) Bank SA umowę kredytu hipotecznego dla osób fizycznych „(…)” numer (…) waloryzowaną kursem CHF.

Umowa zawierała klauzule abuzywne co do mechanizmu indeksacji, więc wnieśli Państwo pozew przeciwko bankowi, w którym żądali Państwo m. in. nieważności umowy.

Sąd Okręgowy w (…) Wydział Cywilny wyrokiem z (…) 2021 r. uznał ww. umowę za nieważną, a co za tym idzie nie wywołującą żadnych skutków prawnych (tak jakby nie istniała) i w konsekwencji zasądził od pozwanego (…) Bank SA (dawniej (…) Bank SA) kwotę (…) zł tytułem zwrotu nienależnie pobranych przez bank świadczeń, na podstawie nieważnej umowy kredytowej z ustawowymi odsetkami za opóźnienie (sygn. akt (…)) oraz kwotę (…) zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

Po wniesieniu przez bank odwołania, Sąd Apelacyjny w (…) Wydział Cywilny wyrokiem z (…) 2022 r. na posiedzeniu niejawnym oddalił apelację pozwanego banku (sygn. akt (…)) oraz zasądził kwotę (…) zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w instancji odwoławczej.

Po wniesieniu przez bank wniosku o wstrzymanie wykonania wyroku i skuteczności orzeczenia Są Apelacyjny postanowieniem z (…) 2022 r. oddalił wniosek banku, utrzymując tym samym w mocy korzystne dla Państwa wyroki.

(…) Bank, stosując się do wyroku Sądu I i II instancji, w dniu (…) 2022 r. wpłacił na wspólne konto Pana i żony część zasądzonej kwoty, tj. (…) zł tytułem „Kapitał kredytu”.

Pozostała zasądzona kwota wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od dnia zapłaty zostanie wypłacona w najbliższej przyszłości.

Pytania

1.Czy w związku z uznaniem Umowy za bezwzględnie nieważną od samego początku i niewywołującą żadnych skutków prawnych i w konsekwencji zasądzenia na Państwa rzecz należności głównej w kwocie (…) zł tytułem zwrotu nienależnie pobranych przez bank świadczeń na podstawie nieważnej z mocy samego prawa umowy, otrzymana przez Państwa kwota stanowić będzie przychód i czy powstanie zobowiązanie podatkowe w podatku dochodowym od osób fizycznych na podstawie przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych?

2.Czy wypłata odsetek za opóźnienie liczonych od dnia zapłaty wypłacona w najbliższej przyszłości stanowić będzie przychód i czy powstanie zobowiązanie podatkowe w podatku dochodowym od osób fizycznych na podstawie przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych?

Państwa stanowisko w sprawie

Ad. 1.

Otrzymane środki pieniężne tytułem zwrotu nienależnie pobranych przez bank świadczeń, Pana zdaniem, nie będą przychodem w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Pana żona i Pan nie uzyskaliście przysporzenia majątkowego ani nie nastąpił wzrost Państwa majątku. Otrzymana przez Państwa kwota to zwrot własnych pieniędzy, które nienależnie wpłacili Państwo wcześniej do banku. Uważa Pan, że nie będzie miał obowiązku rozliczenia tych środków i nie powstanie obowiązek podatkowy.

Regułą zapisaną w ustawie z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2647 ze zm.) jest powszechność opodatkowania.

Zgodnie z art. 9 ust. 1 tej ustawy, każdy dochód osiągnięty przez osobę fizyczną podlega opodatkowaniu, a wyjątkiem zaś jest sytuacja, gdy dochód opodatkowaniu nie podlega.

Analizując art. 11 ust. 1 ustawy, przychodami byłyby otrzymane lub postawione do Pana dyspozycji w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne, które rzeczywiści Pan dostał, odebrał, zainkasował, objął w posiadanie, czy też pieniądze i wartości pieniężne, które byłyby Panu faktycznie udostępnione, przekazane do odbioru. Pana zdaniem, przychodem byłyby takie pieniądze i środki pieniężne, które miałby Pan możliwość włączyć do swojego władztwa, a więc miałby Pan możliwość skorzystania z tychże pieniędzy i nie byłoby to uzależnione od dodatkowych czynników. Przysporzenia, o których mowa wyżej mogą by skutkiem różnych rodzajów czynności i zdarzeń, które ustawodawca podzielił na źródła przychodów i ich katalog został zawarty w art. 10 ust. 1 ww. ustawy. Zwrot, który otrzymał od banku nie znalazł się w tym katalogu. Katalog co prawda ma charakter otwarty (art. 10 ust. 1 pkt 9 – przychody z innych źródeł), ale z przychodem z innych źródeł mamy do czynienia w przypadku osiągnięcia korzyści majątkowej kosztem innego podmiotu, mającej konkretny wymiar finansowy.

W Pana przypadku takie przesłanki nie zachodzą.

Ponadto, w rozumieniu art. 11 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych przychodami byłyby tylko takie przysporzenia, które nie mają charakteru zwrotnego, a skoro tak to otrzymany od banku zwrot nienależnie pobranych świadczeń nie jest przychodem w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Wobec powyższego, uzyskane przez Państwa środki nie będą miały charakteru przychodu i nie wystąpi obowiązek rozliczenia tych środków dla celów podatkowych.

Podobnego zdania był Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji 0113-KDIPT2-2.4011.355.2022.1.SR z dnia 29 czerwca 2022 r.

Ad. 2.

Co do zdarzenia przyszłego, odnoszącego się do odsetek, to uważa Pan, że odsetki, które wypłaci bank, nie będą miały charakteru zwrotu nienależnie wpłaconych do banku środków. Będą należnością z tytułu opóźnienia w zapłacie przez bank kwoty roszczeń i będą Państwa przysporzeniem majątkowym, a co za tym idzie będą stanowić przychód z tzw. innych źródeł (art. 11 w zw. z art. 10 ust. 1 pkt 9 i art. 20 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych – t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2647 ze zm.).

Jednocześnie, odsetki te nie będą objęte zwolnieniem od podatku – żaden przepis art. 21 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych nie przewiduje takiego zwolnienia.

Z tytułu otrzymania przedmiotowych odsetek do opodatkowania wykaże Pan dochód.

Zgodnie z art. 9 ust. 2 ww. ustawy będzie to różnica pomiędzy wartością przychodu w postaci otrzymanych odsetek i kosztów uzyskania tego przychodu, tj. poniesionych kosztów postępowania mającego za cel uzyskanie roszczenia – w części odpowiadającej proporcji wartości z odsetek do sumy zasądzonych roszczeń.

Dochód ten będzie podlegał opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych na tzw. zasadach ogólnych, zgodnie z art. 27 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (według skali podatkowej).

W myśl art. 45 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, wartość przychodu z otrzymanych odsetek, kosztów jego uzyskania i dochodu z odsetek wykaże Pan w zeznaniu rocznym składanym za rok podatkowy, w którym otrzyma Pan odsetki i zapłaci należny z tego tytułu podatek.

Podobnego zdania był Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji 0113-KDIPT2-3.4011.617.2022.2.MS z dnia 7 października 2020 r.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawili Państwo we wniosku wspólnym jest w części prawidłowe i w części nieprawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z treścią art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2647 ze zm.):

Opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Stosownie do art. 9 ust. 2 ww. ustawy:

Dochodem ze źródła przychodów, jeżeli przepisy art. 23o, art. 23u, art. 24-24b, art. 24c, art. 24e, art. 30ca, art. 30da oraz art. 30f nie stanowią inaczej, jest nadwyżka sumy przychodów z tego źródła nad kosztami ich uzyskania osiągnięta w roku podatkowym. Jeżeli koszty uzyskania przekraczają sumę przychodów, różnica jest stratą ze źródła przychodów.

Jak stanowi art. 11 ust. 1 cytowanej ustawy:

Przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9, 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, pkt 11, art. 19, art. 25b, art. 30ca, art. 30da i art. 30f, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Za przychody należy zatem uznać każdą formę przysporzenia majątkowego, zarówno formę pieniężną jak i niepieniężną, w tym nieodpłatne świadczenia otrzymane przez podatnika.

Dla celów podatkowych przyjmuje się, że nieodpłatne świadczenie obejmuje każde działanie lub zaniechanie na rzecz innej osoby oraz wszystkie zdarzenia prawne i zdarzenia gospodarcze w działalności podmiotów, których skutkiem jest przysporzenie majątku innej osoby, mające konkretny wymiar finansowy.

W myśl art. 10 ust. 1 pkt 9 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Źródłami przychodów są inne źródła.

Stosownie do art. 20 ust. 1 ww. ustawy:

Za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, kwoty uzyskane z tytułu zwrotu z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego oraz wypłaty z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego, w tym także dokonane na rzecz osoby uprawnionej na wypadek śmierci oszczędzającego, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, świadczenia otrzymane z tytułu umowy o pomocy przy zbiorach, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i art. 17.

Użycie w powyższym przepisie sformułowania „w szczególności”, wskazuje, że definicja przychodów z innych źródeł ma charakter otwarty i nie ma przeszkód, aby do tej kategorii zaliczyć również przychody inne niż wymienione wprost w przepisie art. 20 ust. 1 ustawy. O przychodzie podatkowym z innych źródeł będziemy mówić w każdym przypadku, kiedy u podatnika wystąpią realne korzyści majątkowe.

Z informacji przedstawionych przez Państwa wynika, że:

1.w dniu (…) 2007 r. zawarli Państwo umowę kredytu hipotecznego waloryzowanego kursem CHF;

2.wyrokiem z dnia (…) 2021 r. sąd okręgowy orzekł nieważność ww. umowy i zasądził na Państwa rzecz zwrot nienależnie pobranych przez bank świadczeń;

3.częściowy zwrot otrzymali Państwo od banku w dniu (…) 2022 r., pozostała kwota ma zostać wypłacona w najbliższej przyszłości.

Powzięli Państwo wątpliwość, czy zwrot ten będzie podlegał opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Instytucja kredytu uregulowana została przepisami ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2324 ze zm.).

Zgodnie z treścią art. 69 ust. 1 ww. ustawy,

Przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu.

Podkreślić należy, że otrzymanie kredytu i jego spłata na warunkach przewidzianych w umowie kredytowej są obojętne podatkowo. Przychód po stronie kredytobiorcy pojawia się w przypadku, kiedy dochodzi do umorzenia kredytu, jego części lub odsetek. Wtedy bowiem kredytobiorca osiąga konkretne przysporzenie majątkowe (przychód w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych).

Zgodnie natomiast z definicją dochodu jest nim nadwyżka przychodów ze źródła nad kosztami jego uzyskania. Pojęciem pierwotnym dla dochodu jest więc pojęcie przychodu. Ten z kolei definiowany jest przez ustawodawcę, czemu dał wyraz w art. 11 ust. 1, jako otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń. Niemniej jednak z definicji tej wywieść można również, że za przychody podatkowe mogą być uznane tylko takie świadczenia, które są określonym przyrostem majątkowym (zarówno zwiększającym aktywa jak i zmniejszającym pasywa) o charakterze definitywnym, nie mające charakteru zwrotnego.

Skoro zatem mamy do czynienia ze zwrotem nienależnie pobranych świadczeń, to należy zgodzić się z Państwem, że zwrot ten nie będzie stanowił przychodu po Państwa stronie.

W przypadku zwrotu świadczenia na podstawie nieważnej umowy kredytowej klient otrzymuje bowiem z powrotem swój kapitał - zwrot zapłaconych bankowi kwot. Nie ma zatem podstaw, aby zwrócone kwoty uznać za dochód podlegający opodatkowaniu. Dla celów podatkowych zwrot taki jest obojętny podatkowo.

Zatem w tej części Państwa stanowisko należało uznać za prawidłowe.

Odnosząc się do kwestii zasądzonych na Państwa rzecz odsetek wskazać należy, że instytucję prawną odsetek za zwłokę reguluje art. 481 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 1360 ze zm.), który stanowi, że:

Jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.

Nie każde odsetki otrzymane przez osoby fizyczne podlegają opodatkowaniu. Ustawodawca przewidział w niektórych sytuacjach możliwość zwolnienia ich od podatku dochodowego. Takie zwolnienie przysługuje wyłącznie wówczas, gdy przepis omawianej ustawy zawiera w tym przedmiocie wyraźne postanowienie.

Ustawą z dnia 29 października 2021 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2021 r. poz. 2105) do ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych wprowadzono art. 21 ust. 1 pkt 95b, który ma zastosowanie do dochodów (przychodów) uzyskanych od dnia 1 stycznia 2021 r.

Zgodnie z ww. przepisem:

Wolne od podatku dochodowego są: odsetki z tytułu nieterminowej wypłaty należności niepodlegających opodatkowaniu podatkiem dochodowym, wolnych od podatku dochodowego lub od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Przepis art. 21 ust. 1 pkt 95b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych zwalnia z opodatkowania wszelkie odsetki za opóźnienie wypłacone w związku ze świadczeniami, które nie podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Skoro zasądzony na Państwa rzecz zwrot nienależnie pobranego przez bank świadczenia nie podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych, to odsetki, które zostaną Państwu wypłacone z tego tytułu również nie będą podlegały opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Do ww. odsetek zastosowanie ma zwolnienie przedmiotowe wynikające z art. 21 ust. 1 pkt 95b ww. ustawy.

W konsekwencji nie są Państwo zobowiązani do wykazania uzyskanych kwot z tytułu odsetek w rocznym zeznaniu podatkowym.

W kwestii odsetek Państwa stanowisko należało więc uznać za nieprawidłowe.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy:

‒stanu faktycznego, który Państwo przedstawili i stanu prawnego, który obowiązywał w dacie zaistnienia zdarzenia;

‒zdarzenia przyszłego, które Państwo przedstawili i stanu prawnego, który obowiązuje w dniu wydania interpretacji.

Interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, gdy rzeczywisty stan faktyczny sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie ze stanem faktycznym (opisem zdarzenia przyszłego) podanym przez Państwa w złożonym wniosku. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego we wniosku opisu sprawy, udzielona interpretacja traci swoją aktualność.

Odnosząc się do powołanych przez Państwa interpretacji indywidualnych stwierdzam, że zapadły one w indywidualnych sprawach i nie są wiążące dla organu wydającego tą interpretację.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

‒Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2651 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli: Państwa sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego i zastosują się Państwo do interpretacji.

‒Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n Ordynacji podatkowej nie stosuje się, jeśli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej jest elementem czynności, które są przedmiotem decyzji wydanej:

1)z zastosowaniem art. 119a;

2)w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;

3)z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.

‒Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych.

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację przez Zainteresowanego, który jest stroną postępowania

Pan – M.K. (Zainteresowany będący stroną postępowania – art. 14r § 2 Ordynacji podatkowej) ma prawo wnieść skargę na tę interpretację indywidualną do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 259; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

‒w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

‒w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2651 ze zm.).