(1)

Współpraca transgraniczna organów ścigania ma zasadnicze znaczenie dla sprostania zagrożeniom bezpieczeństwa i zapewnienia właściwego funkcjonowania strefy Schengen. Zasadnicze znaczenie ma uniemożliwienie uciekania organom ścigania poprzez przemieszczanie się z jednego państwa członkowskiego do drugiego. Wzmocniona współpraca transgraniczna między wszystkimi organami ścigania państw członkowskich przyczyni się do lepszego zapobiegania przestępstwom, ich wykrywania i prowadzenia postępowań przygotowawczych w ich sprawie w Unii. Taka wzmocniona współpraca obejmuje działania transgraniczne co najmniej dwóch państw członkowskich, takie jak pościgi transgraniczne i obserwacje transgraniczne, oraz działania transnarodowe, takie jak wspólne operacje, które obejmują rozmieszczenie funkcjonariuszy organów ścigania w innych państwach członkowskich.

(2)

Pościgi transgraniczne i obserwacja transgraniczna stanowią niezbędne instrumenty współpracy operacyjnej organów ścigania, w przypadku braku których osoby mogą uciec przed organami ścigania poprzez przekroczenie granicy, wykorzystując zmianę jurysdykcji i brak ciągłości działania organów ścigania. Należy zalecić państwom członkowskim, by wyeliminowały istniejące ograniczenia wprowadzone przez niektóre z państw członkowskich, ponieważ stwarzają one przeszkody, które utrudniają realizację takich działań na ich terytorium. Niezbędne jest również, przy pełnym poszanowaniu kompetencji organów sądowych każdego państwa członkowskiego, dostosowanie pewnych zasad dotyczących angażowania się w transgraniczne operacje organów ścigania mające na celu monitorowanie i zatrzymywanie osób w ramach obserwacji transgranicznej, pościgów transgranicznych i podczas wspólnych operacji.

(3)

Ustanawianie stałych wspólnych patroli i tworzenie innych zdolności w zakresie wspólnych operacji jest niezbędne, aby stawić czoła działalności przestępczej i wyzwaniom dla współpracy operacyjnej organów ścigania związanym z ciągłą i rosnącą mobilnością ludzi, towarów i usług w Unii. Dzięki wymianie informacji istniejące struktury, takie jak centra współpracy policyjno-celnej, odgrywają zasadniczą rolę w walce z przestępczością transgraniczną. W stosownych przypadkach centra współpracy policyjno-celnej powinny być w stanie wesprzeć wspólne patrole i inne wspólne operacje w oparciu o wspólną analizę ryzyka i ocenę potrzeb, zgodnie z obowiązującymi wymogami prawnymi, w celu zapobiegania przestępstwom transgranicznym popełnianym na wewnątrzunijnych obszarach przygranicznych i ich wykrywania oraz wspierania postępowań przygotowawczych prowadzonych w sprawie takich przestępstw transgranicznych.

(4)

Aby państwa członkowskie, Rada i Komisja mogły uzyskać dokładny obraz ilościowy stanu realizacji działań w zakresie współpracy transgranicznej organów ścigania w Unii, należy zalecić państwom członkowskim, by co roku gromadziły dane oraz zestawiały i przekazywały statystyki dotyczące ich współpracy operacyjnej organów ścigania. Statystyki te mogłyby umożliwić uzyskanie szczegółowej wiedzy oraz lepsze zrozumienie potrzeb państw członkowskich oraz wszelkich potencjalnych kwestii, którymi należy się zająć na szczeblu Unii.

(5)

Siatki przestępcze wykorzystują brak kontroli na granicach wewnętrznych Unii do prowadzenia działalności przestępczej. Wspólne patrole i inne wspólne operacje są cennymi narzędziami przeciwdziałania wszystkim rodzajom przestępczości transgranicznej.

(6)

W razie potrzeby i w stosownych przypadkach państwa członkowskie powinny mieć możliwość wdrażania zaleceń dotyczących transgranicznej współpracy operacyjnej organów ścigania w kontekście europejskiej multidyscyplinarnej platformy przeciwko zagrożeniom przestępstwami (EMPACT), aby przeciwdziałać zidentyfikowanym i priorytetowym zagrożeniom stwarzanym przez poważną i zorganizowaną przestępczość międzynarodową. Na przykład ukierunkowane wspólne patrole są elastycznym instrumentem opartym na działaniach policyjnych z wykorzystaniem danych wywiadowczych, który może być zainicjowany przez właściwe organy ścigania. Ukierunkowane wspólne patrole mogłyby również być wykorzystywane przez państwa członkowskie - równolegle do działań operacyjnych - do planów działań operacyjnych EMPACT w celu zwalczania konkretnych priorytetowych obszarów przestępczości.

(7)

Ograniczona dostępność funkcjonariuszy organów ścigania, których państwa członkowskie mogą rozmieszczać za granicą, oraz brak skoordynowanego rozmieszczenia w oparciu o wcześniejszą wspólną analizę mogą spowodować nieskuteczność rozmieszczania organów ścigania w innych państwach członkowskich. Aby uprościć zarządzanie administracyjne i logistyczne wspólnymi patrolami i innymi wspólnymi operacjami, należy zalecić utworzenie platformy wsparcia o wymiarze ogólnoeuropejskim. Za pośrednictwem takiej platformy wsparcia państwa członkowskie mogłyby wymieniać informacje na temat swoich potrzeb i ułatwiać rozmieszczanie wspólnych patroli i innych wspólnych operacji w sposób efektywny i skuteczny w celu utrzymania i wzmocnienia porządku publicznego i bezpieczeństwa, zapobiegania przestępstwom oraz zwalczania konkretnych fal przestępczości w kluczowych lokalizacjach, w szczególnych okresach oraz w szczególnych sytuacjach. W stosownych przypadkach platforma wsparcia mogłaby korzystać z unijnego finansowania oraz wsparcia administracyjnego i logistycznego ze strony Agencji Unii Europejskiej ds. Współpracy Organów Ścigania (Europolu) ustanowionej rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/794 (1).

(8)

Łączność oraz dostęp do dostępnych informacji stanowią kluczowe elementy pomyślnej transgranicznej współpracy operacyjnej organów ścigania. Należy zalecić państwom członkowskim, by umożliwiły funkcjonariuszom organów ścigania działającym w innym państwie członkowskim dostęp w czasie rzeczywistym do informacji przechowywanych w unijnych systemach informacyjnych za pośrednictwem europejskiego portalu wyszukiwania (ESP) do informacji oraz do odpowiednich własnych krajowych baz danych za pomocą rozwiązań mobilnych, takich jak urządzenia przenośne lub komputery organów ścigania zainstalowane w samochodach, zgodnie ze stosownymi prawami dostępu i prawem unijnym i krajowym. Należy zalecić, aby informacje przekazywane organom ścigania w innym państwie członkowskim ograniczały się do tego, co jest niezbędne dla funkcjonariuszy organów ścigania do wykonywania ich obowiązków w ramach współpracy transgranicznej organów ścigania. Należy również zalecić, aby funkcjonariusze organów ścigania działający w innym państwie członkowskim byli wyposażeni w niezawodne i bezpieczne środki łączności ruchomej zapewniające wzajemne połączenia w czasie rzeczywistym, takie jak narzędzia komunikacji natychmiastowej, działające po obu stronach granicy, aby komunikować się bezpośrednio z własnymi organami oraz z organami przyjmującego państwa członkowskiego. Podczas operacji transgranicznej organów ścigania konieczne jest zapewnienie połączeń międzysystemowych za pomocą bezpiecznych transgranicznych środków łączności, które powinny, jako minimum, umożliwiać bezpieczne korzystanie z środków łączności ruchomej w czasie rzeczywistym, a także geolokalizację pojazdów wykorzystywanych przez organy ścigania, na przykład dzięki lokalizowaniu za pomocą GPS lub bezzałogowych statków powietrznych.

W związku z tym należy zalecić państwom członkowskim, by zgodnie z ich szczególnymi potrzebami wykorzystywały rozwiązania techniczne, które mogą być dostarczane na przykład przez Europol - opierając się w szczególności na doradztwie jego laboratorium innowacji, a także na odnośnych pracach i projektach europejskiego centrum innowacji na rzecz bezpieczeństwa wewnętrznego - przez specjalne grupy ekspertów, takie jak podstawowa grupa bezpiecznej łączności oraz Europejska Sieć Służb Technologii Bezpieczeństwa Wewnętrzne (ENLETS), a także w ramach projektów, takich jak projekt BroadWay. Państwa członkowskie mogą również zapewnić takie połączenia międzysystemowe przez łączenie dotychczasowych systemów z sąsiadującymi państwami członkowskimi.

(9)

Skuteczna transgraniczna współpraca operacyjna organów ścigania wymaga zmian w kierunku wspólnej unijnej kultury działań tych organów. Organizowanie wspólnych szkoleń wstępnych, takich jak szkolenie zorganizowane przez Hiszpanię i Francję w Valdemoro, programów wymiany słuchaczy szkół policyjnych dotyczących kwestii związanych z tą współpracą, a także kursów ustawicznego rozwoju dla funkcjonariuszy organów ścigania oraz funkcjonariuszy prowadzących postępowania przygotowawcze, ma kluczowe znaczenie w zwiększaniu umiejętności, pogłębianiu wiedzy i budowaniu zaufania. Istotne jest, aby państwa członkowskie uwzględniły w swoich krajowych szkoleniach wstępnych dla słuchaczy szkół policyjnych możliwość kursu w zakresie transgranicznej współpracy operacyjnej organów ścigania. Istotne jest też, aby państwa członkowskie starały się opracować lub dostosować, we współpracy z Agencją Unii Europejskiej ds. Szkolenia w Dziedzinie Ścigania (CEPOL) ustanowionej rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2015/2219 (2), kursy w zakresie transgranicznej współpracy operacyjnej organów ścigania oraz aby zapewniały szkolenia językowe do wykorzystania dla krajowego ustawicznego szkolenia funkcjonariuszy. Można by przewidzieć ścieżki kariery dla słuchaczy szkół policyjnych i funkcjonariuszy, którzy ukończą takie szkolenia.

Należy zalecić państwom członkowskim, by nadal jak najlepiej wykorzystywały CEPOL, informując ją o swoich potrzebach szkoleniowych, wspierając działalność CEPOL oraz przyczyniając się do dostosowania swojej oferty szkoleniowej do priorytetów związanych z transgraniczną współpracą organów ścigania, określonych w unijnych ocenach strategicznych potrzeb szkoleniowych (EU-STNA). Należy również zalecić państwom członkowskim, by rozważyły możliwość stworzenia zakrojonych na szeroką skalę i długoterminowych ogólnoeuropejskich wspólnych programów szkoleń oraz wymiany słuchaczy szkół policyjnych i funkcjonariuszy organów ścigania w dziedzinie transgranicznej współpracy operacyjnej organów ścigania.

(10)

Mając na uwadze znaczenie koordynacji i współpracy w związku z kwestiami poruszonymi w niniejszym zaleceniu, a w szczególności w związku z jego wdrożeniem, w obrębie właściwej grupy roboczej Rady powinien być stały punkt dotyczący dyskusji na temat transgranicznej współpracy operacyjnej organów ścigania. Ta grupa robocza mogłaby służyć jako stałe forum dla państw członkowskich do dyskusji na temat tych kwestii, w tym zgodności ich przepisów i umów, innych środków na rzecz eliminacji przeszkód w zakresie skuteczności i efektywności operacji współpracy transgranicznej organów ścigania, składania sprawozdań z poczynionych postępów, a także kwestii odnoszących się do niezbędnych wskazówek i dobrych praktyk.

(11)

Należy zalecić, by niniejszemu zaleceniu nadano skuteczność w rozsądnym terminie. Należy również zalecić, aby państwa członkowskie rozpoczęły w najszybszym rozsądnym terminie proces przeglądu, w razie potrzeby i w stosownych przypadkach, swoich przepisów krajowych oraz dwustronnych i wielostronnych umów z innymi państwami członkowskimi, aby nadać skuteczność niniejszemu zaleceniu.

(12)

Niniejsze zalecenie nie ma wpływu na przepisy dotyczące noszenia i używania broni służbowej, w tym w obronie innych osób, korzystanie z przywilejów w ruchu drogowym, wykorzystywanie środków technicznych na potrzeby obserwacji transgranicznych lub dokonywanie kontroli tożsamości i zatrzymywania osób próbujących uniknąć takich kontroli. Podobnie niezmienione powinny również pozostać przepisy określające, co wchodzi w zakres współpracy sądowej lub co wymaga zezwolenia od organu sądowego.

(13)

Aby zapewnić spójność, definicje i gwarancje zawarte w niniejszym zaleceniu powinny, w stosownych przypadkach, opierać się na mającym zastosowanie prawie Unii, w szczególności Konwencji wykonawczej do układu z Schengen z dnia 14 czerwca 1985 roku między Rządami Państw Unii Gospodarczej Beneluksu, Republiki Federalnej Niemiec oraz Republiki Francuskiej w sprawie stopniowego znoszenia kontroli na wspólnych granicach (3) (konwencji z Schengen), w szczególności jej art. 39-46 oraz decyzji Rady 2008/615/WSiSW (4) i 2008/616/WSiSW (5) (zwanych dalej "decyzjami w sprawie konwencji z Prüm"), w szczególności art. 17-19 decyzji 2008/615/WSiSW, a także powinny być interpretowane zgodnie z tymi przepisami. To samo dotyczy odniesienia do konieczności przestrzegania prawa krajowego, w przypadku gdy prawo Unii już odwołuje się do norm krajowych.

(14)

Po upływie określonego czasu należy dokonać przeglądu postępów poczynionych w zakresie nadania skuteczności niniejszemu zaleceniu. Komisja powinna zatem, najpóźniej po upływie dwóch lat od przyjęcia niniejszego zalecenia, dokonać oceny poczynionych postępów i po konsultacji z państwem członkowskim przedstawić sprawozdanie. To sprawozdanie powinno zostać omówione w Radzie, między innymi na potrzeby przygotowania przez Komisję wniosków dotyczących prawnie wiążących aktów prawa Unii, jeżeli takie akty są konieczne w dziedzinie współpracy operacyjnej organów ścigania.

(15)

Zgodnie z art. 1 i 2 Protokołu nr 22 w sprawie stanowiska Danii, załączonego do Traktatu o Unii Europejskiej (TUE) i do Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE), Dania nie uczestniczy w przyjęciu niniejszego zalecenia i nie jest nim związana ani go nie stosuje. Biorąc pod uwagę, że niniejsze zalecenie jest oparte na dorobku Schengen, Dania powinna, zgodnie z art. 4 tego protokołu, w terminie sześciu miesięcy od daty przyjęcia niniejszego zalecenia przez Radę podjąć decyzję o jego ewentualnej transpozycji do swojego prawa krajowego.

(16)

Z wyjątkiem sekcji 2.1, 2.2 i 2.3 niniejsze zalecenie stanowi rozwinięcie przepisów dorobku Schengen, które mają zastosowanie do Irlandii zgodnie z art. 5 ust. 1 Protokołu nr 19 w sprawie dorobku Schengen włączonego w ramy Unii Europejskiej załączonego do TUE i TFUE, oraz art. 6 ust. 2 decyzji Rady 2002/192/WE (6); Irlandia uczestniczy zatem w przyjęciu niniejszego zalecenia.

(17)

W odniesieniu do Islandii i Norwegii niniejsze zalecenie stanowi rozwinięcie przepisów dorobku Schengen - w rozumieniu Umowy zawartej przez Radę Unii Europejskiej i Republikę Islandii oraz Królestwo Norwegii dotyczącej włączenia tych dwóch państw we wprowadzanie w życie, stosowanie i rozwój dorobku Schengen (7) - które wchodzą w zakres obszaru, o którym mowa w art. 1 lit. H decyzji Rady 1999/437/WE (8).

(18)

W odniesieniu do Szwajcarii niniejsze zalecenie stanowi rozwinięcie przepisów dorobku Schengen - w rozumieniu Umowy między Unią Europejską, Wspólnotą Europejską a Konfederacją Szwajcarską w sprawie włączenia Konfederacji Szwajcarskiej we wprowadzanie w życie, stosowanie i rozwój dorobku Schengen (9) - które wchodzą w zakres obszaru, o którym mowa w art. 1 lit. H decyzji 1999/437/WE w związku z art. 3 decyzji Rady 2008/146/WE (10) i art. 3 decyzji Rady 2008/149/WSiSW (11).

(19)

W odniesieniu do Liechtensteinu niniejsze zalecenie stanowi rozwinięcie przepisów dorobku Schengen - w rozumieniu Protokołu między Unią Europejską, Wspólnotą Europejską, Konfederacją Szwajcarską i Księstwem Liechtensteinu w sprawie przystąpienia Księstwa Liechtensteinu do Umowy między Unią Europejską, Wspólnotą Europejską i Konfederacją Szwajcarską dotyczącej włączenia Konfederacji Szwajcarskiej we wprowadzanie w życie, stosowanie i rozwój dorobku Schengen (12) - które wchodzą w zakres obszaru, o którym mowa w art. 1 lit. H decyzji 1999/437/WE w związku z art. 3 decyzji Rady 2011/350/UE (13) i art. 3 decyzji Rady 2011/349/UE (14).

(20)

W odniesieniu do Cypru sekcje 2.1 i 2.2 niniejszego zalecenia są aktem stanowiącym rozwinięcie dorobku Schengen lub w inny sposób z nim związanym w rozumieniu art. 3 ust. 2 Aktu przystąpienia z 2003 r.

(21)

W odniesieniu do Bułgarii i Rumunii sekcje 2.1 i 2.2 niniejszego zalecenia są aktem stanowiącym rozwinięcie dorobku Schengen lub w inny sposób z nim związanym w rozumieniu art. 4 ust. 2 Aktu przystąpienia z 2005 r.

(22)

W odniesieniu do Chorwacji sekcje 2.1 i 2.2 niniejszego zalecenia są aktem stanowiącym rozwinięcie dorobku Schengen lub w inny sposób z nim związanym w rozumieniu art. 4 ust. 2 Aktu przystąpienia z 2011 r.,

a)

zaleca się, by państwa członkowskie omówiły i podjęły kwestie objęte niniejszym zaleceniem, w szczególności kwestie związane z jego wdrożeniem;

b)

zaleca się, by państwa członkowskie w pełni wykorzystały wsparcie finansowe udostępnione za pośrednictwem instrumentu na rzecz wsparcia finansowego współpracy policyjnej, zapobiegania i zwalczania przestępczości oraz zarządzania kryzysowego, ustanowionego rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 513/2014 (20) (Funduszu Bezpieczeństwa Wewnętrznego - część dotycząca współpracy policyjnej), aby poprawić i zacieśnić transgraniczną współpracę operacyjną;

c)

zaleca się, by państwa członkowskie przy nadawaniu skuteczności niniejszemu zaleceniu w najszybszym rozsądnym terminie po dacie przyjęcia niniejszego zalecenia oraz w stosownych przypadkach, rozpoczęły przegląd swoich przepisów krajowych oraz umów dwustronnych i wielostronnych w sprawie współpracy operacyjnej organów ścigania z innymi państwami członkowskimi;

d)

zaleca się, by najpóźniej po upływie dwóch lat od przyjęcia niniejszego zalecenia Komisja oceniła, w jakim stopniu państwa członkowskie nadały skuteczność niniejszemu zaleceniu, oraz, po konsultacji z państwami członkowskimi, opublikowała sprawozdanie i przedstawiła je Radzie.

-

udział w organizacji przestępczej,

-

terroryzm,

-

handel ludźmi,

-

wykorzystywanie seksualne dzieci i pornografia dziecięca,

-

nielegalny obrót środkami odurzającymi i psychotropowymi,

-

nielegalny handel bronią, amunicją i materiałami wybuchowymi,

-

korupcja, w tym łapownictwo,

-

nadużycie finansowe, w tym nadużycie mające wpływ na interesy finansowe Unii zdefiniowane w dyrektywie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2017/1371 (1),

-

pranie dochodów z przestępstwa,

-

fałszowanie pieniędzy, w tym waluty euro,

-

przestępstwo komputerowe,

-

przestępstwo przeciwko środowisku, w tym nielegalny handel zagrożonymi gatunkami zwierząt oraz zagrożonymi gatunkami i odmianami roślin,

-

ułatwienie bezprawnego wjazdu i pobytu,

-

zabójstwo oraz ciężki uszczerbek na zdrowiu,

-

nielegalny obrót organami i tkankami ludzkimi,

-

uprowadzenie, bezprawne pozbawienie wolności i wzięcie zakładników,

-

rasizm i ksenofobia,

-

rozbój w formie zorganizowanej lub przy użyciu broni,

-

nielegalny handel dobrami kultury, w tym antykami i dziełami sztuki,

-

oszustwo,

-

wymuszenie rozbójnicze,

-

podrabianie towarów i piractwo,

-

fałszowanie dokumentów urzędowych i handel nimi,

-

fałszerstwo środków płatniczych,

-

nielegalny obrót hormonami i innymi stymulatorami wzrostu,

-

nielegalny handel materiałami jądrowymi lub promieniotwórczymi,

-

handel kradzionymi pojazdami,

-

zgwałcenie,

-

podpalenie,

-

zbrodnie należące do jurysdykcji Międzynarodowego Trybunału Karnego,

-

bezprawne zawładnięcie statkiem powietrznym, wodnym lub kosmicznym,

-

sabotaż.