(1)

Umowa w sprawie powołania Międzynarodowej Organizacji Energii Termojądrowej na rzecz wspólnej realizacji projektu ITER (1) (zwana dalej "umową ITER") została podpisana w listopadzie 2006 r. przez Euratom, Chiny, Indie, Japonię, Koreę Południową, Federację Rosyjską i Stany Zjednoczone. Euratom, który jest stroną przyjmującą, zgodnie z umową ITER, odgrywa główną rolę w ramach tego projektu.

(2)

Decyzją 2007/198/Euratom (2), Rada ustanowiła Europejskie Wspólne Przedsięwzięcie na rzecz Realizacji Projektu ITER i Rozwoju Energii Termojądrowej (Fusion for Energy) (zwane dalej "wspólnym przedsięwzięciem") w celu określenia wkładu Euratomu na rzecz Międzynarodowej Organizacji Energii Termojądrowej ITER oraz realizowanych wspólnie z Japonią działań w ramach szerszego podejścia oraz w celu przygotowania i koordynacji programu działań przygotowawczych do budowy demonstracyjnych reaktorów termojądrowych wraz z instalacjami towarzyszącymi.

(3)

Art. 5 decyzji 2007/198/Euratom stanowi, że wspólne przedsięwzięcie posiada odrębny regulamin finansowy oparty na zasadach rozporządzenia delegowanego Komisji (UE) nr 1271/2013 (3) i który może odstąpić od tego rozporządzenia delegowanego, jeżeli wymagają tego szczególne potrzeby operacyjne wspólnego przedsięwzięcia, z zastrzeżeniem wcześniejszych konsultacji z Komisją. Tytuł IV rozporządzenia finansowego wspólnego przedsięwzięcia reguluje wykonanie budżetu.

(4)

W decyzji 2007/198/Euratom przewidziano finansową kwotę odniesienia uznaną za niezbędną dla wspólnego przedsięwzięcia wraz z szacowanym łącznym wkładem Euratomu w tę kwotę, który ma być udostępniany poprzez wspólnotowe programy badawcze i szkoleniowe przyjmowane zgodnie z art. 7 Traktatu lub na podstawie innych decyzji przyjmowanych przez Radę.

(5)

Decyzję 2007/198/Euratom zmieniono decyzją Rady 2013/791/Euratom (4) w celu umożliwienia finansowania działań wspólnego przedsięwzięcia w okresie obowiązywania wieloletnich ram finansowych na lata 2014-2020, ustanowionych rozporządzeniem Rady (UE, Euratom) nr 1311/2013 (5).

(6)

Nowa podstawa projektu ITER, która została przygotowana w ramach poprawy zarządzania projektem, uzyskała poparcie Rady ITER w 2016 i 2017 r. Następnie została ona użyta do oszacowania potrzeb finansowych wspólnego przedsięwzięcia. Zaktualizowany harmonogram wdrożenia nowej podstawy przewiduje, że pierwsza plazma zostanie osiągnięta w grudniu 2025 r. i pełnej eksploatacji instalacji z użyciem paliwa deuterowo-trytowego w 2035 r. W harmonogramie tym nie uwzględniono nieprzewidzianych okoliczności, zakładając tym samym, że główne zagrożenia trzeba zminimalizować.

(7)

W dniu 12 kwietnia 2018 r. Rada potwierdziła dalsze zaangażowanie Euratomu w pomyślne ukończenie projektu ITER i upoważniła Komisję do zatwierdzenia w imieniu Euratomu nowej podstawy projektu ITER na posiedzeniu Rady ITER na szczeblu ministerialnym. Jednocześnie Rada zwróciła się, aby wspólne przedsięwzięcie nadal wypełniało swoje obowiązki w zakresie sprawozdawczości i przeglądu zgodnie z konkluzjami Rady z dnia 12 lipca 2010 r. i prowadziło regularne niezależne oceny postępów w realizacji projektu ITER, koncentrując się na wynikach i zarządzaniu projektem, w tym ograniczaniu kosztów, kontroli harmonogramu projektu oraz zarządzaniu ryzykiem.

(8)

Niniejsza decyzja pozwoli uzyskać efekt synergii i komplementarność z działaniami w dziedzinie badań nad syntezą termojądrową finansowanymi w ramach programu badawczo-szkoleniowego Euratom. Pomyślna budowa i eksploatacja reaktora ITER są na "ścieżce krytycznej" europejskiego planu działania w zakresie syntezy termojądrowej, zatwierdzonego przez wszystkich interesariuszy w dziedzinie badań nad syntezą termojądrową w Europie.

(9)

W rozporządzeniu w sprawie wieloletnich ram finansowych na lata 2021-2027 ustanowionych rozporządzeniem Rady (UE, Euratom) 2020/2093 (6) ("MFF na lata 2021-2027") Parlament Europejski i Rada ustaliły maksymalny poziom zobowiązań Euratomu na rzecz realizacji projektu ITER w wysokości 5 614 000 000 EUR według cen bieżących.

(10)

Z pełnym poszanowaniem prawa państw członkowskich do decydowania o ich koszyku energetycznym działania podejmowane na mocy niniejszej decyzji mogą przyczynić się do realizacji celów europejskiego planu działania w zakresie syntezy termojądrowej.

(11)

Zgodnie z pkt 22 i 23 Porozumienia międzyinstytucjonalnego z dnia 13 kwietnia 2016 r. w sprawie lepszego stanowienia prawa (7) zachodzi potrzeba ewaluacji projektu ITER w oparciu o informacje zgromadzone w wyniku zastosowania szczególnych wymogów dotyczących monitorowania, przy czym należy unikać nadmiernej regulacji i obciążeń administracyjnych. Wymogi te mogłyby, w stosownych przypadkach, obejmować wymierne wskaźniki jako podstawę ewaluacji skutków ITER. Wyniki oceny przeprowadzonej przez Komisję powinny być przekazane Parlamentowi Europejskiemu, Radzie, Europejskiemu Komitetowi Ekonomiczno-Społecznemu oraz Komitetowi Regionów. Jeżeli terminy przeprowadzenia oceny ex post i oceny śródokresowej są zbliżone, powinno być możliwe połączenie obydwu ocen w jedną ocenę obejmującą cały połączony okres.

(12)

Zgodnie z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE, Euratom) 2018/1046 (zwanym dalej "rozporządzeniem finansowym") (8), rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE, Euratom) nr 883/2013 (9) i rozporządzeniami Rady (WE, Euratom) nr 2988/95 (10), (Euratom, WE) nr 2185/96 (11) i (UE) 2017/1939 (12) interesy finansowe Unii należy chronić za pomocą proporcjonalnych środków, w tym środków w zakresie zapobiegania nieprawidłowościom - w tym nadużyciom finansowym - ich wykrywania, korygowania i prowadzenia w ich sprawie postępowań, odzyskiwania środków utraconych, nienależnie wypłaconych lub nieodpowiednio wykorzystanych oraz, w stosownych przypadkach, nakładania kar administracyjnych.

W szczególności, zgodnie z rozporządzeniami (Euratom, WE) nr 2185/96 i (UE, Euratom) nr 883/2013, Europejski Urząd ds. Zwalczania Nadużyć Finansowych (OLAF) jest uprawniony do prowadzenia dochodzeń administracyjnych, w tym kontroli na miejscu i inspekcji, w celu ustalenia, czy miały miejsce nadużycia finansowe, korupcja lub wszelka inna nielegalna działalność na szkodę interesów finansowych Unii. Zgodnie z rozporządzeniem Rady (UE) 2017/1939 Prokuratura Europejska (EPPO) jest uprawniona do prowadzenia postępowań przygotowawczych oraz wnoszenia i popierania oskarżeń w sprawie przestępstw naruszających interesy finansowe Unii, jak przewidziano w dyrektywie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2017/1371 (13). Zgodnie z rozporządzeniem finansowym każda osoba lub podmiot, które otrzymują środki finansowe Unii, mają w pełni współpracować w celu ochrony interesów finansowych Unii, przyznać Komisji, OLAF, Trybunałowi Obrachunkowemu oraz, w przypadku państw członkowskich, które uczestniczą we wzmocnionej współpracy na podstawie rozporządzenia (UE) 2017/1939, EPPO niezbędne prawa i dostęp, a także zapewniać, aby wszelkie osoby trzecie uczestniczące w wykonywaniu środków finansowych Unii przyznały tym organom równoważne prawa.

(13)

Niniejsza decyzja powinna zapewnić widoczność wspólnotowego finansowania poprzez zapewnienie spójnych, skutecznych i proporcjonalnie ukierunkowanych informacji skierowanych do wielu odbiorców, w tym mediów i opinii publicznej.

(14)

Konieczna jest zmiana decyzji 2007/198/Euratom, aby umożliwić finansowanie działań wspólnego przedsięwzięcia oraz związanych z nimi działań Komisji w latach 2021-2027 z budżetu ogólnego Unii Europejskiej.

(15)

Aby zapewnić pomyślne zakończenie projektu ITER i ciągłość udzielania wsparcia w odpowiednim obszarze polityki od początku obowiązywania MFF na lata 2021-2027, niniejszą decyzję należy stosować z mocą wsteczną od dnia 1 stycznia 2021 r. i powinna wejść w życie w trybie pilnym.

(16)

Należy zatem odpowiednio zmienić decyzję 2007/198/Euratom,

1)

w art. 4 wprowadza się następujące zmiany:

2)

skreśla się art. 5b;

3)

dodaje się artykuł w brzmieniu:

4)

dodaje się artykuł w brzmieniu: