Interpretacja indywidualna z dnia 10 stycznia 2023 r., Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0111-KDIB1-2.4010.705.2022.2.AK

1. Czy Wynagrodzenie (rozumiane jako wartość wierzytelności brutto, tj. z podatkiem VAT) stanowi przychód Wnioskodawcy, który powinien zostać rozpoznany przez Spółkę w dacie przeniesienia na Fundusz prawa majątkowego wynikającego z umów zawartych pomiędzy Spółką a jej dłużnikami? 2. Czy kosztem uzyskania przychodu Spółki będzie wartość nominalna wierzytelności w ujęciu brutto oraz czy przedmiotowy koszt powinien zostać rozpoznany zgodnie z art. 15 ust. 4 ustawy CIT w momencie osiągnięcia korespondującego z nim przychodu z tytułu zawarcia umowy o subpartycypację i zbycia praw do świadczeń wynikających z danej wierzytelności?

Interpretacja indywidualna

– stanowisko nieprawidłowe

Szanowni Państwo,

stwierdzam, że Państwa stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego zdarzenia przyszłego w podatku dochodowym od osób prawnych jest nieprawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

10 października 2022 r. wpłynął Państwa wniosek z tego samego dnia o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie ustalenia, czy:

1)wynagrodzenie (rozumiane jako wartość wierzytelności brutto, tj. z podatkiem VAT) stanowi przychód Wnioskodawcy, który powinien zostać rozpoznany przez Spółkę w dacie przeniesienia na Fundusz prawa majątkowego wynikającego z umów zawartych pomiędzy Spółką a jej dłużnikami,

2)kosztem uzyskania przychodu Spółki będzie wartość nominalna wierzytelności w ujęciu brutto oraz czy przedmiotowy koszt powinien zostać rozpoznany zgodnie z art. 15 ust. 4 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych w momencie osiągnięcia korespondującego z nim przychodu z tytułu zawarcia umowy o subpartycypację i zbycia praw do świadczeń wynikających z danej wierzytelności.

Uzupełnili go Państwo – w odpowiedzi na wezwanie – pismem z 3 stycznia 2023 r. (wpływ tego samego dnia). Treść wniosku jest następująca.

Opis zdarzenia przyszłego

Wnioskodawca jest podatnikiem podatku dochodowego od osób prawnych i podlega nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu w Polsce.

Spółka jest przedsiębiorstwem (…). W swoim portfolio Wnioskodawca oferuje (…). Usługi oraz produkty Wnioskodawcy dotyczą, między innymi (…). Wnioskodawca jest (…).

Grupa, do której należy Wnioskodawca operuje w (…) krajach na świecie. W swojej działalności podmioty z Grupy oferują (…). Wnioskodawca uzyskał wpis w rejestrze przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego z dniem (…) 2003 r.

Wnioskodawca zamierza zawrzeć ramową umowę subpartycypacji (dalej: „RUS”), która jest regulowana w art. 183 ust. 4 ustawy z dnia 27 maja 2004 roku o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi (t. j. Dz. U. z 2022 r., poz. 1523 ze zm.; dalej: „ustawa o funduszach inwestycyjnych”).

Jest projektowane, by stronami RUS oprócz Wnioskodawcy był Fundusz Inwestycyjny Zamknięty (dalej: „Fundusz”), reprezentowany przez odpowiednie podmioty.

Wnioskodawca posiada wierzytelności, które są wierzytelnościami handlowymi wobec osób trzecich związane z prowadzoną działalnością gospodarczą. W związku z powyższym Wnioskodawca ponosi ryzyko kredytowe braku dokonania przez te podmioty zapłaty.

Jednocześnie Spółka ponosi koszty prowadzenia działalności gospodarczej, które są niezależne od dokonywanej przez jego klientów wpłat.

Odbiorcami Spółki są głównie klienci instytucjonalni, w tym (…).

Intencją Spółki jest usunięcie ponoszonego ryzyka kredytowego oraz zwiększenie płynności finansowej prowadzonego przedsiębiorstwa przy jednoczesnym zachowaniu relacji handlowych oraz prawnych z klientami.

W związku z regularnym charakterem powstawania wierzytelności w portfelu Wnioskodawcy, Spółka planuje zawrzeć RUS, przez co ureguluje sposób przenoszenia ryzyka kredytowego w umowie ramowej, która następnie, wraz z poszczególnymi zleceniami, będzie stanowiła każdorazowo umowę o subpartycypację określonych wierzytelności.

RUS stanowi podstawę (ramowe zasady) zawierania umów o subartycypację w ramach wykonania umowy ramowej pomiędzy Funduszem a Spółką każdorazowo na podstawie zlecenia, którego wzór stanowi załącznik do projektowanej RUS. W wyniku każdorazowego zlecenia Spółka przekazuje Funduszowi listę wierzytelności będących przedmiotem subpartycypacji. Lista wierzytelności ze wskazaniem danych dłużnika, salda wierzytelności, tytułu, z którego wynika dana wierzytelność stanowi załącznik A do danej umowy subpartycypacji (zlecenia) wykonującej umowę ramową.

Zgodnie z § 2 ust. 1 RUS Spółka zobowiązuje się w wyniku zawarcia przedmiotowej umowy do przekazywania Funduszowi w całości wszelkich świadczeń pieniężnych uzyskanych od dłużnika lub osoby trzeciej po dniu zawarcia zlecenia z tytułu wierzytelności wskazanych w poszczególnych zleceniach, w szczególności (ale nie wyłącznie):

a)kwoty głównej każdej wierzytelności;

b)pożytków w postaci odsetek, odsetek za opóźnienie;

c)kwot uzyskanych z tytułu realizacji jakiegokolwiek zabezpieczenia wierzytelności;

d)kwot uzyskiwanych w ramach dochodzenia wierzytelności, w tym dochodzenia jej w postępowaniu egzekucyjnym;

Z kolei Fundusz, w zamian za uzyskane prawo do świadczeń określonych w § 2 RUS z tytułu konkretnych wierzytelności, zobowiązuje się do zapłaty na rzecz Wnioskodawcy wynagrodzenia ustalonego w stosunku do każdej wierzytelności w wysokości kwoty równej kwocie kapitału danej wierzytelności wraz z odsetkami za opóźnienie oraz odsetkami wskazanymi w notach odsetkowych, które będzie każdorazowo wskazane w danym zleceniu (dalej: „Wynagrodzenie”). Co więcej, wysokość ww. Wynagrodzenia jest ustalona w oparciu o wartość rynkową danych wierzytelności uwzględniającą poziom ryzyka kredytowego przyjmowanego przez Fundusz dla każdego z dłużników.

Zgodnie z § 3 ust. 5 RUS Fundusz zobowiązuje się zapłacić ww. Wynagrodzenie niezwłocznie, nie później jednak niż w terminie 8 dni od zawarcia umowy subpartycypacji (zlecenia).

Wnioskodawca pragnie równocześnie wskazać, że zgodnie z § 3 ust. 7 RUS poprzez zawarcie umowy subpartycypacji (zlecenie), Fundusz przyjmuje na siebie od dnia zawarcia zlecenia ryzyko wypłacalności oraz ryzyko kredytowe dłużnika, w szczególności ryzyko braku spłaty wierzytelności przez dłużnika oraz ryzyko związane z wysokością kwoty możliwej do odzyskania w ramach dochodzenia wierzytelności przez Spółkę. Strony projektowanej umowy ramowej subpartycypacji potwierdzają, że Funduszowi nie przysługuje jakiekolwiek prawo regresu w stosunku do Spółki w zakresie, w jakim brak spłaty wierzytelności jest wynikiem sytuacji finansowej dłużnika.

Zapisy RUS przewidują dwa rodzaje prowizji Funduszu, tj. prowizję za limit umowy oraz prowizje operacyjną. Pierwsza z prowizji to jednorazowa prowizja należna Funduszowi od Spółki w wysokości określonego % wartości ustalonego Limitu Umowy (suma zrealizowanych poszczególnych dla wszystkich dłużników limitów w zakresie kwot głównych wierzytelności wraz z odsetkami za opóźnienie w transakcjach handlowych). Przedmiotowa prowizja zostanie powiększona o należny podatek VAT oraz będzie płatna w terminie 45 dni od wystawienia przez Fundusz Faktury.

Zgodnie z postanowieniami RUS, Spółka zapłaci Funduszowi prowizję operacyjną z tytułu organizacji oraz administracji procesem zawierania umów subpartycypacji, w tym analizy ryzyka kredytowego w stosunku do poszczególnych dłużników, w wysokości sumy następujących kwot określonych w zleceniu w dniu zawarcia umowy subpartycypacji: (a) % wartości kwot należności głównej danych wierzytelności oraz (b) % wartości odsetek za opóźnienie w transakcjach handlowych.

Zarówno prowizja za limit umowy jak i prowizja operacyjna jest należna Funduszowi również w przypadku odstąpienia przez Spółkę od dochodzenia wierzytelności, ich umorzenia lub zrzeczenia się, chyba że dojdzie do tego wskutek ustaleń Funduszu z Wnioskodawcą. Należy zauważyć, również, że zgodnie z postanowieniami RUS prowizja operacyjna jest wymagalna w terminie płatności Wynagrodzenia i płatna przez potrącenie z kwotą Wynagrodzenia.

Zgodnie z zapewnieniami i oświadczeniami Wnioskodawcy zawartymi w projekcie RUS w dacie zawarcia zlecenia Spółka jest jedynym beneficjentem danej wierzytelności, nie dokonała jej subpartycypacji, nie zbyła oraz nie obciążyła wierzytelności na rzecz osoby trzeciej, ani nie zawarła jakichkolwiek umów, porozumień, jak i nie wystąpiły żadne inne okoliczności mogące skutkować powstaniem takich obciążeń wierzytelności w przyszłości, a Spółka nie zrzekła się żadnej wierzytelności.

Co więcej, w dacie zawarcia zlecenia Spółka będzie posiadać ważny tytuł prawny do każdej wierzytelności oraz jej zabezpieczeń, każda z wierzytelności będzie istniała, a Spółka będzie uprawniona do żądania zapłaty wierzytelności i wykonywania wszelkich praw z nią związanych, w tym zabezpieczeń, z zastrzeżeniem ograniczeń wynikających z umowy ramowej lub z danego zlecenia. Ponadto zgodnie z zapewnieniami Wnioskodawcy z projektowanej umowy ramowej nie istnieją jakiekolwiek formalno-prawne ograniczenia dochodzenia wierzytelności wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie w transakcjach handlowych.

W uzupełnieniu wniosku wskazali państwo, że:

Ramowa umowa subpartycypacji stanowi formalną podstawę zawierania umów subpartycypacji. W wyniku zawarcia samej umowy ramowej nie dochodzi do zbycia prawa własności wierzytelności na rzecz Funduszu. W wyniku natomiast zawarcia ramowej umowy subpartycypacji oraz umów subpartycypacji (Załącznik nr 1 do ramowej umowy subpartycypacji) stanowiących integralną część umowy ramowej, dojdzie do przeniesienia na Fundusz prawa do przepływów wynikających z wierzytelności, lecz nie samego prawa własności do wierzytelności.

Jak wskazano w wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 22 sierpnia 2019 r., sygn. akt II FSK 3299/17: „Subpartycypacja jest zatem umową nazwaną, w wyniku której inicjator sekurytyzacji (w analizowanej sprawie Wnioskodawca) za wynagrodzeniem zobowiązuje się przekazywać innemu podmiotowi (tu Funduszowi) wszystkie korzyści uzyskane z określonych wierzytelności, jednakże bez przeniesienia tytułu własności do tychże wierzytelności. Z ekonomicznego punktu widzenia, różnica pomiędzy sekurytyzacyjnym przelewem wierzytelności (ang. true sale securitization), a subpartycypacją (ang. synthetic securitization) jest nieistotna. W obu przypadkach inwestor jest upoważniony do przepływów generowanych przez pulę wierzytelności. Z prawnego punktu widzenia, główna różnica polega na przejściu tytułu własności do puli wierzytelności, gdzie dla cesji tytuł ten przechodzi na nabywcę, a przy subpartycypacji pozostał przy inicjatorze (por. też B. Smolarek, Sekurytyzacyjna umowa subpartycypacyjna, Przegl. Prawa Handl. Z 2009 r. nr 8, s. 49-54). Z tych też względów rację przyznać należy Sądowi pierwszej instancji, że przedmiotem umowy między Spółką, a Funduszem jest przeniesienie na nabywcę prawa majątkowego w postaci prawa do świadczeń przysługujących inicjatorowi (tj. Wnioskodawcy) z istniejących wierzytelności, w zamian za co otrzymuje on od nabywcy (Funduszu) wynagrodzenie w wysokości nominalnej wartości tejże wierzytelności. Naczelny Sąd Administracyjny, podobnie jak Sąd pierwszej instancji podziela pogląd zawarty w wyroku NSA z dnia 20 czerwca 2006 r., sygn. akt II FSK 839/05, że o zaliczeniu danego prawa do kategorii prawa majątkowego rozstrzygają łącznie dwie przesłanki, po pierwsze - czy dane prawo może być przedmiotem obrotu, czy jest więc zbywalne, po drugie zaś - czy posiada ono dającą się określić wartość majątkową”.

Wierzytelności objęte ramową umową partycypacji oraz umowami subpartycypacji wydanymi na jej podstawie były zaliczone do przychodów należnych Spółki, gdyż dotyczyły sprzedaży jej towarów. 

Pytania

1. Czy Wynagrodzenie (rozumiane jako wartość wierzytelności brutto, tj. z podatkiem VAT) stanowi przychód Wnioskodawcy, który powinien zostać rozpoznany przez Spółkę w dacie przeniesienia na Fundusz prawa majątkowego wynikającego z umów zawartych pomiędzy Spółką a jej dłużnikami?

2. Czy kosztem uzyskania przychodu Spółki będzie wartość nominalna wierzytelności w ujęciu brutto oraz czy przedmiotowy koszt powinien zostać rozpoznany zgodnie z art. 15 ust. 4 ustawy CIT w momencie osiągnięcia korespondującego z nim przychodu z tytułu zawarcia umowy o subpartycypację i zbycia praw do świadczeń wynikających z danej wierzytelności?

Państwa stanowisko w sprawie

Zgodnie z art. 183 ust. 4 ustawy o funduszach inwestycyjnych treścią umowy o subpartycypację jest zobowiązanie do przekazywania pożytków i kwot z wierzytelności. Na podstawie umowy o subpartycypację nie dochodzi do przelewania jakichkolwiek praw. Jest ona natomiast źródłem zobowiązania do zapłaty przez inicjatora subpartycypacji określonych kwot. Kwoty te obejmują wartości odpowiadające wartości wpływów z wierzytelności objętej subpartycypacją. W zamian za zobowiązanie do przelewania wpływów z wierzytelności przez inicjatora, subpartycypant zobowiązuje się do zapłaty z góry określonej ceny. Treścią zobowiązania w umowie o subpartycypację, w przypadku obydwu stron, jest zatem co do zasady świadczenie pieniężne, a nie prawa. Inicjator otrzymuje ustaloną cenę za przelewanie na rzecz subpartycypanta wartości wpływów z wierzytelności. Wysokość ceny wynikającej z umowy o subpartycypację oparta jest o wartość wierzytelności. W majątku inicjatora subpartycypacji zarówno przed zawarciem, jak i po zawarciu umowy o subpartycypację znajdują się wierzytelności będące podstawą subpartycypacji. W wyniku umowy o subpartycypację inicjator nabywa ponadto wobec swojego kontrahenta wierzytelność o zapłatę określonej w umowie ceny, która z uwagi na specyfikę uregulowań dotyczących umowy o subpartycypację jest w zasadzie niezwłocznie płacona (przepisy zabraniają umownego odroczenia zapłaty tej ceny).

W ocenie Wnioskodawcy, w przypadku wskazanej w opisie zdarzenia przyszłego transakcji zbycia praw do świadczeń wynikających z wierzytelności na podstawie RUS zastosowanie powinny znaleźć ogólne reguły określone w ustawie o CIT w zakresie ustalania wysokości i momentu rozpoznania przychodów i kosztów uzyskania przychodu z tytułu zbycia prawa majątkowego.

Zdaniem Spółki, powinna ona rozpoznać przychód podatkowy w wysokości otrzymanej od Funduszu kwoty Wynagrodzenia brutto oraz powiązany bezpośrednio z tym przychodem koszt odpowiadający wartości brutto uprzednio rozpoznanego przychodu podatkowego z danej wierzytelności.

Ad. 1

W ocenie Spółki kwota wynagrodzenia od Funduszu będzie stanowiła jej przychód podatkowy, który powinien zostać rozpoznany w momencie przeniesienia na Fundusz prawa majątkowego wynikającego z umów zawartych pomiędzy Spółką a jej dłużnikami (przeniesienie własności do przepływów wynikających z wierzytelności) nie później niż dzień wystawienia faktury lub uregulowania zobowiązania (w związku z treścią art. 12 ust. 3a ustawy o CIT).

Tytułem przykładu w Wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi z dnia 28 czerwca 2017 r., sygn. akt I SA/Łd 560/17 wskazano, że: „W ocenie sądu wśród desygnatów pojęcia prawa majątkowego jest nie tylko wierzytelność a zatem mówiąc o zbyciu prawa majątkowego w rozumieniu art. 12 ust. 3a updp ustawodawca ma na myśli uprawnienie do zbycia każdego prawa o charakterze majątkowym nie ograniczając formy jaką przybierze ten akt. Stąd też obarczone jest błędem rozumowanie, iż na gruncie cytowanego przepisu tylko zbycie wierzytelności poprzez jej cesje na rzecz funduszu spowoduje, iż dojdzie do zbycia prawa majątkowego. Wobec powyższego racje ma skarżący, że w wydanej interpretacji doszło do naruszenia art. 12 ust. 3a updp. Przyjęta przez stronę ocena charakteru zbywanego prawa akceptowana przez sąd nakazuje przyjąć, że w świetle cytowanego przepisu momentem powstania przychodu będzie dzień (a wiec konkretna data) zbycia prawa do świadczeń z tytułu wierzytelności (jako prawa majątkowego) nie później jednak niż dzień wystawienia faktury lub uregulowania należności. Konsekwencją przyjętego stanowiska o dacie powstania przychodu nie będzie decydowała regulacja art. 12 ust. 3e updp, do której odwołuje się interpretujący ponieważ zastosowanie znajdzie ust. 3a cytowanego przepisu, co wynika a contrario z treści ust. 3e”.

Ad. 2

W zakresie kosztów uzyskania przychodu, zdaniem Spółki ma ona prawo do - zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy CIT - rozpoznania kosztu podatkowego w wysokości wartości nominalnej wierzytelności (tj. koszt w wysokości uprzednio rozpoznanego przychodu z tytułu wierzytelności) w ujęciu brutto, tj. z uwzględnioną w wartości wierzytelności kwotą podatku VAT). Z kolei w sytuacji spłaty wierzytelności przez dłużników oraz ich przekazania Funduszowi, będzie to neutralne na gruncie podatku CIT.

Powyższe stanowisko znajduje w ocenie Spółki potwierdzenie w interpretacji indywidualnej Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z dnia 12 lutego 2020 r., sygn. 2461-IBPB-1-3.4510.963.2016.13.PC, w której organ potwierdził stanowisko wnioskodawcy, że: „(...) koszt podatkowy powinien być, w ocenie Wnioskodawcy, postrzegany jako tzw. koszt uzyskania przychodów bezpośrednio związany z przychodami i w konsekwencji, zgodnie z art. 15 ust. 4 ustawy CIT, powinien zostać rozpoznany przez Wnioskodawcę, w momencie osiągnięcia korespondującego z nim przychodu z tytułu zawarcia Umowy i zbycia praw do świadczeń wynikających z Wierzytelności.

Należy zwrócić uwagę, że uniemożliwienie Wnioskodawcy ustalenia wyniku podatkowego jako różnicy pomiędzy przychodem wynikającym z kwoty otrzymanej od Funduszu, a kosztem uzyskania przychodów odpowiadającym wartości uprzednio rozpoznanego przychodu podatkowego z Wierzytelności, stałoby w sprzeczności z podstawowymi zasadami podatku CIT, w tym prowadziłoby do podwójnego opodatkowania przychodu z Wierzytelności.

Wnioskodawca bowiem jest zobowiązany do opodatkowania:

1.przychodu z samej Wierzytelności (tj. przychodu z działalności gospodarczej z tytułu wykonanej usługi/dostawy towaru/zbycia prawa na podstawie art. 12 ust. 3 ustawy CIT - w zależności jaka będzie geneza Wierzytelności), oraz

2.przychodu z tytułu zbycia praw wynikających z Wierzytelności.

Z drugiej strony, fakt spłaty przez Dłużników Wierzytelności i przekazywanie tych spłat na rzecz Funduszu będzie zupełnie neutralne podatkowo, bowiem płatności te będą w całości już należne Funduszowi, a Wnioskodawca wystąpi tutaj jedynie w roli pośrednika w ich egzekwowaniu. Zatem, ani otrzymane spłaty od Dłużników, ani przekazane kwoty na rzecz Funduszu nie będą generowały odpowiednio przychodu ani kosztu podatkowego dla Wnioskodawcy”.

Co więcej, zdaniem Wnioskodawcy ze względu na zbliżony charakter transakcji cesji wierzytelności do umowy subpartycypacji, w drodze analogii można posiłkować się rozstrzygnięciami organów podatkowych dotyczącymi sposobu ustalania wyniku podatkowego w przypadku cesji wierzytelności. Tytułem przykładu w interpretacji indywidualnej Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z dnia 30 sierpnia 2021 r., sygn. 0111-KDIB1-3.4010.227.2021.4.BM, organ potwierdził prawidłowość stanowiska wnioskodawcy, że: „Rozliczając transakcję sprzedaży (cesji) wierzytelności (pakietów) z tytułu umów sprzedaży, a w tym sprzedaży na raty, na cele podatku dochodowego od osób prawnych powinien wykazać przychód z transakcji w kwocie otrzymanej płatności od Nabywcy i koszt uzyskania przychodu w wysokości wartości brutto zbywanych wierzytelności (pakietów)”.

Powyższe znajduje również potwierdzenie w interpretacji ogólnej Ministra Finansów, Funduszy i Polityki Regionalnej z dnia 15 lutego 2021 r., sygn. DD5.8201.11.2020 w sprawie zasad ustalania wysokości kosztów uzyskania przychodu przy zbyciu wierzytelności własnych w ramach umowy faktoringu. W przedmiotowym rozstrzygnięciu podniesiono, że: „(...) dla faktoranta przy zbyciu (cesji) wierzytelności na rzecz faktora podstawą ustalenia kosztów uzyskania przychodów jest zasada ogólna wynikająca z art. 15 ust. 1 ustawy o CIT. Kosztem poniesionym w rozumieniu art. 15 ust. 1 będzie - co do zasady - nominalna wartość zbytej wierzytelności w ujęciu brutto (tj. z uwzględnioną w wartości wierzytelności kwotą podatku VAT)”.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawili Państwo we wniosku jest nieprawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Na wstępie należy zauważyć, że subpartycypacja, co do zasady, jest umową, na mocy której Inicjator przekazuje do innego podmiotu prawo do świadczeń, jakie wynikają z zawartych umów/posiadanych wierzytelności. Na podmiot przejmujący – Subpartycypanta, przechodzi natomiast ryzyko braku uregulowania wierzytelności, jednakże w dalszym ciągu wierzytelność pozostaje w majątku Inicjatora subpartycytpacji (nie dochodzi do cesji wierzytelności).

Zgodnie z art. 183 ust. 4 ustawy z dnia 27 maja 2004 r. o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 1523 ze zm.):

Z ekonomicznego punktu widzenia, różnica pomiędzy sekurytyzacyjnym przelewem wierzytelności, a subpartycypacją jest nieistotna. W obu przypadkach inwestor jest upoważniony do przepływów generowanych przez pulę wierzytelności. Z prawnego punktu widzenia główna różnica polega na tym, że przy sekurytyzacji następuje przejście tytułu własności do wierzytelności (tytuł ten przechodzi na nabywcę), a przy subpartycypacji własność wierzytelności pozostaje przy inicjatorze, zaś subpartycypant nabywa tylko prawo do „strumienia płatności” wynikającej z subpartycypowanej wierzytelności (por. też B. Smolarek, Sekurytyzacyjna umowa subpartycypacyjna, Przegl. Prawa Handl. z 2009 r. nr 8, s 49-54).

Ad. 1

Stosownie do art. 12 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (t. j. Dz.U. z 2022 r. poz. 2587 ze zm., dalej: „ustawa o CIT”):

Przepis ten wskazuje, że co do zasady przysporzenie majątkowe uznaje się za przychód podatkowy w dacie jego faktycznego uzyskania, a więc na zasadzie kasowej.

Wyjątek od tej zasady wprowadza art. 12 ust. 3 ustawy o CIT, który stanowi, że:

Aby dany przychód można było przyporządkować do źródła przychodów, jakim jest działalność gospodarcza, musi być on związany z taką działalnością. Chodzi tu o wszystkie te przychody, które nie powstałyby, gdyby podatnik nie prowadził działalności. Ustawodawca wyraźnie bowiem wskazał w art. 12 ust. 3 ustawy o CIT, że dla zakwalifikowania danych przychodów do źródła przychodów, jakim jest działalność gospodarcza, wystarczy, że będą one związane z taką działalnością, a więc pomiędzy jej wykonywaniem a powstaniem takiego przychodu powinien istnieć związek przyczynowo - skutkowy, tzn. wszelkie przychody, których przyczyną powstania jest prowadzenie przez podatnika działalności gospodarczej są przychodami związanymi z działalnością gospodarczą o ile nie stanowią przychodów, o których mowa w art. 7b ust. 1 pkt 1 ustawy o CIT.

Przychody z działalności gospodarczej powstają na zasadzie kasowej albo memoriałowej, co zostało uregulowane w art. 12 ust. 3-3e ustawy o CIT, zawierającym zasady określające moment powstania tych przychodów.

Z treści art. 12 ust. 3a ustawy o CIT wynika, że:

Tak więc, regułą jest, że przychód powstaje w dacie następujących zdarzeń: wydania rzeczy, zbycia prawa majątkowego lub wykonania usługi albo częściowego wykonania usługi, nie później niż w dniu wystawienia faktury albo uregulowania należności. Zasadą jest, że opodatkowany jest przychód należny co oznacza, że należy zadeklarować przychód dla celów podatkowych niezależnie od faktycznego otrzymania środków pieniężnych.

W myśl art. 12 ust. 3c ustawy o CIT:

Istnieją również sytuacje szczególne, w których dopiero otrzymanie środków pieniężnych rodzi obowiązek zadeklarowania przychodu podatkowego z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej. Kwestię tą reguluje art. 12 ust. 3e ustawy o CIT zgodnie z którym:

Z opisu sprawy wynika, że Wnioskodawca zamierza zawrzeć ramową umowę subpartycypacji, która jest regulowana w art. 183 ust. 4 ustawy z o funduszach inwestycyjnych. Na podstawie ww. umowy subpartcypacji Fundusz, w zamian za uzyskane prawo do świadczeń z tytułu konkretnych wierzytelności, zobowiązuje się do zapłaty na rzecz Wnioskodawcy wynagrodzenia ustalonego w stosunku do każdej wierzytelności w wysokości kwoty równej kwocie kapitału danej wierzytelności wraz z odsetkami za opóźnienie oraz odsetkami wskazanymi w notach odsetkowych, które będzie każdorazowo wskazane w danym zleceniu (Wynagrodzenie). Wysokość ww. Wynagrodzenia jest ustalona w oparciu o wartość rynkową danych wierzytelności uwzględniającą poziom ryzyka kredytowego przyjmowanego przez Fundusz dla każdego z dłużników. Fundusz zobowiązuje się zapłacić ww. Wynagrodzenie niezwłocznie, nie później jednak niż w terminie 8 dni od zawarcia umowy subpartycypacji (zlecenia). Poprzez zawarcie umowy subpartycypacji (zlecenie), Fundusz przyjmuje na siebie od dnia zawarcia zlecenia ryzyko wypłacalności oraz ryzyko kredytowe dłużnika, w szczególności ryzyko braku spłaty wierzytelności przez dłużnika oraz ryzyko związane z wysokością kwoty możliwej do odzyskania w ramach dochodzenia wierzytelności przez Spółkę. Strony projektowanej umowy ramowej subpartycypacji potwierdzają, że Funduszowi nie przysługuje jakiekolwiek prawo regresu w stosunku do Spółki w zakresie, w jakim brak spłaty wierzytelności jest wynikiem sytuacji finansowej dłużnika. W wyniku zawarcia samej umowy ramowej nie dochodzi do zbycia prawa własności wierzytelności na rzecz Funduszu. W wyniku natomiast zawarcia ramowej umowy subpartycypacji oraz umów subpartycypacji (Załącznik nr 1 do ramowej umowy subpartycypacji) stanowiących integralną część umowy ramowej, dojdzie do przeniesienia na Fundusz prawa do przepływów wynikających z wierzytelności, lecz nie samego prawa własności do wierzytelności.

Odnosząc wyżej cytowane przepisy prawa podatkowego do przedstawionego we wniosku zdarzenia przyszłego stwierdzić należy, że wynagrodzenie należne Spółce od Funduszu wynikające z zawartej umowy subpartycypacji będzie stanowiło przychód Wnioskodawcy w momencie otrzymania płatności w myśl art. 12 ust. 3e ustawy o CIT. W związku z zawarta umową subpartycypacji nie dochodzi do zbycia prawa własności wierzytelności na rzecz Funduszu. Dojdzie jedynie do przeniesienia na Fundusz prawa do przepływów wynikających z wierzytelności. Zatem w przedmiotowej sprawie nie będzie miał zastosowania art. 12 ust. 3a ustawy o CIT.

W świetle powyższego Państwa stanowisko w zakresie pytania oznaczonego we wniosku nr 1 należało uznać za nieprawidłowe.

Ad. 2

Odnosząc się z kolei do kwestii kosztów uzyskania przychodów, należy wskazać że zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy o CIT:

Powyższe oznacza, że podatnik ma prawo do odliczenia dla celów podatkowych wszelkich wydatków, pod warunkiem, iż nie zostały one wymienione w art. 16 ust. 1 ustawy o CIT oraz że wykaże ich związek z prowadzoną działalnością, a ich poczynienie ma lub może mieć wpływ na możliwość powstania przychodu (w tym zachowania lub zabezpieczenia przychodów). Przepis ten konstytuuje więc zasadę, stosownie do której pomiędzy kosztem podatkowym oraz przychodami podatnika musi wystąpić związek przyczynowo-skutkowy.

Kosztem uzyskania przychodów będzie zatem taki koszt, który spełnia łącznie następujące warunki:

- został poniesiony przez podatnika, tj. w ostatecznym rozrachunku musi on zostać pokryty z zasobów majątkowych podatnika (nie stanowią kosztu uzyskania przychodu podatnika wydatki, które zostały poniesione na działalność podatnika przez osoby inne niż podatnik),

- jest definitywny (rzeczywisty), tj. wartość poniesionego wydatku nie została podatnikowi w jakikolwiek sposób zwrócona,

- pozostaje w związku z prowadzoną przez podatnika działalnością gospodarczą,

- poniesiony został w celu uzyskania, zachowania lub zabezpieczenia źródła przychodów lub może mieć wpływ na wielkość osiągniętych przychodów,

- został właściwie udokumentowany,

- nie może znajdować się w grupie wydatków, których zgodnie z art. 16 ust. 1 ww. ustawy nie uważa się za koszty uzyskania przychodów.

Należy przy tym zauważyć, że definicja sformułowana przez ustawodawcę ma charakter ogólny. Z tego względu, każdorazowy wydatek poniesiony przez podatnika powinien podlegać indywidualnej analizie w celu dokonania jego kwalifikacji prawnej. Wyjątkiem jest sytuacja, gdy ustawa wyraźnie wskazuje jego przynależność do kategorii kosztów uzyskania przychodów lub wyłącza możliwość zaliczenia go do tego rodzaju kosztów. W pozostałych przypadkach, należy zaś zbadać istnienie związku przyczynowego pomiędzy poniesieniem kosztu a powstaniem przychodu lub realną szansą powstania przychodów podatkowych, bądź też zachowaniem albo zabezpieczeniem źródła ich uzyskiwania. Podatnik oceniając związek wydatku z prowadzoną działalnością gospodarczą winien zakładać, że dany koszt może obiektywnie przyczynić się do osiągnięcia przychodów. Ponadto, należy mieć na względzie, że podatnik uznając wydatek za koszt uzyskania przychodów odnosi ewidentne korzyści albowiem o ten koszt zmniejsza podstawę opodatkowania. Na nim więc spoczywa ciężar udowodnienia, że określony wydatek jest kosztem uzyskania przychodów.

Uznanie danego wydatku za koszt uzyskania przychodów jest możliwe tylko wtedy, gdy z prawidłowo i rzetelnie udokumentowanych zdarzeń wynika ponad wszelką wątpliwość, że jest to wydatek celowy i racjonalnie uzasadniony. Podatnik zobowiązany jest więc wykazać nie tylko fakt poniesienia danego wydatku, ale także jego celowość i racjonalność. Przy ustalaniu kosztów uzyskania przychodów, nie można uznać za koszt wydatków, których charakter budzi wątpliwości.

Dla ustalenia momentu zaliczenia wydatków w ciężar kosztów uzyskania przychodów, podatnik powinien rozpoznać rodzaj powiązania kosztów z przychodami. W oparciu o kryterium stopnia tego powiązania koszty podatkowe można podzielić na:

- bezpośrednio związane z przychodami, których poniesienie przekłada się wprost na uzyskanie konkretnych przychodów (możliwe jest ustalenie, w jakim okresie i w jakiej wysokości powstał związany z nimi przychód – potrącane na podstawie art. 15 ust. 4, ust. 4b-4c ustawy o CIT),

- inne niż bezpośrednio związane z przychodami, których nie można w taki sposób przypisać do określonych przychodów, ale są racjonalnie uzasadnione jako prowadzące do ich osiągnięcia (tzw. koszty pośrednie – potrącane na podstawie art. 15 ust. 4d-4e ustawy o CIT).

Stosownie do postanowień art. 15 ust. 4 ustawy o CIT:

Zgodnie z art. 15 ust. 4d ustawy o CIT:

W myśl art. 15 ust. 4e ustawy o CIT:

Z opisu sprawy wynika, że zgodnie z umową subpartycypacji Spółka zobowiązuje się do przekazywania Funduszowi w całości wszelkich świadczeń pieniężnych uzyskanych od dłużnika lub osoby trzeciej po dniu zawarcia zlecenia z tytułu wierzytelności wskazanych w poszczególnych zleceniach, w szczególności (ale nie wyłącznie):

a.kwoty głównej każdej wierzytelności;

b.pożytków w postaci odsetek, odsetek za opóźnienie;

c.kwot uzyskanych z tytułu realizacji jakiegokolwiek zabezpieczenia wierzytelności;

d.kwot uzyskiwanych w ramach dochodzenia wierzytelności, w tym dochodzenia jej w postępowaniu egzekucyjnym.

Wierzytelności objęte ramową umową partycypacji oraz umowami subpartycypacji wydanymi na jej podstawie były zaliczone do przychodów należnych Spółki, gdyż dotyczyły sprzedaży jej towarów.

Zapisy umowy subpartycypacji przewidują dwa rodzaje prowizji Funduszu, tj. prowizję za limit umowy oraz prowizje operacyjną. Zarówno prowizja za limit umowy jak i prowizja operacyjna jest należna Funduszowi również w przypadku odstąpienia przez Spółkę od dochodzenia wierzytelności, ich umorzenia lub zrzeczenia się, chyba że dojdzie do tego wskutek ustaleń Funduszu z Wnioskodawcą.

Państwa wątpliwości dotyczą ustalenia, czy kosztem uzyskania przychodu Spółki będzie wartość nominalna wierzytelności w ujęciu brutto oraz czy przedmiotowy koszt powinien zostać rozpoznany zgodnie z art. 15 ust. 4 ustawy o CIT w momencie osiągnięcia korespondującego z nim przychodu z tytułu zawarcia umowy o subpartycypację i zbycia praw do świadczeń wynikających z danej wierzytelności.

Mając na uwadze fakt, że cechę charakterystyczną umowy o subpartycypację jest to, że w wyniku zawarcia umowy nie dochodzi do przeniesienia praw własności do wyodrębnionej puli wierzytelności, gdyż pozostają one w majątku Spółki, lecz zobowiązanie Spółki do przekazywania na rzecz Subpartycypanta (Funduszu) wszelkich świadczeń, które otrzyma od dłużników tych wierzytelności należy stwierdzić, że jest ona odrębną transakcją gospodarczą (mająca na celu pozyskanie dodatkowego finansowania) od transakcji spłaty wierzytelności, czy transakcji sprzedaży wierzytelności i nie może być z nią utożsamiana.

W konsekwencji realizacji umowy o subpartycypację, jak wyżej wskazano, mamy do czynienia z powstaniem przychodu z tytułu wynagrodzenia. Z kolei dokonując przekazania na rzecz Funduszu (Subpartycypanta), zgodnie z warunkami umowy, kwot stanowiących pożytki z wierzytelności, Spółka będzie uprawniona do uznania przekazanych kwot za koszty uzyskania przychodów i ujęcia ich w rachunku podatkowym w momencie poniesienia.

Natomiast Wnioskodawca nie ma możliwości zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów wartości nominalnej wierzytelności w ujęciu brutto w momencie osiągnięcia przychodu z tytułu zawarcia umowy o subpartycypację.

Dopiero spłata spłaty wierzytelności przez dłużników oraz ich przekazania Funduszowi, będzie stanowiła koszty uzyskania przychodu Spółki.

Zatem Państwa stanowisko w zakresie pytania oznaczonego we wniosku nr 2 należało uznać za nieprawidłowe.

Odnosząc się do przywołanych przez Państwa interpretacji indywidualnych wskazać należy, że zostały one wydane w indywidualnych sprawach i nie mają zastosowania ani konsekwencji wiążących w odniesieniu do żadnego innego stanu faktycznego czy też zdarzenia przyszłego. Odnosząc się natomiast do przywołanego przez Państwa wyroku należy zaznaczyć, że orzeczenia sądowe są wiążące jedynie w sprawach, w których zapadły. Natomiast Organ, mimo że w ocenie indywidualnych spraw podatników posiłkuje się wydanymi rozstrzygnięciami sądów i innych organów, to nie ma możliwości zastosowania ich wprost, ponieważ nie stanowią materialnego prawa podatkowego.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego, które Państwo przedstawili i stanu prawnego, który obowiązuje w dniu wydania interpretacji.

Interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, gdy rzeczywisty stan faktyczny sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie ze stanem faktycznym/zdarzeniem przyszłym podanym przez Wnioskodawcę w złożonym wniosku. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego we wniosku opisu sprawy, udzielona odpowiedź traci swoją aktualność.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

- Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy  z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz.U. z 2022 r. poz. 2651 ze zm.). Aby interpretacja mogła pełnić funkcję ochronną: Państwa sytuacja musi być zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego i muszą się Państwo zastosować do interpretacji.

- Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Mają Państwo prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego (...). Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 329 ze zm.; dalej jako „PPSA”).  

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

- w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

- w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz.U. z 2022 r. poz. 2651 ze zm.).