PARLAMENT EUROPEJSKI I RADA UNII EUROPEJSKIEJ,

uwzględniając Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską, w szczególności jego art. 137 ust. 2

uwzględniając wniosek Komisji,

uwzględniając opinię Europejskiego Komitetu Ekonomiczno – Społecznego (¹),

po konsultacji z Komitetem Regionów,

stanowiąc zgodnie z procedurą określoną w art. 251 Traktatu (²),

a także mając na uwadze, co następuje:

(1) Dyrektywa Rady 90/394/EWG z dnia 28 czerwca 1990 r. w sprawie ochrony pracowników przed zagrożeniem dotyczącym narażenia na działanie czynników rakotwórczych przy pracy (szósta dyrektywa szczegółowa w rozumieniu art. 16 ust. 1 dyrektywy Rady 89/391/EWG) (³) była kilkakrotnie istotnie zmieniana (⁴). W interesie jasności i racjonalności, rzeczona dyrektywa powinna zostać zatem skodyfikowana.

(2) Spełnienie minimalnych wymagań mających na celu zapewnienie lepszych warunków bezpieczeństwa i higieny w odniesieniu do ochrony pracowników przed zagrożeniem związanym z narażeniem na działanie czynników rakotwórczych lub mutagenów jest kluczowe dla zagwarantowania zdrowia i bezpieczeństwa pracowników, ma na celu również zapewnienie minimalnego poziomu ochrony dla wszystkich pracowników we Wspólnocie.

(3) Niniejsza dyrektywa jest dyrektywą szczegółową w rozumieniu ust. 1 art. 16 dyrektywy Rady 89/391/EWG z dnia 12 czerwca 1989 r. w sprawie wprowadzenia środków w celu poprawy bezpieczeństwa i zdrowia pracowników w miejscu pracy (⁵). Zatem przepisy tej dyrektywy stosuje się w całości do narażenia pracowników na działanie czynników rakotwórczych lub mutagenów, bez uszczerbku dla bardziej rygorystycznych i/lub szczegółowych przepisów niniejszej dyrektywy.

(4) Należy stworzyć spójny poziom ochrony przed zagrożeniami związanymi z czynnikami rakotwórczymi lub mutagenami dla całej Wspólnoty. Ten poziom ochrony powinien być utworzony nie przez szczegółowe wymagania nakazowe, lecz przez ramy zasad ogólnych mających na celu umożliwienie Państwom Członkowskim spójne zastosowanie wymagań minimalnych.

(5) Zarodki mutagenów komórkowych są substancjami które mogą powodować stałe zmiany w ilości lub budowie materiału genetycznego komórek skutkujące zmianami cech fenotypu takiej komórki, które mogą być przekazywane powstającym z nich komórkom pochodnym.

(6) Z uwagi na mechanizm działania zarodków mutagenów komórkowych możliwe jest wywoływanie przez nie skutków rakotwórczych; .

(7) Załącznik VI do dyrektywy Rady 67/548/EWG z dnia 27 czerwca 1967 r. w sprawie zbliżenia przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych odnoszących się do klasyfikacji, pakowania i etykietowania substancji niebezpiecznych (⁶), zawiera kryteria klasyfikacji i oznakowania każdej substancji.

(8) Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 1999/45/WE z dnia 31 maja 1999 r. w sprawie zbliżenia przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych Państw Członkowskich dotyczących klasyfikacji, pakowania i etykietowania niebezpiecznych preparatów(⁷), zawiera szczegółowe informacje na temat kryteriów klasyfikacji i procedur oznakowania tego rodzaju preparatów.

(9) We wszystkich sytuacjach pracy, pracownicy muszą być chronieni przed preparatami zawierającymi jeden lub więcej środków rakotwórczych lub mutagenów oraz przed związkami rakotwórczymi i mutagennymi powstającymi podczas pracy.

(10) Dla niektórych środków konieczne jest uwzględnienie wszystkich dróg wchłaniania, włącznie z możliwością penetracji przez skórę, w celu zapewnienia najlepszego możliwego poziomu ochrony.

(11) Pomimo że obecna wiedza naukowa nie pozwala na określenie poziomu, poniżej którego zagrożenie zdrowia przestaje istnieć, zmniejszenie narażenia na działanie czynników rakotwórczych lub mutagenów ograniczy owo zagrożenie.

(12) Aby przyczynić się do zmniejszenia tego zagrożenia, należy ustanowić wartości dopuszczalne i inne przepisy bezpośrednio z nimi związane w stosunku do wszystkich czynników rakotwórczych lub mutagenów, co do których pozwalają na to dostępne informacje, włącznie z danymi naukowymi i technicznymi.

(13) Wartości dopuszczalne narażenia zawodowego muszą być uważane za ważny składnik ogólnych systemów ochrony pracowników. Takie wartości dopuszczalne muszą być aktualizowane zawsze, kiedy staje się to konieczne w świetle nowszych danych naukowych.

(14) W ochronie zdrowia pracowników powinna być stosowana zasada ostrożności.

(15) W celu ochrony zdrowia i bezpieczeństwa pracowników, narażonych na działanie czynników rakotwórczych lub mutagenów, środki zapobiegawcze muszą zostać podjęte.

(16) Niniejsza dyrektywa stanowi praktyczny aspekt realizacji społecznego wymiaru rynku wewnętrznego.

(17) Zgodnie z decyzją Rady 74/325/EWG(⁸), Komisja zasięgnęła opinii Komitetu Doradczego do spraw Bezpieczeństwa i Higieny Pracy w celu sporządzenia propozycji dyrektyw objętych niniejszą dyrektywą.

(18) Niniejsza dyrektywa nie narusza zobowiązań Państw Członkowskich dotyczących terminów transpozycji określonych w części B załącznika IV.

PRZYJMUJĄ NINIEJSZĄ DYREKTYWĘ:

ROZDZIAŁ I

PRZEPISY OGÓLNE

Artykuł 1

Cel

[1] 1. Celem niniejszej dyrektywy jest ochrona pracowników przed zagrożeniem ich zdrowia i bezpieczeństwa wynikającego bądź mogącego wyniknąć z narażenia na działanie czynników rakotwórczych, mutagenów lub substancji reprotoksycznych podczas pracy, w tym zapobieganie takiemu zagrożeniu.

Ustala ona szczególne wymagania minimalne w tym zakresie, włącznie z wartościami dopuszczalnymi.

2. Niniejsza dyrektywa nie stosuje się do pracowników, którzy narażeni są tylko na działanie promieniowania, objętych Traktatem ustanawiającym Europejską Wspólnotę Energii Atomowej.

3. Dyrektywa 89/391/EWG stosuje się w pełni do całego zakresu wymienionego w ust. 1, bez wpływu na zastosowanie bardziej surowych i/lub szczegółowych przepisów zawartych w niniejszej dyrektywie.

4. W odniesieniu do azbestu, którego dotyczy dyrektywa 2009/148/WE Parlamentu Europejskiego i Rady (⁹), przepisy niniejszej dyrektywy obowiązują zawsze, gdy są bardziej korzystne dla bezpieczeństwa i higieny pracy.

Artykuł 2

Definicje

Dla celów niniejszej dyrektywy,

(a) „czynnik rakotwórczy” oznacza:

(i) substancję lub mieszaninę, która spełnia kryteria klasyfikacji jako czynnik rakotwórczy kategorii 1A lub 1B, określony w załączniku I do rozporządzenia (WE) nr 1272/2008 Parlamentu Europejskiego i Rady (¹⁰);

(ii) substancję, mieszaninę lub proces, o których mowa w załączniku I do niniejszej dyrektywy, a także substancję lub mieszaninę powstałą w wyniku procesu, o którym mowa w tym załączniku;

(b) [2] „mutagen” oznacza:

(i) substancję lub mieszaninę, która spełnia kryteria klasyfikacji jako substancja działająca mutagennie na komórki rozrodcze kategorii 1A lub 1B, określoną w załączniku I do rozporządzenia (WE) nr 1272/2008;

(ii) substancję, mieszaninę lub proces, o których mowa w załączniku I do niniejszej dyrektywy, a także substancję lub mieszaninę powstałą w wyniku procesu, o którym mowa w tym załączniku;

(ba) „substancja reprotoksyczna” oznacza substancję lub mieszaninę, która spełnia kryteria klasyfikacji jako czynnik działający szkodliwie na rozrodczość kategorii 1 A lub 1B, określony w załączniku I do rozporządzenia (WE) nr 1272/2008;

(bb) „nieprogowa substancja reprotoksyczna” oznacza substancję reprotoksyczną, dla której nie istnieje bezpieczny poziom narażenia zdrowia pracowników i którą określono jako taką w kolumnie notacji w załączniku III;

(bc) „progowa substancja reprotoksyczna” oznacza substancję reprotoksyczną, dla której istnieje bezpieczny poziom narażenia, poniżej którego nie występuje zagrożenie dla zdrowia pracowników i którą określono jako taką w kolumnie notacji w załączniku III;

(c) „wartość dopuszczalna” oznacza, o ile nie określono inaczej, granicę średniej ważonej w czasie stężenia czynnika rakotwórczego, mutagenu lub substancji reprotoksycznej w powietrzu w obrębie strefy oddychania pracownika w odniesieniu do określonego okresu referencyjnego określonego w załączniku III;

(d) „dopuszczalna wartość biologiczna”oznacza wartość graniczną stężenia danego czynnika, jego metabolitu lub wskaźnika skutku w odpowiednim środowisku biologicznym;

(e) „kontrola zdrowia” oznacza ocenę indywidualnego pracownika, aby określić stan jego zdrowia w związku z narażeniem na działanie określonych czynników rakotwórczych, mutagenów lub substancji reprotoksycznych podczas pracy.

Artykuł 3

Zakres zastosowania - określenie i ocena zagrożeń

1. Niniejsza dyrektywa stosuje się do czynności, w czasie których pracownicy są lub mogą być narażeni na działanie czynników rakotwórczych, mutagenów lub substancji reprotoksycznych w związku ze swoją pracą.

2. W przypadku każdej czynności, która może narażać pracownika na działanie czynników rakotwórczych, mutagenów lub substancji reprotoksycznych, określa się charakter, stopień i czas trwania takiego narażenia w celu umożliwienia oceny zagrożenia zdrowia i bezpieczeństwa pracownika oraz ustanowienia środków, które należy podjąć.

Ocenę ponawia się systematycznie oraz w każdym przypadku, kiedy zachodzi jakakolwiek zmiana warunków, które mogą mieć wpływ na narażenie pracowników na działanie czynników rakotwórczych, mutagenów lub substancji reprotoksycznych.

Na życzenie odpowiedzialnych organów, pracodawca dostarcza informacje wykorzystane przy dokonywaniu oceny.

3. Podczas dokonywania oceny zagrożenia, uwzględnia się wszystkie inne sposoby narażenia, na przykład takie jak wchłanianie do skóry i/lub przez nią.

4. Podczas przeprowadzania oceny pracodawca zwraca szczególną uwagę na wszelkie czynniki wpływające na stan zdrowia i bezpieczeństwo szczególnie zagrożonych pracowników oraz uwzględnia, między innymi, potrzebę niezatrudniania tych pracowników w miejscach, w których mogą być narażeni na działanie czynników rakotwórczych, mutagenów lub substancji reprotoksycznych.

ROZDZIAŁ II

OBOWIĄZKI PRACODAWCY

Artykuł 4

Zmniejszenie i zastąpienie

1. Pracodawca zmniejsza zużycie czynnika rakotwórczego, mutagenu lub substancji reprotoksycznej w miejscu pracy, szczególnie poprzez zastąpienie ich, w miarę istnienia technicznych możliwości, substancją, mieszaniną lub procesem, które podczas użytkowania są bezpieczne lub są mniej niebezpieczne dla zdrowia lub bezpieczeństwa pracownika, w zależności od przypadku.

2. Pracodawca, na wniosek przedkłada wyniki swoich badań odpowiednim organom.

Artykuł 5

Zapobieganie i zmniejszenie narażenia

1. Jeżeli wyniki oceny, o której mowa w art. 3 ust. 2, wykażą, że istnieje zagrożenie zdrowia lub bezpieczeństwa pracowników, trzeba zapobiegać narażeniu pracowników.

2. Jeżeli z przyczyn technicznych niemożliwe jest zastąpienie czynnika rakotwórczego, mutagenu lub substancji reprotoksycznej substancją, mieszaniną lub procesem, które podczas użytkowania są bezpieczne lub są mniej niebezpieczne dla zdrowia lub bezpieczeństwa pracownika, pracodawca zapewnia, by czynnik rakotwórczy, mutagen lub substancja reprotoksyczna, w miarę istnienia technicznych możliwości, były wytwarzane i używane w systemie zamkniętym.

3. Jeżeli z przyczyn technicznych nie jest możliwe zastosowanie systemu zamkniętego, pracodawca zapewnia, aby narażenie pracowników na działanie czynnika rakotwórczego, mutagenu lub nieprogowej substancji reprotoksycznej zostało zmniejszone do tak niskiego poziomu, na jaki pozwalają możliwości techniczne.

3a. Jeżeli z przyczyn technicznych niemożliwe jest używanie lub wytwarzanie progowej substancji reprotoksycznej w systemie zamkniętym, pracodawca zapewnia, aby zagrożenie związane z narażeniem pracowników na działanie tej progowej substancji reprotoksycznej było ograniczone do minimum.

3b. Wobec substancji reprotoksycznych innych niż nieprogowe substancje reprotoksyczne i progowe substancje reprotoksyczne pracodawca stosuje ust. 3a niniejszego artykułu. W takim przypadku dokonując oceny zagrożeń, o której mowa w art. 3, pracodawca należycie uwzględnia możliwość, że dla takiej substancji reprotoksycznej nie istnieje bezpieczny poziom narażenia zdrowia pracownika, i wprowadza odpowiednie środki w tym zakresie.

4. Narażenie nie może przekraczać wartości dopuszczalnej czynnika rakotwórczego, mutagenu lub substancji reprotoksycznej określonej w załączniku III.

5. Wszędzie tam, gdzie używany jest czynnik rakotwórczy, mutagen lub substancja reprotoksyczna, pracodawca stosuje następujące środki:

(a) ograniczenie ilości czynnika rakotwórczego, mutagenu lub substancji reprotoksycznej w miejscu pracy;

(b) utrzymanie na jak najniższym poziomie liczby pracowników, którzy są lub mogą być narażeni;

(c) zaprojektowanie takich procesów pracy i środków kontroli technicznej, by uniknąć powstawania czynników rakotwórczych, mutagenów lub substancji reprotoksycznych w miejscu pracy lub ograniczyć ich powstawanie do minimum;

(d) pozbywanie się czynników rakotwórczych, mutagenów lub substancji reprotoksycznych w miejscu ich powstawania, do miejscowego wyciągu lub do ogólnego systemu wentylacji w należyty sposób i zgodnie z wymogami ochrony zdrowia publicznego i środowiska;

(e) wykorzystanie istniejących stosownych procedur pomiaru czynników rakotwórczych, mutagenów lub substancji reprotoksycznych, szczególnie w celu wczesnego wykrywania nadmiernego zagrożenia powstałego w wyniku nieprzewidywalnego zdarzenia lub wypadku;

(f) zastosowania właściwych metod i procedur pracy;

(g) zbiorowe działania ochronne i/lub, tam gdzie nie można uniknąć kontaktu za pomocą innych środków, indywidualne działania ochronne;

(h) środki higieny, szczególnie regularne czyszczenie podłóg, ścian i innych powierzchni;

(i) informowanie pracowników;

(j) odgraniczenie miejsc zagrożonych i zastosowanie odpowiednich znaków ostrzegawczych, włącznie ze znakami „zakaz palenia” w miejscach, w których pracownicy są lub mogą być narażeni na działanie czynników rakotwórczych, mutagenów lub substancji reprotoksycznych;

(k) nakreślenie planów działania w nagłych wypadkach, które mogą wyniknąć z nadmiernego narażenia;

(l) sposoby bezpiecznego przechowywania, przeładunku i transportu, szczególnie poprzez zastosowanie pojemników szczelnie zamkniętych i oznakowanych w sposób czytelny i widoczny;

(m) sposoby bezpiecznego gromadzenia, przechowywania i usuwania odpadów przez pracowników, włącznie z zastosowaniem pojemników szczelnie zamkniętych i oznakowanych w sposób czytelny i widoczny.

Artykuł 6

Informowanie właściwych organów

Jeżeli wyniki oceny, o której mowa w art. 3 ust. 2, wykażą, że istnieje zagrożenie zdrowia i bezpieczeństwa pracowników, pracodawcy udostępniają, na wniosek, właściwym organom odpowiednie informacje na temat:

(a) prowadzonej działalności lub procesów przemysłowych, włącznie z powodami, dla których wykorzystywane są czynniki rakotwórcze, mutageny lub substancje reprotoksyczne;

(b) ilości wytwarzanych lub wykorzystywanych substancji lub mieszanin zawierających czynniki rakotwórcze, mutageny lub substancje reprotoksyczne;

(c) liczby narażonych pracowników;

(d) podjętych środków zapobiegawczych;

(e) typu używanego sprzętu ochronnego;

(f) charakteru i stopnia kontaktu;

(g) przypadków zastąpienia.

W swoich sprawozdaniach przekazywanych do Komisji na mocy art. 17a dyrektywy 89/391/EWG państwa członkowskie biorą pod uwagę informacje określone w akapicie pierwszym lit. a)–g) niniejszego artykułu.

Artykuł 7

Nieprzewidziane narażenie

1. W razie nieprzewidywalnego zdarzenia lub wypadku, który może spowodować nadmierne narażenie pracowników, pracodawca powiadamia o tym pracowników.

2. Do czasu przywrócenia normalnej sytuacji i usunięcia przyczyn występowania nadmiernego narażenia:

(a) na zagrożonym terenie wolno pracować tylko tym pracownikom, którzy są niezbędni dla dokonania napraw i innych koniecznych prac;

(b) pracownicy ci wyposażeni są w ubrania ochronne i indywidualny sprzęt ochrony dróg oddechowych, które muszą używać; narażenie nie może być ciągłe i konieczny czas jego trwania, dla każdego pracownika, powinien być jak najkrótszy.

(c) pracownikom bez środków ochronnych zabrania się wstępu na zagrożony teren.

Artykuł 8

Przewidywalne narażenie

1. W przypadku niektórych czynności, takich jak konserwacja, kiedy można przewidzieć, że jest możliwość znacznego wzrostu narażenia pracowników i kiedy wykorzystano już wszystkie inne techniczne środki zapobiegawcze mające na celu zmniejszenie narażenia pracowników, pracodawca, po konsultacji z pracownikami i/lub z ich przedstawicielami w przedsiębiorstwie lub zakładzie, określa, bez uszczerbku dla odpowiedzialności pracodawcy, niezbędne środki,by możliwie jak najbardziej skrócić czas trwania narażenia pracowników, a także zapewnić ochronę pracowników w czasie wykonywania tych czynności.

Zgodnie z akapitem pierwszym, pracownicy, których to dotyczy, wyposażeni są w ubrania ochronne i indywidualne środki ochrony dróg oddechowych, których muszą używać tak długo, jak długo utrzymuje się nadmierne zagrożenie; to narażenie nie może być ciągłe, a jego czas ograniczony jest do minimum dla każdego pracownika.

2. Odpowiednie środki zostają podjęte, by zapewnić, że teren, na którym wykonuje się czynności, o których mowa w akapicie pierwszym ust. 1, był wyraźnie oddzielony i oznaczony oraz, za pomocą innych środków, by osoby niepowołane nie miały wstępu na ten teren.

Artykuł 9

Wstęp na teren zagrożenia

Pracodawca podejmuje odpowiednie środki, by zapewnić, że na terenach, na których mają miejsce czynności, w odniesieniu do których wyniki oceny, o której mowa w ust. 2 art. 3, wykazują istnienie zagrożenia dla zdrowia i bezpieczeństwa pracowników, mieli wstęp wyłącznie ci pracownicy, którzy ze względu na swoją pracę lub obowiązki, muszą mieć tam wstęp.

Artykuł 10

Higiena i ochrona osobista

1. W przypadku wszystkich czynności, co do których zachodzi niebezpieczeństwo skażenia czynnikami rakotwórczymi, mutagenami lub substancjami reprotoksycznymi, pracodawcy zobowiązani są do podjęcia odpowiednich działań w celu zapewnienia, by:

(a) pracownicy nie jedli, nie pili ani nie palili na terenie, gdzie występuje niebezpieczeństwo skażenia czynnikami rakotwórczymi, mutagenami lub substancjami reprotoksycznymi;

(b) pracownicy byli wyposażeni w odpowiednie ubrania ochronne lub inne odpowiednie ubrania specjalne;

(c) zapewniono oddzielne miejsca do przechowywania ubrań ochronnych i ubrań codziennych;

(d) zapewniono pracownikom stosowne i odpowiednie łazienki oraz urządzenia sanitarne;

(e) sprzęt ochronny był odpowiednio przechowywany we właściwych i wyraźnie określonych miejscach i aby był on sprawdzany i czyszczony, w miarę możliwości przed, a obowiązkowo po każdym użyciu;

(f) uszkodzony sprzęt był naprawiony lub wymieniony przed dalszym użyciem.

2. Pracownicy nie mogą być obciążani kosztami działań określonych w ust. 1.

Artykuł 11

Informowanie i szkolenie pracowników

1. Pracodawca podejmuje odpowiednie środki, by zapewnić pracownikom i/lub ich przedstawicielom w przedsiębiorstwie lub zakładzie odpowiednie i wyczerpujące szkolenie na podstawie wszystkich dostępnych informacji, szczególnie w postaci informacji i instrukcji dotyczących:

(a) potencjalnego zagrożenia zdrowia, z uwzględnieniem dodatkowego ryzyka wynikającego z palenia tytoniu;

(b) środków, które należy podjąć, aby zapobiec narażeniu;

(c) wymogów higieny;

(d) używania sprzętu i ubrań ochronnych;

(e) kroków, które powinni podjąć pracownicy, wliczając ratowników, w razie zagrożenia lub w celu zapobiegania zagrożeniu;

Szkolenie:

— uaktualnia się, tak aby brać pod uwagę nowe lub zmienione zagrożenia, w szczególności gdy pracownicy są lub mogą być narażeni na działanie nowych czynników rakotwórczych, mutagenów lub substancji reprotoksycznych lub na szereg różnych czynników rakotwórczych, mutagenów lub substancji reprotoksycznych, w tym tych zawartych w niebezpiecznych produktach leczniczych, lub w przypadku zmiany okoliczności związanych z pracą,

— przeprowadza się okresowo w placówkach opieki zdrowotnej dla wszystkich pracowników narażonych na działanie czynników rakotwórczych, mutagenów lub substancji reprotoksycznych, w szczególności w przypadku używania nowych niebezpiecznych produktów leczniczych zawierających te substancje, oraz

— w razie potrzeby, okresowo powtarza się w innej placówce.

2. Pracodawcy informują pracowników o instalacjach i związanych z nimi pojemnikach zawierających czynniki rakotwórcze, mutageny lub substancje reprotoksyczne, zapewniają, aby wszystkie pojemniki, opakowania i instalacje zawierające substancje czynniki, mutageny lub substancje reprotoksyczne były wyraźnie i czytelnie oznakowane oraz aby umieszczono na nich wyraźnie widoczne znaki ostrzegawcze.

Jeżeli w załączniku IIIa wyznaczona jest dopuszczalna wartość biologiczna danego czynnika rakotwórczego, mutagenu lub substancji reprotoksycznej, w przypadku kontaktu z tym czynnikiem, mutagenem lub substancją w miejscu pracy obowiązkowa jest kontrola zdrowia prowadzona zgodnie z procedurami ustanowionymi w tym załączniku. Pracowników informuje się o tym wymogu przed powierzeniem im zadania związanego z narażeniem na działanie określonego czynnika rakotwórczego, mutagenu lub substancji reprotoksycznej.

Artykuł 12

Informowanie pracowników

Podejmuje się odpowiednie środki, by zapewnić , że:

(a) pracownicy i/lub wszyscy ich przedstawiciele w przedsiębiorstwie lub zakładzie mogli sprawdzić, czy niniejsza dyrektywa jest stosowana, i żeby mogli uczestniczyć w jej stosowaniu, szczególnie w odniesieniu do:

(i) skutków, jakie dla zdrowia i bezpieczeństwa pracowników będzie miał wybór, noszenie i używanie sprzętu oraz ubrań ochronnych, bez uszczerbku dla odpowiedzialności pracodawcy za określenie skuteczności sprzętu i ubrań ochronnych;

(ii) środków określonych przez pracodawcę, o których mowa w art. 8 ust. 1, bez uszczerbku dla odpowiedzialności pracodawcy za ustalenie takich działań;

(b) pracownicy i/lub wszyscy ich przedstawiciele w przedsiębiorstwie lub zakładzie byli niezwłocznie informowani o przypadkach nadmiernego narażenia, włącznie z tymi, o których mowa w art. 8, o ich przyczynach i o działaniach podjętych lub tych, które zostaną podjęte, dla przywrócenia normalnej sytuacji;

(c) pracodawca prowadził aktualny wykaz pracowników zajmujących się czynnościami, w odniesieniu do których wyniki oceny, o której mowa w art. 3 ust. 2, wykazują istnienie zagrożenia dla zdrowia lub bezpieczeństwa pracowników, wykazujący, w miarę dostępnych informacji, narażeniu, jakiemu zostali poddani;

(d) lekarz i/lub właściwe organy, a także wszystkie inne osoby odpowiedzialne za bezpieczeństwo i higienę pracy miały dostęp do wykazu, o którym mowa w lit. c;

(e) każdy pracownik miał dostęp do tych informacji, zawartych w wykazie, które go osobiście dotyczą;

(f) pracownicy i/lub wszyscy ich przedstawiciele w przedsiębiorstwie lub zakładzie mieli dostęp do zbiorowej anonimowej informacji.

Artykuł 13

Konsultacje i udział pracowników

Konsultacje i udział pracowników i/lub ich przedstawicieli w sprawach objętych niniejszą dyrektywą, odbywają się zgodnie z art. 11 dyrektywy 89/391/EWG.

Artykuł 13a

Porozumienia między partnerami społecznymi

Wykaz porozumień z partnerami społecznymi, które mogły zostać zawarte w dziedzinie objętej niniejszą dyrektywą, publikuje się na stronie internetowej Europejskiej Agencji ds. Bezpieczeństwa i Ochrony Zdrowia w Miejscu Pracy (EU–OSHA). Wykaz ten jest regularnie aktualizowany.

ROZDZIAŁ III

PRZEPISY RÓŻNE

Artykuł 14

Kontrola zdrowia

1. Państwa członkowskie ustanawiają, zgodnie z prawem krajowym lub praktyką, rozwiązania mające na celu prowadzenie odpowiedniej kontroli zdrowia tych pracowników, u których wyniki oceny, o której mowa w art. 3 ust. 2, wykazują istnienie zagrożenia dla ich zdrowia lub bezpieczeństwa. Lekarz lub właściwy organ odpowiedzialny za kontrolę zdrowia pracowników mogą wskazać, że kontrola zdrowia musi być kontynuowana po zakończeniu narażenia, tak długo, jak ich zdaniem jest to konieczne do zagwarantowania zdrowia danych pracowników.

2. Ustalenia, o których mowa w ust. 1, zapewniają, że każdy pracownik jest poddany, w razie potrzeby, odpowiedniej kontroli zdrowia:

- przed narażeniem,

- w regularnych odstępach czasu po narażeniu.

Ustalenia te bezpośrednio pozwalają na zastosowanie środków higieny, zarówno indywidualnej, jak i zawodowej.

3. W przypadku stwierdzenia, że pracownik cierpi na zaburzenia, co do których można podejrzewać, że są wynikiem narażenia na działanie czynników rakotwórczych, mutagenów lub substancji reprotoksycznych, lub w razie stwierdzenia, że przekroczona została dopuszczalna wartość biologiczna, lekarz lub właściwy organ odpowiedzialny za kontrolę zdrowia pracowników mogą zażądać, aby inni pracownicy, którzy byli podobnie narażeni, zostali poddani kontroli zdrowia.

W takim przypadku ponowna ocena zagrożenia narażeniem przeprowadzona zostanie zgodnie z art. 3 ust. 2.

4. W razie przeprowadzania kontroli zdrowia prowadzi się indywidualne rejestry medyczne, a lekarz lub właściwy organ odpowiedzialny za kontrolę zdrowia proponują działania ochronne lub zapobiegawcze w stosunku do poszczególnych pracowników. Biomonitoring i związane z nim wymogi mogą być jednym z elementów kontroli zdrowia.

5. Pracownikom należy udzielić informacji i porady na temat kontroli zdrowia, której mogą zostać poddani po zakończeniu narażenia.

6. Zgodnie z prawem krajowym i/lub praktyką:

- pracownicy mają dostęp do wyników kontroli zdrowia, które ich dotyczą,

- zainteresowani pracownicy i pracodawca mogą zwrócić się o przegląd wyników kontroli zdrowia.

7. Praktyczne zalecenia na temat kontroli zdrowia pracowników podane są w załączniku II.

8. Wszystkie przypadki zachorowania na nowotwory, szkodliwego wpływu na funkcje seksualne i płodność u dorosłych pracowników płci męskiej i żeńskiej lub toksyczności rozwojowej u potomstwa, uznane zgodnie z prawem krajowym lub praktyką krajową za wynik zawodowego narażenia na czynnik rakotwórczy, mutagen lub substancję reprotoksyczną, zgłasza się właściwemu organowi.

Państwa członkowskie biorą pod uwagę informacje określone w niniejszym ustępie w swoich sprawozdaniach przekazywanych Komisji na mocy art. 17a dyrektywy 89/391/EWG.

Artykuł 15

Prowadzenie rejestrów

1. Wykaz, o którym mowa w art. 12 lit. c), oraz rejestry medyczne, o których mowa w art. 14 ust. 4, dotyczące czynników rakotwórczych i mutagenów przechowuje się przez co najmniej 40 lat po ustaniu narażenia zgodnie z prawem krajowym lub praktyką krajową.

1a. Wykaz, o którym mowa w art. 12 lit. c), oraz rejestry medyczne, o których mowa w art. 14 ust. 4, dotyczące substancji reprotoksycznych przechowuje się przez co najmniej pięć lat po ustaniu narażenia zgodnie z prawem krajowym lub praktyką krajową.

2. Dokumenty te udostępnia się właściwym organom, w przypadkach gdy przedsiębiorstwo zaprzestanie działalności, zgodnie z prawem krajowym i/lub praktyką.

Artykuł 16

Wartości dopuszczalne

1. Zgodnie z procedurą ustanowioną w art. 153 ust. 2 lit. b) Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE) Parlament Europejski i Rada na podstawie dostępnych informacji, włącznie z danymi naukowymi i technicznymi, ustalają w dyrektywach dopuszczalne wartości wszystkich tych czynników rakotwórczych, mutagenów lub substancji reprotoksycznych, co do których jest to możliwe, oraz w razie potrzeby ustanawiają inne bezpośrednio z nimi związane przepisy.

2. Wartości graniczne i inne bezpośrednio związane przepisy są określone w załączniku III.

3. Zgodnie z procedurą ustanowioną w art. 153 ust. 2 lit. b) TFUE Parlament Europejski i Rada na podstawie dostępnych informacji, włącznie z danymi naukowymi i technicznymi, oraz innych odnośnych informacji pochodzących z kontroli zdrowia ustalają w dyrektywach dopuszczalne wartości biologiczne.

4. Dopuszczalne wartości biologiczne i inne odnośne informacje pochodzące z kontroli zdrowia określono w załączniku IIIa.

Artykuł 16a

Określenie nieprogowych substancji reprotoksycznych i progowych substancji reprotoksycznych

Zgodnie z procedurą ustanowioną w art. 153 ust. 2 lit. b) TFUE Parlament Europejski i Rada na podstawie dostępnych danych naukowych i technicznych określają w kolumnie notacji w załączniku III do niniejszej dyrektywy, czy substancja reprotoksyczna jest nieprogową substancją reprotoksyczną czy progową substancją reprotoksyczną.

Artykuł 17

Zmiana załącznika II

Komisja jest uprawniona do przyjmowania, zgodnie z art. 17a, aktów delegowanych w celu dokonywania zmian natury ściśle technicznej w załączniku II, aby uwzględnić postęp techniczny, zmiany w międzynarodowych przepisach lub specyfikacjach oraz nowe wyniki badań odnośnie do czynników rakotwórczych, mutagenów lub substancji reprotoksycznych.

Jeżeli w należycie uzasadnionych i wyjątkowych przypadkach związanych z możliwymi w najbliższej przyszłości bezpośrednimi i poważnymi zagrożeniami dla fizycznego zdrowia i bezpieczeństwa pracowników i innych osób, ze względu na szczególnie pilną potrzebę konieczne jest podjęcie działania w bardzo krótkim czasie, do aktów delegowanych przyjmowanych na podstawie niniejszego artykułu ma zastosowanie procedura przewidziana w art. 17b.

Artykuł 17a

Wykonywanie przekazanych uprawnień

1. Powierzenie Komisji uprawnień do przyjmowania aktów delegowanych podlega warunkom określonym w niniejszym artykule.

2. Uprawnienia do przyjmowania aktów delegowanych, o których mowa w art. 17, powierza się Komisji na okres pięciu lat od dnia 26 lipca 2019 r. Komisja sporządza sprawozdanie dotyczące przekazania uprawnień nie później niż dziewięć miesięcy przed końcem okresu pięciu lat. Przekazanie uprawnień zostaje automatycznie przedłużone na takie same okresy, chyba że Parlament Europejski lub Rada sprzeciwią się takiemu przedłużeniu nie później niż trzy miesiące przed końcem każdego okresu.

3. Przekazanie uprawnień, o którym mowa w art. 17, może zostać w dowolnym momencie odwołane przez Parlament Europejski lub przez Radę. Decyzja o odwołaniu kończy przekazanie określonych w niej uprawnień. Decyzja o odwołaniu staje się skuteczna następnego dnia po jej opublikowaniu w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej lub w późniejszym terminie określonym w tej decyzji. Nie wpływa ona na ważność już obowiązujących aktów delegowanych.

4. Przed przyjęciem aktu delegowanego Komisja konsultuje się z ekspertami wyznaczonymi przez każde państwo członkowskie zgodnie z zasadami określonymi w Porozumieniu międzyinstytucjonalnym z dnia 13 kwietnia 2016 r. w sprawie lepszego stanowienia prawa (¹¹).

5. Niezwłocznie po przyjęciu aktu delegowanego Komisja przekazuje go równocześnie Parlamentowi Europejskiemu i Radzie.

6. Akt delegowany przyjęty na podstawie art. 17 wchodzi w życie tylko wówczas, gdy ani Parlament Europejski, ani Rada nie wyraziły sprzeciwu w terminie dwóch miesięcy od przekazania tego aktu Parlamentowi Europejskiemu i Radzie, lub gdy, przed upływem tego terminu, zarówno Parlament Europejski, jak i Rada poinformowały Komisję, że nie wniosą sprzeciwu. Termin ten przedłuża się o dwa miesiące z inicjatywy Parlamentu Europejskiego lub Rady.

Artykuł 17b

Tryb pilny

1. Akty delegowane przyjęte w trybie niniejszego artykułu wchodzą w życie niezwłocznie i mają zastosowanie, dopóki nie zostanie wyrażony sprzeciw zgodnie z ust. 2. Przekazując akt delegowany Parlamentowi Europejskiemu i Radzie, podaje się powody zastosowania trybu pilnego.

2. Parlament Europejski lub Rada mogą wyrazić sprzeciw wobec aktu delegowanego zgodnie z procedurą, o której mowa w art. 17a ust. 6. W takim przypadku Komisja uchyla akt natychmiast po powiadomieniu jej przez Parlament Europejski lub Radę o decyzji o sprzeciwie.

Artykuł 18

Wykorzystywanie danych

Komisja ma dostęp do sposobu wykorzystywania informacji, o których mowa w art. 14 ust. 8, przez właściwe organy krajowe.

Artykuł 18a

Ocena

1. [3] W ramach kolejnej oceny wdrażania niniejszej dyrektywy w kontekście oceny, o której mowa w art. 17a dyrektywy 89/391/EWG, Komisja oceni również potrzebę zmiany wartości dopuszczalnej dla frakcji respirabilnej krzemionki krystalicznej. Komisja rozpocznie ten proces w 2022 r., a następnie w stosownych przypadkach zaproponuje niezbędne zmiany i modyfikacje dotyczące tej substancji w ramach późniejszego przeglądu niniejszej dyrektywy.

2. [4] Nie później niż dnia 11 lipca 2022 r. Komisja oceni możliwość zmiany niniejszej dyrektywy, tak by dodać przepisy dotyczące połączenia wartości dopuszczalnej narażenia zawodowego drogą inhalacyjną i dopuszczalnej wartości biologicznej dla kadmu i jego związków nieorganicznych.

3. [5] Nie później niż dnia 31 grudnia 2022 r., w stosownych przypadkach, po konsultacji z Komitetem Doradczym ds. Bezpieczeństwa i Ochrony Zdrowia w Miejscu Pracy (ACSH) oraz z uwzględnieniem istniejących zaleceń różnych agencji, zainteresowanych stron i Światowej Organizacji Zdrowia dotyczących priorytetowych czynników rakotwórczych, mutagenów i substancji reprotoksycznych, dla których potrzebne są wartości dopuszczalne, Komisja przedstawi plan działania mający na celu ustalenie nowych lub zmianę istniejących dopuszczalnych wartości narażenia zawodowego dla co najmniej 25 substancji, grup substancji lub substancji powstających w wyniku procesu technologicznego. W stosownych przypadkach, uwzględniając ten plan działania, najnowsze osiągnięcia wiedzy naukowej i po konsultacji z ACSH, Komisja bezzwłocznie przedstawi wnioski ustawodawcze na podstawie art. 16.

4. [6] W stosownych przypadkach, nie później niż dnia 5 kwietnia 2025 r., uwzględniając najnowsze osiągnięcia wiedzy naukowej i po stosownych konsultacjach z odpowiednimi zainteresowanymi stronami, Komisja opracuje definicję i ustanowi orientacyjny wykaz niebezpiecznych produktów leczniczych lub zawartych w tych produktach substancji spełniających kryteria klasyfikacji jako czynnik rakotwórczy kategorii 1A lub 1B, określony w załączniku I do rozporządzenia (WE) nr 1272/2008, jako mutagen lub jako substancja reprotoksyczna.

5. [7] Nie później niż dnia 31 grudnia 2022 r. Komisja po stosownych konsultacjach z odpowiednimi zainteresowanymi stronami przygotuje unijne wytyczne dotyczące przygotowywania i usuwania niebezpiecznych produktów leczniczych w miejscu pracy oraz zarządzania nimi. Te wytyczne zostaną opublikowane na stronie internetowej EU-OSHA i rozpowszechnione we wszystkich państwach członkowskich przez odpowiednie właściwe organy.

6. [8] W stosownych przypadkach, po otrzymaniu opinii ACSH, uwzględniając istniejącą metodykę określania wartości dopuszczalnych dla czynników rakotwórczych stosowaną w niektórych państwach członkowskich oraz opinię ACSH, Komisja określi górne i dolne poziomy zagrożenia. Nie później niż po 12 miesiącach od otrzymania opinii ACHS, po stosownych konsultacjach z odpowiednimi zainteresowanymi stronami, Komisja przygotuje unijne wytyczne dotyczące metodyki określania wartości dopuszczalnych opartych na analizie zagrożeń. Wytyczne te zostaną opublikowane na stronie internetowej EU-OSHA i rozpowszechnione we wszystkich państwach członkowskich przez odpowiednie właściwe organy.

7. [9] Nie później niż dnia 31 grudnia 2024 r., uwzględniając najnowsze osiągnięcia wiedzy naukowej i po stosownych konsultacjach z odpowiednimi zainteresowanymi stronami, Komisja zaproponuje w stosownych przypadkach wartość dopuszczalną dla kobaltu i jego związków nieorganicznych.

8. [10] Najpóźniej do dnia 30 czerwca 2024 r. Komisja rozpoczyna ocenę skutków narażenia na kombinację substancji w celu przygotowania unijnych wytycznych odnoszących się do sposobu rozwiązania tej kwestii w stosownych przypadkach. Komisja uwzględnia najnowsze osiągnięcia wiedzy naukowej, opinię Komitetu ds. Oceny Ryzyka Europejskiej Agencji Chemikaliów ustanowionego rozporządzeniem (WE) nr 1907/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady (¹²), opinię ACSH oraz najlepsze praktyki w państwach członkowskich oraz przeprowadza odpowiednie konsultacje z odpowiednimi zainteresowanymi stronami. Wytyczne te są publikowane na stronie internetowej EU-OSHA i rozpowszechniane we wszystkich państwach członkowskich przez odpowiednie właściwe organy.

9. [11] Do dnia 9 kwietnia 2026 r. Komisja wszczyna procedurę w celu uzyskania naukowej oceny substancji zaburzających funkcjonowanie układu hormonalnego, które mogą mieć wpływ na zdrowie i bezpieczeństwo pracowników, z myślą o ocenie zasadności objęcia ich zakresem stosowania niniejszej dyrektywy w celu lepszej ochrony zdrowia i bezpieczeństwa pracowników. W stosownych przypadkach Komisja, po konsultacji z ACSH, przedkłada wniosek ustawodawczy.

10. [12] W kontekście swojej oceny zgodnie z art. 17a ust. 4. dyrektywy 89/391/EWG Komisja, nie później niż do dnia 9 kwietnia 2029 r., oceni wartości dopuszczalne narażenia zawodowego dla ołowiu i jego związków nieorganicznych. W stosownych przypadkach, Komisja, uwzględniając najnowsze osiągnięcia wiedzy naukowej i po konsultacji z ACSH, przedkłada wniosek ustawodawczy w sprawie zmiany tych wartości dopuszczalnych.

11. [13] Nie później niż w dniu 9 kwietnia 2026 r. Komisja, po stosownych konsultacjach z odpowiednimi zainteresowanymi stronami, sporządza unijne wytyczne dotyczące kontroli zdrowia z uwzględnieniem biomonitoringu. Wytyczne te zawierają wskazówki w odniesieniu do wykonania przepisów dotyczących stężenia ołowiu we krwi, z uwzględnieniem powolnego usuwania ołowiu z organizmu oraz szczególnej ochrony pracownic w wieku rozrodczym.

Artykuł 19

Powiadamianie Komisji

Państwa Członkowskie przekazują Komisji przepisy prawa krajowego, przyjęte w dziedzinie objętej niniejszą dyrektywą.

Artykuł 20

Uchylenie

Uchyla się dyrektywę 90/394/EWG, zmieniona dyrektywami, o których mowa w załączniku IV, część A niniejszej dyrektywy, nie naruszając zobowiązań Państw Członkowskich dotyczących terminów transpozycji określonych w części B załącznika IV niniejszej dyrektywy.

Odniesienia do uchylonej dyrektywy rozumiane są jako odniesienia do niniejszej dyrektywy i czytane zgodnie z tabelą korelacji w załączniku V.

Artykuł 21

Wejście w życie

Niniejsza dyrektywa wchodzi w życie w dwudziestym dniu od daty jej opublikowania w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej.

Artykuł 22

Adresaci

Niniejsza dyrektywa skierowana jest do Państw Członkowskich.

Sporządzono w Strasburgu , dnia 29 kwietnia 2004 r.

ZAŁĄCZNIK I

Spis substancji, mieszanin i procesów (art. 2 lit. a) ppkt (ii) oraz lit. b) ppkt (ii) [14]

(Art. 2 lit. a) ppkt iii)

1. Produkcja auraminy.

2. Praca, w czasie której dochodzi do kontaktu z aromatycznymi policyklicznymi węglowodorami znajdującymi się w sadzy węglowej, smole, paku, lub dymie.

3. Praca, w czasie której dochodzi do kontaktu z pyłami, dymem i aerozolami powstałymi podczas wypalania i elektrycznego rafinowania surówek miedziowo - niklowych.

4. Silne kwasowe procesy zachodzące przy produkcji alkoholu izopropylowego.

5. Praca związana z kontaktem z pyłami drewna twardego (¹⁰).

6. Prace związane z narażeniem na krzemionkę krystaliczną-frakcję respirabilną powstającą w trakcie pracy.

7. Praca wiążąca się z narażeniem przez skórę na działanie olejów mineralnych użytych wcześniej w silnikach spalinowych wewnętrznego spalania w celu smarowania i schładzania części ruchomych silnika.

8. Praca związana z narażeniem na spaliny emitowane z silników Diesla.

(¹⁰) Wykaz pewnych drewien twardych znajduje się w tomie 62 Monografii w sprawie oceny zagrożeń rakotwórczych dla ludzi „Pył drzewny i formaldehyd”, opublikowanej przez Międzynarodową Agencję Badań nad Rakiem, Lyon, 1995.

ZAŁĄCZNIK III

Wartości dopuszczalne i inne bezpośrednio związane przepisy (art. 16) [15]

A. WARTOŚCI DOPUSZCZALNE

B. INNE BEZPOŚREDNIO ZWIĄZANE PRZEPISY

p.m.

ZAŁĄCZNIK IIIa

Dopuszczalne wartości biologiczne i środki kontroli zdrowia (art. 16 ust. 4) [16]

Ołów i jego związki nieorganiczne

1.1. Biomonitoring musi obejmować pomiar poziomu ołowiu we krwi (PbB) za pomocą spektrometrii absorpcyjnej lub metody dającej równoważne rezultaty.

1.1.1. Do dnia 31 grudnia 2028 r. wiążąca dopuszczalna wartość biologiczna wynosi:

30 μg Pb/100 ml krwi

W przypadku pracowników, u których stężenie ołowiu we krwi przekracza dopuszczalną wartość biologiczną 30 μg Pb/100 ml krwi w wyniku narażenia, do którego doszło przed dniem 9 kwietnia 2026 r., ale jest niższe niż 70 μg Pb/100 ml krwi, przeprowadza się regularne badania medyczne. Jeżeli u tych pracowników stwierdzi się tendencję spadkową w kierunku wartości dopuszczalnej 30 μg Pb/100 ml krwi, można im zezwolić na dalszą pracę wiążącą się z narażeniem na działanie ołowiu.

1.1.2. Od dnia 1 stycznia 2029 r. wiążąca dopuszczalna wartość biologiczna wynosi:

15 μg Pb/100 ml krwi (¹)

W przypadku pracowników, u których stężenie ołowiu we krwi przekracza dopuszczalną wartość biologiczną 15 μg Pb/100 ml krwi w wyniku narażenia, do którego doszło przed dniem 9 kwietnia 2026 r., ale jest niższe niż 30 μg Pb/100 ml, przeprowadza się regularne badania medyczne. Jeżeli u tych pracowników stwierdzi się tendencję spadkową w kierunku wartości dopuszczalnej 15 μg Pb/100 ml krwi, można im zezwolić na dalszą pracę wiążącą się z narażeniem na działanie ołowiu.

1.2. Badania medyczne przeprowadza się, jeżeli narażenie na stężenie ołowiu w powietrzu jest większe niż 0,015 mg/m3, obliczane jako średnia ważona w czasie 40 godzin tygodniowo, lub gdy u poszczególnych pracowników stwierdzono przez pomiar poziom ołowiu we krwi wyższy niż 9 μg Pb/100 ml krwi. Badania medyczne przeprowadza się również w odniesieniu do pracownic w wieku rozrodczym, u których stężenie ołowiu we krwi przekracza 4,5 μg Pb/100 ml krwi lub krajową wartość odniesienia dla populacji ogólnej, u której nie występuje zawodowe narażenie na działanie ołowiu, o ile taka wartość istnieje.

(¹) Zaleca się, aby stężenie ołowiu we krwi kobiet w wieku rozrodczym nie przekraczało wartości odniesienia dla populacji ogólnej, u której w danym państwie członkowskim nie występuje zawodowe narażenie na działanie ołowiu. Gdy krajowe poziomy odniesienia nie są dostępne, zaleca się, aby stężenia ołowiu we krwi kobiet w wieku rozrodczym nie przekraczały biologicznej wartości wskaźnikowej na poziomie 4,5 μg/100 ml.