Zawieszanie renty rolniczej. Wystąpienie Rzecznika Praw Obywatelskich do resortu rolnictwa

Ludzie skarżą się na zasady zawieszania renty rolniczej w przypadku prowadzenia działalności rolniczej małżeństwa rolników, z których jedno pobiera emeryturę, a drugie rentę rolniczą. Zastępca Rzecznika Praw Obywatelskich Stanisław Trociuk poprosił o stanowisko w tej sprawie wicepremiera, ministra rolnictwa i rozwoju wsi Henryka Kowalczyka.

Po ostatnich zmianach prawa zaprzestanie działalności rolniczej (art. 28 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników) nie jest już warunkiem koniecznym do wypłaty części uzupełniającej emerytury rolniczej. Ustawodawca nie zdecydował, aby takie rozwiązanie wprowadzić również w stosunku do rencistów.

Na gruncie art. 28 ustawy w celu podjęcia przez KRUS wypłaty części uzupełniającej renty rolniczej konieczne jest zaprzestanie prowadzenia działalności rolniczej, tzn. rencista powinien przenieść własność lub posiadanie gospodarstwa rolnego na inną osobę. Przeniesienia własności gospodarstwa rolnego może nastąpić w drodze: umowy darowizny, umowy o dożywocie, umowy sprzedaży.

Rencista, który nie chce wyzbywać się własności gospodarstwa rolnego, spełni warunek zaprzestania prowadzenia działalności rolniczej, jeżeli wydzierżawi gospodarstwo rolne innej osobie fizycznej lub prawnej. Aby umowa dzierżawy mogła być podstawą wypłaty części uzupełniającej renty rolniczej - oprócz warunków określonych przepisami kodeksu cywilnego - musi spełniać warunki szczegółowo określone w ustawie o ubezpieczeniu społecznym rolników. 

Ustawa o ubezpieczeniu społecznym rolników przewiduje, w ściśle określonych przypadkach, wypłatę 50% lub 75% albo 100% części uzupełniającej renty rolniczej, mimo że rencista nie zaprzestał prowadzenia działalności rolniczej. Przepisy przewidują m.in, że gdy rencista prowadzi działalność rolniczą z małżonkiem podlegającym ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu z mocy ustawy, wypłata renty nie ulega zawieszeniu. Wtedy część uzupełniającą renty wypłaca się w pełnej wysokości.

Prawo nie przewiduje zaś tego rozwiązania, gdy jeden z małżonków pobiera emeryturę, a drugi z małżonków pobiera rentę. Obecnie do wypłaty części uzupełniającej emerytury nie jest wymagane zaprzestanie działalności rolniczej przez rencistę, a wobec niezaprzestania jej nadal mają zastosowanie omówione wyżej zasady zawieszania części uzupełniającej. Innymi słowy rencista, małżonek rolnika podlegającego ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu z mocy ustawy, pobiera pełną rentę do czasu, gdy ten rolnik nabędzie prawo do emerytury, wtedy bowiem wpłata renty małżonka rencisty zostaje zawieszona (100% części uzupełniającej).

Problem ten zauważono w dyskusji nad ustawą o zmianie ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników podczas posiedzenia 10 stycznia 2023 r. sejmowych Komisji Polityki Społecznej i Rodziny oraz Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Sekretarz stanu w MRiRW Anna Gembicka odniosła się do możliwości podjęcia odpowiednich działań w sprawie.

RPO poprosił o stanowisko w sprawie planowanych prac legislacyjnych w tym zakresie.

Źródło: Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich