Wyrok SN z dnia 11 lutego 2020 r., sygn. I UK 352/18

Nie można podzielić poglądu, że warunkiem uznania ubezpieczonego za osobę dozoru ruchu jest odpowiednie zatwierdzenie właściwego organu nadzoru górniczego. W art. 50c ust. 1 pkt 5 ustawy emerytalnej chodzi o pracę pod ziemią na stanowiskach dozoru ruchu oraz kierownictwa ruchu, a nie o pracę osób posiadających zatwierdzenie właściwego organu nadzoru górniczego.

Teza od Redakcji

Sąd Najwyższy w składzie:

SSN Halina Kiryło (przewodniczący)

SSN Bohdan Bieniek

‎SSN Romualda Spyt (sprawozdawca)

w sprawie z odwołania K. M. ‎przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w Z. o emeryturę górniczą, ‎po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w dniu 11 lutego 2020 r., skargi kasacyjnej ubezpieczonego od wyroku Sądu Apelacyjnego w (…) z dnia 12 kwietnia 2018 r., sygn. akt III AUa (…),

uchyla zaskarżony wyrok i sprawę przekazuje Sądowi Apelacyjnemu w (…) do ponownego rozpoznania i orzeczenia o kosztach postępowania kasacyjnego.

Uzasadnienie

W dniu 3 marca 2016 r. K. M. złożył wniosek o emeryturę górniczą. Po rozpoznaniu wniosku, do pracy górniczej zaliczono mu 16 lat 6 miesięcy i 5 dni. Decyzją z 10 listopada 2016 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. odmówił K. M. prawa do emerytury górniczej z uwagi na nieudowodnienie co najmniej 25 - letniego okresu pracy górniczej. Do pracy górniczej nie zaliczono okresu zatrudnienia od 21 czerwca 2007 do 30 czerwca 2016 r. na stanowisku majster antykorozji.

Sąd Okręgowy w S. wyrokiem z dnia 10 marca 2017 r., sygn. akt IV U (…), zmienił decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. i przyznał odwołującemu się prawo do emerytury górniczej od dnia 1 marca 2016 r.

Sąd ustalił, że K. M. urodził się 25 kwietnia 1947 r. W spornym okresie był zatrudniony stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w R. Sp. z o. o. w B. jako majster antykorozji. Spółka ta zajmuje się w 90% remontami maszyn podstawowych - zwałowarek koparek, taśmociągów, przenośników. W dniu 20 listopada 1979 r. Okręgowy Urząd Górniczy w C. zatwierdził odwołującego się w charakterze osoby dozoru średniego w specjalności technicznej budowlanej przy budowie i remoncie maszyn górniczych. R. sp. z o.o. jest według przepisów prawa geologicznego i górniczego podmiotem wykonującym na terenie zakładu górniczego Kopalnia (…) roboty zlecone przez P. (…) S.A. oddział K. B. Charakter wykonywanych robót przez odwołującego się - jako majstra i osoby średniego dozoru ruchu - sprowadzał się do nadzoru technicznego nad robotami antykorozyjnymi realizowanymi w ramach zleconych przez Kopalnię remontów maszyn i urządzeń, tj. koparek wielonaczyniowych, zwałowarek, przenośników taśmowych, przejezdnych przenośników taśmowych na podwoziu gąsiennicowym, urządzeń transportowych do przewożenia stacji napędowych przenośników itp. Roboty te były i są robotami utrzymującymi ruch zakładów KTZ (ciąg technologiczny koparka - taśmociąg - zwałowarka). Majster Działu Robót Budowlanych w firmie R. Sp. z o.o. podlega bezpośrednio kierownikowi Działu Robót Budowlanych, a w trybie nadzoru górniczego i kontroli - dyrektorowi Technicznemu oraz Kierownikowi Działu TG - osobie kierownictwa dozoru górniczego. Majstrowi podporządkowani są bezpośrednio pracownicy brygad budowlanych. Do obowiązków majstra należy w szczególności: wykonywanie wszelkich robót i dozór nad tymi robotami na terenie Zakładu Górniczego K. B., zgodnie z prawem geologicznym i górniczym, a w szczególności z planem ruchu zakładu górniczego, znajomość i przestrzeganie planu ruchu, prawa geologicznego i górniczego oraz innych przepisów i zarządzeń dot. wykonywania zadań w Zakładzie Górniczym. Odpowiada on w szczególności za nadzór i kontrolę nad prowadzonymi robotami, ich terminową realizację z zachowaniem bezpiecznej organizacji i warunków pracy, zapewniających bezpieczeństwo pracujących ludzi i urządzeń w ramach robót w obrębie ciągu technologicznego koparka - taśmociąg - zwałowarka. Praca odwołującego się odbywała się na odkrywce, na terenie zakładu górniczego, na terenie odkrywki B., a potem odkrywki S.. Harmonogram pracy ustalał pracodawca z K. B. na cały rok z góry, na początku danego roku. Odwołujący się pełnił nadzór nad brygadami antykorozyjnymi; nadzorował kilka brygad. Dokonywał wpisu do książki ruchu maszyny, musiał zgłosić koordynującemu remont, przystąpienie brygady do pracy. Najbardziej uciążliwe było piaskowanie. Najpierw odbywało się zrywanie z konstrukcji farby, oczyszczanie. Ścierniwo wydobywające się podczas oczyszczania było bardzo niebezpieczne. Odwołujący się nadzorował pracę na koparce węglowej, zwałowarce, koparce nakładowej. Maszyny na czas remontu były wyłączane, a pozostałe pracowały, zapewniając ruch ciągły zakładu. Odwołujący się był odpowiedzialny za bezpieczeństwo robót, koordynowanie pracy. W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Okręgowy wskazał, że zgodnie z art. 50c ust. 1 pkt 5 ustawy z dnia 19 grudnia 1998 r. emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (jednolity tekst: Dz.U. z 2018 r., poz. 1270 ze zm.; dalej ustawa emerytalna), za pracę górniczą uważa się zatrudnienie pod ziemią na stanowiskach dozoru ruchu oraz kierownictwa ruchu kopalń, przedsiębiorstw i innych podmiotów określonych w pkt 1-3, a także w kopalniach siarki i węgla brunatnego oraz w przedsiębiorstwach i innych podmiotach, o których mowa w pkt 4, na stanowiskach określonych w drodze rozporządzenia przez ministra właściwego do spraw gospodarki w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw gospodarki złożami kopalin i ministrem właściwym do spraw zabezpieczenia społecznego. Wykaz stanowisk uprawniających do zaliczenia pracy górniczej z zastosowaniem przelicznika 1, 2 - zgodnie z delegacją ustawową - powinien wynikać z rozporządzenia wydanego przez ministra właściwego do spraw zabezpieczenia społecznego w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw gospodarki i ministrem właściwym do spraw Skarbu Państwa. Sąd wskazał, że takie rozporządzenie nie zostało wydane, a aktem prawnym obowiązującym w tym zakresie jest zarządzenie nr 9 Ministra Przemysłu i Handlu z dnia 23 grudnia 1994 r. w sprawie określenia stanowisk kierownictwa ruchu i dozoru ruchu pod ziemią, w kopalniach siarki i kopalniach węgla brunatnego, na których zatrudnienie uważa się za pracę górniczą (Dz.Urz. MPiH z dnia 1 lipca 1995 r. Nr 1, poz. 4). W myśl wykazu D, poz. 4 Załącznika nr 2 do wyżej wymienionego zarządzenia, przelicznik 1, 2 należy zastosować w przypadku zatrudnienia osoby niższego dozoru ruchu zakładu górniczego na stanowisku mistrza (starszy majster, majster) dla określonego rodzaju robót. Z wykonywanej przez odwołującego się pracy, zakresu obowiązków, jego zeznań jednoznacznie wynika, że będąc zatrudnionym jako majster, był on osobą niższego dozoru przy wykonywaniu prac antykorozyjnych na rzecz kopalni węgla brunatnego, na urządzeniach wydobywczych, tj. koparkach, zwałowarkach. Dozorował roboty związane z utrzymaniem ruchu zakładu górniczego. Dozór nad takimi robotami mógł wykonywać, bowiem posiadał stosowne zatwierdzenie Okręgowego Urzędu Górniczego w C.