KOMISJA EUROPEJSKA,

uwzględniając Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej,

uwzględniając dyrektywę Rady 90/425/EWG z dnia 26 czerwca 1990 r. dotyczącą kontroli weterynaryjnych i zootechnicznych mających zastosowanie w handlu wewnątrzwspólnotowym niektórymi żywymi zwierzętami i produktami w perspektywie wprowadzenia rynku wewnętrznego (¹), w szczególności jej art. 10 ust. 4,

uwzględniając dyrektywę Rady 2005/94/WE z dnia 20 grudnia 2005 r. w sprawie wspólnotowych środków zwalczania grypy ptaków i uchylającą dyrektywę 92/40/EWG (²), w szczególności jej art. 4 ust. 2,

a także mając na uwadze, co następuje:

(1) Ptasia grypa jest wirusową chorobą zakaźną ptaków, w tym drobiu. Zakażenie drobiu wirusem ptasiej grypy powoduje rozwój jednej z dwóch postaci tej choroby, różniącej się zjadliwością. Postać o niskiej zjadliwości wywołuje zwykle jedynie łagodne objawy, natomiast postać o wysokiej zjadliwości jest przyczyną bardzo wysokiej śmiertelności u większości gatunków drobiu. Choroba ta może mieć bardzo poważny wpływ na rentowność gospodarstw drobiarskich.

(2) W dyrektywie 2005/94/WE ustanowiono środki kontroli ognisk wysoce zjadliwej grypy ptaków (HPAI) oraz nisko zjadliwej grypy ptaków wywoływanej przez wirusy podtypu H5 oraz H7 (LPAI), zgodnie z definicjami w tej dyrektywie, u drobiu i innych ptaków żyjących w niewoli. Dyrektywa 2005/94/WE przewiduje również niektóre środki zapobiegawcze związane z nadzorem w zakresie grypy ptaków i jej wczesnym wykrywaniem.

(3) Dyrektywa 2005/94/WE stanowi, że państwa członkowskie wdrażają obowiązkowe programy nadzoru. Programy nadzoru mają na celu wykrycie obecności wirusów LPAI u drobiu, w szczególności u drobiu wodnego, zanim się rozprzestrzenią w populacji drobiu, tak aby możliwe było zastosowanie środków kontroli, żeby w miarę możliwości zapobiec mutacji wirusa do postaci o wysokiej zjadliwości, co mogłoby mieć fatalne konsekwencje.

(4) Dyrektywa 2005/94/WE przewiduje również realizację programów nadzoru obejmujących dzikie ptactwo w celu wzbogacenia, na podstawie regularnie uaktualnianej oceny ryzyka, aktualnej wiedzy o zagrożeniach ze strony dzikiego ptactwa w związku z wszelkimi występującymi u ptactwa wirusami grypy pochodzącymi od ptaków.

(5) Decyzję Komisji 2007/268/WE z dnia 13 kwietnia 2007 r. w sprawie wdrażania programów nadzoru nad ptasią grypą u drobiu i dzikiego ptactwa w państwach członkowskich i zmieniającą decyzję 2004/450/WE (³) przyjęto w celu ustanowienia wytycznych dotyczących wdrażania takich programów nadzoru.

(6) Od daty przyjęcia tej decyzji doświadczenia zebrane przez państwa członkowskie podczas realizacji programów nadzoru oraz przyrost wiedzy naukowej i wniosków z badań wskazują, że niektóre gatunki drobiu i kategorie produkcyjne drobiu cechuje wyższe ryzyko zakażenia wirusami grypy ptaków, również biorąc pod uwagę położenie gospodarstwa i inne czynniki ryzyka.

(7) Ryzyko wprowadzenia wirusa HPAI podtypu H5N1 z Azji Południowo-Wschodniej do Europy przez jego rozprzestrzenianie się na zachód w roku 2005 przyspieszyło przyjęcie dodatkowych środków gotowości i wczesnego wykrywania wirusa tego typu u drobiu i dzikiego ptactwa.

(8) Decyzja Komisji 2005/731/WE z dnia 17 października 2005 r. ustanawiająca dodatkowe wymogi dla nadzoru obecności ptasiej grypy wśród dzikiego ptactwa (⁴) zobowiązuje państwa członkowskie do powiadamiania właściwych organów o wszelkich nietypowych przypadkach śmiertelności lub dużych ogniskach choroby występujących u dzikiego ptactwa, w szczególności u dzikiego ptactwa wodnego. Należy również przeprowadzać pobieranie próbek i badania laboratoryjne na obecność wirusów ptasiej grypy.

(9) Zasadne jest włączenie wymogów ustanowionych w decyzji 2005/731/WE do niniejszej decyzji.

(10) Od 2006 do 2009 r. pobrano próbki od ponad 350 000 sztuk dzikiego ptactwa, które przebadano na obecność ptasiej grypy. Zwykle nadzór w państwach członkowskich był prowadzony w drodze pobierania próbek: w 75 % – od ptaków żywych, a w 25 % – od ptaków chorych lub padłych.

(11) W ciągu czterech lat badanie dało wynik dodatni dla HPAI podtypu H5N1 u ponad 1 000 ptaków padłych lub chorych, natomiast badanie ptaków żywych uważanych za zdrowe, od których pobrano próbki, dało wynik dodatni na obecność wirusa tylko u około pięciu osobników. Z próbek pobranych od żywych ptaków izolowano niemal wyłącznie podtypy LPAI.

(12) Wnioski przedstawiane przez laboratorium referencyjne UE ds. ptasiej grypy w rocznych sprawozdaniach na temat nadzoru w zakresie ptasiej grypy (⁵) w Unii, opinie naukowe Europejskiego Urzędu ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA) (⁶), (⁷), (⁸) oraz prace niedawno ustanowionej grupy zadaniowej ds. nadzoru w zakresie chorób zwierząt (TFADS) uwidoczniły konieczność wprowadzenia zmian do aktualnej strategii nadzoru obejmującej drób i dzikie ptactwo, aby popularyzować podejście oparte na ryzyku, które uważane jest za najbardziej odpowiednią strategię nadzoru pozwalającą na informowanie właściwych organów celem zapobiegania i kontroli chorób, a w rezultacie ochrony gospodarstw drobiarskich i innych gospodarstw zajmujących się hodowlą ptaków żyjących w niewoli.

(13) Nadzór oparty na ryzyku powinien uzupełniać systemy wczesnego wykrywania zakażeń ptasią grypą u drobiu, takie jak systemy ustanowione na mocy art. 2 decyzji Komisji 2005/734/WE z dnia 19 października 2005 r. ustanawiającej środki bezpieczeństwa biologicznego w celu zmniejszenia ryzyka przeniesienia wysoce zjadliwej grypy ptaków spowodowanej przez wirus grypy A podtyp H5N1 z ptaków dziko żyjących na drób i inne ptaki żyjące w niewoli oraz przewidującej system wczesnego wykrywania na obszarach szczególnego ryzyka (⁹) oraz rozdziału II pkt 2 załącznika do decyzji Komisji 2006/437/WE z dnia 4 sierpnia 2006 r. zatwierdzającej podręcznik diagnostyczny dotyczący grypy ptaków, przewidziany w dyrektywie Rady 2005/94/WE (¹⁰).

(14) W świetle uzyskanych doświadczeń i wiedzy naukowej należy zatem poddać przeglądowi wytyczne dotyczące nadzoru w zakresie ptasiej grypy u drobiu i dzikiego ptactwa, ustanowione w decyzji 2007/268/WE, i zastąpić je wytycznymi ustanowionymi w niniejszej decyzji.

(15) W interesie spójności prawa unijnego pobieranie próbek i badania laboratoryjne powinny być przeprowadzane zgodnie z procedurami ustanowionymi w decyzji 2006/437/WE, o ile nie postanowiono inaczej.

(16) W interesie spójności prawa unijnego podczas realizacji programów nadzoru obejmujących dzikie ptactwo należy zwrócić szczególną uwagę na wymogi dyrektywy 2009/147/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 30 listopada 2009 r. w sprawie ochrony dzikiego ptactwa (¹¹), w szczególności w odniesieniu do projektu nadzoru i procedur pobierania próbek, opisanych w sekcjach 2 oraz 3 części 1 załącznika II do niniejszej decyzji.

(17) Należy uchylić decyzje 2005/731/WE oraz 2007/268/WE.

(18) Środki przewidziane w niniejszej decyzji są zgodne z opinią Stałego Komitetu ds. Łańcucha Żywnościowego i Zdrowia Zwierząt,

PRZYJMUJE NINIEJSZĄ DECYZJĘ:

Artykuł 1

Państwa członkowskie podejmują środki niezbędne do zapewnienia, że właściwe organy prowadzą stosowną współpracę z organizacjami zajmującymi się obserwacją i obrączkowaniem dzikiego ptactwa, organizacjami myśliwskimi oraz innymi odpowiednimi organizacjami, gwarantującą, że organizacje te spełniają wymóg niezwłocznego powiadamiania właściwych organów o wszelkich nietypowych przypadkach śmiertelności lub znaczących ogniskach choroby występujących u dzikiego ptactwa, w szczególności dzikiego ptactwa wodnego.

Artykuł 2

1. Państwa członkowskie dopilnowują, aby właściwe organy, po otrzymaniu informacji przewidzianych w art. 1, w przypadku gdy nie stwierdzono jednoznacznie innej przyczyny choroby niż ptasia grypa, niezwłocznie zaleciły:

a) pobranie odpowiednich próbek od padłych ptaków oraz, jeśli to możliwe, od innych ptaków, które miały styczność z padłymi ptakami;

b) poddanie tych próbek badaniom laboratoryjnym na obecność wirusa ptasiej grypy.

2. Pobieranie próbek i procedury badania przeprowadza się zgodnie z rozdziałami II–VIII podręcznika diagnostycznego dotyczącego grypy ptaków, zatwierdzonego decyzją 2006/437/WE.

3. Państwa członkowskie niezwłocznie informują Komisję w przypadku dodatnich wyników badań laboratoryjnych na obecność wirusa wysoce zjadliwej grypy ptaków (HPAI), przewidzianych w ust. 1 lit. b).

Artykuł 3

Realizacja programów nadzoru w zakresie ptasiej grypy u drobiu i dzikiego ptactwa w państwach członkowskich, zgodnie z art. 4 ust. 1 dyrektywy 2005/94/WE, jest zgodna z wytycznymi określonymi w załącznikach I i II do niniejszej decyzji.

Artykuł 4

Nie naruszając wymogów przewidzianych w prawie unijnym, właściwe organy dopilnowują, aby wszystkie dodatnie i ujemne wyniki badań serologicznych i wirusologicznych na obecność ptasiej grypy, uzyskane w ramach programów nadzoru obejmujących drób i dzikie ptactwo, były przesyłane Komisji co sześć miesięcy. Wyniki przesyła się za pośrednictwem systemu internetowego Komisji co roku do dnia 31 lipca za poprzedzające sześć miesięcy (od dnia 1 stycznia do dnia 30 czerwca) oraz do dnia 31 stycznia za poprzedzające sześć miesięcy (od dnia 1 lipca do dnia 31 grudnia).

Artykuł 5

Decyzje 2005/731/WE i 2007/268/WE tracą moc.

Artykuł 6

Niniejsza decyzja skierowana jest do państw członkowskich.

Sporządzono w Brukseli dnia 25 czerwca 2010 r.

ZAŁĄCZNIK I

Wytyczne dotyczące wdrażania programów nadzoru w zakresie ptasiej grypy u drobiu

(¹) Istnieją dowody, że programy nadzoru pasywnego lub systemy wczesnego ostrzegania dają mniejsze prawdopodobieństwo wykrycia gospodarstw zajmujących się hodowlą kaczek i gęsi, w których występuje zakażenie, w porównaniu z gospodarstwami zajmującymi się hodowlą ptaków grzebiących; z tego względu dla wykrywania gospodarstw zajmujących się hodowlą kaczek i gęsi, w których występuje zakażenie, stosuje się wyższy poziom ufności.

(²) Większa liczba próbek w porównaniu z pkt 5.2.1 jest konieczna ze względu na niższą czułość testu diagnostycznego u ptactwa wodnego.

ZAŁĄCZNIK II

CZĘŚĆ 1

Wytyczne dotyczące wdrażania programów nadzoru w zakresie ptasiej grypy u dzikiego ptactwa

1. Cele nadzoru

Celem programów nadzoru w zakresie ptasiej grypy u dzikiego ptactwa jest wczesne wykrycie HPAI podtypu H5N1 u dzikiego ptactwa w celu ochrony drobiu w gospodarstwach drobiarskich oraz weterynaryjnej ochrony zdrowia publicznego.

2. Projekt nadzoru

a) Nadzór oparty na ryzyku wdraża się jako system nadzoru pasywnego w drodze badań laboratoryjnych u konającego dzikiego ptactwa oraz padłych ptaków. W szczególności nadzór ten obejmuje dzikie ptactwo wodne.

b) W szczególności nadzorem objęte jest dzikie ptactwo, zwłaszcza migrujące dzikie ptactwo wodne, które objęte jest wyższym ryzykiem zakażenia i przeniesienia wirusa HPAI podtypu H5N1, tzw. „gatunki docelowe”.

c) Nadzorem objęte są obszary w pobliżu mórz, jezior i dróg wodnych, na których znaleziono padłe ptaki, zwłaszcza jeżeli obszary te znajdują się w pobliżu gospodarstw drobiarskich, szczególnie gdy obszary te charakteryzują się wysokim zagęszczeniem gospodarstw drobiarskich.

d) Do celów opracowania programów nadzoru, pomocy w określaniu gatunków i optymalizacji pobierania próbek stosownie do sytuacji krajowej zapewnia się ścisłą współpracę między epidemiologami, ornitologami i właściwym organem ds. ochrony przyrody.

e) Jeżeli wymaga tego sytuacja epidemiologiczna w odniesieniu do wirusa HPAI podtypu H5N1, nadzór uzupełniany jest przez działania uświadamiające oraz aktywne poszukiwanie i monitorowanie dzikiego ptactwa padłego lub konającego, w szczególności ptaków należących do gatunków docelowych. Powodem może być wykrycie wirusa HPAI podtypu H5N1 u drobiu lub dzikiego ptactwa w sąsiadujących państwach członkowskich i krajach trzecich lub w krajach, które są powiązane przemieszczaniem się migrującego dzikiego ptactwa, w szczególności ptaków należących do gatunków docelowych, do danego państwa członkowskiego. W takim przypadku uwzględnia się szczegółowe trasy migracji oraz gatunki dzikiego ptactwa, które mogą być różne w różnych państwach członkowskich.

3. Procedury pobierania próbek

a) Procedury pobierania próbek przeprowadza się zgodnie z podręcznikiem diagnostycznym.

b) Pobiera się próbki z kloaki i tchawicy lub jamy ustno-gardłowej albo pobiera się próbki tkanek dzikich ptaków padłych lub konających do badań metodą PCR lub izolacji wirusa.

c) Podczas przechowywania i transportu próbek podejmuje się szczególne środki ostrożności zgodnie z ust. 5 i 6 rozdziału IV podręcznika diagnostycznego. Wszystkie izolaty wirusa ptasiej grypy wykrytego u dzikiego ptactwa przekazuje się do laboratorium referencyjnego UE, o ile nie przyznano odstępstwa przewidzianego w ust. 4 lit. d) rozdziału V podręcznika diagnostycznego. Wirusy podtypu H5/H7 zostają niezwłocznie przesłane do laboratorium referencyjnego UE i poddane standardowym badaniom klasyfikującym (sekwencjonowanie nukleotydów/IVPI) zgodnie z podręcznikiem diagnostycznym.

d) Pobieranie próbek odbywa się nie dłużej niż do dnia 31 grudnia roku realizacji programu nadzoru.

4. Badania laboratoryjne

Badania laboratoryjne przeprowadza się zgodnie z podręcznikiem diagnostycznym.

Badanie próbek odbywa się w krajowych laboratoriach referencyjnych (KLR) w państwach członkowskich bądź w innych laboratoriach upoważnionych przez właściwe organy i pozostających pod kontrolą KLR.

Jeżeli jednak państwo członkowskie zamierza zastosować badania laboratoryjne, które nie zostały ustanowione w podręczniku diagnostycznym ani nie zostały opisane w podręczniku badań diagnostycznych i szczepionek dla zwierząt lądowych Światowej Organizacji Zdrowia Zwierząt (OIE), przed zastosowaniem badania te muszą zostać najpierw uznane za odpowiednie dla tego celu przez laboratorium referencyjne UE, w oparciu o dane z walidacji.

Przeprowadza się wstępne badania przesiewowe metodą PCR dla genu M, a wyniki dodatnie poddaje się następnie szybkim badaniom na obecność H5, przeprowadzanym w okresie nie dłuższym niż dwa tygodnie. W przypadku potwierdzenia H5 najszybciej jak to możliwe przeprowadza się analizę miejsca rozszczepienia, aby określić, czy jest to wysoce zjadliwa grypa ptaków (HPAI) czy nisko zjadliwa grypa ptaków (LPAI). Jeżeli obecność wysoce zjadliwej grypy ptaków podtypu H5 zostanie potwierdzona, należy szybko przeprowadzić dodatkowe badania na określenie typu N, nawet jeżeli tym sposobem możliwe jest tylko wykluczenie typu N1.

5. Dalsze działania

— W razie potwierdzenia zakażenia HPAI podtypu H5(N1) (¹) zastosowanie mają środki kontroli ustanowione w decyzji Komisji 2006/563/WE z dnia 11 sierpnia 2006 r. dotyczącej niektórych środków ochronnych w odniesieniu do wysoce zjadliwej grypy ptaków podtypu H5N1 wśród dzikiego ptactwa we Wspólnocie i uchylającej decyzję 2006/115/WE (²).

— Jako część dochodzenia epidemiologicznego należy zidentyfikować obszary powiązane z takimi przypadkami, aby można było przewidzieć w przyszłości pojawienie się wirusa ptasiej grypy, w szczególności obszary istotne dla produkcji drobiu, takie jak obszary o wysokim zagęszczeniu gospodarstw drobiarskich.

CZĘŚĆ 2

Wykaz gatunków dzikiego ptactwa, od których pobiera się próbki do badań na obecność ptasiej grypy – „gatunki docelowe”

(¹) Środki kontroli choroby wdraża się na podstawie potwierdzonych przypadków HPAI podtypu H5 oraz podejrzeń zakażenia podtypem N1.

(²) Dz.U. L 222 z 15.8.2006, s. 11.