Interpretacja indywidualna z dnia 17 lutego 2023 r., Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0112-KDIL2-1.4011.16.2023.1.TR

Renta, o której mowa w art. 444 Kodeksu cywilnego jest wolna od podatku dochodowego od osób fizycznych na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, albowiem spełnia przesłanki wymienione w tym przepisie.

Interpretacja indywidualna – stanowisko prawidłowe

Szanowny Panie,

stwierdzam, że Pana stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego w podatku dochodowym od osób fizycznych jest prawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

9 stycznia 2023 r. wpłynął Pana wniosek z 8 stycznia 2023 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy podatku dochodowego od osób fizycznych. Treść wniosku jest następująca:

Opis stanu faktycznego

W dniu (...) maja 2014 r. doszło do wypadku komunikacyjnego – sprawca zdarzenia kierując pojazdem samochodowym nie ustąpił pierwszeństwa Wnioskodawcy, jadącemu motorowerem. Na skutek powyższego doszło do licznych obrażeń ciała u Wnioskodawcy. Swoją odpowiedzialność odszkodowawczą za powyższe zdarzenie ustalił ubezpieczyciel, z którym sprawca zdarzenia miał zawartą umowę obowiązkowego ubezpieczenia OC pojazdu.

Jednakże z uwagi na zaniżone wypłacone odszkodowanie przez ubezpieczyciela konieczne było wystąpienie do sądu. W konsekwencji w roku 2015 do sądu został złożony pozew przeciwko ubezpieczycielowi jako podmiotowi odpowiedzialnemu na podstawie umowy ubezpieczenia OC pojazdu sprawcy o zapłatę zadośćuczynienia, oraz odszkodowania, w tym renty na zwiększone potrzeby, o której mowa w art. 444 § 2 Kodeksu cywilnego.

W dniu 4 czerwca 2019 r. sąd wydał wyrok, zasądzając na rzecz Wnioskodawcy między innymi rentę na zwiększone potrzeby w kwocie po 300 zł miesięcznie płatną od dnia 2 lutego 2019 r. na przyszłość. Wyżej wskazany wyrok uzyskał cechę prawomocności.

Comiesięczna kwota renty na zwiększone potrzeby płacona była zgodnie z wyrokiem co miesiąc. W międzyczasie doszło do połączenia podmiotów ubezpieczeniowych, wskutek czego obowiązek zapłaty renty spoczął na nowym ubezpieczycielu na przełomie roku 2021 i roku 2022.

Ubezpieczyciel zwrócił się do Wnioskodawcy z propozycją przyznania jednorazowego odszkodowania tytułem skapitalizowanej renty na zwiększone potrzeby, w miejsce przyszłych wypłat renty na zwiększone potrzeby w kwocie 300 zł miesięcznie.

Na wniosek stron zostało przeprowadzone postępowanie mediacyjne z udziałem mediatora. Ostatecznie ustalono, iż ubezpieczyciel wypłaci kwotę 120.000 zł. Strony doszły do porozumienia i zawarły ugodę z dnia 15 marca 2022 r., w której to ubezpieczyciel oparciu o art. 447 k.c. zobowiązał się do zapłaty na rzecz Wnioskodawcy jednorazowego odszkodowania w łącznej wysokości 120.000 zł, w miejsce przyszłych wypłat renty na zwiększone potrzeby w kwocie 300 zł miesięcznie, wypłacanej na podstawie wyroku sądu z dnia 4 czerwca 2019 r.

Pytanie

Czy kwota 120.000 zł jednorazowego odszkodowania w postaci skapitalizowanej renty na zwiększone potrzeby wypłacona w miejsce przyszłych wypłat renty na zwiększone potrzeby w kwocie 300 zł miesięcznie, przyznanej na podstawie wyroku sądu z dnia 4 czerwca 2019 r. jest zwolniona z podatku dochodowego od osób fizycznych na podstawie art. 21 ust. 1 pkt. 3c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych?

Pana stanowisko w sprawie

Zdaniem Wnioskodawcy, skapitalizowana kwota jednorazowego odszkodowania 120.000 zł przyznana w miejsce przyszłych comiesięcznych kwot renty na zwiększone potrzeby zasądzonej na przyszłość na podstawie wyroku sądu z dnia 4 czerwca 2019 r. winna być zwolniona z podatku dochodowego od osób fizycznych na podstawie art. 21 ust. 1 pkt. 3c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (zwana również dalej „ustawą podatkową”).

Pierwszorzędnie należy zwrócić uwagę, iż art. 21 ust. 1 pkt 3c ustawy podatkowej, nawiązuje w swym brzmieniu do treści art. 444 § 2 k.c., który to przewiduje tzw. rentę na zwiększone potrzeby. Jednocześnie przepis ww. ustawy podatkowej nawiązuje również do art. 447 k.c. bowiem stanowi o „odszkodowaniu w postaci renty”.

Takim odszkodowaniem niewątpliwie jest również jednorazowe odszkodowanie wypłacone w miejsce renty czyli tzw. skapitalizowana renta. Również należy dostrzec, iż causa (in concreto zwiększone potrzeby) jednorazowego odszkodowania jest ta sama jak stricte renty. Co podkreśla doktryna prawa cywilnego, instytucja jednorazowego odszkodowania przewidziana w art. 447 k.c. jest równoznaczna z instytucją renty odszkodowawczej, o której mowa w art. 444 § 2 k.c. Obie te instytucje są ze sobą ściśle związane, bowiem realizują ten sam cel i zadanie, a dokładnie służą naprawieniu tej samej szkody.

Równoznaczność tych instytucji prawnych wynika z tożsamych przesłanek ich zasadności, ponieważ gdy brak jest przesłanek zasądzenia renty, to nie może tym samym wchodzić w ogóle w rachubę przyznanie jednorazowego odszkodowania, co oznacza, że jednorazowe odszkodowanie tytułem skapitalizowanej renty jest instytucją pochodną od renty i od niej zależną.

Co więcej skapitalizowana renta w postaci jednorazowego odszkodowania nie może mieć samoistnego bytu, gdyż sama stanowi w istocie rentę, tylko że w postaci skapitalizowanej.

Za powyższym przemawia kompensacyjny charakter odszkodowania, które nie służy wzbogaceniu poszkodowanego, lecz jedynie naprawieniu szkody. Dopuszczalność przekształcenia renty w jednorazowe odszkodowanie ma na celu ochronę praw przyznanych na podstawie art. 444 § 2 k.c., a wysokość świadczenia jednorazowego przyznanego w miejsce renty uwzględnia wysokość należnych rat rentowych i przypuszczalny okres trwania obowiązku jej wypłacania.

Tak też jest na gruncie przedstawionego stanu faktycznego, bowiem przed wypłatą kwoty 120.000 zł jednorazowego odszkodowania tytułem skapitalizowanej renty na zwiększone potrzeby, sąd zasądził na rzecz Wnioskodawcy ową rentę w kwocie 300 zł płatną co miesiąc na przyszłość.

Wypłacona jednorazowa kwota 120.000 zł w miejsce przyszłych wypłat renty, w rzeczywistości zastąpiła tę rentę.

Skoro więc renta na zwiększone potrzeby zasądzona przez sąd zwolniona jest z podatku dochodowego od osób fizycznych na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3c ustawy podatkowej, z tego samego zwolnienia winno korzystać również jednorazowe odszkodowanie wypłacone przez ubezpieczyciela w miejsce przyszłych kwot renty płatnych co miesiąc, bowiem jak już wskazano skapitalizowana renta spełnia te same zadania i funkcję co renta płatna okresowo. Skoro możliwość kapitalizacji renty uznawana jest w doktrynie jako ochrona praw przyznanych na podstawie art. 444 § 2 k.c., niezasadne byłoby różnicowanie renty i jednorazowego odszkodowania rentowego w aspekcie podatku dochodowego od osób fizycznych.

Odwołując się do literalnego brzmienia art. 21 ust 1 pkt 3c ustawy podatkowej, należy wskazać, iż przepis ten stanowi o odszkodowaniach w postaci reny przyznanych na podstawie przepisów prawa cywilnego otrzymanych przez poszkodowanego m.in., którego potrzeby zwiększyły się.

Przesłanką zwolnienia świadczenia z podatku dochodowego od osób fizycznych jest zatem to, aby wypłacone świadczenie miało charakter odszkodowania rentowego m.in. z powodu zwiększonych potrzeb poszkodowanego, a także było przyznane na podstawie przepisów prawa cywilnego tj. miało podstawę prawną w przepisach prawa cywilnego.

Wypłacone jednorazowe odszkodowanie w kwocie 120.000 zł w miejsce przyszłych wypłat renty zasądzonej wyrokiem z dnia 4 czerwca 2019 r. na zwiększone potrzeby ma swoje oparcie w przepisach prawa cywilnego tj. art. 444 § 2 k.c. i 447 k.c., a więc winno podlegać zwolnieniu z podatku dochodowego od osób fizycznych.

Na marginesie jedynie Wnioskodawca wskazuje, iż interpretacje indywidualne wydawane w analogicznych lub zbliżonych stanach faktycznych i prawnych potwierdzają jego stanowisko.

W tym miejscu Wnioskodawca powołuje sygnatury sprawy, w których wydawane były interpretacje indywidualne: IBPBII/1/415-887/10/HK wydana przez Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach; ILPB2/4511-1-639/16-4/TR wydana przez Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawił Pan we wniosku jest prawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z art. 9 ust. 1 tej ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2022 r., poz. 2647 ze zm.):

Stosownie do treści art. 11 ust. 1 ww. ustawy:

W myśl art. 10 ust. 1 pkt 9 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, jednym ze źródeł przychodów są inne źródła, o których mowa w art. 20 ust. 1 ww. ustawy.

Stosownie do art. 20 ust. 1 ww. ustawy:

Użycie w powyższym przepisie sformułowania „w szczególności” wskazuje, że definicja przychodów z innych źródeł ma charakter otwarty i nie ma przeszkód, aby do tej kategorii zaliczyć również przychody inne niż wymienione wprost w przepisie art. 20 ust. 1 tej ustawy. W związku z tym, każde świadczenie mające realną korzyść finansową, o ile nie stanowi konkretnej kategorii przychodu zaliczanego do jednego ze źródeł wymienionych w art. 10 ust. 1 pkt 1-8b ww. ustawy, jest dla świadczeniobiorcy przychodem z innych źródeł.

Odszkodowania stanowią zatem – co do zasady – przychód w rozumieniu cytowanego wyżej art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Nie oznacza to jednak, że wszystkie odszkodowania są opodatkowane. Niektóre z nich – wymienione w katalogu zwolnień określonym w art. 21 ust. 1 cytowanej ustawy – korzystają ze zwolnienia od podatku. Jednakże należy podkreślić, że korzystanie z każdej preferencji podatkowej, w tym zwolnienia od podatku, jest możliwe wyłącznie w sytuacji, gdy spełnione są wszelkie przesłanki określone w przepisie stanowiącym podstawę prawną danej preferencji.

Na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3c ww. ustawy:

Analizując możliwość zastosowania ww. zwolnienia należy wyjaśnić, że umowa renty została zdefiniowana w art. 903 ustawy Kodeks cywilny z dnia 23 kwietnia 1964 r. (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 1360). Zgodnie z jego treścią:

Stosownie do art. 444 § 1 ustawy Kodeks cywilny:

Z przepisu art. 444 § 2 i § 3 Kodeksu cywilnego wynika, że:

 W myśl natomiast art. 445 § 1 ww. ustawy:

Przepis art. 447 ww. Kodeksu cywilnego stanowi, że:

Należy zauważyć, że na gruncie prawa cywilnego instytucja jednorazowego odszkodowania przewidziana w art. 447 ww. Kodeksu cywilnego jest równoznaczna z instytucją renty odszkodowawczej, o której mowa w art. 444 § 2 tego Kodeksu. Obie te instytucje, które są ściśle ze sobą związane, powołane są do spełnienia tego samego zadania i mają służyć jednemu celowi, a mianowicie naprawieniu tej samej szkody. Równoznaczność tych instytucji prawnych wyraża się przede wszystkim w tym, że gdy brak jest przesłanek do zasądzenia renty, to nie może tym samym wchodzić w ogóle w rachubę zasądzenie jednorazowego odszkodowania. Ta ostatnia bowiem, jako instytucja pochodna od renty i od niej zależna, nie może mieć zasadniczego bytu, skoro sama stanowi w istocie swej rentę, tylko że w postaci skapitalizowanej. Jednocześnie warunkiem kapitalizacji przyznanej na podstawie art. 444 § 2 Kodeksu cywilnego renty jest wystąpienie ważnych powodów przemawiających za tym, żeby w miejscu świadczenia okresowego przyznać odszkodowanie jednorazowe. Przekształcenie renty w jednorazowe odszkodowanie służy ochronie praw, przyznanych na mocy art. 444 § 2 Kodeksu cywilnego, a wysokość świadczenia jednorazowego przyznanego w miejsce renty uwzględnia wysokość należnych rat rentowych i przypuszczalny okres trwania obowiązku jej wypłacania.

Jak wynika z opisu zdarzenia, przedmiotowe świadczenie jest rentą, o której mowa w cyt. wyżej art. 444 Kodeksu cywilnego.

Zakresem zastosowania zwolnienia, o którym mowa w art. 21 ust. 1 pkt 3c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, objęte są odszkodowania:

• mające postać renty;
• otrzymane na podstawie przepisów prawa cywilnego;
• otrzymane w przypadku uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia;
• otrzymane przez poszkodowanego, który utracił całkowicie lub częściowo zdolność do pracy zarobkowej, albo zwiększyły się jego potrzeby lub zmniejszyły widoki powodzenia na przyszłość.

Renta jest co do zasady świadczeniem okresowym, niemniej, ponieważ przepis art. 447 Kodeksu cywilnego przewiduje możliwość przyznania zamiast renty lub jej części odszkodowania jednorazowego, uznaje się, że taka „skapitalizowana” renta – niezależnie od nazywania jej „odszkodowaniem” – także mieści się w zakresie zastosowania art. 21 ust. 1 pkt 3c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Kapitalizacja renty jest możliwa także na podstawie umowy stron; nie może jednak dotyczyć wówczas szkody, która może powstać w przyszłości. Umowa, na podstawie której poszkodowany otrzymuje zamiast renty z tytułu czynu niedozwolonego jednorazowe odszkodowanie, jest zatem dopuszczalna, jeżeli jej zawarcie usprawiedliwiają „ważne powody” (Fras M. (red.), Habdas M. (red.), Fuchs B., Fuchs D., Gnela B., Herbet A., Kurowski W., Malik A., Naczyńska J., Rąpała A., Skubisz-Kępka K., Stojek G., Wałachowska M., Zakrzewski P., Ziemiak M.P., Kodeks cywilny. Komentarz. Tom III. Zobowiązania. Część ogólna (art. 353-534), WKP, 2018).

Umowa, na podstawie której poszkodowany otrzymuje zamiast renty z tytułu czynu niedozwolonego jednorazowe odszkodowanie, jest dopuszczalna, jeżeli jej zawarcie usprawiedliwiają ważne powody. Umową taką jednak nie można objąć ewentualnej szkody, jaka może powstać w przyszłości (uchwała składu siedmiu sędziów SN z dnia 3 października 1966 r. - zasada prawna, III CZP 17/66, OSNCP 1968, Nr 1, poz. 1, z głosami S. Garlickiego, OSPiKA 1969, z. 1, poz. 1, i J. Lapierre'a, PiP 1970, z. 1, s. 182, oraz z omówieniem A. Szpunara i W. Wanatowskiej, Przegląd orzecznictwa, NP 1968, Nr 11, s. 1690, i NP 1969, Nr 11-12, s. 1726).

Z uzasadnienia tej uchwały wynika, że komentowany przepis dopuszcza jedyny wyjątek od zasady, że naprawienie szkód wymienionych w art. 444 § 2 i art. 446 § 2 Kodeksu cywilnego może nastąpić tylko przez przyznanie renty. Zamiana renty na jednorazowe odszkodowanie może być dokonana przez sąd, na żądanie powoda, albo w drodze umowy (ugody), przy czym dopuszczalność tej zamiany jest uzależniona – zarówno przy orzekaniu przez sąd, jak i w razie zawierania umowy (ugody) – od istnienia ważnych powodów.

Kryterium oceny istnienia ważnych powodów stanowi wyłącznie interes uprawnionego do renty; może on przemawiać za zamianą renty na jednorazowe odszkodowanie, gdy ze względu na szczególne okoliczności przyznanie jednorazowego odszkodowania zapewni poszkodowanemu zaspokojenie wszystkich jego potrzeb – zarówno bieżących, jak i przyszłych – które mogła zaspokoić renta.

Sąd Najwyższy zastrzegł również, że interes zobowiązanego do odszkodowania polegający na zwolnieniu się z długu nigdy nie może być decydujący, a ponadto że niedopuszczalne jest zawarcie umowy, w której w zamian za mogące powstać w przyszłości prawo poszkodowanego do renty kontrahenci ustalą zobowiązanie świadczenia jednorazowego odszkodowania.

Ustalenie wysokości jednorazowego odszkodowania powinno nastąpić przy uwzględnieniu wszystkich okoliczności, a przede wszystkim wysokości renty, wieku osoby uprawnionej, prawdopodobieństwa długości jej życia lub czasu trwania renty. (Gudowski J. (red.), Bielska- Sobkowicz T., Bieniek G., Ciepła H., Sychowicz M., Trzaskowski R., Wiśniewski T., Żuławska C., Kodeks cywilny. Komentarz. Tom III. Zobowiązania. Część ogólna, WKP, 2018).

Biorąc powyższe pod uwagę, należy stwierdzić, że na gruncie stanu faktycznego opisanego we wniosku, otrzymana przez Pana renta, o której mowa w art. 444 Kodeksu cywilnego jest wolna od podatku dochodowego do osób fizycznych na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, albowiem spełnia przesłanki wymienione w tym przepisie.

W odniesieniu do przywołanych przez Pana interpretacji indywidualnych należy stwierdzić, że zostały one wydane w indywidualnych sprawach i nie mają zastosowania ani konsekwencji wiążących w odniesieniu do żadnego innego zaistniałego stanu faktycznego czy też zdarzenia przyszłego.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego, który Pan przedstawił i stanu prawnego, który obowiązywał w dacie zaistnienia zdarzenia.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

·Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2651 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli: Pana sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego i zastosuje się Pan do interpretacji.

·Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

·Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Ma Pan prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 329 ze zm.; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

·w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

·w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2651 ze zm.).