Interpretacja indywidualna z dnia 14 kwietnia 2023 r., Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0112-KDIL1-3.4012.45.2023.2.MR

Opodatkowanie czynności wykonywanych w ramach struktury cash poolingu.

Interpretacja indywidualna – stanowisko w części prawidłowe i w części nieprawidłowe

Szanowni Państwo,

stwierdzam, że Państwa stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego w podatku od towarów i usług jest:

-prawidłowe – w części dotyczącej nieuznania wykonywanych w ramach umowy cash poolingu przez Spółkę jako Uczestnika czynności za świadczenie usług w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy;

-nieprawidłowe – w części dotyczącej uznania, że Spółka w ramach umowy cash poolingu nie nabywa od innych Uczestników żadnych usług w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy;

-prawidłowe – w zakresie obowiązku wykazania przez Spółkę nabywanych usług jako importu usług zwolnionych od podatku VAT.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

1 lutego 2023 r. wpłynął Państwa wniosek z 27 stycznia 2023 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy skutków podatkowych uczestnictwa przez Spółkę w umowie Cash Poolingu. Uzupełnili go Państwo – w odpowiedzi na wezwanie – pismem z 31 marca 2023 r. (wpływ 6 kwietnia 2023 r.).

Treść wniosku jest następująca:

Opis stanu faktycznego

A. (dalej: „Spółka” lub „Wnioskodawca”) jest spółką z siedzibą w Polsce zajmującą się m.in. produkcją baterii. Wnioskodawca jest czynnym podatnikiem zarejestrowanym dla celów VAT w Polsce.

Spółka przystąpiła do systemu kompleksowego zarządzania płynnością finansową typu cash-pooling (dalej: „System Cash-Pooling” lub „System”). Przystąpienie przez Spółkę do Systemu ma na celu zapewnienie optymalnego korzystania ze środków finansowych przez uczestniczące podmioty, a także wspieranie optymalnego zarządzania potrzebami finansowymi, jak i nadwyżką środków pieniężnych.

System będzie działał w oparciu o umowę o wspólnym zarządzaniu płynnością finansową (dalej: „Umowa”), która została zawarta pomiędzy Wnioskodawcą a spółkami powiązanymi z grupy: B. z siedzibą w Belgii oraz C., również z siedzibą w Belgii (dalej: „C.”). B. pełni funkcjęCash Pool Leadera (dalej: „Leader” lub „Pool Leader”) i jednocześnie uczestnika Systemu. Oznacza to, że spółki z grupy, tj. Pool Leader, C. i Wnioskodawca są uczestnikami Systemu (dalej: Uczestnicy). Ilość i skład członków Systemu może w przyszłości ulegać zmianom, spowodowanymi np. reorganizacjami w grupie.

Celem przedmiotowej Umowy jest wdrożenie procesu zarządzania posiadanymi na rachunkach bankowych środkami pieniężnymi oraz zadłużeniem spółek (Uczestników) biorących udział w procesie, w taki sposób, aby kwota odsetek płaconych z tytułu istniejącego zadłużenia była jak najmniejsza, a jednocześnie, aby odsetki uzyskiwane przez Uczestników z posiadanych nadwyżek finansowych były zasadniczo wyższe od standardowego oprocentowania depozytów bankowych i innych standardowych bezpiecznych instrumentów finansowych.

Na mocy Umowy, Uczestnicy upoważnili Pool Leadera do przeprowadzania lub zlecania instytucji finansowej przeprowadzania transferów środków pieniężnych i automatycznych rozliczeń pieniężnych przewidzianych w Umowie, które odbywać się będą codziennie bezpośrednio pomiędzy rachunkami powiązanymi Uczestników a rachunkiem centralnym i odwrotnie.

Działalność Systemu będzie związana z działalnością siedziby Leadera i C. w Belgii oraz działalnością siedziby Spółki w Polsce (bez względu na to, czy Uczestnicy posiadają lub nie stałe miejsce prowadzenia działalności w innych krajach).

Usługa cash-poolingu będzie obsługiwana przez bank z siedzibą w Belgii (dalej: Bank Główny), prowadzący rachunki dla Leadera i C. oraz bank z siedzibą w Polsce prowadzący rachunek Wnioskodawcy (dalej: „Bank PL” albo łącznie jako Banki), na podstawie zawartych umów (dalej: Umowy z Bankami). Na podstawie Umów z Bankami, Banki będą odpowiedzialne za techniczną stronę Systemu, związaną z prowadzeniem rachunków jej Uczestników i dokonywaniem operacji związanych z poszczególnymi rachunkami biorącymi udział w Systemie Cash-Poolingu zgodnie z treścią Umowy z Bankami i stosownymi wytycznymi Pool Leadera. Czynności te będą polegały w szczególności na utrzymywaniu i zarządzaniu rachunkami Uczestników, udostępnieniu platformy rozliczeniowej dla Uczestników, dokonywaniu zautomatyzowanych transferów pieniężnych, itp.

Powyżej wspomniany System stanowizero-balancing cash-pooling, czyli tzw. cash-poolingrzeczywisty polegający na realnym przepływie środków pieniężnych między rachunkami Uczestników (dalej: „Rachunki Powiązane”), a specjalnym rachunkiem prowadzonym na rzecz Pool Leader o charakterze tzw. rachunku centralnego (dalej: „Rachunek Centralny”). Celem tych operacji jest, aby saldo wykazywane na Rachunkach Powiązanych Uczestników wynosiło na koniec dnia zero, natomiast saldo na Rachunku Centralnym odpowiadało rzeczywistej wysokości środków posiadanych przez Uczestników w Systemie Cash-Pooling (przy czym może to być zarówno saldo dodatnie, jak i ujemne).

Dodatkowo, Pool Leader będzie upoważniony do działania w imieniu Uczestników oraz reprezentowania poszczególnych Uczestników w stosunkach z Bankami.

W celu realizacji założeń Systemu, Cash Pool Leader, przy pomocy Banków, będzie realizował transfery środków pieniężnych (nadwyżek/wpływów) z Rachunku Centralnego na Rachunki Powiązane i odwrotnie, wynikające z automatycznej centralizacji środków pieniężnych. W związku z powyższym, Cash Pool Leader, przy pomocy Banków, będzie mógł dokonywać codziennie, na lub z Rachunku Centralnego, transferów środków pieniężnych i/lub rozliczeń Rachunków Powiązanych należących do Uczestników, realizując, stosownie do potrzeb i przy zachowaniu parametrów okresowości ustalonych przez Uczestników:

a)przelewy lub efektywne kompensaty pieniężne na Rachunek Centralny, z nadwyżki środków pieniężnych na Rachunkach Powiązanych, powodujące powstanie pozycji wierzyciela Rachunku Centralnego – depozyty;

b)przelewy lub efektywne kompensaty pieniężne na Rachunki Powiązane, z nadwyżki środków pieniężnych na Rachunku Centralnym, powodujące powstanie pozycji dłużnika Rachunku Centralnego – zaliczki.

W rezultacie powyższego, środki Uczestników, w tym Spółki, będą gromadzone na Rachunku Centralnym, z którego udostępniane będą następnie innym Uczestnikom Systemu, wykazującym w jej ramach niedobory i odwrotnie. W przypadku pojawienia się na Rachunku Powiązanym Spółki jakichkolwiek kwot niedoborów lub konieczności dokonania wypłaty środków finansowych z tego rachunku nastąpi jego uprzednie zasilenie z Rachunku Centralnego Pool Leadera kwotą niedoboru/zleconej wypłaty (w rezultacie Spółka będzie korzystała ze środków, jakie na Rachunku Powiązanym zgromadzone zostały od Uczestników Systemu, wykazujących w jego ramach nadwyżki).

W konsekwencji, jakiekolwiek wpłaty dokonywane na Rachunek Powiązany Spółki będą faktycznie zwiększały saldo środków pieniężnych na Rachunku Centralnym. Jednocześnie każdorazowe wypłaty z Rachunku Powiązanego dokonywane przez Spółkę będą zmniejszały saldo środków pieniężnych na Rachunku Centralnym.

Rozliczenia w ramach Systemu będą odbywać się w polskich złotych, w oparciu o rachunki prowadzone w PLN, jak również w euro oraz dolarach amerykańskich, w oparciu o rachunki prowadzone w EUR oraz USD dla każdego z Uczestników.

Jeżeli chodzi o zasady kalkulacji i rozdziału odsetek powstających w Systemie, proces ten przebiegał będzie według następujących zasad:

-Jeżeli za dany dzień na Rachunku Powiązanym Uczestnika wystąpi saldo dodatnie, Uczestnikowi przysługiwać będą odsetki. Z kolei, jeżeli na Rachunku Powiązanym Uczestnika wystąpi saldo ujemne, Uczestnik będzie obciążany z tego tytułu odsetkami.

-Banki w ostatnim dniu kwartału przystępują do rozliczenia odsetek naliczonych od depozytów i zaliczek za dany okres. Saldo netto odsetek z takiego rozliczenia będzie wypłacane lub płatne na każdym Rachunku Powiązanym w ciągu np. 30 dni od momentu naliczenia odsetek.

Za informacje (w tym kalkulacje) w zakresie odsetek odpowiedzialny będzie Pool Leader. Za usługi świadczone w ramach analizowanej Umowy Cash-poolingu, Bank Główny obciąży w całości Pool Leadera. Wszelkie dalsze rozliczenie kosztów wynagrodzenia Banku oraz czynności wykonywanych przez Pool Leadera na rzecz pozostałych Uczestników, będą dokonywane w oparciu o zasady ustalone pomiędzy Pool Leaderem a poszczególnymi Uczestnikami.

W związku z tym, że System działa przy pomocy Banków, rola Leadera sprowadza się do pełnienia funkcji koordynacyjnych i administracyjnych, czyli do rutynowego wsparcia Uczestników (dalej: Wsparcie). Koszty operacyjne Leadera z tytułu Wsparcia są dzielone na Uczestników z odpowiednią marżą dla Leadera (dalej: Opłata za Wsparcie). W związku z tym, że Opłata za Wsparcie jest stosunkowo niska, została ona wkalkulowana w oprocentowanie należne Leaderowi.

Uczestnicy ustalili oprocentowanie depozytów i zaliczek zgodnie z zasadami dla cen transferowych dla podmiotów powiązanych. Wysokość oprocentowania dla wszystkich Uczestników jest taka sama, tj. Pool Leader nie otrzymuje większego oprocentowania od Uczestników, ani nie płaci niższego oprocentowania na rzecz Uczestników w porównaniu do rozliczeń pomiędzy Wnioskodawcą a C.

Uzupełnienie opisu stanu faktycznego

1.Spółka jako Uczestnik Systemu nie będzie wykonywać żadnych czynności w ramach zawartej Umowy. Jej rola w praktyce sprowadza się bowiem wyłącznie do udostępnienia jej rachunków i zgromadzonych na nich środków pieniężnych po to, aby umożliwić bankowi wykonywanie czynności, polegających na przeprowadzaniu transferów środków pieniężnych i automatycznych rozliczeń pieniężnych pomiędzy rachunkami objętymi systemem cash pooling (przy czym w tym celu Spółka upoważniła Pool Leadera by zlecił bankowi wykonywanie tych czynności). Co za tym idzie, Spółce nie będzie również przysługiwało żadne należne wynagrodzenie z tego tytułu.

2.C. jako Uczestnik systemu nie wykonuje żadnych czynności na rzecz Wnioskodawcy. Rola C. w systemie cash pooling jest w praktyce tożsama z rolą Spółki opisaną w odpowiedzi na pytanie nr 1. Co za tym idzie, C. nie będzie również przysługiwało żadne należne wynagrodzenie z tego tytułu.

3.Cash Pool Leader:

-przy pomocy Banków będzie realizował transfery środków pieniężnych (z Rachunku Centralnego na Rachunki Powiązane i odwrotnie), wynikające z automatycznej centralizacji środków pieniężnych; w związku z tym, Pool Leader będzie mógł dokonywać codziennie, na lub z Rachunku Centralnego, transferów środków pieniężnych i/lub rozliczeń Rachunków Powiązanych, należących do Uczestników (odpowiednio realizując przelewy lub efektywne kompensaty pieniężne pomiędzy rachunkami);

-jest odpowiedzialny za udzielanie Uczestnikom informacji (w tym kalkulacje) w zakresie odsetek;

-wykonuje czynności administracyjne i koordynacyjne związane z działaniem system cash pooling oraz zapewnia Uczestnikom rutynowe wsparcie w tym zakresie.

Pool Leader w związku z pełnionymi funkcjami w zakresie systemu cash-pooling nie otrzymuje odrębnego dodatkowego wynagrodzenia od Uczestników systemu (w tym od Wnioskodawcy), przy czym ponosi on pewne koszty operacyjne związane z działaniem systemu. Jednocześnie wskazane koszty operacyjne ponoszone przez Pool Leadera (wraz z marżą w wysokości 5%), są uwzględniane przy wzajemnym rozliczeniu pomiędzy Uczestnikami w ten sposób, iż są one w pierwszej kolejności odejmowane od całości korzyści osiągniętych przez Uczestników wynikającym z ich partycypacji w Systemie (a tak wyliczona korzyść, pomniejszona o wskazane koszty, jest następnie odpowiednio rozdysponowywana pomiędzy Uczestników). Jednocześnie Wnioskodawca nie uiszcza żadnego odrębnego wynagrodzenia na rzecz Pool Leadera.

4.W celu uczestnictwa w Systemie:

-Spółka została stroną umowy o wspólnym zarządzaniu płynnością finansową („zero-balancing cash pooling agreement”), pomiędzy B. jako Pool Leaderem oraz C. i Spółką jako Uczestnikami;

-Spółka przystąpiła do umowy zawartej pomiędzy bankiem (…) a PoolLeaderem, która reguluje warunki świadczenia przez bank usługi automatycznej centralizacji środków pieniężnych.

Oprócz ww. umów Spółka nie zawierała żadnej odrębnej umowy z PoolLeaderem związanej z funkcjonowaniem systemu cash pooling.

5.Wnioskodawca nie ponosi na rzecz Pool Leadera odrębnych opłat w ramach systemu cash pooling.

6.W ocenie Spółki, B. (tj.Pool Leader) posiada stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej (SMPD) dla celów VAT w Polsce. Biorąc bowiem pod uwagę całokształt działalności, istnieje w Polsce niezbędne zaplecze personalne i techniczne kontrolowane przezPool Leadera, struktura tego zaplecza charakteryzuje się stałością oraz umożliwia odbiór i wykorzystywanie usług na potrzeby własne Pool Leadera. Wnioskodawca informuje również, że obecnie prowadzony jest proces mający na celu przygotowanie projektu wniosku o interpretację indywidualną, która będzie miała na celu potwierdzenie na potrzeby rozliczenia podatku VAT faktu posiadania SMPD w Polsce przez B. Jedocześnie w ocenie Wnioskodawcy C.nie posiada stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej na terytorium Polski.

Pytania

1.Czy w ramach opisanego Systemu, Spółka jako Uczestnik nie będzie świadczyła żadnych usług ani nie będzie nabywała żadnych usług od innych Uczestników w rozumieniuart.8 ust. 1 i art. 28b ustawy o VAT? W szczególności, czy otrzymywane i wypłacane odsetki nie będą podlegały opodatkowaniu VAT?

2.Jeżeli stanowisko Spółki w pytaniu nr 1 jest nieprawidłowe czy nabywane usługi stanowią import usług zwolnionych z VAT?

Państwa stanowisko w sprawie

Zdaniem Wnioskodawcy:

Pytanie nr 1

Zdaniem Spółki, w ramach opisanego Systemu, Spółka jako Uczestnik nie będzie świadczyła żadnych usług ani nabywała usług od innych Uczestników w rozumieniu art. 8 ust. 1 i art. 28b ustawy o VAT. W szczególności, otrzymywane i wypłacane odsetki nie będą podlegały opodatkowaniu VAT.

Jak wynika z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT, opodatkowaniu VAT podlega m.in. odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. Przez odpłatne świadczenie usług rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi odpłatnej dostawy towarów (art. 8 ust. 1 ustawy o VAT).

Ponadto, zgodnie z art. 28b ust. 1 i 2 ustawy o VAT, miejscem świadczenia usług w przypadku świadczenia usług na rzecz podatnika jest miejsce, w którym podatnik będący usługobiorcą posiada siedzibę działalności gospodarczej, z zastrzeżeniem ust. 2-4 oraz art. 28e, art 28f ust. 1 i 1a, art. 28g ust. 1, art. 28i, art. 28j ust. 1 i 2 oraz art. 28n. W przypadku, gdy usługi są świadczone dla stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej podatnika, które znajduje się w innym miejscu niż jego siedziba działalności gospodarczej, miejscem świadczenia tych usług jest to stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej.

Bazując na opisanym stanie faktycznym i zdarzeniu przyszłym, Spółka stoi na stanowisku, iż jej zaangażowanie w funkcjonowanie Systemu będzie ograniczać się jedynie do udostępnienia rachunków (prowadzonych przez Banki) na potrzeby udziału w Systemie. Dodatkowo, Spółka stoi również na stanowisku, że wypłacane Spółce odsetki związane będą jedynie z posiadaniem nadwyżek środków finansowych na rachunku i nie powinny być łączone z jakimikolwiek usługami świadczonymi przez niego na rzecz Banku, Leadera lub któregokolwiek z Uczestników czy też wynagrodzeniem należnym z tytułu świadczenia jakichkolwiek usług. W ocenie Spółki nie ma znaczenia to, że Opłata za Wsparcie jest zawarta w odsetkach. Odsetki otrzymywane przez Spółkę od Pool Leadera są kalkulowane według takiego samego oprocentowania jak odsetki otrzymywane przez Spółkę od C.

Zdaniem Spółki, również wypłacane odsetki na rzecz C. i Pool Leadera nie będą wiązały się z obowiązkiem wykazania importu usług, ponieważ tak samo jak Spółka, pozostali Uczestnicy Systemu są zaangażowani w funkcjonowanie Systemu poprzez udostępnienie swoich rachunków Bankom. Zdaniem Spółki, wypłacając odsetki pozostałym Uczestnikom, nie nabywa od nich żadnych usług czy towarów. Odsetki są wypłacane na rzecz C. i Pool Leadera wg takiego samego oprocentowania, co zdaniem Spółki oznacza, że odsetki płacone na rzecz Pool Leadera (również jako Uczestnika) nie powinny być opodatkowane VAT, nawet jeśli w odsetkach jest zawarta Opłata za Wsparcie.

Co więcej, pomiędzy Wnioskodawcą a innym Uczestnikiem Systemu nie są dokonywane świadczenia wzajemne powiązane z płatnościami w strukturze cash-pooling. Co prawda od depozytów i zaliczek będzie naliczane oprocentowanie, jednak wynika ono z konieczności utrzymywania Systemu na warunkach nieodbiegających od rynkowych i jest związane z powiązaniami Uczestników. Również Opłata za Wsparcie wynika z obowiązku Pool Leadera do rozliczenia kosztów i marży ze spółkami powiązanymi (C. i Wnioskodawcą). Ze względu jednak na niską wysokość Opłaty za Wsparcie, została ona ujęta w oprocentowaniu, które jest jednak takie samo dla Pool Leadera, jak i C. i Spółki. Zdaniem Wnioskodawcy oznacza to, że nie można uznać, że odsetki płacone do Pool Leadera przez Wnioskodawcę są wynagrodzeniem za świadczenie usług ze względu na ujęcie w nich Opłaty za Wsparcie.

W VAT funkcjonuje pojęcie kompleksowości, które było wielokrotnie przedmiotem orzeczeń Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej. Zdaniem Spółki, w przypadku odsetek od zgromadzonych na rachunkach środków i Opłaty za Wsparcie, należy podejść do nich kompleksowo i uznać je za odsetki od zgromadzonych na rachunkach środków, które nie podlegają opodatkowaniu VAT.

Podsumowując, w opinii Spółki czynności Uczestników Systemu Cash-Pooling polegające na udostępnieniu swoich rachunków bankowych w ramach Systemu i otrzymywaniu lub płaceniu z tego tytułu odsetek nie stanowią świadczenia usług w rozumieniu art. 8 ust. 1 i art.28b ustawy o VAT.Uczestnicy Systemu nie świadczą żadnych usług i nie przejawiają żadnej aktywności w związku z pełnieniem roli Uczestników. Wszelkie czynności faktyczne i prawne, jak np. operacje związane z przelewami środków finansowych, a także rozliczeniami związanymi z tymi przelewami są dokonywane wyłącznie przez Pool Leadera we współpracy z Bankami. W konsekwencji, czynności wykonywane przez Uczestników, umożliwiającePool Leaderowi dokonywanie odpowiednich transferów środków finansowych w ramach Systemu, nie stanowią odrębnego (odpłatnego) świadczenia przez Spółkę usług w rozumieniu art. 8, ani importu usług w rozumieniu 28b ustawy o VAT, lecz jedynie elementy pomocnicze, konieczne dla efektywnego zarządzania środkami finansowymi.

Taki pogląd znajduje potwierdzenie w interpretacjach organów podatkowych. Przykład stanowi interpretacja indywidualna z 9 kwietnia 2020 r. o sygn. 0114-KDIP4-3.4012. 109.2020.1.EK, w której Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej dalej: DKIS) stwierdził, że: „Należy zauważyć, że polskie przepisy podatkowe nie zawierają regulacji dotyczących umowy cash poolingu. Występująca w obrocie prawnym jako umowa nienazwana – umowa cash poolingu porównywana jest często z umową pożyczki. Chociaż umowa ta do pewnego stopnia przypomina w swym charakterze uregulowaną w polskim prawie umowę pożyczki, jednak nie wyczerpuje istotnych jej znamion. Nie dochodzi w tym przypadku do zawarcia umowy pożyczki, ponieważ brak jest zobowiązania do przeniesienia określonej ilości pieniędzy na określony w umowie podmiot. (...) Wnioskodawcy uczestnicząc w systemie cash poolingu organizowanym przez Bank, nie świadczą usług w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy, lecz jedynie wykonują elementy pomocnicze, konieczne dla efektywnego wyświadczenia przez Bank usługi kompleksowego zarządzania płynnością finansową. W przedmiotowej sprawie, w ramach opisanej Struktury Wnioskodawcy, jako uczestnicy tej struktury, nie zawierają odrębnych transakcji z innymi uczestnikami, jak też nie świadczą wzajemnie na swoją rzecz jako uczestnicy innych usług (a w konsekwencji nie otrzymują z tego tytułu wynagrodzenia). Rola Wnioskodawców jako Uczestników w opisanym systemie jest bierna”.

Podobne stanowisko zostało przedstawione w interpretacjach indywidualnych DKIS:

-z 20 lutego 2020 r. o sygn. 0114-KDIP4-1.4012.82.2019.3.AK,

-z 19 lutego 2020 r. o sygn. 0111-KDIB3-1.4012.856.2019.1.ICZ,

-z 18 lutego 2020 r. o sygn. 0114-KDIP4-3.4012.68.2019.3.KM,

-z 7 lutego 2020 r. o sygn. 0111-KDIB3-1.4012.827.2019.1 WN.

Daną czynność można opodatkować VAT jedynie wtedy, gdy pomiędzy świadczoną usługą a otrzymanym świadczeniem wzajemnym istnieje bezpośredni związek o charakterze przyczynowym, w ten sposób, że zapłacone kwoty stanowią rzeczywiste wynagrodzenie za wyodrębnioną usługę świadczoną w ramach stosunku prawnego lub dochodzi do wymiany świadczeń wzajemnych.

Ze względu na powyższe, czynność podlega opodatkowaniu jedynie wówczas, gdy wykonywana jest w ramach umowy zobowiązaniowej, a jedna ze stron transakcji może zostać uznana za bezpośredniego beneficjenta tej czynności. Przy czym, związek pomiędzy otrzymywaną płatnością a świadczeniem na rzecz dokonującego płatności musi mieć charakter bezpośredni i na tyle wyraźny, aby można było powiedzieć, że płatność następuje w zamian za to świadczenie. Zatem, aby ustalić zasady opodatkowania danej czynności dokonywanej w zamian za opłatę, niezbędne jest rozstrzygnięcie czy czynności te skutkują uzyskaniem bezpośrednich korzyści przez wypłacającego.

Skoro zatem celem udziału każdego z Uczestników Systemu Cash-Poolingu będzie zoptymalizowanie własnych rozliczeń finansowych, a więc czynności te nie będą dokonywane w celu świadczenia usługi na rzecz innego/konkretnego podmiotu uczestniczącego w ramach grupy, to nie można mówić o jakiejkolwiek formie świadczenia.

Mając na uwadze powyższe, należy stwierdzić, że Spółka jako Uczestnik nie będzie świadczyć w ramach Umowy żadnych usług, o których mowa w art. 8 ustawy o VAT,na rzecz pozostałych Uczestników systemu. Również pozostałe podmioty, tj. C. i B. nie będą świadczyły usług na rzecz Spółki. W związku z tym, Spółka nie będzie miała obowiązku wykazywania świadczenia usług poza terytorium kraju ani importu usług.

Pytanie nr 2

Zdaniem Wnioskodawcy, jeżeli stanowisko w pytaniu nr 1 zostanie uznane za nieprawidłowe, wówczas należy uznać, że nabywane usługi w związku z uczestnictwem w Systemie stanowią import usług zwolniony z VAT.

Zgodnie z art. 28b ustawy o VAT, miejscem świadczenia usług w przypadku świadczenia usług na rzecz podmiotów będących podatnikami (w rozumieniu zapisów art. 28a ustawy o VAT)jest miejsce, w którym podatnik będący usługobiorcą posiada siedzibę działalności gospodarczej, z zastrzeżeniem ust. 2-4 oraz art. 28e, art. 28f ust. 1 i la, art. 28g ust. 1, art. 28i, art. 28j ust. 1 i 2, art. 28n.

Przez import usług natomiast, zgodnie z treścią art. 2 pkt 9 ustawy o VAT,należy rozumieć świadczenie usług z tytułu wykonania których podatnikiem jest usługobiorca, o którym mowa w art. 17 ust. 1 pkt 4.

Zaś zgodnie z art. 17 ust. 1 pkt 4 ustawy o VAT, podatnikami podatku od towarów i usług są m.in. osoby prawne nabywające usługi, przy spełnieniu następujących warunków:

-usługodawcą jest podatnik nieposiadający siedziby działalności gospodarczej oraz stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej na terytorium kraju,

-usługobiorcą jest w przypadku usług, do których stosuje się art. 28b, podatnik, o którym mowa w art. 15 ustawy o VAT.

Mając na uwadze przedstawiony stan faktyczny i zdarzenie przyszłe, nie ulega wątpliwości, że usługi zarządzania środkami finansowymi, stanowiące usługi finansowe, są świadczone przez Pool Leadera i C. posiadające siedziby działalności gospodarczej na terytorium Belgii. Bez względu na to, czy pozostali Uczestnicy posiadają w Polsce stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej lub nie, uczestnictwo w Systemie ma związek z działalnością siedziby tych Uczestników w Belgii. W związku z tym, usługi te będą podlegały opodatkowaniu jako import usług na terytorium Polski zgodnie z art. 28b w związku z art. 17 ust. 1 pkt 4 ustawy o VAT. Do rozliczenia w zakresie VAT tej transakcji obowiązana będzie Spółka, stając się podatnikiem jako nabywca przedmiotowych usług.

Zgodnie z ustawą o VAT, opisywane usługi powinny korzystać ze zwolnienia z VAT na podstawie art.43 ust. 1 pkt 40 ustawy. Przepis ten stanowi, że zwalnia się od podatku usługi w zakresie depozytów środków pieniężnych, prowadzenia rachunków pieniężnych, wszelkiego rodzaju transakcji płatniczych, przekazów i transferów pieniężnych, długów, czeków i weksli oraz usługi pośrednictwa w świadczeniu tych usług.

W związku z tym, w ocenie Wnioskodawcy, jeśli stanowisko wyrażone w pytaniu 1 zostanie uznane za nieprawidłowe, wówczas zdaniem Spółki nabywane usługi w związku z uczestnictwem w Systemie stanowią import usług zwolnionych z VAT.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawili Państwo we wnioskujest:

-prawidłowe – w części dotyczącej nieuznania wykonywanych w ramach umowy cash poolingu przez Spółkę jako Uczestnika czynności za świadczenie usług w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy;

-nieprawidłowe – w części dotyczącej uznania, że Spółka w ramach umowy cash poolingu nie nabywa od innych Uczestników żadnych usług w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy;

-prawidłowe – w zakresie obowiązku wykazania przez Spółkę nabywanych usług jako importu usług zwolnionych od podatku VAT.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2022 r. poz. 931 ze zm.), zwanej dalej ustawą:

Opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlega odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Zakres tych czynności sformułowany został odpowiednio w art. 7 i w art. 8 ustawy.

Stosownie do art. 7 ust. 1 ustawy:

Przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (…).

Zgodnie z art. 2 pkt 6 ustawy:

Towarami są rzeczy oraz ich części, a także wszelkie postacie energii.

W myśl natomiast art. 8 ust. 1 ustawy:

Pod pojęciem usługi należy rozumieć każde zachowanie, na które składać się może zarówno działanie (uczynienie, wykonanie czegoś na rzecz innej osoby), jak i zaniechanie (nieczynienie bądź też tolerowanie). Przy ocenie charakteru świadczenia jako usługi należy mieć na względzie, że ustawa zalicza do grona usług każde świadczenie, które nie jest dostawą towarów w myśl art. 7 ustawy. Każde świadczenie niebędące dostawą towarów polegające na działaniu, zaniechaniu lub tolerowaniu czyjegoś zachowania stanowi zatem co do zasady usługę w rozumieniu ustawy, niemniej jednak muszą być przy tym spełnione następujące warunki:

-w następstwie zobowiązania, w wykonaniu którego usługa jest świadczona, nabywca jest bezpośrednim beneficjentem świadczenia,

-świadczonej usłudze odpowiada świadczenie wzajemne ze strony nabywcy (wynagrodzenie).

Należy podkreślić, że oba ww. warunki winny być spełnione łącznie, aby świadczenie podlegało jako usługa, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, na podstawie art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy. Przy czym z treści powołanego wyżej przepisu art. 5 ust. 1 pkt 1 jednoznacznie wynika, że dostawa towarów i świadczenie usług co do zasady podlegają opodatkowaniu VAT wówczas, gdy są wykonywane odpłatnie (z wyjątkiem przypadków ściśle określonych w art. 7 ust. 2 oraz w art. 8 ust. 2 ustawy).

Aby uznać dane świadczenie za odpłatne, musi istnieć stosunek prawny pomiędzy świadczącym usługę a odbiorcą, a w zamian za wykonanie usługi powinno zostać wypłacone wynagrodzenie. Przy czym przepisy ustawy nie określają postaci wynagrodzenia.

W dorobku orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (np. wyrok z 8 marca 1988 r. w sprawie C-102/86 Apple and Pear Development Council przeciwko Commissioners of Customs and Excise), przyjmuje się, że odpłatność ma miejsce wtedy, gdy istnieje bezpośredni związek pomiędzy dostawą towarów lub świadczeniem usług a otrzymanym wynagrodzeniem, przy czym wynagrodzenie jakkolwiek musi być wyrażone w pieniądzu, to jednak nie musi być w tej formie dokonane. Należy podkreślić, że na gruncie przepisów o podatku od towarów i usług bez znaczenia pozostaje to, czy kwota uzyskanego wynagrodzenia (cena) została skalkulowana tak, że stanowi tylko koszt wytworzenia towaru lub wykonania usługi, czy została powiększona także o zysk sprzedającego.

Skoro przepisy nie określają formy zapłaty za świadczoną usługę, należy uznać, że zobowiązanie usługobiorcy może mieć postać świadczenia nie tylko określonej sumy pieniędzy, ale także świadczenie innej usługi (usługi wzajemnej). Oznacza to, że z danego stosunku prawnego, na podstawie którego wykonywana jest usługa, musi wynikać wyraźna, bezpośrednia korzyść na rzecz świadczącego usługę. Ponadto, aby dana czynność (świadczenie) podlegała opodatkowaniu podatkiem VAT, musi istnieć bezpośredni związek o charakterze przyczynowym pomiędzy świadczoną usługą a świadczeniem wzajemnym. Otrzymana zapłata powinna być konsekwencją wykonania świadczenia.

Odpłatność określana jest przez strony umowy i jeśli strony ustalą zapłatę, wówczas wykonane świadczenie staje się odpłatne. W przypadku istnienia świadczenia wzajemnego otrzymanego przez świadczącego usługę, należy uznać czynności wykonywane w ramach zawartej umowy za odpłatne świadczenie usług określone w art. 8 ust. 1 ustawy, podlegające opodatkowaniu na zasadach ogólnych.

Zatem za czynność podlegającą opodatkowaniu VAT uważane mogą być takie sytuacje, w których:

-istnieje związek prawny między usługodawcą i usługobiorcą, w ramach którego następuje świadczenie wzajemne,

-wynagrodzenie otrzymane przez usługodawcę stanowi wartość faktycznie przekazaną w zamian za usługi świadczone na rzecz usługobiorcy,

-istnieje bezpośrednia i jasno zindywidualizowana korzyść po stronie dostawcy towaru lub usługi,

-odpłatność za otrzymane świadczenie (towar lub usługę) pozostaje w bezpośrednim związku z czynnością, która miałaby być opodatkowana tym podatkiem,

-istnieje możliwość wyrażenia w pieniądzu wartości tego świadczenia wzajemnego.

Ponadto, zgodnie z unormowaniami zawartymi w art. 8 ust. 2 ustawy, w pewnych, ściśle określonych przypadkach, również nieodpłatne świadczenie usług należy uznać za spełniające definicję odpłatnego świadczenia usług.

W myśl art. 8 ust. 2 ustawy:

Z powyższych zapisów wynika, że aby nieodpłatne świadczenie usług podlegało opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, muszą być spełnione określone warunki:

-w przypadku użycia towarów stanowiących część przedsiębiorstwa – użycie ich do celów innych niż działalność gospodarcza podatnika oraz istnienie prawa podatnika do odliczenia – w całości lub w części – podatku naliczonego przy nabyciu, imporcie lub wytworzeniu tych towarów (warunki te muszą być spełnione łącznie),

-w przypadku świadczenia usług – świadczenie ich do celów innych niż działalność gospodarcza podatnika.

Zatem dla ustalenia, czy konkretna, nieodpłatna czynność podlega opodatkowaniu w związku z uznaniem jej za odpłatne świadczenie usług, istotny jest cel jej świadczenia. Jeżeli nieodpłatne świadczenie wpisuje się w cel prowadzonej działalności gospodarczej, wtedy przesłanka uznania takiej nieodpłatnej czynności za odpłatne świadczenie usług podlegające opodatkowaniu nie zostanie spełniona. Stwierdzenie takie uzależnione jednak jest od konkretnych okoliczności jakie w danej sprawie występują.

Należy wskazać, że zakres opodatkowania podatkiem VAT wyznacza nie tylko czynnik przedmiotowy – opodatkowaniu podlega odpłatna dostawa towarów lub odpłatne świadczenie usług, ale także czynnik podmiotowy – czynności muszą być wykonywane przez podatnika.

Stosownie do treści art. 15 ust. 1 ustawy:

Zgodnie z art. 15 ust. 2 ustawy:

Z opisu sprawy wynika, że Wnioskodawca (Spółka) jest spółką z siedzibą w Polsce zajmującą się m.in. produkcją baterii. Wnioskodawca jest czynnym podatnikiem zarejestrowanym dla celów VAT w Polsce. Spółka przystąpiła do systemu kompleksowego zarządzania płynnością finansową typu cash-pooling („System Cash-Pooling”lub „System”). Przystąpienie przez Spółkę do Systemu ma na celu zapewnienie optymalnego korzystania ze środków finansowych przez uczestniczące podmioty, a także wspieranie optymalnego zarządzania potrzebami finansowymi, jak i nadwyżką środków pieniężnych. System będzie działał w oparciu o umowę o wspólnym zarządzaniu płynnością finansową („Umowa”), która została zawarta pomiędzy Wnioskodawcą a spółkami powiązanymi z grupy: B. z siedzibą w Belgii oraz C., również z siedzibą w Belgii („C”). B. pełni funkcję Cash Pool Leadera („Leader” lub„Pool Leader”) i jednocześnie uczestnika Systemu. Oznacza to, że spółki z grupy, tj. Pool Leader, C. i Wnioskodawca są uczestnikami Systemu (Uczestnicy). Ilość i skład członków Systemu może w przyszłości ulegać zmianom, spowodowanymi np. reorganizacjami w grupie. Celem przedmiotowej Umowy jest wdrożenie procesu zarządzania posiadanymi na rachunkach bankowych środkami pieniężnymi oraz zadłużeniem spółek (Uczestników) biorących udział w procesie, w taki sposób, aby kwota odsetek płaconych z tytułu istniejącego zadłużenia była jak najmniejsza, a jednocześnie, aby odsetki uzyskiwane przez Uczestników z posiadanych nadwyżek finansowych były zasadniczo wyższe od standardowego oprocentowania depozytów bankowych i innych standardowych bezpiecznych instrumentów finansowych. Na mocy Umowy, Uczestnicy upoważnili Pool Leadera do przeprowadzania lub zlecania instytucji finansowej przeprowadzania transferów środków pieniężnych i automatycznych rozliczeń pieniężnych przewidzianych w Umowie, które odbywać się będą codziennie bezpośrednio pomiędzy rachunkami powiązanymi Uczestników a rachunkiem centralnym i odwrotnie. Działalność Systemu będzie związana z działalnością siedziby Leadera i C. w Belgii oraz działalnością siedziby Spółki w Polsce (bez względu na to, czy Uczestnicy posiadają lub nie stałe miejsce prowadzenia działalności w innych krajach). Usługa cash-poolingu będzie obsługiwana przez bank (…) z siedzibą w Belgii (Bank Główny), prowadzący rachunki dla Leadera i C. oraz (…) Bank z siedzibą w Polsce prowadzący rachunek Wnioskodawcy („Bank PL” albo łącznie jako Banki), na podstawie zawartych umów (Umowy z Bankami). Na podstawie Umów z Bankami, Banki będą odpowiedzialne za techniczną stronę Systemu, związaną z prowadzeniem rachunków jej Uczestników i dokonywaniem operacji związanych z poszczególnymi rachunkami biorącymi udział w Systemie Cash-Poolingu, zgodnie z treścią Umowy z Bankami i stosownymi wytycznymi Pool Leadera. Czynności te będą polegały w szczególności na utrzymywaniu i zarządzaniu rachunkami Uczestników, udostępnieniu platformy rozliczeniowej dla Uczestników, dokonywaniu zautomatyzowanych transferów pieniężnych, itp. System stanowizero-balancing cash-pooling, czyli tzw. cash-poolingrzeczywisty polegający na realnym przepływie środków pieniężnych między rachunkami Uczestników („Rachunki Powiązane”), a specjalnym rachunkiem prowadzonym na rzecz Pool Leader o charakterze tzw. rachunku centralnego („Rachunek Centralny”). Celem tych operacji jest, aby saldo wykazywane na Rachunkach Powiązanych Uczestników wynosiło na koniec dnia zero, natomiast saldo na Rachunku Centralnym odpowiadało rzeczywistej wysokości środków posiadanych przez Uczestników w SystemieCash-Pooling (przy czym może to być zarówno saldo dodatnie, jak i ujemne). Dodatkowo, Pool Leader będzie upoważniony do działania w imieniu Uczestników oraz reprezentowania poszczególnych Uczestników w stosunkach z Bankami. W celu realizacji założeń Systemu, Cash Pool Leader, przy pomocy Banków, będzie realizował transfery środków pieniężnych (nadwyżek/wpływów) z Rachunku Centralnego na Rachunki Powiązane i odwrotnie, wynikające z automatycznej centralizacji środków pieniężnych. W związku z powyższym, Cash Pool Leader, przy pomocy Banków, będzie mógł dokonywać codziennie, na lub z Rachunku Centralnego, transferów środków pieniężnych i/lub rozliczeń Rachunków Powiązanych należących do Uczestników, realizując, stosownie do potrzeb i przy zachowaniu parametrów okresowości ustalonych przez Uczestników:

a)przelewy lub efektywne kompensaty pieniężne na Rachunek Centralny, z nadwyżki środków pieniężnych na Rachunkach Powiązanych, powodujące powstanie pozycji wierzyciela Rachunku Centralnego – depozyty;

b)przelewy lub efektywne kompensaty pieniężne na Rachunki Powiązane, z nadwyżki środków pieniężnych na Rachunku Centralnym, powodujące powstanie pozycji dłużnika Rachunku Centralnego – zaliczki.

W rezultacie powyższego, środki Uczestników, w tym Spółki, będą gromadzone na Rachunku Centralnym, z którego udostępniane będą następnie innym Uczestnikom Systemu, wykazującym w jej ramach niedobory i odwrotnie. W przypadku pojawienia się na Rachunku Powiązanym Spółki jakichkolwiek kwot niedoborów lub konieczności dokonania wypłaty środków finansowych z tego rachunku nastąpi jego uprzednie zasilenie z Rachunku Centralnego Pool Leadera kwotą niedoboru/zleconej wypłaty (w rezultacie Spółka będzie korzystała ze środków, jakie na Rachunku Powiązanym zgromadzone zostały od Uczestników Systemu, wykazujących w jego ramach nadwyżki).W konsekwencji, jakiekolwiek wpłaty dokonywane na Rachunek Powiązany Spółki będą faktycznie zwiększały saldo środków pieniężnych na Rachunku Centralnym. Jednocześnie każdorazowe wypłaty z Rachunku Powiązanego dokonywane przez Spółkę będą zmniejszały saldo środków pieniężnych na Rachunku Centralnym. Rozliczenia w ramach Systemu będą odbywać się w polskich złotych, w oparciu o rachunki prowadzone w PLN, jak również w euro oraz dolarach amerykańskich, w oparciu o rachunki prowadzone w EUR oraz USD dla każdego z Uczestników. Proces kalkulacji i rozdziału odsetek powstających w Systemie, przebiegał będzie według następujących zasad:

-Jeżeli za dany dzień na Rachunku Powiązanym Uczestnika wystąpi saldo dodatnie, Uczestnikowi przysługiwać będą odsetki. Z kolei, jeżeli na Rachunku Powiązanym Uczestnika wystąpi saldo ujemne, Uczestnik będzie obciążany z tego tytułu odsetkami.

-Banki w ostatnim dniu kwartału przystępują do rozliczenia odsetek naliczonych od depozytów i zaliczek za dany okres. Saldo netto odsetek z takiego rozliczenia będzie wypłacane lub płatne na każdym Rachunku Powiązanym w ciągu np. 30 dni od momentu naliczenia odsetek.

Za informacje (w tym kalkulacje) w zakresie odsetek odpowiedzialny będzie Pool Leader. Za usługi świadczone w ramach analizowanej Umowy Cash-poolingu, Bank Główny obciąży w całości Pool Leadera. Wszelkie dalsze rozliczenie kosztów wynagrodzenia Banku oraz czynności wykonywanych przez Pool Leadera na rzecz pozostałych Uczestników, będą dokonywane w oparciu o zasady ustalone pomiędzy Pool Leaderem a poszczególnymi Uczestnikami. W związku z tym, że System działa przy pomocy Banków, rola Leadera sprowadza się do pełnienia funkcji koordynacyjnych i administracyjnych, czyli do rutynowego wsparcia Uczestników (Wsparcie). Koszty operacyjne Leadera z tytułu Wsparcia są dzielone na Uczestników z odpowiednią marżą dla Leadera (Opłata za Wsparcie). W związku z tym, że Opłata za Wsparcie jest stosunkowo niska, została ona wkalkulowana w oprocentowanie należne Leaderowi. Uczestnicy ustalili oprocentowanie depozytów i zaliczek zgodnie z zasadami dla cen transferowych dla podmiotów powiązanych. Wysokość oprocentowania dla wszystkich Uczestników jest taka sama, tj. Pool Leader nie otrzymuje większego oprocentowania od Uczestników, ani nie płaci niższego oprocentowania na rzecz Uczestników w porównaniu do rozliczeń pomiędzy Wnioskodawcą a C.

Spółka jako Uczestnik Systemu nie będzie wykonywać żadnych czynności w ramach zawartej Umowy. Jej rola w praktyce sprowadza się bowiem wyłącznie do udostępnienia jej rachunków i zgromadzonych na nich środków pieniężnych po to, aby umożliwić bankowi wykonywanie czynności, polegających na przeprowadzaniu transferów środków pieniężnych i automatycznych rozliczeń pieniężnych pomiędzy rachunkami objętymi systemem cash pooling (przy czym w tym celu Spółka upoważniła Pool Leadera by zlecił bankowi wykonywanie tych czynności). Co za tym idzie, Spółce nie będzie również przysługiwało żadne należne wynagrodzenie z tego tytułu. B. jako Uczestnik systemu nie wykonuje żadnych czynności na rzecz Wnioskodawcy. C. nie będzie również przysługiwało żadne należne wynagrodzenie z tego tytułu. Natomiast Cash Pool Leader:

-przy pomocy Banków będzie realizował transfery środków pieniężnych (z Rachunku Centralnego na Rachunki Powiązane i odwrotnie), wynikające z automatycznej centralizacji środków pieniężnych; w związku z tym, Pool Leader będzie mógł dokonywać codziennie, na lub z Rachunku Centralnego, transferów środków pieniężnych i/lub rozliczeń Rachunków Powiązanych, należących do Uczestników (odpowiednio realizując przelewy lub efektywne kompensaty pieniężne pomiędzy rachunkami);

-jest odpowiedzialny za udzielanie Uczestnikom informacji (w tym kalkulacje) w zakresie odsetek;

-wykonuje czynności administracyjne i koordynacyjne związane z działaniem system cash pooling oraz zapewnia Uczestnikom rutynowe wsparcie w tym zakresie.

Pool Leader w związku z pełnionymi funkcjami w zakresie systemu cash-pooling nie otrzymuje odrębnego dodatkowego wynagrodzenia od Uczestników systemu (w tym od Wnioskodawcy), przy czym ponosi on pewne koszty operacyjne związane z działaniem systemu. Jednocześnie wskazane koszty operacyjne ponoszone przez Pool Leadera (wraz z marżą w wysokości 5%), są uwzględniane przy wzajemnym rozliczeniu pomiędzy Uczestnikami w ten sposób, iż są one w pierwszej kolejności odejmowane od całości korzyści osiągniętych przez Uczestników wynikającym z ich partycypacji w Systemie (a tak wyliczona korzyść, pomniejszona o wskazane koszty, jest następnie odpowiednio rozdysponowywana pomiędzy Uczestników). Jednocześnie Wnioskodawca nie uiszcza żadnego odrębnego wynagrodzenia na rzecz Pool Leadera.

Ponadto, Wnioskodawca wskazał, że w celu uczestnictwa w Systemie:

-Spółka została stroną umowy o wspólnym zarządzaniu płynnością finansową („zero-balancing cash pooling agreement”), pomiędzy B. jako Pool Leaderem oraz C. i Spółką jako Uczestnikami;

-Spółka przystąpiła do umowy zawartej pomiędzy (…) a PoolLeaderem, która reguluje warunki świadczenia przez bank usługi automatycznej centralizacji środków pieniężnych.

Oprócz ww. umów Spółka nie zawierała żadnej odrębnej umowy z PoolLeaderem związanej z funkcjonowaniem systemu cash pooling.

Wątpliwości Wnioskodawcy dotyczą w pierwszej kolejności wskazania, czy Spółka jako Uczestnik systemu cash pooling świadczy bądź nabywa od innych Uczestników usługi w rozumieniu art. 8 ustawy.

Należy zauważyć, że polskie przepisy podatkowe nie zawierają regulacji dotyczących umowy cash poolingu. Występująca w obrocie prawnym jako umowa nienazwana – umowa cash poolingu porównywana jest często z umową pożyczki. Chociaż umowa ta do pewnego stopnia przypomina w swym charakterze uregulowaną w polskim prawie umowę pożyczki, jednak nie wyczerpuje istotnych jej znamion. Nie dochodzi w tym przypadku do zawarcia umowy pożyczki, ponieważ brak jest zobowiązania do przeniesienia określonej ilości pieniędzy na określony w umowie podmiot.

Umowa „cash poolingu” jest formą efektywnego zarządzania środkami finansowymi, stosowaną przez podmioty należące do jednej grupy kapitałowej, lub podmioty powiązane ekonomicznie w jakikolwiek inny sposób. Sprowadza się ona do koncentrowania środków pieniężnych z jednostkowych rachunków poszczególnych podmiotów na wspólnym rachunku grupy i zarządzaniu zgromadzoną w ten sposób kwotą, przy wykorzystaniu korzyści skali. Pozwala to na kompensowanie przejściowych nadwyżek, wykazywanych przez jedne z podmiotów, z przejściowymi niedoborami zaistniałymi u innych podmiotów. Dzięki temu dochodzi do minimalizowania kosztów kredytowania działalności podmiotów z grupy poprzez kredytowanie się przy wykorzystaniu środków własnych grupy. W ramach porozumienia cash poolingu uczestnicy wskazują podmiot organizujący cash pooling i zarządzający systemem. Zarządzający systemem w ramach umowy zapewnia dla wszystkich uczestników systemu środki finansowe na pokrycie sald ujemnych, a w przypadku wystąpienia sald dodatnich na rachunkach uczestników, to na jego rachunek trafiają środki finansowe.

Usługa cash poolingu jest zatem usługą zazwyczaj wykonywaną przez bank. Natomiast uczestnictwo w strukturze cash poolingu nie jest żadnym świadczeniem. Należy pamiętać, że nie każda czynność stanowiąca dostawę towarów/świadczenie usług podlega opodatkowaniu podatkiem VAT. Aby dana czynność była opodatkowana tym podatkiem musi bowiem być wykonana przez podmiot, który w związku z jej wykonywaniem działa jako podatnik podatku VAT.

Z uwagi na cechy charakterystyczne systemu Cash Poolingu należy zauważyć, że w analizowanej sprawie, w roli usługodawcy występuje Leader – który jest zobowiązany do zarządzania rachunkami Uczestników, przekazywania okresowych informacji o saldach środków na rachunkach, naliczania i dystrybucji odsetek dla wszystkich Uczestników, ustalania rynkowego charakteru oprocentowania sald, prowadzenia wewnętrznych rachunków rozliczeniowych, a także Bank, którego rolą jest obsługa techniczna Systemu poprzez zapewnienie infrastruktury informatycznej niezbędnej do jego funkcjonowania oraz dokonywanie transferów pomiędzy rachunkami bankowymi Uczestników Cash Poolingu. Przy czym, w tym celu Spółka upoważniła Pool Leadera by zlecił bankowi wykonywanie powyższych czynności.

W analizowanej sprawie Pool Leader wykonuje na rzecz Wnioskodawcy, jako Uczestnika, szereg czynności składających się łącznie na usługę w postaci kompleksowej usługi zarządzania płynnością finansową, czyli Cash Poolingu. W praktyce więc, to Bank oraz Lider jako usługodawcy, a więc podmioty organizujące operacje konsolidacji środków pieniężnych podmiotów uczestniczących w strukturze Cash Poolingu, dla tych usług są podatnikami VAT.

Mając na uwadze powyższe oraz przedstawiony opis sprawy, należy stwierdzić, że czynności wykonywane przez Spółkę jako Uczestnika systemu cash poolingu, polegające jedynie na posiadaniu rachunku bankowego, za pośrednictwem którego realizowane są wpływy i wypływy środków finansowych, nie będą stanowić odpłatnego świadczenia usług w rozumieniu art. 8 ustawy, lecz jedynie elementy pomocnicze, konieczne dla efektywnego świadczenia przez inny podmiot usługi cash poolingu. Jak bowiem wynika z wniosku, Spółka jako Uczestnik Systemu nie będzie wykonywać żadnych czynności w ramach zawartej Umowy. Jej rola w praktyce sprowadza się wyłącznie do udostępnienia jej rachunków i zgromadzonych na nich środków pieniężnych po to, aby umożliwić bankowi wykonywanie czynności, polegających na przeprowadzaniu transferów środków pieniężnych i automatycznych rozliczeń pieniężnych pomiędzy rachunkami objętymi systemem cash pooling (przy czym w tym celu Spółka upoważniła PoolLeadera by zlecił bankowi wykonywanie tych czynności). Co za tym idzie, Spółce nie będzie również przysługiwało żadne należne wynagrodzenie z tego tytułu. B. jako Uczestnik systemu nie wykonuje żadnych czynności na rzecz Wnioskodawcy. B. nie będzie również przysługiwało żadne należne wynagrodzenie z tego tytułu. Zatem z tytułu wykonywania ww. czynności, Spółka jako Uczestnik nie działa w charakterze podatnika podatku od towarów i usług, w rozumieniu art. 15 ust. 1 ustawy. Tym samym, czynności Spółki wykonywane w ramach systemu cash poolingu nie podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

W konsekwencji, w ramach opisanego Systemu, Spółka jako Uczestnik nie będzie świadczyła na rzecz innych Uczestników Systemu usług w rozumieniu art. 8 ustawy. Jednocześnie, odsetki otrzymywane/wypłacane przez Spółkę w związku z uczestnictwem w systemie cash pooling nie stanowią wynagrodzenia z tytułu świadczenia usług podlegających opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

W odniesieniu natomiast do wątpliwości Wnioskodawcy w zakresie wskazania, czy Spółka w ramach opisanego systemu nabywa usługi od innych Uczestników Systemu, należy wskazać, że w analizowanej sprawie Banki będą odpowiedzialne za techniczną stronę Systemu, związaną z prowadzeniem rachunków jej Uczestników i dokonywaniem operacji związanych z poszczególnymi rachunkami biorącymi udział w Systemie Cash-Poolingu, zgodnie z treścią Umowy z Bankami i stosownymi wytycznymi Pool Leadera. Czynności te będą polegały w szczególności na utrzymywaniu i zarządzaniu rachunkami Uczestników, udostępnieniu platformy rozliczeniowej dla Uczestników, dokonywaniu zautomatyzowanych transferów pieniężnych, itp. NatomiastCash Pool Leader:

-przy pomocy Banków będzie realizował transfery środków pieniężnych (z Rachunku Centralnego na Rachunki Powiązane i odwrotnie), wynikające z automatycznej centralizacji środków pieniężnych; związku z tym, Pool Leader będzie mógł dokonywać codziennie, na lub z Rachunku Centralnego, transferów środków pieniężnych i/lub rozliczeń Rachunków Powiązanych, należących do Uczestników (odpowiednio realizując przelewy lub efektywne kompensaty pieniężne pomiędzy rachunkami);

- jest odpowiedzialny za udzielanie Uczestnikom informacji (w tym kalkulacje) w zakresie odsetek;

- wykonuje czynności administracyjne i koordynacyjne związane z działaniem system cash pooling oraz zapewnia Uczestnikom rutynowe wsparcie w tym zakresie.

Za usługi świadczone w ramach analizowanej Umowy Cash-poolingu, Bank Główny obciąży w całości Pool Leadera. Wszelkie dalsze rozliczenie kosztów wynagrodzenia Banku oraz czynności wykonywanych przez Pool Leadera na rzecz pozostałych Uczestników, będą dokonywane w oparciu o zasady ustalone pomiędzy Pool Leaderem a poszczególnymi Uczestnikami. Rola Leadera sprowadza się do pełnienia funkcji koordynacyjnych i administracyjnych, czyli do rutynowego wsparcia Uczestników (Wsparcie). Koszty operacyjne Leadera z tytułu Wsparcia są dzielone na Uczestników z odpowiednią marżą dla Leadera (Opłata za Wsparcie). Opłata za Wsparcie została wkalkulowana w oprocentowanie należne Leaderowi.

Pool Leader w związku z pełnionymi funkcjami w zakresie systemu cash-pooling nie otrzymuje odrębnego dodatkowego wynagrodzenia od Uczestników systemu (w tym od Wnioskodawcy), przy czym ponosi on pewne koszty operacyjne związane z działaniem systemu. Jednocześnie wskazane koszty operacyjne ponoszone przez Pool Leadera (wraz z marżą w wysokości 5%), są uwzględniane przy wzajemnym rozliczeniu pomiędzy Uczestnikami w ten sposób, iż są one w pierwszej kolejności odejmowane od całości korzyści osiągniętych przez Uczestników wynikającym z ich partycypacji w Systemie (a tak wyliczona korzyść, pomniejszona o wskazane koszty, jest następnie odpowiednio rozdysponowywana pomiędzy Uczestników).

Biorąc zatem pod uwagę przedstawione okoliczności, należy stwierdzić, że w analizowanej sprawie, w roli usługodawcy występuje Pool Leader, który obsługuje umowę cash poolingu. Szereg wymienionych wyżej czynności, do których zobowiązany jest Pool Leader wskazuje, że to Pool Leader jako usługodawca zarządza przepływem środków pieniężnych, dla których to usług jest podatnikiem podatku VAT.

W konsekwencji należy stwierdzić, że w ramach opisanego Systemu, Spółka jako Uczestnik nie będzie świadczyła usług w rozumieniu art. 8 ustawy, a zatem odsetki otrzymywane/wypłacane przez Spółkę nie będą stanowiły wynagrodzenia z tytułu świadczenia usług podlegającego opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Jednakże w ramach opisanego Systemu, Spółka jako Uczestnik nabywa usługi świadczone przez Pool Leadera. W analizowanej sprawie, Pool Leader wykonuje na rzecz Wnioskodawcy usługi podlegające opodatkowaniu podatkiem VAT.

Tym samym stanowisko Wnioskodawcy w zakresie pytania oznaczonego we wniosku nr 1 jest:

-prawidłowe – w części dotyczącej nieuznania wykonywanych w ramach umowy cash poolingu przez Spółkę jako Uczestnika czynności za świadczenie usług w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy

-nieprawidłowe – w części dotyczącej uznania, że Spółka w ramach umowy cash poolingu nie nabywa od innych Uczestników żadnych usług w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy.

Wątpliwości Wnioskodawcy dotyczą także wskazania, czy nabywane przez Spółkę usługi, stanowią import usług zwolnionych z VAT.

Odnosząc się do powyższego należy zauważyć, że w przypadku świadczenia usług, bardzo istotnym dla prawidłowego rozliczenia podatku od towarów i usług jest określenie miejsca świadczenia danej usługi. Od poprawności określenia miejsca świadczenia zależy, czy dana usługa podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług w Polsce, czy też nie.

Miejsce świadczenia przy świadczeniu usług regulują przepisy art. 28a do 28o ustawy.

Stosownie do art. 28a ustawy:

Art. 28a ustawy, wprowadza drugą definicję podatnika. Definicja ta ma zastosowanie tylko w przypadku ustalania miejsca świadczenia usług. Podatnikiem według tej regulacji, jest podmiot wykonujący samodzielnie działalność gospodarczą. Ustawodawca odwołuje się w tym celu do definicji działalności gospodarczej ustalonej w art. 15 ust. 2 ustawy.

Wnioskodawca spełnia definicję podatnika, wskazaną w cytowanym powyżej art. 28a ustawy.

Zgodnie z zasadą ogólną zawartą w art. 28b ust. 1 ustawy:

Stosownie do art. 2 pkt 9 ustawy:

W myśl art. 17 ust. 1 pkt 4 ustawy:

Zgodnie z art. 17 ust. 2 ustawy:

Ponadto, w myśl art. 17 ust. 1a ustawy:

Przepis art. 17 ust. 1 pkt 4 ustawy wprowadza mechanizm tzw. odwrotnego obciążenia, który polega na opodatkowaniu usług przez usługobiorcę. Powiązanie tego mechanizmu z regulacjami w zakresie określenia miejsca świadczenia usług ma na celu, z jednej strony opodatkowanie usług w miejscu ich konsumpcji, a z drugiej strony, zaoszczędzenie usługodawcy obowiązków związanych z rejestracją oraz rozliczeniem podatku.

Jak już wskazano wyżej, w analizowanej sprawie Pool Leader jest usługodawcą, natomiast Spółka jest beneficjentem świadczenia dokonywanego przez Pool Leadera. Z opisu sprawy wynika, że rozliczenia w zakresie czynności wykonywanych przez Pool Leadera na rzecz pozostałych Uczestników, będą dokonywane w oparciu o zasady ustalone pomiędzy Pool Leaderem a poszczególnymi Uczestnikami. Koszty operacyjne Leadera z tytułu Wsparcia są dzielone na Uczestników z odpowiednią marżą dla Leadera (Opłata za Wsparcie). Przy czym Opłata za Wsparcie została wkalkulowana w oprocentowanie należne Leaderowi.

Z opisu sprawy wynika, że w ocenie Spółki, B. (tj. Pool Leader) posiada stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej dla celów VAT w Polsce. Jednakże obecnie fakt posiadania stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej na terytorium kraju przez Pool Leadera nie jest jeszcze potwierdzony. Jedocześnie w ocenie Wnioskodawcy C. nie posiada stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej na terytorium Polski. Przy czym, Wnioskodawca wskazał, że działalność Systemu będzie związana z działalnością siedziby Pool Leadera i C. w Belgii oraz działalnością siedziby Spółki w Polsce (bez względu na to, czy Uczestnicy posiadają lub nie stałe miejsce prowadzenia działalności w innych krajach). Usługa cash-poolingu będzie obsługiwana przez bank z siedzibą w Belgii (Bank Główny), prowadzący rachunki dla Leadera i C. oraz Bank z siedzibą w Polsce prowadzący rachunek Wnioskodawcy („Bank PL” albo łącznie jako Banki), na podstawie zawartych umów (Umowy z Bankami).

Biorąc zatem pod uwagę przedstawione informacje, należy wskazać, że B., pełniący funkcję Pool Leadera, od którego Spółka nabywa opisane we wniosku usługi, posiada siedzibę działalności w Belgii. Jednocześnie, Wnioskodawca wskazał, że działalność Systemu jest związana z działalnością Pool Leadera w Belgii. W związku z powyższym należy stwierdzić, że w opisanych okolicznościach sprawy, to na Wnioskodawcy spoczywa obowiązek rozliczenia nabywanych usług, do których ma zastosowanie art. 28b ustawy. Zatem miejscem świadczenia i opodatkowania usług nabywanych od Pool Leadera będzie terytorium kraju, w którym usługobiorca (Spółka) posiada siedzibę (tj. Polska.) W takim przypadku spełnione są wszystkie warunki uprawniające do zastosowania art. 17 ust. 1 pkt 4 ustawy.

W konsekwencji, Wnioskodawca z tytułu nabycia usług świadczonych przez Pool Leadera w ramach Systemu Cash Pooling, jest zobowiązany do rozliczenia podatku od towarów i usług na zasadzie importu usług w rozumieniu art. 2 pkt 9 w związku z art. 17 ust. 1 pkt 4 ustawy.

W odniesieniu natomiast do kwestii zwolnienia od podatku nabywanych przez Wnioskodawcę usług, wskazać należy, że ustawodawca zarówno w treści ustawy, jak i przepisów wykonawczych przewidział dla niektórych czynności zwolnienie od podatku.

Na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 40 ustawy:

Z kolei w świetle regulacji art. 43 ust. 15 ustawy:

Należy podkreślić, że pojęcia używane do oznaczenia zwolnień, o których mowa w art. 43 ustawy, należy interpretować ściśle, zważywszy, że zwolnienia te stanowią odstępstwa od ogólnej zasady, zgodnie z którą podatek VAT pobierany jest od każdej usługi świadczonej odpłatnie przez podatnika. Zwolnienia od podatku usług finansowych oparte zostały na obiektywnych kryteriach, nie są zaś uzależnione od rodzaju podmiotu świadczącego te usługi.

W analizowanej sprawie Pool Leader wykonuje na rzecz Wnioskodawcy, jako Uczestnika, szereg czynności składających się łącznie na usługę w postaci kompleksowej usługi zarządzania płynnością finansową, czyli Cash Poolingu. Zatem biorąc pod uwagę cechy charakterystyczne zaprezentowanej umowy cash-poolingu, a także to, że wśród wymienionych w art. 43 ust. 15 ustawy czynności wyłączonych ze zwolnienia nie ma usług cash-poolingu (zarządzania płynnością finansową), należy stwierdzić, że usługi zarządzania płynnością finansową świadczone przez Pool Leadera na rzecz Wnioskodawcy, w ramach opisanego Systemu Cash Poolingu, podlegać będą zwolnieniu od podatku, na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 40 ustawy.

Tym samym w przypadku nabycia przez Spółkę opisanych usług zarządzania płynnością finansową (tzw. cash‑poolingu), miejscem ich świadczenia i opodatkowania – zgodnie z zasadą wyrażoną w art. 28b ust. 1 ustawy – będzie terytorium kraju, w którym usługobiorca (Wnioskodawca) posiada siedzibę (tj. Polska).

Tym samym, w opisanej sytuacji, Spółka jest zobowiązana do rozpoznania importu usług w rozumieniu art. 2 pkt 9 w związku z art. 17 ust. 1 pkt 4 ustawy, przy czym czynność ta korzystać będzie ze zwolnienia od podatku na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 40 ustawy.

W konsekwencji nabywane od Pool Leadera usługi stanowią dla Wnioskodawcy import usług zwolnionych z VAT.

Tym samym, stanowisko Wnioskodawcy w zakresie pytania oznaczonego we wniosku nr 2 jest prawidłowe.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego, który Państwo przedstawili i stanu prawnego, który obowiązywał w dacie zaistnienia zdarzenia.

Tutejszy organ wskazuje, że wydana interpretacja dotyczy tylko sprawy będącej przedmiotem wniosku (zapytań) Zainteresowanego. Inne kwestie przedstawione w opisie sprawy oraz we własnym stanowisku, które nie zostały objęte pytaniami, nie mogą być – zgodnie z art. 14b § 1 Ordynacji podatkowej – rozpatrzone.

Zatem niniejsza interpretacja nie wywiera skutków prawnych dla pozostałych Uczestników systemu, w tym Spółki pełniącej rolę Pool Leadera.

Zgodnie z art. 14b § 3 Ordynacji podatkowej, składający wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej obowiązany jest do wyczerpującego przedstawienia zaistniałego stanu faktycznego albo zdarzenia przyszłego. Organ jest ściśle związany przedstawionym we wniosku stanem faktycznym (opisem zdarzenia przyszłego). Zainteresowany ponosi ryzyko związane z ewentualnym błędnym lub nieprecyzyjnym przedstawieniem we wniosku opisu stanu faktycznego (zdarzenia przyszłego). Interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, gdy rzeczywisty stan faktyczny sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie z opisem stanu faktycznego podanym przez Wnioskodawcę w złożonym wniosku. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego we wniosku opisu sprawy, wydana interpretacja traci swą aktualność.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

·Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2651 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli: Państwa sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego i zastosują się Państwo do interpretacji.

·Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

·Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Mają Państwo prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 259; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

· w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

·w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2651 ze zm.)