(1)

Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/148/WE (4) ma na celu ochronę pracowników przed ryzykiem dla ich bezpieczeństwa i zdrowia wynikającym z narażenia na działanie azbestu w miejscu pracy. W dyrektywie tej przewidziano stały poziom ochrony przed ryzykiem wynikającym z narażenia zawodowego na działanie azbestu, określając ogólne zasady, które pozwalają państwom członkowskim na zapewnienie spójnego stosowania minimalnych wymogów. Celem tych minimalnych wymogów jest ochrona pracowników na poziomie Unii, przy czym państwa członkowskie mogą ustanawiać bardziej rygorystyczne przepisy.

(2)

Przepisy niniejszej dyrektywy powinny mieć zastosowanie bez uszczerbku dla przepisów dyrektywy 2004/37/WE Parlamentu Europejskiego i Rady (5), które są korzystniejsze dla pracowników w odniesieniu do zdrowia i bezpieczeństwa w miejscu pracy.

(3)

Azbest jest wysoce niebezpiecznym czynnikiem rakotwórczym, który nadal wywiera wpływ w różnych sektorach gospodarki, takich jak renowacja budynków, górnictwo i przemysł wydobywczy, gospodarowanie odpadami i pożarnictwo, w których występuje wysokie ryzyko narażenia pracowników na jego działanie. Zgodnie z częścią 3 załącznika VI do rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1272/2008 (6) azbest jest sklasyfikowany jako substancja rakotwórcza kategorii 1 A. Zgodnie z europejskimi statystykami chorób zawodowych stanowi on zdecydowanie najczęstszą przyczynę nowotworów pochodzenia zawodowego, ponieważ aż 78 % tych nowotworów uznano w państwach członkowskich za związane z narażeniem na działanie azbestu. Wdychanie unoszących się w powietrzu włókien azbestowych może powodować poważne choroby, takie jak międzybłoniak opłucnej i rak płuc, zaś od narażenia do pierwszych objawów choroby, która ostatecznie może kończyć się zgonem związanym z pracą, może upłynąć średnio 30 lat. Niniejsza dyrektywa ma zatem zastosowanie do wszystkich rodzajów prac, w tym prac budowlanych, remontowych i rozbiórkowych, gospodarowania odpadami, górnictwa i pożarnictwa, w ramach których pracownicy są lub mogą być narażeni w trakcie pracy na działanie pyłu z azbestu lub z materiałów zawierających azbest.

(4)

Zgodnie z podejściem „zdrowie we wszystkich politykach” ochrona zdrowia pracowników przed narażeniem na działanie azbestu ma wymiar przekrojowy i zawiera się w wielu politykach i działaniach Unii, a w szczególności w dziedzinie środowiska, gdzie działania Unii mają przyczyniać się m.in. do ochrony zdrowia ludzkiego. Unia ma również do odegrania ważną rolę na poziomie międzynarodowym dając przykład, jak zapobiegać chorobom azbestozależnym, oraz poprzez współpracę z innymi organizacjami międzynarodowymi i państwami trzecimi, aby wprowadzić ogólnoświatowy zakaz stosowania azbestu. Ponadto niniejsza dyrektywa ma zastosowanie w synergii z innymi inicjatywami Unii.

(5)

Istnieją rodzaje narażenia na działanie azbestu, które nie wynikają z czynnego kontaktu z azbestem. Takie rodzaje narażenia obejmują narażenie bierne, występujące w sytuacji, gdy pracownicy pracujący w pobliżu osób pracujących z materiałami zawierającymi azbest lub w pomieszczeniach, w których materiały zawierające azbest ulegają degradacji w strukturze budynków, zostają narażeni na działanie azbestu, oraz narażenie wtórne, występujące w sytuacji, gdy osoby są narażone na działanie włókien azbestowych przyniesionych do domu przez osoby narażone zawodowo, głównie na odzieży lub we włosach. Zarówno narażenie bierne, jak i wtórne, mogą mieć znaczący wpływ na zdrowie. Chociaż wszystkie formy azbestu zostały zakazane w Unii, azbest jest nadal obecny w niektórych konstrukcjach, w szczególności w budynkach zbudowanych przed wprowadzeniem zakazu, co może prowadzić zarówno do narażenia zawodowego, jak i pozazawodowego, jeśli materiały zawierające azbest w budynku zostaną naruszone lub uszkodzone. Unikanie narażenia na działanie azbestu w jakiejkolwiek formie pozostaje zatem koniecznością. W odniesieniu do biernego narażenia pracowników na działanie azbestu dyrektywa Rady 89/391/EWG (7) i dyrektywa 2009/148/WE wymagają od pracodawców posiadania oceny wszystkich zagrożeń dla bezpieczeństwa i zdrowia pracowników w ich miejscu pracy poprzez identyfikację potencjalnych zagrożeń, w tym wynikających z biernego narażenia na działanie azbestu, oraz wprowadzenia niezbędnych środków zapobiegawczych i ochronnych w celu ochrony bezpieczeństwa i zdrowia pracowników, przy czym zasada zapobiegania zagrożeniom jest zawsze podstawowym założeniem wprowadzanych środków. W odniesieniu do wtórnego narażenia na działanie azbestu lub materiałów zawierających azbest, wymogi dotyczące bezpieczeństwa i zdrowia w miejscu pracy przewidziane w niniejszej dyrektywie są ważnymi środkami pozwalającymi uniknąć takiego narażenia.

(6)

Kobiety są szczególnie zagrożone niektórymi rodzajami narażenia na działanie azbestu, w tym narażeniem wtórnym. Podział obowiązków zawodowych według płci stanowi czynnik ryzyka przy monitorowaniu, diagnozowaniu, leczeniu i rozpoznawaniu chorób azbestozależnych. W związku z tym istotne jest, aby uwzględniać różnice między płciami w narażeniu na działanie azbestu i powikłaniach zdrowotnych wynikających z takiego narażenia, aby sprawniej zapobiegać chorobom spowodowanym takim narażeniem i skuteczniej je wykrywać.

(7)

W związku z nowymi osiągnięciami naukowymi i technologicznymi w tym obszarze istnieje możliwość zwiększenia ochrony pracowników narażonych na działanie azbestu, a tym samym zmniejszenia zapadalności pracowników na choroby azbestozależne. Ponieważ azbest jest substancją rakotwórczą o działaniu bezprogowym, nie można naukowo określić poziomu, poniżej którego narażenie nie powoduje niekorzystnych skutków dla zdrowia. Można natomiast ustalić zależność między narażeniem a ryzykiem, co ułatwia określenie dopuszczalnej wartości narażenia zawodowego (zwanej dalej „wartością dopuszczalną”) poprzez uwzględnienie dopuszczalnego poziomu nadmiarowego ryzyka. W związku z tym należy zmienić wartość dopuszczalną i metody pomiaru azbestu, aby można było ograniczyć ryzyko, obniżając poziomy narażenia, w trosce o lepszą ochronę pracowników przed chorobami azbestozależnymi pochodzenia zawodowego.

(8)

Przewidziane w niniejszej dyrektywie odstępstwo od niektórych przepisów dyrektywy 2009/148/WE dotyczące narażenia sporadycznego i o niskiej intensywności nie powinno mieć zastosowania do takiej substancji rakotwórczej o działaniu bezprogowym jak azbest w odniesieniu do wymogów dotyczących rejestrowania narażenia i nadzoru medycznego nad pracownikami określonych w tej dyrektywie.

(9)

Potrzeba działań w zakresie ochrony pracowników przed substancjami rakotwórczymi zyskała poparcie w Europejskim planie walki z rakiem, zaprezentowanym w komunikacie Komisji z dnia 3 lutego 2021 r. Lepsza ochrona pracowników narażonych na działanie azbestu jest również istotna w kontekście transformacji ekologicznej i wdrażania Europejskiego Zielonego Ładu, w tym w szczególności „Fali renowacji na potrzeby Europy”, powołanej do życia komunikatem Komisji z dnia 14 października 2020 r. W zaleceniach obywateli sformułowanych w ramach Konferencji w sprawie przyszłości Europy, która trwała od kwietnia 2021 r. do maja 2022 r., również podkreślono znaczenie, jakie mają sprawiedliwe warunki pracy, a w szczególności przegląd dyrektywy 2009/148/WE.

(10)

W ramach „Fali renowacji na potrzeby Europy”, której celem jest obniżenie emisyjności budynków, przeciwdziałanie ubóstwu energetycznemu i zwiększenie suwerenności Unii dzięki efektywności energetycznej, istotne jest, aby bezpieczne usuwanie i utylizacja materiałów zawierających azbest było priorytetem, ponieważ naprawa, konserwacja, izolowanie lub uszczelnianie mogą prowadzić do odroczenia decyzji o usunięciu, co z kolei może utrwalić ryzyko narażenia pracowników. W związku z tym przy ocenie, czy jakakolwiek czynność wiąże się lub może wiązać się z ryzykiem narażenia na działanie azbestu lub materiałów zawierających azbest, pracodawcy powinni rozważyć całkowite usunięcie azbestu jako opcję preferowaną w stosunku do wszelkich innych czynności, o ile jest to wykonalne i korzystne dla ochrony pracowników. Ponadto należy pilnie przeszkolić pracowników, którzy są lub mogą być narażeni na kontakt z azbestem. Aby zapewnić minimalne wymogi dotyczące wysokiej jakości szkoleń, załącznik do dyrektywy 2009/148/WE powinien określać minimalne wymogi dotyczące szkoleń, w tym wymogi szczegółowe, dla pracowników wyspecjalizowanych przedsiębiorstw zajmujących się usuwaniem azbestu.

(11)

Wiążąca wartość dopuszczalna dla azbestu, której nie wolno przekraczać, jest istotnym elementem zawartych w dyrektywie 2009/148/WE ogólnych ustaleń dotyczących ochrony pracowników, jako uzupełnienie odpowiednich środków zarządzania ryzykiem oraz zapewnienia stosownego wyposażenia pracowników w środki ochrony dróg oddechowych oraz inne środki ochrony indywidualnej.

(12)

W świetle ocen Komisji oraz najnowszych dowodów naukowych i danych technicznych należy zmienić wartość dopuszczalną dla azbestu określoną w dyrektywie 2009/148/WE. Aby wdrożyć taką zmienioną wartość dopuszczalną w państwach członkowskich, konieczne są wzmocnione środki zapobiegawcze i ochronne.

(13)

W niniejszej dyrektywie należy określić zmienioną wartość dopuszczalną w świetle dostępnych informacji, w tym aktualnych dowodów naukowych dotyczących skutków zdrowotnych i danych technicznych, w oparciu o dogłębną ocenę skutków społeczno-gospodarczych oraz dostępność protokołów i technik pomiaru poziomu narażenia w miejscu pracy. Informacje te powinny opierać się na opiniach Komitetu ds. Oceny Ryzyka Europejskiej Agencji Chemikaliów, ustanowionego rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1907/2006 (8), oraz na opiniach Komitetu Doradczego ds. Bezpieczeństwa i Ochrony Zdrowia w Miejscu Pracy (ACSH), ustanowionego decyzją Rady z dnia 22 lipca 2003 r. (9)

(14)

Obecnie dostępne technologie pomiaru włókien azbestowych nie pozwalają na pomiar bardzo niskich stężeń, gdy liczone są cienkie włókna. W celu zapewnienia wysokiego poziomu ochrony zdrowia pracowników przy jednoczesnym należytym uwzględnieniu wykonalności pomiaru, przy stosowaniu takich technologii należy zatem dokonać wyboru, czy liczyć cienkie włókna, czy też zastosować niskie wartości graniczne stężenia. Niektóre państwa członkowskie wybrały niższą wartość dopuszczalną bez liczenia cieńszych włókien, podczas gdy inne wybrały wyższą wartość dopuszczalną oraz liczenie cienkich włókien. Aby zagwarantować zrównoważone podejście, należy ustanowić różne wartości dopuszczalne w zależności od rozmiaru włókien branych pod uwagę do celów pomiaru włókien azbestowych w powietrzu, a mianowicie włókien o szerokości od 0,2 do 3 mikrometrów oraz, począwszy od momentu przejścia technologicznego na mikroskopię elektronową, włókien o szerokości mniejszej niż 0,2 mikrometra.

(15)

Biorąc pod uwagę odpowiednią wiedzę naukową i zrównoważone podejście zapewniające jednocześnie odpowiednią ochronę pracowników na poziomie Unii, należy ustanowić zmienione wartości dopuszczalne, które w zależności od metody liczenia włókien stosowanej w konkretnym państwie członkowskim powinny być równe 0,002 włókna na cm 3 przy liczeniu włókien o szerokości od 0,2 do 3 mikrometrów albo 0,01 włókna na cm 3 przy jednoczesnym zliczeniu włókien o szerokości mniejszej niż 0,2 mikrometra, jako średnia ważona w przeliczeniu na ośmiogodzinny okres odniesienia (TWA).

(16)

Komisja przeprowadziła dwuetapowe konsultacje z partnerami społecznymi na poziomie Unii zgodnie z art. 154 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej. Komisja przeprowadziła konsultacje także z ACSH, który przyjął opinię zawierającą informacje na temat skutecznego wdrażania wariantów zmienionej wartości dopuszczalnej. Parlament Europejski przyjął rezolucję z dnia 20 października 2021 r. (10) wzywającą do przedstawienia wniosku dotyczącego aktualizacji dyrektywy 2009/148/WE w celu wzmocnienia unijnych środków ochrony pracowników przed zagrożeniem, jakim jest azbest.

(17)

Jakkolwiek mikroskopia optyczna nie pozwala na zliczanie najcieńszych włókien szkodliwych dla zdrowia, to jednak jest ona obecnie najpowszechniej stosowaną metodą regularnych pomiarów występowania azbestu. Ponieważ pomiar wartości dopuszczalnej równej 0,01 włókna na cm3 jest możliwy przy pomocy mikroskopii kontrastowo-fazowej (PCM), nie ma potrzeby wprowadzać okresu przejściowego dla wdrożenia tej wartości dopuszczalnej. Zgodnie z opinią ACSH należy stosować bardziej nowoczesną i bardziej czułą metodę opartą na mikroskopii elektronowej, lub jakąkolwiek inną metodę dającą równoważne lub dokładniejsze wyniki, przy jednoczesnym uwzględnieniu potrzeby zapewnienia odpowiedniego okresu na dostosowanie techniczne i lepszej spójności pomiędzy różnymi metodykami stosowanymi obecnie w Unii. Aby zapewnić wystarczająco dużo czasu na spełnienie nowych wymogów związanych z pomiarem włókien azbestowych, należy przewidzieć okres transpozycji wynoszący sześć lat. Komisja jest właściwą instytucją do wspierania państw członkowskich w zastępowaniu metodyki i ułatwiania go im, w szczególności poprzez opracowanie wytycznych.

(18)

Pomiar włókien azbestowych w powietrzu przy użyciu metod analitycznych opartych na mikroskopii elektronowej mógłby stanowić znaczącą poprawę w zakresie monitorowania azbestu, ponieważ pozwoli na zliczanie cieńszych włókien. Przejście na mikroskopię elektronową lub na inną metodę dającą równoważne lub dokładniejsze wyniki mogłoby poskutkować wykrywaniem znacznie większej liczby włókien niż w przypadku PCM. Państwa członkowskie i pracodawcy potrzebują czasu, aby zdobyć doświadczenie w liczeniu włókien za pomocą mikroskopii elektronowej, wdrożyć ulepszone środki zapobiegawcze i zebrać nowe dane dotyczące narażenia wynikające z połączonego stosowania wartości dopuszczalnej i metody opartej na mikroskopii elektronowej. Doświadczenie to będzie miało istotne znaczenie dla utorowania drogi do oceny wykonalności dalszego obniżenia wartości dopuszczalnych.

(19)

Pobieranie próbek azbestu powinno odzwierciedlać indywidualne narażenie pracownika na działanie azbestu. Próbki należy zatem pobierać w regularnych odstępach czasu podczas określonych etapów prac w reprezentatywnych i realistycznych sytuacjach, w których pracownicy są faktycznie narażeni na działanie pyłu azbestowego.

(20)

Biorąc pod uwagę wymogi związane z minimalizacją narażenia, które określono w dyrektywach 2009/148/WE oraz 2004/37/WE, pracodawcy powinni zapewnić ograniczenie ryzyka związanego z narażeniem pracowników na działanie azbestu w miejscu pracy do minimum, a w każdym razie do najniższego poziomu, jaki jest możliwy z technicznego punktu widzenia.

(21)

W odniesieniu do pracowników, którzy są lub mogą być narażeni na działanie azbestu, konieczne jest stosowanie specjalnych środków kontroli i środków ostrożności, w tym poprzez zastosowanie najnowocześniejszych technologii, w celu obniżenia stężenia włókien azbestowych w powietrzu do możliwie najniższego - z technicznego punktu widzenia - poziomu poniżej wartości dopuszczalnej, za pomocą środków takich jak odsysanie pyłu w miejscu jego powstawania oraz czyszczenie i konserwacja obiektów. W przypadku prac w pomieszczeniach zamkniętych konieczne są specjalne środki ochrony pracowników, takie jak ograniczanie emisji pyłu azbestowego, dostarczanie świeżego powietrza i stosowanie filtrów HEPA. Poddawanie pracowników procedurze odkażania oraz wzmocnienie powiązanych z tym wymogów dotyczących szkoleń to ważne kwestie znacząco przyczyniające się do zmniejszenia ryzyka związanego z takim narażeniem.

(22)

Ważne są środki zapobiegawcze służące ochronie zdrowia pracowników narażonych na działanie azbestu oraz obowiązek państw członkowskich w zakresie monitorowania stanu zdrowia tych pracowników, zwłaszcza kontynuacja monitorowania stanu zdrowia po zakończeniu narażenia. W świetle aktualnej wiedzy na temat chorób, których przyczyną może być narażenie na działanie azbestu, należy zaktualizować załącznik I do dyrektywy 2009/148/WE dotyczący badań lekarskich pracowników. Ważne jest, aby załącznik I był regularnie zmieniany w celu odzwierciedlenia rozwoju wiedzy naukowej.

(23)

System powiadamiania jest ważny, aby umożliwić właściwym organom państw członkowskich sprawowanie nadzoru nad pracami, podczas których może zostać uwolniony azbest, oraz umożliwić w stosownych przypadkach interwencję właściwych organów w celu zapewnienia ochrony pracowników, których to dotyczy.

(24)

Pracodawcy powinni podejmować wszelkie niezbędne kroki w celu zidentyfikowania materiałów mogących zawierać azbest, w razie potrzeby poprzez pozyskanie informacji od właścicieli obiektów oraz z innych źródeł informacji, w tym z odpowiednich rejestrów. Jeżeli takie informacje nie są dostępne, pracodawca powinien zapewnić zbadanie występowania materiałów zawierających azbest przez wykwalifikowany podmiot zgodnie z prawem krajowym i praktyką krajową oraz uzyskać wynik takiego badania przed rozpoczęciem prac. Na podstawie otrzymanych informacji, przed rozpoczęciem jakichkolwiek działań związanych z usuwaniem azbestu lub prac rozbiórkowych, konserwacyjnych lub remontowych, pracodawca powinien zarejestrować informacje o obecności lub prawdopodobnej obecności azbestu w budynkach, na statkach, w samolotach lub innych instalacjach, które powstały przed wejściem w życie zakazu stosowania azbestu w państwie członkowskim. Ważne jest, aby pracodawcy przekazywali te informacje pracownikom, którzy mogą być narażeni na działanie azbestu w wyniku pracy z nim, prac konserwacyjnych lub innych czynności. Identyfikacja materiałów zawierających azbest nie powinna zwalniać pracodawcy z obowiązku przeprowadzenia oceny ryzyka zgodnie z niniejszą dyrektywą.

(25)

Należy regularnie aktualizować dyrektywę 2009/148/WE w celu uwzględnienia najnowszej wiedzy naukowej i postępu technicznego. Wszelkie takie aktualizacje powinny uwzględniać ocenę różnych rodzajów włókien azbestowych i ich szkodliwych skutków dla zdrowia. W kontekście kolejnej oceny zgodnie z art. 22 tej dyrektywy Komisja powinna ocenić czy zachodzi potrzeba rozszerzenia zakresu stosowania tej dyrektywy, w szczególności potrzeba objęcia nim erionitu, riebeckitu, winchytu, richterytu i edenitu fluorowego, a także czy zachodzi potrzeba wprowadzenia dodatkowych środków w celu zapewnienia ochrony przed wtórnym narażeniem na działanie azbestu w miejscu pracy. Komisja powinna przedstawić Parlamentowi Europejskiemu i Radzie sprawozdanie zawierające wyniki jej oceny, po konsultacji z partnerami społecznymi. Sprawozdaniu powinien towarzyszyć, w stosownym przypadku, wniosek ustawodawczy dotyczący odpowiedniej zmiany dyrektywy 2009/148/WE.

(26)

Trzeba zapewnić wystarczające i ukierunkowane wsparcie techniczne, aby pomóc pracodawcom, w szczególności małym i średnim przedsiębiorstwom, we wdrażaniu niniejszej dyrektywy.

(27)

Przed przystąpieniem do prac rozbiórkowych lub usuwania azbestu przedsiębiorstwa powinny uzyskać od właściwych organów zezwolenia, które są odnawialne zgodnie z prawem krajowym i praktyką krajową.

(28)

Strażacy i pracownicy służb ratunkowych są zagrożeni narażeniem na działanie azbestu w trakcie swojej pracy. Dlatego ważne jest, aby pracodawcy tych pracowników ocenili, zgodnie z niniejszą dyrektywą, ryzyko narażenia pracowników na działanie azbestu i podjęli niezbędne środki w celu ochrony bezpieczeństwa i zdrowia tych pracowników. W celu wsparcia pracodawców w podejmowaniu takich środków ważne jest, aby Komisja opracowała wytyczne uwzględniające specyfikę prac tych pracowników oraz informacje dotyczące ryzyka związanego z ich narażeniem. Takie wytyczne powinny opierać się na najlepszych praktykach dostępnych w państwach członkowskich oraz na konsultacjach z odpowiednimi zainteresowanymi stronami. W tym celu należy ustanowić bardziej systematyczną wymianę najlepszych praktyk między państwami członkowskimi.

(29)

Ważne jest, aby Komisja, we współpracy z ACSH, opracowała i wydała wytyczne nie później niż dwa lata od dnia wejścia w życie niniejszej dyrektywy w celu ułatwienia wdrożenia niniejszej dyrektywy. Wytyczne te powinny w stosownych przypadkach objąć rozwiązania sektorowe. Wytyczne te powinny również zawierać wskazówki dla pracodawców, w jaki sposób przedkładać usuwanie azbestu lub materiałów zawierających azbest nad inne formy postępowania z azbestem przy ocenie ryzyka narażenia na działanie azbestu lub materiałów zawierających azbest. Wytyczne te powinny być w stosownych przypadkach poddawane przeglądowi co pięć lat, w szczególności w świetle rozwoju technologicznego i naukowego w zakresie technologii identyfikacji azbestu, jego pomiaru i ostrzegania w odniesieniu do azbestu.

(30)

Wojna napastnicza Rosji przeciwko Ukrainie powoduje nie tylko cierpienie narodu ukraińskiego, ale także rozległe szkody w infrastrukturze, budynkach mieszkalnych i ogółem w środowisku zbudowanym. Ponieważ Ukraina zakazała stosowania azbestu dopiero w 2017 r., zbliżająca się odbudowa tego kraju stanowi istotne zagrożenie dla pracowników, zwłaszcza tych zajmujących się usuwaniem gruzów. Ważne jest zatem, aby pracodawcy unijni odpowiednio uwzględniali ryzyko narażenia pracowników na działanie azbestu podczas prowadzenia prac związanych z odbudową w państwach trzecich.

(31)

W związku z przyszłą większą termomodernizacją budynków należy wspierać badania i rozwój, aby zapewnić jak najwyższy poziom ochrony pracowników, którzy są lub mogą być narażeni na działanie azbestu.

(32)

Ponieważ cel niniejszej dyrektywy, a mianowicie ochrona pracowników przed zagrożeniem ich zdrowia i bezpieczeństwa wynikającym lub mogącym wynikać z narażenia na działanie azbestu w miejscu pracy, w tym zapobieganie takiemu zagrożeniu, nie może zostać osiągnięty w sposób wystarczający przez państwa członkowskie, natomiast ze względu na skalę i skutki niniejszej dyrektywy możliwe jest jego lepsze osiągnięcie na poziomie Unii, może ona podjąć działania zgodnie z zasadą pomocniczości określoną w art. 5 Traktatu o Unii Europejskiej. Zgodnie z zasadą proporcjonalności określoną w tym artykule, niniejsza dyrektywa nie wykracza poza to, co jest konieczne do osiągnięcia tego celu.

(33)

Należy zatem odpowiednio zmienić dyrektywę 2009/148/WE,