Podnoszenie kwalifikacji zawodowych przez pracowników w praktyce

Pracownik może podnosić kwalifikacje zawodowe z inicjatywy pracodawcy lub za jego zgodą. W tym zakresie podmiot zatrudniający podejmuje swobodną decyzję i nie jest związany wnioskiem pracownika. Jeżeli jednak pracodawca skieruje pracownika na naukę lub wyrazi zgodę na dokształcanie podjęte z inicjatywy zatrudnionego, powinien zagwarantować mu możliwość skorzystania z dodatkowych uprawnień urlopowych i zwolnić z całości lub części dnia pracy.

Aby potwierdzić prawo pracownika do świadczeń związanych z dokształcaniem, pracodawca może żądać od zatrudnionego poświadczenia kontynuowania nauki na każdym jej etapie. Uregulowania m.in. w tym zakresie powinna zawierać umowa szkoleniowa, jeżeli powstał obowiązek jej zawarcia. Jednak nawet w przypadku, gdy takiego obowiązku nie ma, zaleca się zawarcie takiej umowy choćby do celów dowodowych i ochrony uprawnień jej stron.

I. Obowiązki pracodawcy wobec pracownika podnoszącego kwalifikacje zawodowe

Podnoszeniem kwalifikacji zawodowych jest zdobywanie lub uzupełnianie wiedzy oraz umiejętności z inicjatywy albo za zgodą pracodawcy. Jednocześnie pracodawca jest zobowiązany ułatwiać pracownikom podnoszenie kwalifikacji zawodowych (art. 103¹ § 1, art. 17 i art. 94 pkt 6 Kodeksu pracy). Obowiązek ten należy rozumieć jako zapewnienie pracownikom warunków sprzyjających dokształcaniu. Pracownik nie może bowiem domagać się od pracodawcy zorganizowania i przeprowadzenia określonego rodzaju szkolenia (potwierdzają to wyroki Sądu Najwyższego: z 25 maja 2000 r., I PKN 657/99, OSNP 2001/22/660 i z 20 kwietnia 2006 r., I UK 260/05, OSNP 2007/9-10/140). Decyzja pracodawcy o wysłaniu pracownika np. na szkolenie czy wyrażenie zgody na jego odbycie ma charakter uznaniowy. W piśmie z 25 sierpnia 2011 r. (SPS-023-23897/11) Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej stwierdziło, że:

MPiPS

(…) podjęcie decyzji, czy celowe jest, by pracownik podnosił swoje kwalifikacje zawodowe czy nie - także z uwzględnieniem obowiązków i kosztów pracodawcy z tym związanych - należy do swobodnej decyzji pracodawcy. Jedynym szkoleniem, na które pracodawca musi skierować pracownika (na swój koszt i w czasie pracy pracownika), jest szkolenie z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy (art. 237 § 2 Kodeksu pracy) (…). Podejmując decyzję o wsparciu zatrudnionych w zdobywaniu wykształcenia należy pamiętać o zakazie dyskryminacji. Pracownicy powinni być bowiem równo traktowani w zakresie m.in. dostępu do szkolenia w celu podnoszenia kwalifikacji zawodowych (art. 18 Kodeksu pracy). (…) Przepisy art. 103-103, regulujące kwestię podnoszenia kwalifikacji zawodowych przez pracowników, stanowią przepisy prawa pracy i ich przestrzeganie przez pracodawców - zgodnie z art. 1 ustawy o PIP - objęte jest zakresem działań kontrolnych Państwowej Inspekcji Pracy (…) (stanowisko GIP wyrażone w piśmie nr: GPP-364-4560-56/10/PE/RP).