Jaka ochrona przysługuje pracownikom przed zwolnieniem z pracy

Blisko 40 grup pracowniczych jest objętych ochroną przed utratą zatrudnienia. Ochrona ta polega na zakazie wypowiadania umów o pracę, a w wielu przypadkach również ich rozwiązywania w inny sposób. Dotyczy to np. pracownic w ciąży, z którymi można rozwiązać umowę o pracę bez wypowiedzenia jedynie za zgodą organizacji związkowej, a wypowiedzenie stosunku pracy jest niedopuszczalne. Zakaz wypowiedzenia umowy nie dotyczy jednak pracownicy w ciąży, która jest zatrudniona na okres próbny nieprzekraczający 1 miesiąca.     

Ochrona pracowników przed zwolnieniem z pracy przysługuje na podstawie zarówno Kodeksu pracy, jak i wielu innych ustaw. Wiąże się ona z obowiązkami po stronie pracodawców i odpowiadającymi im uprawnieniami pracowników.

1. Ochrona przedemerytalna

Ochrona przedemerytalna przysługuje osobie, której brakuje nie więcej niż 4 lata do osiągnięcia wieku emerytalnego, jeżeli okres zatrudnienia umożliwia jej uzyskanie prawa do emerytury z osiągnięciem tego wieku (art. 39 Kodeksu pracy). Regulacja ta zakazuje pracodawcy wypowiedzenia umowy o pracę (bez względu na jej rodzaj), gdy spełnione są oba te warunki. Ochrona przedemerytalna dotyczy wyłącznie wypowiedzenia stosunku pracy. W konsekwencji możliwe jest, że w tym czasie umowa o pracę zostanie rozwiązana:

• bez zachowania okresu wypowiedzenia, na zasadach określonych w art. 52 Kodeksu pracy (tzw. zwolnienie dyscyplinarne z winy pracownika) i art. 53 Kodeksu pracy (zwolnienie z powodu długotrwałej nieobecności w pracy wywołanej chorobą lub innymi usprawiedliwionymi przyczynami),
• na skutek upływu czasu, na który została zawarta (umowa o pracę na czas określony, umowa o pracę na okres próbny),
• za porozumieniem stron,
• w wyniku wypowiedzenia złożonego przez pracownika.

Wygaśnięcie z uwagi na śmierci pracownika lub pracodawcy oraz z powodu tymczasowego aresztowania też będzie dopuszczalne w przypadku pracowników podlegających ochronie przedemerytalnej (art. 63-66 Kodeksu pracy).