Artykuł 1

Zakres stosowania

W niniejszej Umowie określono przepisy uzupełniające niezbędne do udziału Liechtensteinu w Instrumencie Wsparcia Finansowego na rzecz Zarządzania Granicami i Polityki Wizowej (zwanym dalej „IZGW”), w ramach Funduszu Zintegrowanego Zarządzania Granicami, w okresie programowania 2021-2027 zgodnie z art. 7 ust. 6 rozporządzenia (UE) 2021/1148 (zwanego dalej „rozporządzeniem w sprawie IZGW”).

Artykuł 2

Zarządzanie finansami i kontrola

1. W trakcie wykonywania rozporządzenia w sprawie IZGW Liechtenstein podejmuje niezbędne środki mające zapewnić przestrzeganie postanowień i przepisów dotyczących zarządzania finansami i kontroli finansowej, określonymi odpowiednio w Traktacie o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE) oraz w prawie Unii, którego podstawa prawna wywodzi się z TFUE.

Postanowienia i przepisy, o których mowa w akapicie pierwszym, obejmują:

2. W przypadku zmiany, uchylenia, zastąpienia lub przekształcenia rozporządzenia finansowego, mających znaczenie dla IZGW:

3. Jeżeli treść aktu zmieniającego, uchylającego, zastępującego lub przekształcającego rozporządzenie finansowe może stać się wiążąca dla Liechtensteinu dopiero po spełnieniu wymogów konstytucyjnych, Liechtenstein powiadamia o tym Komisję nie później niż 30 dni po przekazaniu mu przez Komisję informacji zgodnie z ust. 2 lit. a). W przypadku gdy nie jest wymagane referendum, powiadomienie to ma miejsce najpóźniej 30 dni po upływie terminu przeprowadzenia referendum. W przypadku gdy referendum jest wymagane, Liechtenstein powiadamia o tym Komisję na piśmie niezwłocznie po spełnieniu wszystkich wymogów konstytucyjnych i od daty tego powiadomienia przysługuje mu 18 miesięcy na uzgodnienie niezbędnych zmian w ust. 1 akapit drugi lit. a), o których mowa w ust. 2 lit. b).

4. Od daty określonej jako dzień wejścia w życie w odniesieniu do Liechtensteinu aktu, o którym mowa w ust. 3, i do czasu dokonania przez Liechtenstein powiadomienia, o którym mowa w ust. 3, dotyczącego spełnienia wymogów konstytucyjnych i osiągnięcia porozumienia w sprawie zmiany ust. 1 akapit drugi lit. a) niniejszego artykułu, Liechtenstein, w miarę możliwości, stosuje tymczasowo dany akt.

5. Podmioty prawne z siedzibą w Liechtensteinie mogą uczestniczyć w działaniach finansowanych z IZGW na warunkach równoważnych warunkom mającym zastosowanie do podmiotów prawnych z siedzibą w Unii.

Artykuł 3

Zakres udziału

1. Kwotę przydziału unijnego dla Liechtensteinu obliczoną zgodnie z art. 7 ust. 3 lit. a) rozporządzenia w sprawie IZGW udostępnia się Liechtensteinowi jako działanie unijne za pośrednictwem instrumentu tematycznego IZGW zgodnie z art. 8 ust. 1 tego rozporządzenia.

2. Zasoby na działania szczególne, o których mowa w art. 8 ust. 1 lit. a) rozporządzenia w sprawie IZGW, udostępnia się Liechtensteinowi na tej samej podstawie co pozostałym państwom stowarzyszonym w ramach Schengen. Wybrane działania szczególne Liechtensteinu realizuje się w ramach zarządzania bezpośredniego. Dostęp Liechtensteinu do finansowania dotyczy działań szczególnych, które:

3. Najpóźniej 30 dni po wejściu w życie niniejszej Umowy, a począwszy od 2025 r. - do 15 lutego każdego roku Liechtenstein informuje Komisję o działaniach, które zamierza podjąć, aby zapewnić zgodność z dorobkiem Schengen i realizację celów IZGW, oraz o budżecie powiązanym z tymi działaniami.

4. Liechtenstein realizuje projekty na podstawie rozporządzenia w sprawie IZGW zgodnie z zasadami dotyczącymi zarządzania bezpośredniego zgodnie z częścią pierwszą tytuł VIII rozporządzenia finansowego.

Artykuł 4

Szczególne stosowanie przepisów rozporządzenia w sprawie IZGW

1. Terminy dotyczące wejścia w życie rozporządzenia w sprawie IZGW należy rozumieć jako odnoszące się daty wejścia w życie niniejszej Umowy.

2. Odesłania do Karty praw podstawowych Unii Europejskiej należy rozumieć jako odesłania do Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności oraz jej protokołów ratyfikowanych przez Liechtenstein, a także do art. 14 Powszechnej deklaracji praw człowieka.

3. Liechtenstein wprowadza w życie rozporządzenie w sprawie IZGW zgodnie z porozumieniem paryskim i celami zrównoważonego rozwoju określonymi w Agendzie Organizacji Narodów Zjednoczonych 2030.

Artykuł 5

Egzekucja

1. Decyzje podjęte przez Komisję, które nakładają zobowiązanie pieniężne na podmioty inne niż państwa, stanowią tytuł podlegający egzekucji na terytorium Liechtensteinu.

Egzekucja decyzji, o których mowa w akapicie pierwszym, odbywa się zgodnie z obowiązującymi w Liechtensteinie przepisami postępowania cywilnego. Właściwy organ, o którym mowa w akapicie trzecim, opatruje odpowiednią decyzję klauzulą egzekucyjną, przy czym nie dokonuje żadnych formalności poza sprawdzeniem autentyczności takiej decyzji.

Rząd Liechtensteinu wyznacza do tego celu właściwy organ i powiadamia o tym Komisję. Komisja informuje o tym następnie Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej.

Po spełnieniu, na wniosek Komisji, tych wymogów formalnych, Komisja może przystąpić do postępowania egzekucyjnego zgodnie z prawem Liechtensteinu, kierując sprawę bezpośrednio do właściwego organu, o którym mowa w akapicie trzecim.

Postępowanie egzekucyjne można zawiesić wyłącznie na podstawie orzeczenia Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej. Sądy Liechtensteinu są jednak właściwe w sprawach skarg dotyczących nieprawidłowości w przeprowadzaniu postępowania egzekucyjnego.

2. Wyroki Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej wydane w odniesieniu do stosowania klauzuli arbitrażowej zawartej w umowie lub umowie o udzielenie dotacji objętej zakresem stosowania niniejszej Umowy mogą być egzekwowane w Liechtensteinie w taki sam sposób jak decyzje Komisji, o których mowa w ust. 1 akapit pierwszy.

Artykuł 6

Ochrona interesów finansowych Unii

1. Liechtenstein zobowiązuje się:

2. Właściwe organy Liechtensteinu bezzwłocznie informują Komisję lub Europejski Urząd ds. Zwalczania Nadużyć Finansowych ustanowiony decyzją Komisji 1999/352/WE, EWWiS, Euratom (11) (OLAF), gdy powezmą wiadomość o przypadkach nieprawidłowości, nadużyć finansowych lub innej nielegalnej działalności naruszających interesy finansowe Unii lub o wszelkich podejrzeniach takich nieprawidłowości, nadużyć lub nielegalnej działalności. Właściwe organy Liechtensteinu informują również Prokuraturę Europejską ustanowioną rozporządzeniem Rady (UE) 2017/1939 (12) (zwaną dalej EPPO), gdy takie przypadki lub podejrzenia dotyczą sprawy, która może wchodzić w zakres kompetencji EPPO.

Liechtenstein i Unia zapewniają skuteczną wzajemną pomoc w sprawach, w których właściwe organy Unii lub Liechtensteinu prowadzą postępowania przygotowawcze lub sądowe zgodnie z mającymi zastosowanie regulacjami prawnymi dotyczącymi ochrony interesów finansowych drugiej strony w zakresie stosowania niniejszej Umowy.

3. Liechtenstein przyjmuje środki równoważne środkom przyjętym przez Unię zgodnie z art. 325 ust. 4 TFUE, które obowiązują w dniu podpisania niniejszej Umowy.

4. Wymiana informacji między Komisją, OLAF, EPPO, Trybunałem Obrachunkowym i właściwymi organami Liechtensteinu odbywa się z należytym uwzględnieniem wymogów poufności. Dane osobowe zawarte w wymienianych informacjach podlegają ochronie zgodnie z obowiązującymi przepisami.

Artykuł 7

Przeglądy i audyty przeprowadzane przez Unię

1. Unia ma prawo przeprowadzać przeglądy i audyty techniczne, finansowe lub innego rodzaju w pomieszczeniach osób fizycznych mających miejsce zamieszkania w Liechtensteinie lub osób prawnych mających siedzibę w Liechtensteinie, jeżeli osoby takie otrzymują finansowanie unijne w ramach IZGW, a także w pomieszczeniach osób trzecich uczestniczących w wykonaniu finansowania unijnego w ramach IZGW, mających miejsce zamieszkania lub siedzibę w Liechtensteinie. Takie przeglądy i audyty mogą być przeprowadzane przez Komisję, OLAF lub Trybunał Obrachunkowy.

2. Organy Liechtensteinu ułatwiają przeprowadzanie przez Unię przeglądów i audytów, które - na wniosek tych organów - mogą być przeprowadzane wspólnie z nimi.

3. Przeglądy i audyty można prowadzić - w tym po zawieszeniu wynikających ze stosowania niniejszej Umowy praw podmiotów prawnych mających siedzibę w Liechtensteinie lub po wypowiedzeniu niniejszej Umowy - w sprawie wszelkich zobowiązań prawnych związanych z wykonaniem budżetu Unii podjętych przed dniem, w którym takie zawieszenie lub wypowiedzenie stało się skuteczne.

Artykuł 8

Kontrole i inspekcje na miejscu

OLAF jest upoważniony do przeprowadzania na terytorium Liechtensteinu kontroli i inspekcji na miejscu w odniesieniu do IZGW zgodnie z warunkami określonymi w rozporządzeniach (Euratom, WE) nr 2185/96 i (UE) nr 883/2013.

Organy Liechtensteinu ułatwiają przeprowadzanie kontroli oraz inspekcji na miejscu, które - na wniosek tych organów - mogą być przeprowadzane wspólnie z nimi.

Artykuł 9

Europejski Trybunał Obrachunkowy

Kompetencje Trybunału Obrachunkowego określone w art. 287 ust. 1 i 2 TFUE obejmują dochody i wydatki związane z wykonaniem rozporządzenia w sprawie IZGW przez Liechtenstein, w tym na terytorium tego państwa.

Zgodnie z wymogami określonymi w art. 287 ust. 3 TFUE oraz w części pierwszej tytuł XIV rozdział 1 rozporządzenia finansowego Trybunał Obrachunkowy może przeprowadzać kontrole w pomieszczeniach organów zarządzających w imieniu Unii dochodami i wydatkami w odniesieniu do IZGW na terytorium Liechtensteinu, w tym w pomieszczeniach osób fizycznych lub prawnych otrzymujących płatności z budżetu.

Kontrole Trybunału Obrachunkowego w Liechtensteinie przeprowadza się w powiązaniu z krajowymi instytucjami kontrolnymi lub, jeżeli instytucje te nie mają niezbędnych uprawnień, z właściwymi służbami krajowymi. Trybunał Obrachunkowy oraz krajowe instytucje kontrolne Liechtensteinu współpracują na zasadzie wzajemnego zaufania, zachowując swoją niezależność. Instytucje te lub służby zawiadamiają Trybunał Obrachunkowy, czy zamierzają uczestniczyć w kontroli.

Artykuł 10

Wkłady finansowe

1. Liechtenstein dokonuje rocznych płatności do budżetu IZGW według wzoru określonego w załączniku I.

2. Każdego roku Komisja może wykorzystać nie więcej niż 0,75 % płatności dokonywanych przez Liechtenstein na pokrycie wydatków administracyjnych związanych z personelem lub personelem zewnętrznym na potrzeby wspierania wykonania przez Liechtenstein rozporządzenia w sprawie IZGW oraz niniejszej Umowy.

3. Po odliczeniu wydatków administracyjnych, o których mowa w ust. 2, pozostałą kwotę rocznych płatności dokonywanych przez Liechtenstein przydziela się w następujący sposób:

4. Kwotę równoważną rocznym płatnościom dokonywanym przez Liechtenstein przeznacza się na wspieranie solidnego i skutecznego europejskiego zintegrowanego zarządzania granicami zewnętrznymi.

5. Unia przekazuje Liechtensteinowi informacje dotyczące udziału finansowego tego państwa, ujęte w informacjach odnoszących się do budżetu, rachunków, informacjach na temat działań i oceny przedstawianych unijnym organom budżetowym i organom udzielającym absolutorium w odniesieniu do IZGW.

Artykuł 11

ETIAS

1. Część dochodów z ETIAS, która może pozostać po pokryciu kosztów funkcjonowania i utrzymania ETIAS, o której mowa w art. 86 rozporządzenia w sprawie ETIAS (zwaną dalej „nadwyżką”), odlicza się od ostatecznego wkładu finansowego Liechtensteinu na rzecz IZGW według wzoru określonego w załączniku II.

2. Liechtenstein przedkłada Komisji roczne sprawozdanie dotyczące kosztów, o których mowa w art. 85 ust. 2 i 3 rozporządzenia w sprawie ETIAS, za dany rok obrachunkowy do 15 lutego następnego roku. Do celów tego sprawozdania Liechtenstein przestrzega wszystkich obowiązków sprawozdawczych wynikających z rozporządzenia w sprawie ETIAS i wszelkich aktów delegowanych przyjętych na jego podstawie.

Artykuł 12

Poufność

Informacje przekazane lub uzyskane na mocy postanowień niniejszej Umowy, niezależnie w jakiej postaci, są objęte tajemnicą służbową i są chronione w taki sam sposób, w jaki chroni się podobne informacje na mocy przepisów mających zastosowanie do instytucji Unii oraz odpowiednich przepisów prawa Liechtensteinu. Informacje takie przekazuje się wyłącznie osobom w instytucjach Unii, w państwach członkowskich lub w Lichtensteinie, które muszą zapoznać się z tymi informacjami ze względu na pełnione funkcje; informacji tych nie można wykorzystywać do celów innych niż skuteczna ochrona interesów finansowych Stron.

Artykuł 13

Wejście w życie i okres obowiązywania

1. Strony zatwierdzają niniejszą Umowę zgodnie ze swoimi procedurami wewnętrznymi. Strony powiadamiają się wzajemnie o zakończeniu tych procedur. Powiadomienia należy przesyłać do odpowiednio Sekretarza Generalnego Rady Unii Europejskiej oraz misji Liechtensteinu przy Unii Europejskiej.

2. Niniejsza Umowa wchodzi w życie pierwszego dnia pierwszego miesiąca następującego po dniu złożenia ostatniego powiadomienia, o którym mowa w ust. 1.

3. Aby zapewnić ciągłość udzielania wsparcia w odpowiednim obszarze polityki oraz umożliwić rozpoczęcie realizowania działań od początku obowiązywania wieloletnich ram finansowych na lata 2021-2027, określonych w rozporządzeniu Rady (UE, Euratom) 2020/2093 (13), stosowanie środków objętych rozporządzeniem w sprawie IZGW można rozpocząć przed wejściem w życie niniejszej Umowy, najwcześniej od dnia 1 stycznia 2021 r., pod warunkiem że działania, których środki te dotyczą, nie zostały zakończone w momencie przyznawania wsparcia zgodnie z rozporządzeniem finansowym.

4. Wszelkich zmian niniejszej Umowy dokonuje się wyłącznie na piśmie, za obopólną zgodą Stron. Wejście w życie takich zmian następuje zgodnie z procedurą, która ma zastosowanie do wejścia w życie niniejszej Umowy.

5. Niezależnie od ust. 4 niniejszego artykułu komitet mieszany ustanowiony na mocy art. 3 Umowy między Unią Europejską, Wspólnotą Europejską i Konfederacją Szwajcarską dotyczącej włączenia tego państwa we wprowadzanie w życie, stosowanie i rozwój dorobku Schengen (14) (zwanej dalej „umową o włączeniu Lichtensteinu w dorobek Schengen”) jest uprawniony do negocjowania i przyjmowania niezbędnych zmian w art. 2 ust. 1 akapit drugi lit. a) niniejszej Umowy w przypadku powiadomienia dokonanego zgodnie z art. 15 ust. 2 niniejszej Umowy, w przypadku gdy nie osiągnięto porozumienia zgodnie z art. 2 ust. 2 lub 3 niniejszej Umowy.

6. Strony tymczasowo stosują niniejszą Umowę, z wyjątkiem art. 5, od dnia następującego po dniu jej podpisania, z zastrzeżeniem wymogów konstytucyjnych.

Artykuł 14

Rozstrzyganie sporów

W przypadku powstania sporu dotyczącego stosowania niniejszej Umowy stosuje się procedurę określoną w art. 10 umowy o włączeniu Lichtensteinu w dorobek Schengen.

Artykuł 15

Zawieszenie

1. Zgodnie z ust. 5-7 niniejszego artykułu Unia może zawiesić podmioty prawne z siedzibą w Liechtensteinie w prawach wynikających ze stosowania niniejszej Umowy:

2. Unia powiadamia Liechtenstein o zamiarze zawieszenia podmiotów prawnych z siedzibą w Liechtensteinie w prawach wynikających ze stosowania niniejszej Umowy; w takim przypadku sprawa zostaje oficjalnie zamieszczona w porządku obrad komitetu mieszanego ustanowionego na mocy art. 3 umowy o włączeniu Lichtensteinu w dorobek Schengen (zwanego dalej „komitetem mieszanym”).

3. Zwołuje się komitet mieszany, a jego posiedzenie odbywa się w ciągu 30 dni od powiadomienia, o którym mowa w ust. 2. Komitet mieszany ma 90 dni na rozstrzygnięcie sprawy, licząc od daty przyjęcia porządku obrad, w którym zamieszczono sprawę zgodnie z ust. 2. Jeżeli komitet mieszany nie zdoła rozstrzygnąć sprawy w terminie 90 dni, termin ten przedłuża się o 30 dni, aby zapewnić ostateczne rozstrzygnięcie sprawy.

4. Jeżeli komitet mieszany nie jest w stanie rozstrzygnąć sprawy w terminie określonym w ust. 3, Unia może zawiesić podmioty prawne z siedzibą w Liechtensteinie w prawach wynikających ze stosowania niniejszej Umowy, o których mowa w ust. 5-7.

5. W przypadku zawieszenia podmioty prawne z siedzibą w Liechtensteinie nie kwalifikują się do udziału w procedurach wyboru, które nie są jeszcze zakończone w chwili, gdy zawieszenie stało się skuteczne. Procedurę wyboru uznaje się za zakończoną w chwili podjęcia zobowiązań prawnych w wyniku takiej procedury.

6. Zawieszenie nie ma wpływu na zobowiązania prawne podjęte wobec podmiotów prawnych z siedzibą w Liechtensteinie zanim zawieszenie stało się skuteczne. Do takich zobowiązań prawnych stosuje się nadal niniejszą Umowę.

7. Wszelkie operacje niezbędne, aby chronić interesy finansowe Unii i zapewnić wypełnienie zobowiązań finansowych wynikających z zobowiązań podjętych na mocy niniejszej Umowy przed zawieszeniem, można przeprowadzać po zawieszeniu.

8. Unia powiadamia Liechtenstein natychmiast po otrzymaniu kwoty należnego wkładu finansowego lub operacyjnego, po ustaniu nieprzestrzegania art. 2 ust. 2 niniejszej Umowy lub po rozstrzygnięciu kwestii związanej z rozporządzeniem finansowym. Z chwilą takiego powiadomienia zawieszenie znosi się ze skutkiem natychmiastowym.

9. Od dnia zniesienia zawieszenia podmioty prawne z Liechtensteinu ponownie kwalifikują się do udziału w procedurach wyboru rozpoczętych po tej dacie, a także w procedurach wyboru rozpoczętych przed tą datą, w przypadku których nie upłynął jeszcze termin składania wniosków.

Artykuł 16

Wypowiedzenie

1. Unia albo Liechtenstein mogą wypowiedzieć niniejszą Umowę, powiadamiając o tym drugą Stronę. Niniejsza Umowa przestaje obowiązywać po upływie trzech miesięcy od daty takiego rozwiązania. Powiadomienia należy przesyłać do odpowiednio Sekretarza Generalnego Rady Unii Europejskiej oraz misji Liechtensteinu przy Unii Europejskiej.

2. Wypowiedzenie niniejszej Umowy następuje automatycznie z chwilą wypowiedzenia protokołu dotyczącego włączenia Liechtensteinu w dorobek Schengen w trybie art. 11 tego protokołu.

3. W przypadku wypowiedzenia niniejszej Umowy zgodnie z ust. 1 operacje, w przypadku których zobowiązania prawne podjęto po wejściu w życie niniejszej Umowy i przed jej wypowiedzeniem, są kontynuowane do czasu ich ukończenia na warunkach określonych w niniejszej Umowie.

4. Operacje niezbędne do ochrony interesów finansowych Unii i do wypełnienia zobowiązań finansowych wynikających z zobowiązań podjętych na mocy niniejszej Umowy przed jej wypowiedzeniem można przeprowadzić po rozwiązaniu niniejszej Umowy.

5. Strony ustalają za obopólną zgodą wszelkie inne konsekwencje rozwiązania niniejszej Umowy.

Artykuł 17

Języki

Niniejszą Umowę sporządzono w dwóch egzemplarzach w językach angielskim, bułgarskim, chorwackim, czeskim, duńskim, estońskim, fińskim, francuskim, greckim, hiszpańskim, irlandzkim, litewskim, łotewskim, maltańskim, niderlandzkim, niemieckim, polskim, portugalskim, rumuńskim, słowackim, słoweńskim, szwedzkim, węgierskim i włoskim, przy czym teksty w każdym z tych języków są jednakowo autentyczne.