Wyrok SN z dnia 10 maja 2021 r., sygn. II CSKP 83/21

W przypadku darowizny majątku rolnego dokonanej w celu uzyskania renty strukturalnej, wartość tego majątku należy wliczyć do masy spadkowej przy obliczaniu zachowku, niezależnie od specyficznych celów transakcji i warunków renty strukturalnej, gdyż zasadniczym elementem jest tutaj przysporzenie majątkowe o charakterze nieodpłatnym.

Sąd Najwyższy w składzie:

SSN Anna Owczarek (przewodniczący, sprawozdawca)

‎SSN Władysław Pawlak

‎SSN Roman Trzaskowski

w sprawie z powództwa W. P. i N.P.
‎przeciwko B. P. i W.P.
‎o zachowek,
‎po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym
w Izbie Cywilnej w dniu 10 maja 2021 r.
‎skargi kasacyjnej pozwanych
od wyroku Sądu Apelacyjnego w (…)
‎z dnia 11 lutego 2019 r., sygn. akt I ACa (…),

uchyla zaskarżony wyrok oraz wyrok wstępny Sądu Okręgowego w Ł. z dnia 8 listopada 2017 r., sygn. akt I C (…) i przekazuje sprawę do ponownego rozpoznania temu Sądowi, pozostawiając mu rozstrzygnięcie o kosztach postępowania kasacyjnego.

UZASADNIENIE

Powódki W.P. i N.P. wniosły o zasądzenie od B. P. i W.P. solidarnie kwot po 100 000 zł tytułem zachowku po dziadku J. P.

Wyrokiem wstępnym z dnia 28 listopada 2017 r. Sąd Okręgowy w Ł. uznał powództwo za usprawiedliwione co do zasady, a wyrokiem z dnia 11 lutego 2019 r. Sąd Apelacyjny w (…) oddalił apelację pozwanych.

Podstawa faktyczna rozstrzygnięć Sądów obu instancji była tożsama. Ustalono, że J. P. zmarł dnia 2 stycznia 2015 r. Powódki są córkami T. P. - jedynego syna spadkodawcy, który został wydziedziczony w testamencie sporządzonym dnia 12 sierpnia 2005 r., powołującym do dziedziczenia B. P. i W.P. Postanowieniem Sądu Rejonowego w S. z dnia 26 kwietnia 2017 r. stwierdzono nabycie spadku po J. P. na podstawie tego testamentu przez pozwanych w obecnej sprawie. T. P. złożył w toku postępowania spadkowego, przed ujawnieniem faktu sporządzenia testamentu, oświadczenie o odrzuceniu spadku. Udziały powódek w spadku wyniosłyby po ½ części. W skład spadku wchodzą środki pieniężne w niewielkiej wysokości zgromadzone na rachunku bankowym. W dniu sporządzenia testamentu J.P. dokonał darowizny gospodarstwa rolnego, położonego w miejscowości D. na rzecz pozwanych do wspólności ustawowej. Umowa została oznaczona jako „Umowa darowizny w celu zaprzestania działalności rolniczej oraz ustanowienie służebności”. J. P. okazał postanowienie Kierownika Biura Powiatowego Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa w S. z dnia 11 sierpnia 2005 r. stwierdzające, że spełnia wstępne warunki wymagane dla uzyskania renty strukturalnej i oświadczył, że nie posiada innego gospodarstwa rolnego, a umowę zawiera w celu uzyskania renty strukturalnej. Stawający oświadczyli, że spełniają warunki określone w § 6 i 7 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 30 kwietnia 2004 r. w sprawie szczegółowych warunków i trybu udzielania pomocy finansowej na uzyskiwanie rent strukturalnych. Obdarowani ustanowili na rzecz darczyńcy nieodpłatną, dożywotnią i osobistą służebność mieszkania polegającą na korzystaniu w dotychczasowym zakresie z usytuowanego na nieruchomości budynku mieszkalnego.