Uchwała SN z dnia 8 września 2021 r., sygn. III CZP 7/21

Podstawą do obliczenia należnego uprawnionemu zachowku (art. 998 § 1 k.c.) jest udział spadkowy, o którym mowa w art. 931 § 1 k.c., z uwzględnieniem zakresu podmiotowego wskazanego w art. 992 k.c. Uprawniony do zachowku powołany do dziedziczenia ponosi odpowiedzialność za zapisy zwykłe i polecenia tylko do wysokości nadwyżki przekraczającej wartość tego udziału spadkowego.

Sąd Najwyższy w składzie:

SSN Jacek Grela (przewodniczący)

SSN Tomasz Szanciło

‎SSN Kamil Zaradkiewicz (sprawozdawca)

w sprawie z powództwa J. S. ‎przeciwko A. S. i B. T. ‎o zobowiązanie do złożenia oświadczenia woli, oraz z powództwa wzajemnego A. S. przeciwko J. S. o zapłatę, ‎po rozstrzygnięciu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej w dniu 8 września 2021 r., ‎zagadnienia prawnego przedstawionego przez Sąd Apelacyjny w (…) postanowieniem z dnia 29 lipca 2020 r., sygn. akt V ACa (…),

"Czy przy określaniu odpowiedzialności spadkobiercy na podstawie art. 998 § 1 k.c., należy mieć na względzie nadwyżkę przekraczającą wartość udziału spadkowego, który stanowi podstawę do obliczenia należnego uprawnionemu zachowku, tj. część spadku obliczoną na podstawie art. 931 § 1 k.c., czy nadwyżkę przekraczającą wartość zachowku spadkobiercy obciążonego zapisem, tj. część spadku obliczoną na podstawie ułamka uzyskanego na podstawie art. 991 § 1 k.c. (w obu przypadkach z uwzględnieniem art. 992 k.c.)?"

podjął uchwałę:

Podstawą do obliczenia należnego uprawnionemu zachowku (art. 998 § 1 k.c.) jest udział spadkowy, o którym mowa w art. 931 § 1 k.c., z uwzględnieniem zakresu podmiotowego wskazanego w art. 992 k.c. Uprawniony do zachowku powołany do dziedziczenia ponosi odpowiedzialność za zapisy zwykłe i polecenia tylko do wysokości nadwyżki przekraczającej wartość tego udziału spadkowego.

Uzasadnienie

Wyrokiem z 19 października 2018 r. Sąd Okręgowy w W. oddalił powództwo J.S. o zobowiązanie A.K. i B.T. do złożenia oświadczenia woli o następującej treści: „W wykonaniu zapisu zawartego w testamencie sporządzonym własnoręcznie w dniu 21 listopada 1998 roku przez J.S., zmarłą w dniu 16 grudnia 2007 roku, ostatnio stale zamieszkałą w W. przy ul. (…), otwartym i ogłoszonym przed Sądem Rejonowym w W., VI Wydział Cywilny, w dniu 16 kwietnia 2010 roku, sygnatura akt: VI Ns (…), B. T., zamieszkała w W. przy ul. (…) oraz A.K., zamieszkała w W. przy ul. (…), niniejszym przenoszą na rzecz J.T., zamieszkałej w W. przy ul. (…), przysługujący każdej z nich udział w wysokości po części w prawie własności nieruchomości stanowiącej lokal mieszkalny nr 27, o powierzchni 33,73 m, składający się z pokoju, kuchni, przedpokoju oraz łazienki z wc, usytuowany na piątym piętrze budynku położonego w W. przy ul. (…), wraz z przynależnym do tego lokalu pomieszczeniem gospodarczym oraz związanym z tym lokalem udziałem wynoszącym 0,0125 części w elementach wspólnych budynku i udziałem w tej samej wysokości w prawie użytkowania wieczystego gruntu, na którym posadowiony jest budynek, dla którego Sąd Rejonowy w W., X Wydział Ksiąg Wieczystych, prowadzi księgę wieczystą KW nr (…), o wartości 122.000,00 złotych” oraz o nakazanie pozwanym wydania przedmiotowej nieruchomości. Ponadto Sąd oddalił powództwo wzajemne o zapłatę i rozstrzygnął o kosztach.