Mechanizm odwrotnego obciążenia w obrocie krajowym

Zgodnie z ogólną zasadą VAT należny od dostawy towarów czy świadczenia usług rozlicza sprzedawca. Wyjątkiem od tej zasady jest mechanizm odwrotnego obciążenia (ang. reverse charge). W mechanizmie tym zobowiązanym do rozliczenia podatku należnego od dokonanej czynności podlegającej opodatkowaniu VAT jest nabywca towarów lub usług.

Reverse charge to przeniesienie obowiązku rozliczenia podatku VAT ze sprzedawcy na nabywcę. Dotyczy rozliczeń między czynnymi podatnikami VAT, gdy dostawa nie jest objęta zwolnieniem. Jeżeli kryteria te nie są spełnione, wówczas sprzedaż jest opodatkowana na zasadach ogólnych i odwrotne obciążenie nie ma zastosowania, czyli VAT rozlicza dostawca.

Mechanizm odwrotnego obciążenia ma zastosowanie do towarów i usług wymienionych odpowiednio w załącznikach nr 11 i 14 do ustawy o VAT, na warunkach wskazanych w tej ustawie. Szczegółowe uregulowania w tym zakresie zawiera art. 17 ust. 1 pkt 7 i 8 oraz ust. 1c-2b ustawy o VAT.

Transakcje objęte systemem reverse charge:

• od 1 kwietnia 2011 r. - transakcje krajowe w zakresie handlu odpadami przetwarzalnymi, (złom) i prawami do emisji do powietrza gazów cieplarnianych;
• od 1 października 2013 r. - rozszerzenie katalogu towarów o dodatkowe towary z grupy:

- tzw. złomu i niektórych innych odpadów,

- miedzi oraz szerokiej grupy wyrobów stalowych, w tym m.in. o pręty stalowe, w związku z dużą skalą nadużyć w handlu prętami;

Lista towarów znajduje się w załączniku nr 11 do ustawy o VAT.

• od 1 lipca 2015 r. - rozszerzono katalog towarów o dodatkowe towary z grupy wyrobów:

- stalowych, złota, metali nieżelaznych, tj. aluminium, cynk, ołów, cyna, nikiel,

- z kategorii elektroniki, tj. komputery przenośne, telefony komórkowe, konsole do gier wideo;

• od 1 stycznia 2017 r. - rozszerzono katalog towarów o:

- srebro, platynę, złoto (niezależnie od wielkości próby), metale nieszlachetne, metale nieżelazne, biżuterię i pozostałe wyroby jubilerskie ze złota, srebra lub platerowane metalem szlachetnym,