RADA UNII EUROPEJSKIEJ,

uwzględniając Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską, w szczególności jego art. 62 ust. 2 lit. a) i art. 66,

uwzględniając wniosek Komisji,

uwzględniając opinię Parlamentu Europejskiego (¹),

uwzględniając opinię Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego (²),

a także mając na uwadze, co następuje:

(1) Celem wspólnotowej polityki w dziedzinie granic zewnętrznych UE jest zintegrowane zarządzanie zapewniające jednolity i wysoki poziom kontroli oraz ochrony, będący niezbędnym elementem swobody przepływu osób w obrębie Unii Europejskiej oraz podstawowym składnikiem przestrzeni wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości. W tym celu przewidziane jest ustanowienie wspólnych zasad odnośnie standardów i procedur dotyczących kontroli granic zewnętrznych.

(2) Skuteczne wprowadzenie w życie wspólnych zasad wymaga wzmożonej koordynacji współpracy operacyjnej między Państwami Członkowskimi.

(3) Uwzględniając doświadczenia Wspólnej Jednostki Ekspertów w zakresie Granic Zewnętrznych, działającej w ramach Rady, powinien zostać ustanowiony wyspecjalizowany organ ekspercki, którego zadaniem będzie poprawa koordynacji współpracy operacyjnej między Państwami Członkowskimi w dziedzinie zarządzania granicami zewnętrznymi w formie Europejskiej Agencji Zarządzania Współpracą Operacyjną na Zewnętrznych Granicach Państw Członkowskich Unii Europejskiej (zwanej dalej „Agencją” ).

(4) Odpowiedzialność za kontrolę i ochronę granic zewnętrznych spoczywa na Państwach Członkowskich. Agencja powinna ułatwić stosowanie istniejących i przyszłych środków wspólnotowych odnoszących się do zarządzania granicami zewnętrznymi poprzez zapewnienie koordynacji działań Państw Członkowskich we wprowadzaniu w życie tych środków.

(5) Skuteczna kontrola i ochrona granic zewnętrznych jest kwestią najwyższej wagi dla Państw Członkowskich bez względu na ich położenie geograficzne. Istnieje zatem potrzeba wspierania solidarności między Państwami Członkowskimi w dziedzinie zarządzania granicami zewnętrznymi. Utworzenie Agencji, wspomagającej Państwa Członkowskie we wprowadzaniu w życie operacyjnych aspektów zarządzania granicami zewnętrznymi, w tym powrotów obywateli państw trzecich przebywających nielegalnie w Państwach Członkowskich, stanowi ważny krok w tym kierunku.

(6) W oparciu o wspólny, zintegrowany model analizy ryzyka, agencja powinna przeprowadzać analizy ryzyka w celu dostarczenia Wspólnocie i Państwom Członkowskim odpowiednich informacji pozwalających na podjęcie właściwych środków lub uporanie się z rozpoznanymi zagrożeniami i ryzykiem mając na względzie poprawę zintegrowanego zarządzania granicami zewnętrznymi.

(7) Agencja powinna zapewnić szkolenie na poziomie europejskim dla instruktorów krajowych funkcjonariuszy straży granicznych, a także dodatkowe szkolenia i seminaria związane z kontrolą i ochroną granic zewnętrznych oraz wydaleniami obywateli państw trzecich przebywających nielegalnie w Państwach Członkowskich, przeznaczone dla funkcjonariuszy właściwych służb krajowych. Agencja może we współpracy z Państwami Członkowskimi organizować działania szkoleniowe na ich terytoriach.

(8) Agencja powinna śledzić osiągnięcia badań naukowych w swojej dziedzinie oraz przekazywać te informacje Komisji i Państwom Członkowskim.

(9) Agencja powinna prowadzić wykazy wyposażenia technicznego udostępnianego przez Państwa Członkowskie, przyczyniając się tym samym do „gromadzenia do wspólnego użytku” środków materiałowych.

(10) Agencja powinna również wspierać Państwa Członkowskie w sytuacjach wymagających zwiększonej pomocy technicznej i operacyjnej na granicach zewnętrznych.

(11) W większości Państw Członkowskich aspekty operacyjne powrotów obywateli państw trzecich przebywających nielegalnie w Państwach Członkowskich należą do kompetencji organów odpowiedzialnych za kontrolowanie granic zewnętrznych. Z uwagi na oczywiste korzyści wynikające z wykonywania tych zadań na szczeblu europejskim, Agencja powinna, z zastrzeżeniem wspólnotowej polityki w zakresie powrotów, zapewniać odpowiednią pomoc w organizowaniu wspólnych działań Państw Członkowskich dotyczących powrotów oraz określać najlepsze praktyki dotyczące uzyskiwania dokumentów podróży oraz wydalania obywateli państw trzecich przebywających nielegalnie na terytoriach Państw Członkowskich.

(12) Do celów wypełnienia swojej misji oraz w zakresie wymaganym do wypełnienia swoich zadań, Agencja może współpracować z Europolem, właściwymi organami państw trzecich oraz organizacjami międzynarodowymi właściwymi w kwestiach objętych niniejszym rozporządzeniem w ramach ustaleń roboczych dokonanych zgodnie z odpowiednimi postanowieniami Traktatu. Agencja powinna ułatwić współpracę operacyjną między Państwami Członkowskimi i państwami trzecimi w ramach polityki stosunków zewnętrznych Unii Europejskiej.

(13) Agencja może utworzyć wyspecjalizowane oddziały odpowiedzialne za zajmowanie się granicami lądowymi, powietrznymi i morskimi, na bazie doświadczeń Wspólnej Jednostki Ekspertów w zakresie Granic Zewnętrznych oraz centrów operacyjnych i szkoleniowych specjalizujących się odpowiednio w różnych aspektach kontroli i nadzoru granic lądowych, powietrznych i morskich, które zostały utworzone przez Państwa Członkowskie.

(14) Agencja powinna być niezależna w odniesieniu do kwestii technicznych oraz posiadać autonomię prawną, administracyjną i finansową. W tym celu, właściwym i koniecznym jest, aby Agencja była organem wspólnotowym posiadającym osobowość prawną i realizującym uprawnienia wykonawcze, które zostają jej przyznane niniejszym rozporządzeniem.

(15) Komisja i Państwa Członkowskie powinny być reprezentowane w Zarządzie w celu skutecznej kontroli funkcjonowania Agencji. Zarząd powinien, tam gdzie to możliwe, składać się z dyrektorów operacyjnych służb krajowych odpowiedzialnych za zarządzanie strażą graniczną lub ich przedstawicieli. Zarządowi powinny zostać powierzone kompetencje niezbędne do ustanowienia budżetu, kontroli jego wykonania, przyjęcia odpowiednich zasad finansowych, ustanowienia przejrzystych procedur podejmowania decyzji przez Agencję oraz powoływania Dyrektora Wykonawczego i jego zastępcy.

(16) W celu zagwarantowania pełnej autonomii i niezależności Agencji, powinno się jej przyznać odrębny budżet, którego przychody pochodzą zasadniczo z wkładu Wspólnoty. Procedura budżetowa Wspólnoty powinna mieć zastosowanie, w zakresie dotyczącym wkładu Wspólnoty i innych dotacji, którymi obciążany jest budżet ogólny Unii Europejskiej. Rewizja ksiąg powinna być przeprowadzona przez Trybunał Obrachunkowy.

(17) Rozporządzenie (WE) nr 1073/1999 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 25 maja 1999 r. dotyczące dochodzeń prowadzonych przez Europejski Urząd ds. Zwalczania Nadużyć Finansowych (OLAF) (³) powinno mieć nieograniczone zastosowanie do Agencji, która powinna przystąpić do porozumienia międzyinstytucjonalnego z dnia 25 maja 1999 r. między Parlamentem Europejskim, Radą Unii Europejskiej i Komisją Wspólnot Europejskich dotyczącego dochodzeń wewnętrznych prowadzonych przez Europejski Urząd ds. Zwalczania Nadużyć Finansowych (OLAF) (⁴).

(18) Do Agencji powinno mieć zastosowanie rozporządzenie nr 1049/2001 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 30 maja 2001 r. w sprawie publicznego dostępu do dokumentów Parlamentu Europejskiego, Rady i Komisji (⁵).

(19) Do przetwarzania danych osobowych przez Agencję stosuje się rozporządzenie (WE) nr 45/2001 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 18 grudnia 2000 r. o ochronie osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych przez instytucje i organy wspólnotowe i o swobodnym przepływie takich danych (⁶).

(20) Za opracowywanie polityki i przepisów dotyczących kontroli i ochrony granicy zewnętrznej nadal odpowiedzialne pozostają instytucje UE, w szczególności Rada. Między Agencją i tymi instytucjami powinna być zagwarantowana bliska współpraca.

(21) Ponieważ cele niniejszego rozporządzenia, to jest zapewnienie zintegrowanego zarządzania współpracą operacyjną na granicach zewnętrznych Państw Członkowskich Unii Europejskiej, nie mogą być osiągnięte w sposób wystarczający przez Państwa Członkowskie, natomiast możliwe jest lepsze ich osiągnięcie na poziomie Wspólnoty, może ona podjąć działania, zgodnie z zasadą pomocniczości wynikającą z art. 5 Traktatu. Zgodnie z zasadą proporcjonalności, określoną w tym artykule, niniejsze rozporządzenie nie wykracza poza to, co jest konieczne do osiągnięcia jego celów.

(22) Niniejsze rozporządzenie szanuje podstawowe prawa i przestrzega zasad uznanych na mocy art. 6 ust. 2 Traktatu o Unii Europejskiej i odzwierciedlonych w Karcie Praw Podstawowych Unii Europejskiej.

(23) W odniesieniu do Islandii i Norwegii, niniejsze rozporządzenie stanowi rozwinięcie przepisów dorobku Schengen w rozumieniu Umowy zawartej przez Radę Unii Europejskiej i Republikę Islandii oraz Królestwo Norwegii dotyczącej włączenia tych dwóch państw we wprowadzanie w życie, stosowanie i rozwój dorobku Schengen, który należy do dziedziny określonej w art. 1 pkt A decyzji Rady 1999/437/WE (⁷) w sprawie niektórych warunków stosowania tego Układu. Zgodnie z tym delegacje Republiki Islandii i Królestwa Norwegii powinny wchodzić w skład Zarządu Agencji jako jego członkowie, aczkolwiek z ograniczonym prawem głosu. W celu określenia dalszych procedur pozwalających na pełne uczestnictwo Republiki Islandii i Królestwa Norwegii w działaniach Agencji, należy dokonać dalszych ustaleń między Wspólnotą i tymi państwami.

(24) Zgodnie z art. 1 i 2 Protokołu w sprawie stanowiska Danii, załączonego do Traktatu o Unii Europejskiej i Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską, Dania nie bierze udziału w przyjęciu niniejszego rozporządzenia, nie jest nim związana, ani nie podlega jego stosowaniu. Ponieważ niniejsze rozporządzenie oparte jest na dorobku Schengen zgodnie z postanowieniami tytułu IV części trzeciej Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską, Dania, zgodnie z art. 5 wspomnianego Protokołu, w terminie sześciu miesięcy po przyjęciu przez Radę niniejszego rozporządzenia, podejmie decyzję, czy dokona jego transpozycji do swego prawa krajowego.

(25) Niniejsze rozporządzenie stanowi rozwinięcie przepisów dorobku Schengen, w którym Zjednoczone Królestwo nie uczestniczy, zgodnie z decyzją Rady 2000/365/WE z dnia 29 maja 2000 r. dotyczącą wniosku Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej o zastosowanie wobec niego niektórych przepisów dorobku Schengen (⁸). Zjednoczone Królestwo nie bierze zatem udziału w przyjęciu niniejszego rozporządzenia i nie jest nim związane, ani nie podlega jego stosowaniu.

(26) Niniejsze rozporządzenie stanowi rozwinięcie przepisów dorobku Schengen, w którym Irlandia nie uczestniczy, zgodnie z decyzją Rady 2002/192/WE z dnia 28 lutego 2002 r. dotyczącą wniosku Irlandii o zastosowanie wobec niej niektórych przepisów dorobku Schengen (⁹). Irlandia nie bierze zatem udziału w przyjęciu niniejszego rozporządzenia i nie jest nim związana, ani nie podlega jego stosowaniu.

(27) Agencja powinna ułatwić organizację działań operacyjnych, umożliwiających Państwom Członkowskim skorzystanie z wiedzy fachowej oraz infrastruktury, które Irlandia i Zjednoczone Królestwo byłyby skłonne zaoferować, zgodnie z warunkami, o których Zarząd zadecyduje w odniesieniu do każdego przypadku. W tym celu przedstawiciele Irlandii i Zjednoczonego Królestwa powinni zostać zaproszeni do uczestnictwa we wszystkich posiedzeniach Zarządu w celu umożliwienia im pełnego udziału w obradach dotyczących przygotowania takich działań operacyjnych.

(28) Między Królestwem Hiszpanii a Zjednoczonym Królestwem istnieje spór o wytyczenie granic Gibraltaru.

(29) Zawieszenie stosowania niniejszego rozporządzenia do granic Gibraltaru nie oznacza zmiany stanowisk zainteresowanych państw w tej sprawie.

PRZYJMUJE NINIEJSZE ROZPORZĄDZENIE:

ROZDZIAŁ I

PRZEDMIOT

Artykuł 1

Ustanowienie Agencji

1. Mając na względzie poprawę zintegrowanego zarządzania granicami zewnętrznymi Państw Członkowskich Unii Europejskiej, niniejszym ustanawia się Europejską Agencję Zarządzania Współpracą Operacyjną na Granicach Zewnętrznych (Agencję).

2. Zważywszy, że odpowiedzialność za kontrolę i ochronę granic zewnętrznych spoczywa na państwach członkowskich, Agencja – jako organ Unii określony w art. 15 oraz zgodnie z art. 19 niniejszego rozporządzenia – powinna ułatwiać stosowanie istniejących i przyszłych unijnych środków dotyczących zarządzania granicami zewnętrznymi, w szczególności kodeksu granicznego Schengen ustanowionego na mocy rozporządzenia (WE) nr 562/2006 (¹⁰) i czynić je bardziej skutecznymi. Agencja powinna realizować ten cel poprzez zapewnienie koordynacji działań państw członkowskich we wprowadzaniu w życie tych środków, przyczyniając się tym samym do zapewnienia skutecznego, wysokiego i jednolitego poziomu kontroli osób oraz ochrony granic zewnętrznych państw członkowskich.

Agencja powinna wykonywać swoje zadania w pełnej zgodności ze stosownymi przepisami prawa Unii, w tym z Kartą praw podstawowych Unii Europejskiej („karta praw podstawowych” ); stosownymi postanowieniami prawa międzynarodowego, w tym z Konwencją dotyczącą statusu uchodźców sporządzoną w Genewie w dniu 28 lipca 1951 r. („konwencja genewska”); zobowiązaniami dotyczącymi dostępu do ochrony międzynarodowej, w szczególności zasadą non-refoulement; oraz prawami podstawowymi, a także uwzględniając sprawozdania Forum Konsultacyjnego, o którym mowa w art. 26a niniejszego rozporządzenia.

3. Agencja powinna również zapewniać Komisji i państwom członkowskim niezbędną pomoc techniczną oraz wiedzę fachową w zakresie zarządzania granicami zewnętrznymi oraz propagować solidarność między państwami członkowskimi, w szczególności w odniesieniu do tych państw członkowskich, które stoją w obliczu szczególnej i nieproporcjonalnej presji.

4. (skreślony).

Artykuł 1a

Definicje

Do celów niniejszego rozporządzenia stosuje się następujące definicje:

1) „granice zewnętrzne państw członkowskich” oznaczają granice lądowe i morskie państw członkowskich oraz ich porty lotnicze i morskie, do których stosuje się postanowienia prawodawstwa wspólnotowego w sprawie przekraczania przez osoby granic zewnętrznych;

1a) „europejskie zespoły straży granicznych” oznaczają: do celów art. 3, art. 3b, art. 3c, art. 8 i art. 17 – zespoły, które mają zostać oddelegowywane podczas wspólnych operacji i projektów pilotażowych; do celów art. 8a–8g – zespoły, które mają być oddelegowane do udziału w szybkich interwencjach na granicy („szybkie interwencje” ) w rozumieniu rozporządzenia (WE) nr 863/2007 (¹¹), a do celów art. 2 ust. 1 lit. ea) i g) oraz art. 5 – zespoły, które mają być oddelegowywane podczas wspólnych operacji, projektów pilotażowych oraz szybkich interwencji;

2) „przyjmujące państwo członkowskie” oznacza państwo członkowskie, w którym mają miejsce lub z którego uruchamiane są: wspólna operacja, projekt pilotażowy lub szybka interwencja;

3) „rodzime państwo członkowskie” oznacza państwo członkowskie, którego funkcjonariusz straży granicznej jest członkiem zespołu lub zaproszonym funkcjonariuszem;

4) „członkowie zespołów” oznaczają funkcjonariuszy straży granicznych państw członkowskich, pełniących służbę w europejskich zespołach straży granicznej innych niż funkcjonariusze straży granicznej przyjmującego państwa członkowskiego;

5) „wnioskujące państwo członkowskie” oznacza państwo członkowskie, którego właściwe organy zwracają się do Agencji z wnioskiem o oddelegowanie na jego terytorium zespołów szybkiej interwencji;

6) „zaproszeni funkcjonariusze” oznaczają funkcjonariuszy straży granicznej państw członkowskich innych niż przyjmujące państwo członkowskie biorące udział we wspólnych działaniach i projektach pilotażowych.

ROZDZIAŁ II

ZADANIA

Artykuł 2

Główne zadania

1. Agencja wykonuje następujące zadania:

a) koordynuje współpracę operacyjną między Państwami Członkowskimi w dziedzinie zarządzania granicami zewnętrznymi;

b) wspomaga Państwa Członkowskie w szkoleniach krajowych funkcjonariuszy straży granicznych, w tym w ustanowieniu wspólnych standardów szkoleniowych;

c) przeprowadza analizy ryzyka, w tym ocenę zdolności państw członkowskich do sprostania zagrożeniom i presji na ich granicach zewnętrznych;

d) uczestniczy w rozwoju badań mających znaczenie dla kontroli i ochrony granic zewnętrznych;

da) wspomaga państwa członkowskie w sytuacjach wymagających zwiększonej pomocy technicznej i operacyjnej na ich granicach zewnętrznych, uwzględniając fakt, że niektóre sytuacje mogą wiązać się z pomocą humanitarną i ratownictwem na morzu;

e) wspomaga państwa członkowskie w sytuacjach wymagających zwiększonej pomocy technicznej i operacyjnej na ich granicach zewnętrznych, w szczególności te państwa członkowskie, które stoją w obliczu szczególnej i nieproporcjonalnej presji;

ea) powołuje europejskie zespoły straży granicznej, które mają być oddelegowywane podczas wspólnych operacji, projektów pilotażowych i szybkich interwencji;

f) udziela państwom członkowskim niezbędnego wsparcia, w tym, na wniosek, zapewnia koordynację lub organizację wspólnych operacji powrotowych;

g) oddelegowuje do państw członkowskich funkcjonariuszy straży granicznych, należących do europejskich zespołów straży granicznej, do wspólnych operacji, projektów pilotażowych lub szybkich interwencji zgodnie z rozporządzeniem (WE) nr 863/2007;

h) zgodnie z rozporządzeniem (WE) nr 45/2001 opracowuje i wdraża systemy informacyjne, które umożliwiają płynną i niezawodną wymianę informacji na temat pojawiających się zagrożeń na granicach zewnętrznych państw członkowskich, w tym sieć informowania i koordynacji ustanowioną na mocy decyzji 2005/267/WE (¹²);

i) zapewnia niezbędną pomoc w opracowywaniu i działaniu europejskiego systemu nadzorowania granic, a w stosownych przypadkach, w opracowywaniu wspólnego środowiska wymiany informacji, w tym współdziałania systemów, w szczególności poprzez ustanowienie, utrzymywanie i koordynowanie ram EUROSUR-u zgodnie z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1052/2013 (¹³).

1a. Zgodnie z prawem Unii i z prawem międzynarodowym nikt nie może być wysadzony na ląd ani w żaden inny sposób przekazany władzom krajowym z naruszeniem zasady non-refoulement; nikt nie może być wysadzony na ląd ani przekazany władzom kraju, z którego osoba taka może zostać wydalona lub zawrócona do innego kraju z naruszeniem zasady non-refoulement. Szczególne potrzeby dzieci, ofiar handlu ludźmi, osób wymagających pomocy medycznej, osób wymagających ochrony międzynarodowej oraz innych osób w szczególnie trudnej sytuacji rozpatrywane są zgodnie z prawem Unii i z prawem międzynarodowym.

2. Bez uszczerbku dla uprawnień Agencji, Państwa Członkowskie mogą kontynuować współpracę na poziomie operacyjnym z innymi Państwami Członkowskimi i/lub państwami trzecimi na granicach zewnętrznych, jeżeli stanowi ona uzupełnienie działania Agencji.

Państwa Członkowskie powstrzymują się od wszelkich działań, które mogłyby zagrozić funkcjonowaniu Agencji lub osiągnięciu jej celów.

Państwa członkowskie informują Agencję o tych kwestiach operacyjnych na swoich granicach zewnętrznych, które wykraczają poza kompetencje Agencji. Dyrektor Wykonawczy Agencji („Dyrektor Wykonawczy”) regularnie i co najmniej raz w roku informuje Zarząd Agencji („Zarząd”) o takich kwestiach.

Artykuł 2a

Kodeks postępowania

Agencja opracowuje i na bieżąco dostosowuje kodeks postępowania mający zastosowanie do wszystkich operacji koordynowanych przez Agencję. Kodeks postępowania określa procedury zmierzające do zagwarantowania zasad państwa prawa oraz poszanowania praw podstawowych, ze szczególnym uwzględnieniem osób małoletnich pozostających bez opieki i osób w szczególnie trudnej sytuacji, a także osób ubiegających się o ochronę międzynarodową, mające zastosowanie do wszystkich osób uczestniczących w działaniach Agencji.

Agencja opracowuje Kodeks postępowania we współpracy z Forum Konsultacyjnym, o którym mowa w art. 26a.

Artykuł 3

Wspólne operacje i projekty pilotażowe na granicach zewnętrznych

1. Agencja dokonuje oceny, zatwierdza i koordynuje propozycje wspólnych operacji i projektów pilotażowych przygotowanych przez państwa członkowskie, w tym również wnioski państw członkowskich w związku z sytuacjami wymagającymi zwiększonej pomocy technicznej i operacyjnej, w szczególności w przypadkach szczególnej i nieproporcjonalnej presji.

Agencja może sama inicjować i prowadzić wspólne operacje i projekty pilotażowe we współpracy z zainteresowanymi państwami członkowskimi i w porozumieniu z przyjmującymi państwami członkowskimi.

Agencja może również zadecydować o przekazaniu swojego wyposażenia technicznego do dyspozycji państw członkowskich uczestniczących we wspólnych operacjach lub projektach pilotażowych.

Wspólne operacje i projekty pilotażowe powinna poprzedzać dogłębna analiza ryzyka.

1a. Po poinformowaniu zainteresowanego państwa członkowskiego Agencja może zakończyć wspólne operacje i projekty pilotażowe, jeżeli warunki realizacji tych wspólnych operacji lub projektów pilotażowych nie są już spełniane.

Państwa członkowskie uczestniczące we wspólnej operacji lub projekcie pilotażowym mogą zwrócić się do Agencji o zakończenie tej wspólnej operacji lub tego projektu pilotażowego.

W przypadku naruszenia praw podstawowych lub zobowiązań w zakresie ochrony międzynarodowej w trakcie wspólnej operacji lub projektu pilotażowego, przyjmujące państwo członkowskie przewiduje odpowiednie środki dyscyplinarne lub inne środki zgodnie ze swoim prawem krajowym.

Dyrektor Wykonawczy zawiesza lub kończy – całkowicie lub częściowo – wspólne operacje i projekty pilotażowe, jeśli uzna, że takie naruszenia mają poważny charakter lub mogą się powtarzać.

1b. Agencja powołuje rezerwę funkcjonariuszy straży granicznych, zwaną europejskimi zespołami straży granicznej, zgodnie z art. 3b, do celów możliwego oddelegowania podczas wspólnych operacji i projektów pilotażowych, o których mowa w ust. 1. Agencja podejmuje decyzje w sprawie oddelegowania zasobów ludzkich i udostępniania wyposażenia technicznego zgodnie z art. 3a i 7.

2. Agencja może działać poprzez swoje wyspecjalizowane oddziały przewidziane w art. 16 w celu praktycznej organizacji wspólnych operacji i projektów pilotażowych.

3. Agencja dokonuje oceny wyników wspólnych operacji i projektów pilotażowych oraz przekazuje Zarządowi szczegółowe sprawozdania z oceny w terminie 60 dni od zakończenia tych operacji i projektów, wraz z uwagami urzędnika ds. praw podstawowych, o którym mowa w art. 26a. Agencja sporządza całościowe analizy porównawcze tych wyników, mając na względzie podwyższenie jakości, zwiększenie spójności i skuteczności przyszłych wspólnych operacji i projektów pilotażowych; Agencja włącza te analizy do swojego sprawozdania ogólnego, o którym mowa w art. 20 ust. 2 lit. b).

4. Agencja finansuje lub współfinansuje wspólne operacje i projekty pilotażowe, o których mowa w ust. 1, poprzez dotacje ze swojego budżetu zgodnie z przepisami finansowymi mającymi zastosowanie do Agencji.

5. Ust. 1a i 4 stosuje się także do szybkich interwencji.

Artykuł 3a

Aspekty organizacyjne wspólnych operacji i projektów pilotażowych

1. Dyrektor Wykonawczy sporządza plan operacyjny wspólnych operacji i projektów pilotażowych, o których mowa w art. 3 ust. 1. W odpowiednim czasie przed rozpoczęciem wspólnej operacji lub projektu pilotażowego Dyrektor Wykonawczy i przyjmujące państwo członkowskie – w porozumieniu z państwami członkowskimi uczestniczącymi we wspólnej operacji lub projekcie pilotażowym – uzgadniają plan operacyjny, szczegółowo określający aspekty organizacyjne.

Plan operacyjny obejmuje wszystkie elementy uznawane za niezbędne do realizacji wspólnej operacji lub projektu pilotażowego, w tym również następujące informacje:

a) opis sytuacji wraz ze sposobem działania i celami operacji wsparcia, w tym również cel operacyjny;

b) przewidywany czas trwania wspólnej operacji lub projektu pilotażowego;

c) obszar geograficzny, na którym będą miały miejsce wspólna operacja lub projekt pilotażowy;

d) opis zadań i specjalnych poleceń dla zaproszonych funkcjonariuszy, w tym również dopuszczalnego korzystania z baz danych i dopuszczalnego stosowania broni służbowej, amunicji służbowej i sprzętu służbowego w przyjmującym państwie członkowskim;

e) skład zespołów zaproszonych funkcjonariuszy, a także oddelegowanie innego stosownego personelu;

f) postanowienia dotyczące dowodzenia i kontroli, w tym również nazwiska i stopnie funkcjonariuszy straży granicznej przyjmującego państwa członkowskiego odpowiedzialnych za prowadzenie współpracy z zaproszonymi funkcjonariuszami i Agencją, w szczególności tych funkcjonariuszy straży granicznej, którzy dowodzą zespołami w okresie trwania operacji wsparcia, oraz pozycję zaproszonych funkcjonariuszy w strukturze dowodzenia;

g) wyposażenie techniczne, które należy udostępnić podczas wspólnej operacji lub projektu pilotażowego, w tym również szczególne wymogi, takie jak warunki użytkowania, personel wymagany do obsługi, transport i inna logistyka oraz postanowienia finansowe;

h) szczegółowe przepisy dotyczące natychmiastowego zgłaszania zdarzeń przez Agencję Zarządowi i właściwym krajowym władzom publicznym;

i) system sprawozdawczości i oceny zawierający poziomy odniesienia dla sprawozdania z oceny oraz ostateczny termin składania sprawozdania z oceny końcowej zgodnie z art. 3 ust. 3;

j) w odniesieniu do operacji morskich – szczegółowe informacje dotyczące stosowania właściwej jurysdykcji i ustawodawstwa na obszarze geograficznym, na którym odbywa się wspólna operacja lub projekt pilotażowy, w tym również odniesienia do prawa międzynarodowego i prawa Unii dotyczącego przechwytywania, ratownictwa na morzu i sprowadzania na ląd. W tym względzie plan operacyjny opracowuje się zgodnie z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 656/2014 (¹⁴) [1];

k) formy współpracy z państwami trzecimi, innymi agencjami i organami Unii lub organizacjami międzynarodowymi.

2. Wszelkie zmiany lub dostosowania planu operacyjnego wymagają zgody Dyrektora Wykonawczego i przyjmującego państwa członkowskiego. Agencja niezwłocznie wysyła egzemplarz zmienionego lub dostosowanego planu operacyjnego uczestniczącym państwom członkowskim.

3. W ramach swoich zadań koordynacyjnych Agencja zapewnia operacyjne wdrażanie wszystkich aspektów organizacyjnych, w tym również obecność członków personelu Agencji podczas wspólnych operacji i projektów pilotażowych, o których mowa w niniejszym artykule.

Artykuł 3b

Skład i oddelegowywanie europejskich zespołów straży granicznej

1. Na wniosek Dyrektora Wykonawczego Zarząd bezwzględną większością głosów swoich członków posiadających prawo głosu podejmuje decyzję w sprawie profilów i łącznej liczby funkcjonariuszy straży granicznych, którzy mają być udostępniani do europejskich zespołów straży granicznej. Ta sama procedura ma zastosowanie w odniesieniu do wszelkich późniejszych zmian w profilach i łącznej liczbie funkcjonariuszy straży granicznych. Państwa członkowskie uczestniczą w europejskich zespołach straży granicznej za pośrednictwem rezerwy krajowej w oparciu o różne określone profile, poprzez mianowanie funkcjonariuszy straży granicznych odpowiadających wymaganym profilom.

2. W odniesieniu do swoich funkcjonariuszy straży granicznej wkład państw członkowskich w konkretne wspólne operacje i projekty pilotażowe na nadchodzący rok planowany jest na postawie corocznych dwustronnych negocjacji i porozumień pomiędzy Agencją i państwami członkowskimi. Zgodnie z tymi porozumieniami państwa członkowskie udostępniają funkcjonariuszy straży granicznych, którzy mogą zostać oddelegowani, na wniosek Agencji, chyba że znajdują się one w obliczu wyjątkowej sytuacji w znaczny sposób wpływającej na możliwość realizacji zadań krajowych. Wniosek taki należy przedstawić co najmniej 45 dni przed planowanym oddelegowaniem. Nie wpływa to na autonomię rodzimego państwa członkowskiego w odniesieniu do wyboru personelu i okresu jego oddelegowania.

3. Udział Agencji w europejskich zespołach straży granicznej odbywa się poprzez oddelegowanie właściwych funkcjonariuszy straży granicznych oddelegowanych przez państwa członkowskie w charakterze ekspertów krajowych zgodnie z art. 17 ust. 5. W odniesieniu do oddelegowywania swoich funkcjonariuszy straży granicznych do Agencji na kolejny rok, wkład państw członkowskich planowany jest na postawie corocznych dwustronnych negocjacji i porozumień pomiędzy Agencją i państwami członkowskimi.

Zgodnie z tymi porozumieniami państwa członkowskie udostępniają funkcjonariuszy straży granicznych, którzy mogą zostać oddelegowani, chyba że mogłoby to poważnie wpłynąć na możliwość realizacji zadań krajowych. W takich sytuacjach państwa członkowskie mogą odwołać swoich oddelegowanych funkcjonariuszy straży granicznych.

Maksymalny czas trwania takiego oddelegowania nie może przekraczać sześciu miesięcy w okresie 12 miesięcy. Do celów niniejszego rozporządzenia oddelegowanych funkcjonariuszy straży granicznych traktuje się jak zaproszonych funkcjonariuszy posiadających zakres zadań i uprawnień przewidzianych w art. 10. Do celów stosowania art. 3c, 10 i 10b państwo członkowskie, które oddelegowało funkcjonariuszy straży granicznej traktuje się jak „rodzime państwo członkowskie” zdefiniowane w art. 1a ust. 3. Pozostali pracownicy zatrudnieni przez Agencję na czas określony, którzy nie posiadają kwalifikacji do pełnienia funkcji w zakresie kontroli granicznej, mogą być oddelegowywani jedynie do zadań koordynacyjnych podczas wspólnych operacji i projektów pilotażowych.

4. Wykonując swoje zadania i korzystając ze swoich uprawnień, członkowie europejskich zespołów straży granicznej w pełni przestrzegają praw podstawowych, w tym również prawa dostępu do procedur azylowych, oraz godności ludzkiej. Wszelkie środki podjęte w ramach wykonywania ich zadań i korzystania z ich uprawnień muszą być proporcjonalne do celu takich działań. Wykonując swoje zadania i korzystając ze swoich uprawnień, nie mogą oni dyskryminować osób ze względu na płeć, rasę lub pochodzenie etniczne, religię lub światopogląd, niepełnosprawność, wiek lub orientację seksualną.

5. Zgodnie z art. 8g Agencja powołuje urzędnika koordynującego w odniesieniu do każdej ze wspólnych operacji lub każdego z projektów pilotażowych, do których zostaną oddelegowani członkowie europejskich zespołów straży granicznej.

Rola urzędnika koordynującego polega na wspieraniu współpracy i koordynacji między przyjmującymi i uczestniczącymi państwami członkowskimi.

6. Agencja pokrywa koszty poniesione przez państwa członkowskie w związku z udostępnianiem przez nich, zgodnie z ust. 1 niniejszego artykułu, swoich funkcjonariuszy straży granicznych do europejskich zespołów straży granicznej zgodnie z art. 8h.

7. Agencja corocznie informuje Parlament Europejski o liczbie funkcjonariuszy straży granicznych udostępnianych przez każde z państw członkowskich do europejskich zespołów straży granicznej zgodnie z niniejszym artykułem.

Artykuł 3c

Wydawanie poleceń europejskim zespołom straży granicznej

1. Podczas operacji wsparcia europejskich zespołów straży granicznej przyjmujące państwo członkowskie wydaje polecenia dla zespołów zgodnie z planem operacyjnym, o którym mowa w art. 3a ust. 1.

2. Agencja może przekazywać swoje spostrzeżenia na temat poleceń, o których mowa w ust. 1, przyjmującemu państwu członkowskiemu za pośrednictwem swojego urzędnika koordynującego, o którym mowa w art. 3b ust. 5. W takim przypadku przyjmujące państwo członkowskie bierze pod uwagę spostrzeżenia.

3. Zgodnie z art. 8g przyjmujące państwo członkowskie udziela urzędnikowi koordynującemu wszelkiej niezbędnej pomocy, w tym również pełnego dostępu do europejskich zespołów straży granicznej na każdym etapie trwania operacji wsparcia.

4. Podczas wykonywania swoich zadań i korzystania ze swoich uprawnień członkowie europejskich zespołów straży granicznej podlegają środkom dyscyplinarnym swojego rodzimego państwa członkowskiego.

Artykuł 4

Analizy ryzyka

Agencja opracowuje i stosuje wspólny zintegrowany model analizy ryzyka.

Przygotowuje ona zarówno analizy o charakterze ogólnym, jak i analizy ryzyka dostosowane do określonych potrzeb, które mają być przedkładane Radzie i Komisji.

Do celów analizy ryzyka Agencja może poddać ocenie, po wcześniejszej konsultacji z zainteresowanymi państwami członkowskimi, ich zdolność do sprostania nadchodzącym wyzwaniom, w tym obecnym i przyszłym zagrożeniom i presji na granicach zewnętrznych państw członkowskich; dotyczy to w szczególności tych państw członkowskich, które stoją w obliczu szczególnej i nieproporcjonalnej presji. W tym celu Agencja może poddać ocenie wyposażenie i zasoby państw członkowskich służące do kontroli granic. Ocena opiera się na informacjach dostarczonych przez zainteresowane państwa członkowskie oraz na sprawozdaniach i wynikach wspólnych operacji, projektów pilotażowych, szybkich interwencji i innych działań Agencji. Oceny te pozostają bez uszczerbku dla mechanizmu oceny Schengen.

Wyniki tych ocen są przedstawiane Zarządowi.

Do celów niniejszego artykułu państwa członkowskie dostarczają Agencji wszystkie niezbędne informacje na temat sytuacji i potencjalnych zagrożeń na granicach zewnętrznych.

Opracowując wspólne minimalne programy szkolenia funkcjonariuszy straży granicznych, o których mowa w art. 5, Agencja uwzględnia wyniki wspólnego zintegrowanego modelu analiz ryzyka.

Artykuł 5

Szkolenia

Funkcjonariuszom straży granicznych, którzy są członkami europejskich zespołów straży granicznej Agencja zapewnia zaawansowane szkolenie odpowiednie do rodzaju wykonywanych przez nich zadań i przyznanych im uprawnień oraz prowadzi z tymi funkcjonariuszami straży granicznych regularne ćwiczenia zgodnie z harmonogramem zaawansowanego szkolenia i ćwiczeń, o którym mowa w rocznym programie prac Agencji.

Agencja podejmuje także niezbędne inicjatywy mające na celu zapewnienie, aby przed rozpoczęciem udziału w działaniach operacyjnych organizowanych przez Agencję wszyscy funkcjonariusze straży granicznych i inni pracownicy z państw członkowskich, uczestniczący w europejskich zespołach straży granicznej, a także personel Agencji odbyli szkolenie w zakresie właściwego prawa Unii i prawa międzynarodowego, w tym również praw podstawowych i dostępu do ochrony międzynarodowej oraz wytycznych umożliwiających rozpoznanie osób potrzebujących ochrony i skierowanie ich do odpowiednich struktur.

Agencja ustanawia i dalej rozwija wspólne minimalne programy szkolenia funkcjonariuszy straży granicznych oraz zapewnia szkolenie na poziomie europejskim dla instruktorów funkcjonariuszy krajowych straży granicznych państw członkowskich, w tym również w zakresie praw podstawowych, dostępu do ochrony międzynarodowej i właściwego prawa morskiego.

Agencja sporządza minimalne programy szkolenia po konsultacji z Forum Konsultacyjnym, o którym mowa w art. 26a.

Państwa członkowskie uwzględniają wspólne minimalne programy szkolenia w szkoleniach swoich funkcjonariuszy straży granicznej.

Agencja oferuje również dodatkowe szkolenia i seminaria na tematy związane z kontrolą i ochroną granic zewnętrznych oraz dotyczące powrotów obywateli państw trzecich dla funkcjonariuszy właściwych służb krajowych Państw Członkowskich.

Agencja może we współpracy z Państwami Członkowskimi organizować działania szkoleniowe na ich terytoriach.

Agencja ustanawia program wymiany umożliwiający funkcjonariuszom straży granicznych uczestniczącym w europejskich zespołach straży granicznej zdobycie wiedzy i szczególnego know-how, poprzez wykorzystanie doświadczeń zdobytych za granicą oraz dobrych praktyk stosowanych podczas współpracy z funkcjonariuszami straży granicznych w państwach członkowskich innych niż ich własne.

Artykuł 6

Monitorowanie badań i uczestnictwo w badaniach

Agencja czynnie monitoruje badania mające znaczenie dla kontroli i ochrony granic zewnętrznych i uczestniczy w ich rozwoju oraz przekazuje te informacje Komisji i państwom członkowskim.

Artykuł 7

Wyposażenie techniczne

1. Agencja może nabywać, samodzielnie lub na zasadzie współwłasności z państwem członkowskim, lub brać w leasing wyposażenie techniczne dla potrzeb kontroli granic zewnętrznych, które ma być udostępniane podczas wspólnych operacji, projektów pilotażowych, szybkich interwencji, wspólnych operacji powrotowych lub projektów pomocy technicznej zgodnie z przepisami finansowymi mającymi zastosowanie do Agencji. Każdą decyzję o nabyciu lub wzięciu w leasing wyposażenia, która pociąga za sobą znaczące koszty dla Agencji, poprzedza dogłębna analiza potrzeb oraz kosztów i korzyści. Wszelkie takie wydatki przewiduje się w budżecie Agencji, przyjętym przez Zarząd zgodnie z art. 29 ust. 9. W przypadku gdy Agencja nabywa lub bierze w leasing istotne wyposażenie techniczne, takie jak statki służące do patroli morskich i przybrzeżnych lub pojazdy, zastosowanie mają następujące warunki:

a) w przypadku nabycia i współwłasności Agencja formalnie uzgadnia z jednym państwem członkowskim, że zapewni ono rejestrację wyposażenia zgodnie z ustawodawstwem mającym zastosowanie w tym państwie członkowskim;

b) w przypadku leasingu wyposażenie zostaje zarejestrowane w państwie członkowskim.

Na podstawie wzoru umowy sporządzonego przez Agencję państwo członkowskie rejestracji oraz Agencja uzgadniają warunki zapewniające okresy pełnego udostępnienia Agencji aktywów objętych współwłasnością, a także warunki korzystania z wyposażenia.

Państwo członkowskie rejestracji lub dostawca wyposażenia technicznego zapewnia niezbędnych ekspertów oraz pracowników technicznych do obsługi wyposażenia technicznego w sposób zgodny z prawem i bezpieczny.

2. Agencja tworzy i przechowuje scentralizowane rejestry wyposażenia należącego do rezerwy wyposażenia technicznego obejmującej wyposażenie będące własnością państw członkowskich albo Agencji oraz wyposażenie, którego współwłaścicielami są państwa członkowskie i Agencja, dla potrzeb kontroli granic zewnętrznych. Rezerwa wyposażenia technicznego zawiera minimalną ilość wyposażenia technicznego danego typu, o czym mowa w ust. 5 niniejszego artykułu. Wyposażenie wpisane do rezerwy wyposażenia technicznego udostępnia się podczas działań, o których mowa w art. 3, 8a i 9.

3. Państwa członkowskie wnoszą wkład do rezerwy wyposażenia technicznego, o której mowa w ust. 2. Wkład państw członkowskich w rezerwę wyposażenia technicznego i jego udostępnienie na potrzeby konkretnych operacji planowane są na postawie corocznych dwustronnych negocjacji i porozumień pomiędzy Agencją i pastwami członkowskimi. Na wniosek Agencji państwa członkowskie udostępniają swoje wyposażenie techniczne zgodnie z tymi porozumieniami i w zakresie, w jakim to wyposażenie stanowi część minimalnej ilości wyposażenia technicznego przewidzianą na dany rok, chyba że stoją w obliczu wyjątkowej sytuacji w znaczny sposób wpływającej na możliwość realizacji zadań krajowych. Wniosek taki składa się co najmniej 45 dni przed planowaną operacją wsparcia. Wkład w rezerwę wyposażenia technicznego jest poddawany corocznemu przeglądowi.

4. Agencja zarządza rejestrami rezerwy wyposażenia technicznego w następujący sposób:

a) podział ze względu na typ wyposażenia i rodzaj operacji:

b) podział ze względu na właściciela (państwo członkowskie, Agencja, inni);

c) ilość wymaganego wyposażenia ogółem;

d) wymogi w zakresie personelu do obsługi, jeśli ma to zastosowanie;

e) inne informacje, takie jak szczegóły rejestracji, wymogi w zakresie transportu i konserwacji, mające zastosowanie krajowe systemy eksportu, instrukcje techniczne lub inne informacje istotne z punktu widzenia właściwego użytkowania wyposażenia.

5. Agencja finansuje udostępnianie wyposażenia technicznego, które stanowi część minimalnej ilości wyposażenia technicznego dostarczanego przez dane państwo członkowskie w danym roku. Udostępnienie wyposażenia technicznego, które nie jest częścią minimalnej ilości wyposażenia technicznego, jest współfinansowane przez Agencję maksymalnie do wysokości 100 % wydatków kwalifikowalnych, przy uwzględnieniu szczególnej sytuacji w państwie członkowskim udostępniającym taki sprzęt techniczny.

Na wniosek Dyrektora Wykonawczego Zarząd podejmuje co roku decyzję, zgodnie z art. 24, w sprawie zasad dotyczących wyposażenia technicznego, w tym również wymaganych minimalnych ilości wyposażenia technicznego danego typu ogółem, warunki udostępniania oraz zwrotu kosztów. Do celów budżetowych Zarząd powinien podjąć taką decyzję do dnia 31 marca każdego roku.

Agencja proponuje minimalną ilość wyposażenia technicznego w zależności od swoich potrzeb, uwzględniając w szczególności zdolność do realizacji wspólnych operacji, projektów pilotażowych, szybkich interwencji i wspólnych operacji powrotowych, zgodnie ze swoim programem prac na dany rok.

Agencja zmienia minimalną ilość wyposażenia technicznego, jeżeli jest ona niewystarczająca do wykonania planu operacyjnego uzgodnionego na potrzeby wspólnych operacji, projektów pilotażowych, szybkich interwencji lub wspólnych operacji powrotowych; zmiany tej dokonuje Agencja na podstawie uzasadnionych potrzeb oraz porozumienia z państwami członkowskimi.

6. Agencja informuje Zarząd co miesiąc o składzie i udostępnieniu wyposażenia należącego do rezerwy wyposażenia technicznego. W przypadku gdy minimalna ilość wyposażenia technicznego, o której mowa w ust. 5, nie zostanie osiągnięta, Dyrektor Wykonawczy niezwłocznie informuje o tym Zarząd. Zarząd w trybie pilnym podejmuje decyzję o ustaleniu priorytetów w zakresie udostępniania wyposażenia technicznego i podejmuje niezbędne działania w celu uzupełnienia stwierdzonych niedoborów. Zarząd informuje Komisję o stwierdzonych niedoborach i podjętych działaniach. Komisja informuje o tym następnie Parlament Europejski i Radę, przekazując również własną ocenę sytuacji.

7. Agencja corocznie informuje Parlament Europejski o ilości wyposażenia technicznego, które każde państwo członkowskie przekazało do rezerwy wyposażenia technicznego zgodnie z niniejszym artykułem.

Artykuł 8

Wspomaganie Państw Członkowskich w sytuacjach wymagających zwiększonej pomocy technicznej i operacyjnej na granicach zewnętrznych

1. Bez uszczerbku dla art. 78 ust. 3 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej („TFUE”) jedno lub kilka państw członkowskich, które stoją w obliczu szczególnej i nieproporcjonalnej presji, lub sytuacji wymagającej zwiększonej pomocy technicznej i operacyjnej w ramach wykonywania swoich zobowiązań w odniesieniu do kontroli i ochrony granic zewnętrznych, może zwrócić się o pomoc do Agencji. Zgodnie z art. 3 Agencja organizuje odpowiednią pomoc techniczną i operacyjną dla wnioskującego państwa członkowskiego (wnioskujących państw członkowskich).

2. W sytuacjach określonych w ust. 1 Agencja może:

a) udzielić pomocy w kwestiach współpracy między Państwami Członkowskimi w celu rozwiązania problemów zaistniałych na granicach zewnętrznych;

b) rozmieścić swoich ekspertów w celu wsparcia właściwych władz krajowych zainteresowanego Państwa lub Państw Członkowskich na odpowiedni czas;

c) oddelegować funkcjonariuszy straży granicznych z europejskich zespołów straży granicznej.

3. Agencja może nabywać wyposażenie techniczne służące do dokonywania odpraw i ochrony granic zewnętrznych, które ma być wykorzystywane przez ekspertów Agencji oraz w ramach szybkich interwencji przez czas ich trwania.

Artykuł 8a

Szybkie interwencje

Na wniosek państwa członkowskiego stojącego w obliczu nagłej i wyjątkowej presji, w szczególności w przypadku napływu znacznej liczby obywateli państw trzecich usiłujących nielegalnie przedostać się na terytorium tego państwa członkowskiego na odcinkach granic zewnętrznych, Agencja może oddelegować na ograniczony okres czasu na terytorium wnioskującego państwa członkowskiego jeden lub kilka europejskich zespołów straży granicznej („zespół” („ zespoły”)) na odpowiedni okres czasu zgodnie z art. 4 rozporządzenia (WE) nr 863/2007.

Artykuł 8b

Skład zespołów

1. W przypadku zaistnienia sytuacji, o której mowa w art. 8a, na wniosek agencji państwa członkowskie bezzwłocznie informują o liczbie, nazwiskach i profilach funkcjonariuszy straży granicznej z rezerwy krajowej, których mogą udostępnić w ciągu pięciu dni jako członków zespołu. Państwa członkowskie udostępniają funkcjonariuszy na potrzeby oddelegowania na wniosek agencji, chyba że stoją wobec wyjątkowej sytuacji w znaczny sposób wpływającej na możliwość realizowania zadań krajowych.

2. Przy określaniu składu zespołu w celu ich oddelegowania do udziału w operacji wsparcia dyrektor wykonawczy uwzględnia szczególne okoliczności, w których obliczu stoi wnioskujące państwo członkowskie. Skład zespołu jest ustalany zgodnie z planem operacyjnym, o którym mowa w art. 8e.

Artykuł 8c

Szkolenie i ćwiczenia

Funkcjonariuszom straży granicznej, którzy wchodzą w skład rezerwy interwencyjnej, o której mowa w art. 4 ust. 2 rozporządzenia (WE) nr 863/2007, agencja zapewnia szkolenie zaawansowane odpowiednie do rodzaju wykonywanych przez nich zadań i przyznanych im uprawnień. Ponadto agencja prowadzi z tymi funkcjonariuszami straży granicznej regularne ćwiczenia zgodnie z harmonogramem zaawansowanego szkolenia i ćwiczeń, o którym mowa w jej rocznym programie prac.

Artykuł 8d

Procedura podejmowania decyzji o oddelegowaniu zespołów do udziału w operacji wsparcia

1. Wniosek o oddelegowanie zespołów do udziału w operacji wsparcia zgodnie z art. 8a zawiera opis sytuacji, możliwe cele i planowane potrzeby w zakresie oddelegowania. W razie potrzeby dyrektor wykonawczy może wysłać eksperta z agencji w celu dokonania oceny sytuacji na granicach zewnętrznych wnioskującego państwa członkowskiego.

2. Dyrektor wykonawczy bezzwłocznie informuje Zarząd o wniosku państwa członkowskiego o oddelegowanie zespołów.

3. Podejmując decyzję w sprawie wniosku państwa członkowskiego, dyrektor wykonawczy agencji uwzględnia wyniki przeprowadzonych przez agencję analiz ryzyka oraz inne istotne informacje dostarczone przez wnioskujące państwo członkowskie lub inne państwo członkowskie.

4. Dyrektor wykonawczy podejmuje decyzję w sprawie wniosku o oddelegowanie zespołów tak szybko, jak to tylko możliwe, nie później jednak niż w terminie pięciu dni roboczych od daty otrzymania wniosku. Dyrektor wykonawczy powiadamia na piśmie o swojej decyzji jednocześnie wnioskujące państwo członkowskie i Zarząd. W decyzji podaje główne powody, dla których została ona podjęta.

5. Jeśli Dyrektor Wykonawczy zdecyduje się oddelegować jeden lub kilka zespołów, Agencja wraz z wnioskującym państwem członkowskim sporządzają niezwłocznie, a w każdym przypadku nie później niż w ciągu pięciu dni roboczych od daty decyzji, plan operacyjny zgodnie z art. 8e.

6. Bezzwłocznie po uzgodnieniu planu operacyjnego dyrektor wykonawczy informuje państwa członkowskie o zawartej we wniosku liczbie i profilach funkcjonariuszy straży granicznej, którzy mają zostać oddelegowani w ramach zespołów. Informacje te, w których zawarta jest data oddelegowania, dostarcza się na piśmie do krajowych punktów kontaktowych ustanowionych na mocy art. 8f. Wraz z informacjami przekazuje się egzemplarz planu operacyjnego.

7. Jeżeli dyrektor wykonawczy jest nieobecny lub nie może sprawować swojej funkcji, decyzje dotyczące wniosków o oddelegowanie zespołów podejmuje zastępca dyrektora wykonawczego.

8. Państwa członkowskie udostępniają funkcjonariuszy straży granicznej na potrzeby oddelegowania na wniosek agencji, chyba że państwo członkowskie stanie wobec wyjątkowej sytuacji w znaczny sposób wpływającej na możliwość realizowania zadań krajowych.

9. Oddelegowanie zespołów ma miejsce nie później niż pięć dni roboczych od dnia, w którym dyrektor wykonawczy i wnioskujące państwo członkowskie uzgodnili plan operacyjny.

Artykuł 8e

Plan operacyjny

1. Dyrektor wykonawczy i wnioskujące państwo członkowskie uzgadniają plan operacyjny określający szczegółowe warunki oddelegowania zespołów. Plan operacyjny zawiera następujące informacje:

a) opis sytuacji oraz sposób działania i cele operacji wsparcia, w tym cel operacyjny;

b) przewidywalny czas oddelegowania zespołów;

c) geograficzny obszar odpowiedzialności we wnioskującym państwie członkowskim, na który zostaną oddelegowane zespoły;

d) opis zadań i specjalnych poleceń dla członków zespołów, w tym możliwości korzystania z baz danych i dopuszczalnego stosowania broni służbowej, amunicji i sprzętu w przyjmującym państwie członkowskim;

e) skład zespołów;

f) nazwiska i stopnie funkcjonariuszy straży granicznej przyjmującego państwa członkowskiego odpowiedzialnych za prowadzenie współpracy z zespołami, w szczególności tych funkcjonariuszy straży granicznej, którzy dowodzą zespołami w okresie trwania operacji wsparcia, oraz pozycję zespołów w strukturze dowodzenia;

g) wyposażenie techniczne, które należy udostępnić razem z zespołami zgodnie z art. 8;

h) szczegółowe przepisy dotyczące natychmiastowego zgłaszania zdarzeń przez Agencję Zarządowi i właściwym krajowym władzom publicznym;

i) system sprawozdawczości i oceny zawierający poziomy odniesienia dla sprawozdania z oceny oraz ostateczny termin składania sprawozdania z oceny końcowej zgodnie z art. 3 ust. 3;

j) w odniesieniu do operacji morskich – szczegółowe informacje dotyczące stosowania właściwej jurysdykcji i prawodawstwa na obszarze geograficznym, na którym odbywa się szybka interwencja, w tym również odniesienia do prawa międzynarodowego i prawa Unii dotyczącego przechwytywania, ratownictwa na morzu i sprowadzania na ląd. W tym względzie plan operacyjny opracowuje się zgodnie z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 656/2014 (¹⁴) [2];

k) formy współpracy z państwami trzecimi, innymi agencjami i organami Unii oraz organizacjami międzynarodowymi.

2. Wszelkie zmiany lub dostosowania planu operacyjnego wymagają zgody zarówno dyrektora wykonawczego, jak i wnioskującego państwa członkowskiego. Agencja bezzwłocznie przesyła egzemplarz zmienionego lub dostosowanego planu operacyjnego państwom członkowskim biorącym udział w operacji.

Artykuł 8f

Krajowy punkt kontaktowy

Państwa członkowskie wyznaczają krajowy punkt kontaktowy, za którego pośrednictwem odbywa się komunikacja z agencją we wszelkich kwestiach dotyczących zespołów. Krajowy punkt kontaktowy jest dostępny przez cały czas.

Artykuł 8g

Oficer koordynujący

1. Dyrektor wykonawczy wyznacza spośród personelu agencji przynajmniej jednego eksperta, który będzie brał udział w operacji wsparcia jako oficer koordynujący. Dyrektor wykonawczy powiadamia przyjmujące państwo członkowskie o wyznaczonej osobie.

2. Oficer koordynujący działa w imieniu Agencji w odniesieniu do wszystkich aspektów oddelegowania zespołów. Oficer koordynujący w szczególności:

a) pełni rolę pośrednika między agencją a przyjmującym państwem członkowskim;

b) pełni rolę pośrednika między agencją a członkami zespołów, zapewniając w imieniu agencji wsparcie w zakresie wszelkich kwestii związanych z warunkami ich oddelegowania w ramach zespołów;

c) monitoruje prawidłową realizację planu operacyjnego;

d) składa agencji sprawozdanie w sprawie wszystkich aspektów delegowania zespołów.

3. Zgodnie z art. 25 ust. 3 lit. f) dyrektor wykonawczy może upoważnić oficera koordynującego do udzielenia wsparcia w rozwiązywaniu ewentualnych sporów dotyczących wykonywania planu operacyjnego i delegowania zespołów.

4. Przy wywiązywaniu się ze swoich obowiązków oficer koordynujący przyjmuje instrukcje wyłącznie od agencji.

Artykuł 8h

Koszty

1. Agencja w pełni pokrywa następujące koszty poniesione przez państwa członkowskie w związku z udostępnianiem przez nie funkcjonariuszy straży granicznych do celów, o których mowa w art. 3 ust. 1b, art. 8a i 8c:

a) koszty podróży z rodzimego państwa członkowskiego do przyjmującego państwa członkowskiego i z przyjmującego państwa członkowskiego do rodzimego państwa członkowskiego;

b) koszty związane ze szczepieniami;

c) koszty związane ze specjalnym ubezpieczeniem;

d) koszty związane z opieką zdrowotną;

e) diety dzienne, w tym koszty zakwaterowania;

f) koszty związane z wyposażeniem technicznym należącym do agencji.

2. Szczegółowe zasady dotyczące wypłacania diet dziennych członkom zespołów ustala Zarząd.

Artykuł 9

Współpraca w zakresie powrotów

1. Agencja, z zastrzeżeniem polityki Unii w zakresie powrotów, a w szczególności dyrektywy 2008/115/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 16 grudnia 2008 r. w sprawie wspólnych norm i procedur stosowanych przez państwa członkowskie w odniesieniu do powrotów nielegalnie przebywających obywateli państw trzecich (¹⁵), oraz bez kontroli merytorycznej decyzji dotyczących powrotów, zapewnia niezbędną pomoc oraz na wniosek uczestniczących państw członkowskich zapewnia koordynację lub organizację wspólnych operacji powrotowych państw członkowskich, w tym również w zakresie lotów czarterowych na potrzeby takich operacji. Agencja finansuje lub współfinansuje operacje i projekty, o których mowa w niniejszym ustępie, poprzez dotacje ze swojego budżetu zgodnie z przepisami finansowymi mającymi zastosowanie do Agencji. Agencja może również skorzystać ze środków finansowych Unii dostępnych w obszarze powrotów. Agencja zapewnia, aby w umowach z państwami członkowskimi o przyznaniu dotacji wszelkie wsparcie finansowe było uzależnione od pełnego poszanowania karty praw podstawowych.

1a. Agencja opracowuje kodeks postępowania w przypadku powrotów przebywających nielegalnie obywateli państw trzecich, który ma zastosowanie podczas wszystkich wspólnych operacji powrotowych koordynowanych przez Agencję, zawierający wspólne, standardowe procedury, które powinny ułatwić organizację wspólnych operacji powrotowych i zapewnić powrót w sposób ludzki i z pełnym poszanowaniem praw podstawowych, a w szczególności zasady godności ludzkiej, zakazu stosowania tortur oraz nieludzkiego lub poniżającego traktowania lub karania, prawa do wolności i bezpieczeństwa oraz prawa do ochrony danych osobowych i niedyskryminacji.

1b. W kodeksie postępowania szczególną uwagę poświęca się obowiązkowi zapewnienia skutecznego systemu monitorowania powrotów przymusowych, określonemu w art. 8 ust. 6 dyrektywy 2008/115/WE oraz strategii w zakresie praw podstawowych, o której mowa w art. 26a ust. 1 niniejszego rozporządzenia. Monitorowanie wspólnych operacji powrotowych powinno być prowadzone na podstawie obiektywnych i przejrzystych kryteriów i obejmować całą wspólną operację powrotową od etapu przed opuszczeniem kraju do przekazania osób odsyłanych w kraju powrotu.

1c. Państwa członkowskie regularnie informują Agencję o swoich potrzebach w zakresie pomocy lub koordynacji ze strony Agencji. Agencja opracowuje aktualizowany na bieżąco plan operacyjny, aby zapewnić wnioskującym państwom członkowskim niezbędne wsparcie operacyjne, w tym również wyposażenie techniczne, o którym mowa w art. 7 ust. 1. Na wniosek Dyrektora Wykonawczego Zarząd podejmuje decyzję, zgodnie z art. 24, w sprawie treści aktualizowanego na bieżąco planu operacyjnego i sposobu działania przewidzianego w planie operacyjnym.

2. Agencja współpracuje z właściwymi organami państw trzecich, o których mowa w art. 14, w celu ustalenia najlepszych praktyk w zakresie uzyskiwania dokumentów podróży oraz powrotów przebywających nielegalnie obywateli państw trzecich.

Artykuł 10

Uprawnienia i zadania zaproszonych funkcjonariuszy

1. Zaproszeni funkcjonariusze posiadają zdolność do wykonywania wszelkich zadań i korzystania z wszelkich uprawnień w zakresie dokonywania odprawy granicznej lub ochrony granicy zgodnie z rozporządzeniem (WE) nr 562/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 15 marca 2006 r. ustanawiającym wspólnotowy kodeks zasad regulujących przepływ osób przez granice (kodeks graniczny Schengen) (¹⁶), które są konieczne do realizacji celów tego rozporządzenia.

2. Podczas wykonywania swoich zadań i korzystania ze swoich uprawnień zaproszeni funkcjonariusze przestrzegają prawa Unii i prawa międzynarodowego oraz praw podstawowych i prawa krajowego przyjmującego państwa członkowskiego.

3. Zaproszeni funkcjonariusze mogą wykonywać zadania i korzystać z uprawnień jedynie na polecenie i, co do zasady, w obecności funkcjonariuszy straży granicznej przyjmującego państwa członkowskiego.

4. Podczas wykonywania zadań i korzystania z uprawnień zaproszeni funkcjonariusze noszą własne umundurowanie. O ich udziale we wspólnej operacji lub projekcie pilotażowym świadczy niebieska opaska z insygniami Unii Europejskiej i agencji. Aby umożliwić organom krajowym przyjmującego państwa członkowskiego i jego obywatelom stwierdzenie ich tożsamości, zaproszeni funkcjonariusze noszą przez cały czas dokument akredytacyjny określony w art. 10a, który okazują na żądanie.

5. Na zasadzie odstępstwa od ust. 2, podczas wykonywania zadań i korzystania z uprawnień zaproszeni funkcjonariusze mogą nosić broń służbową, amunicję i sprzęt w zakresie, w jakim są do tego upoważnieni na mocy przepisów krajowych rodzimego państwa członkowskiego. Przyjmujące państwo członkowskie może jednak zakazać noszenia pewnych rodzajów broni służbowej, amunicji i sprzętu, pod warunkiem że na mocy jego ustawodawstwa taki sam zakaz stosuje się do jego własnych funkcjonariuszy straży granicznej. Przed oddelegowaniem zaproszonych funkcjonariuszy przyjmujące państwo członkowskie informuje agencję o dopuszczalnych rodzajach broni służbowej, amunicji i sprzętu oraz warunkach ich użycia. Agencja udostępnia te informacje państwom członkowskim.

6. Na zasadzie odstępstwa od ust. 2, podczas wykonywania swoich zadań i korzystania z uprawnień zaproszeni funkcjonariusze są uprawnieni do użycia siły, w tym posługiwania się bronią służbową, amunicją i sprzętem za zgodą rodzimego państwa członkowskiego i przyjmującego państwa członkowskiego, w obecności funkcjonariuszy straży granicznej przyjmującego państwa członkowskiego i zgodnie z prawem krajowym przyjmującego państwa członkowskiego.

7. Na zasadzie odstępstwa od ust. 6, broń służbowa, amunicja i sprzęt mogą zostać użyte w uzasadnionej obronie własnej oraz w obronie zaproszonych funkcjonariuszy lub innych osób zgodnie z prawem krajowym przyjmującego państwa członkowskiego.

8. Do celów niniejszego rozporządzenia przyjmujące państwo członkowskie może upoważnić zaproszonych funkcjonariuszy do sprawdzania swoich krajowych i europejskich baz danych, koniecznych do dokonywania odprawy granicznej i ochrony granicy. Zaproszeni funkcjonariusze korzystają wyłącznie z tych danych, które są niezbędne do wykonywania ich zadań i korzystania przez nich z uprawnień. Przed oddelegowaniem zaproszonych funkcjonariuszy przyjmujące państwo członkowskie informuje agencję o tym, jakie krajowe i europejskie bazy danych mogą być sprawdzane. Agencja udostępnia te informacje wszystkim państwom członkowskim biorącym udział w operacji wsparcia.

9. Sprawdzanie baz danych, o którym mowa w ust. 8, jest prowadzone zgodnie z przepisami prawa wspólnotowego oraz prawa krajowego przyjmującego państwa członkowskiego w zakresie ochrony danych.

10. Decyzje o odmowie wjazdu zgodnie z art. 13 rozporządzenia (WE) nr 562/2006 podejmują wyłącznie funkcjonariusze straży granicznej przyjmującego państwa członkowskiego.

Artykuł 10a

Dokument akredytacyjny

1. Agencja, we współpracy z przyjmującym państwem członkowskim, wydaje zaproszonym funkcjonariuszom dokument w języku urzędowym przyjmującego państwa członkowskiego i innym języku urzędowym instytucji Unii Europejskiej, który umożliwia stwierdzenie ich tożsamości oraz stanowi dowód na to, że jego posiadacz jest uprawniony do wykonywania zadań i korzystania z uprawnień, o których mowa w art. 10 ust. 1. Dokument ten zawiera następujące elementy dotyczące zaproszonych funkcjonariuszy:

a) nazwisko i obywatelstwo;

b) stopień; oraz

c) aktualne zdjęcie w formacie cyfrowym.

2. Dokument jest zwracany Agencji po zakończeniu wspólnej operacji lub projektu pilotażowego.

Artykuł 10b

Odpowiedzialność cywilna

1. W przypadku gdy zaproszeni funkcjonariusze działają w przyjmującym państwie członkowskim, ponosi ono zgodnie ze swoim prawem krajowym odpowiedzialność za wszelkie szkody spowodowane przez nich podczas operacji.

2. W przypadku gdy tego rodzaju szkoda została spowodowana rażącym niedbalstwem lub umyślnym działaniem, przyjmujące państwo członkowskie może zwrócić się do rodzimego państwa członkowskiego w celu uzyskania od niego zwrotu wszelkich kwot wypłaconych ofiarom lub osobom uprawnionym w ich imieniu.

3. Bez uszczerbku dla wykonywania swoich praw względem osób trzecich, każde państwo członkowskie odstępuje od wszelkich roszczeń wobec przyjmującego państwa członkowskiego lub jakiegokolwiek innego państwa członkowskiego z tytułu poniesionych szkód, z wyjątkiem przypadków rażącego niedbalstwa lub umyślnego działania.

4. Wszelkie spory pomiędzy państwami członkowskimi dotyczące stosowania ust. 2 i 3, które nie mogą być rozwiązane w drodze negocjacji, są przez nie przedkładane Trybunałowi Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich zgodnie z art. 239 Traktatu.

5. Bez uszczerbku dla wykonywania swoich praw względem osób trzecich, agencja pokrywa koszty związane ze szkodami dotyczącymi sprzętu agencji poniesionymi w okresie trwania operacji wsparcia, z wyjątkiem przypadków rażącego niedbalstwa lub umyślnego działania.

Artykuł 10c

Odpowiedzialność karna

Podczas wspólnej operacji lub projektu pilotażowego zaproszonych funkcjonariuszy traktuje się tak samo jak funkcjonariuszy przyjmującego państwa członkowskiego w odniesieniu do wszelkich ewentualnych przestępstw popełnionych przeciwko nim lub przez nich.

Artykuł 11

Systemy wymiany informacji

Agencja może podjąć wszystkie niezbędne środki w celu ułatwienia wymiany informacji istotnych dla jej zadań z Komisją i państwami członkowskimi oraz, w stosownych przypadkach, z agencjami Unii, o których mowa w art. 13. Opracowuje i stosuje ona system informacyjny umożliwiający wymianę informacji niejawnych z tymi podmiotami, w tym również w zakresie danych osobowych, o których mowa w art. 11a, 11b i 11c.

Agencja może podjąć wszystkie niezbędne środki w celu ułatwienia wymiany informacji istotnych dla jej zadań ze Zjednoczonym Królestwem i Irlandią, jeżeli dotyczą one działań, w których te państwa uczestniczą zgodnie z art. 12 i art. 20 ust. 5.

Artykuł 11a

Ochrona danych

Do przetwarzania danych osobowych przez Agencję stosuje się rozporządzenie (WE) nr 45/2001.

Zarząd ustanawia środki mające na celu umożliwienie stosowania przez Agencję rozporządzenia (WE) nr 45/2001, w tym również środki dotyczące inspektora ochrony danych Agencji. Środki te ustanawia się po konsultacji z Europejskim Inspektorem Ochrony Danych. Bez uszczerbku dla art. 11b i 11c Agencja może przetwarzać dane osobowe w celach administracyjnych.

Artykuł 11b

Przetwarzanie danych osobowych w kontekście wspólnych operacji powrotowych

1. Podczas wykonywania swoich zadań związanych z organizacją i koordynacją wspólnych operacji powrotowych państw członkowskich, o których mowa w art. 9, Agencja może przetwarzać dane osobowe osób, które objęte są takimi wspólnymi operacjami powrotowymi.

2. Przetwarzanie takich danych osobowych musi odbywać się z poszanowaniem zasad konieczności i proporcjonalności. W szczególności musi być ono ściśle ograniczone do tych danych osobowych, które są wymagane do celów wspólnych operacji powrotowych.

3. Dane osobowe są usuwane natychmiast po osiągnięciu celu, dla którego zostały zgromadzone, nie później jednak niż 10 dni po zakończeniu wspólnej operacji powrotowej.

4. W przypadku gdy dane osobowe nie zostały przekazane przewoźnikowi przez państwo członkowskie, Agencja może przekazać takie dane.

5. Niniejszy artykuł stosuje się zgodnie ze środkami, o których mowa w art. 11a.

Artykuł 11c

Przetwarzanie danych osobowych zgromadzonych podczas wspólnych operacji, projektów pilotażowych i szybkich interwencji

1. Bez uszczerbku dla kompetencji państw członkowskich w zakresie gromadzenia danych osobowych w ramach wspólnych operacji, projektów pilotażowych i szybkich interwencji oraz z zastrzeżeniem ograniczeń określonych w ust. 2 i 3 Agencja może dalej przetwarzać dane osobowe zgromadzone przez państwa członkowskie podczas takich działań operacyjnych i przekazane Agencji dla celów związanych z bezpieczeństwem na zewnętrznych granicach państw członkowskich.

2. Takie dalsze przetwarzanie danych osobowych przez Agencję ogranicza się do danych osobowych dotyczących osób podejrzanych przez właściwe organy państw członkowskich, w oparciu o uzasadnione przesłanki, o uczestnictwo w transgranicznych działaniach przestępczych, w ułatwianiu nielegalnych działań migracyjnych lub w handlu ludźmi, określonych w art. 1 ust. 1 lit. a) i b) dyrektywy Rady 2002/90/WE z dnia 28 listopada 2002 r. definiującej ułatwianie nielegalnego wjazdu, tranzytu i pobytu. (¹⁷)

3. Dane osobowe, o których mowa w ust. 2, są dalej przetwarzane przez Agencję jedynie w następujących celach:

a) przekazywanie, po indywidualnym rozpatrzeniu każdego przypadku, do Europolu lub innych unijnych organów ścigania, z zastrzeżeniem art. 13;

b) wykorzystywanie w celu przygotowania analiz ryzyka, o których mowa w art. 4. Dane umieszczane w wynikach analiz ryzyka są anonimizowane.

4. Dane osobowe są usuwane natychmiast po ich przekazaniu do Europolu lub innych agencji Unii lub wykorzystaniu do przygotowania analiz ryzyka, o których mowa w art. 4. Okres ich przechowywania nie może w żadnym przypadku przekroczyć trzech miesięcy od daty zgromadzenia tych danych.

5. Przetwarzanie takich danych osobowych musi się odbywać z poszanowaniem zasad konieczności i proporcjonalności. Agencja nie może wykorzystywać danych osobowych do celów dochodzeń, za które odpowiedzialne są właściwe organy państw członkowskich.

W szczególności przetwarzanie danych musi być ściśle ograniczone do tych danych osobowych, które są wymagane do celów, o których mowa w ust. 3.

6. Bez uszczerbku dla rozporządzenia (WE) nr 1049/2001 dalsze przekazywanie takich danych osobowych lub udzielanie w inny sposób tych danych osobowych przetwarzanych przez Agencję państwom trzecim lub innym stronom trzecim jest zabronione.

7. Niniejszy artykuł stosuje się zgodnie ze środkami, o których mowa w art. 11a.

Artykuł 11ca

Przetwarzanie danych osobowych w ramach EUROSUR-u

Agencja może przetwarzać dane osobowe zgodnie z art. 13 ust. 2 rozporządzenia (UE) nr 1052/2013, który to artykuł stosuje się zgodnie ze środkami, o których mowa w art. 11a niniejszego rozporządzenia. W szczególności przetwarzanie takich danych odbywa się z poszanowaniem zasad konieczności i proporcjonalności, a a dalsze przekazywanie lub inne udostępnianie takich danych osobowych przetwarzanych przez agencję państwom trzecim jest zabronione.

Artykuł 11d

Zasady bezpieczeństwa w zakresie ochrony informacji niejawnych i informacji szczególnie chronionych nieobjętych klauzulą poufności

1. Agencja stosuje przepisy Komisji dotyczące bezpieczeństwa określone w załączniku do decyzji Komisji 2001/844/WE, EWWiS, Euratom z dnia 29 listopada 2001 r. zmieniającej jej regulamin wewnętrzny (¹⁸). Przepisy te mają zastosowanie między innymi do wymiany, przetwarzania i przechowywania informacji niejawnych.

2. Agencja stosuje przepisy bezpieczeństwa dotyczące przetwarzania informacji szczególnie chronionych nieobjętych klauzulą poufności określone w decyzji, o której mowa w ust. 1 niniejszego artykułu i wprowadzone w życie przez Komisję. Zarząd ustanawia środki mające na celu umożliwienie stosowania tych przepisów bezpieczeństwa.

Artykuł 12

Współpraca z Irlandią i Zjednoczonym Królestwem

1. Agencja ułatwia współpracę operacyjną Państw Członkowskich z Irlandią i Zjednoczonym Królestwem w kwestiach objętych jej działaniami oraz w zakresie wymaganym do wypełnienia jej zadań określonych w art. 2 ust. 1.

2. Pomoc, która zostanie zapewniona przez Agencję zgodnie z art. 2 ust. 1 lit. f), obejmuje organizowanie wspólnych działań Państw Członkowskich dotyczących powrotów, w których Irlandia albo Zjednoczone Królestwo, lub obydwa te państwa, również uczestniczą.

3. Stosowanie niniejszego rozporządzenia do granic Gibraltaru jest zawieszone do dnia osiągnięcia porozumienia w sprawie zakresu środków dotyczących przekraczania przez osoby granic zewnętrznych Państw Członkowskich.

Artykuł 13

Współpraca z agencjami i organami Unii oraz organizacjami międzynarodowymi

Agencja może współpracować z Europolem, Europejskim Urzędem Wsparcia w dziedzinie Azylu, Agencją Praw Podstawowych Unii Europejskiej („Agencja Praw Podstawowych”) innymi agencjami i organami Unii oraz organizacjami międzynarodowymi właściwymi w kwestiach objętych niniejszym rozporządzeniem w ramach porozumień roboczych zawieranych z tymi podmiotami zgodnie ze stosownymi postanowieniami TFUE oraz postanowieniami dotyczącymi kompetencji tych podmiotów. W każdym przypadku Agencja informuje Parlament Europejski o wszelkich takich porozumieniach.

Dalsze przekazywanie lub przekazywanie w inny sposób danych osobowych przetwarzanych przez Agencję innym agencjom lub organom Unii odbywa się na podstawie specjalnych porozumień roboczych dotyczących wymiany danych osobowych oraz z zastrzeżeniem uprzedniej zgody Europejskiego Inspektora Ochrony Danych.

Agencja może również, za zgodą zainteresowanego państwa członkowskiego (zainteresowanych państw członkowskich), zaprosić obserwatorów z agencji i organów Unii lub organizacji międzynarodowych do uczestnictwa w swoich działaniach, o których mowa w art. 3, 4 i 5, w zakresie, w jakim ich obecność jest zgodna z celami tych działań, może przyczynić się do poprawy współpracy i wymiany najlepszych praktyk i nie ma wpływu na ogólne bezpieczeństwo tych działań. Udział tych obserwatorów może mieć miejsce jedynie za zgodą zainteresowanego państwa członkowskiego (zainteresowanych państw członkowskich), o którym mowa w art. 4 i 5, i jedynie za zgodą przyjmującego państwa członkowskiego w przypadku działań, o których mowa w art. 3. Szczegółowe zasady uczestnictwa obserwatorów włącza się do planu operacyjnego, o którym mowa w art. 3a ust. 1. Agencja zapewnia takim obserwatorom odpowiednie szkolenia przed rozpoczęciem ich udziału w działaniach.

Artykuł 14

Ułatwienie współpracy operacyjnej z państwami trzecimi oraz współpracy z właściwymi organami państw trzecich

1. W kwestiach objętych działaniami Agencji i w zakresie wymaganym do wypełniania jej zadań Agencja ułatwia współpracę operacyjną między państwami członkowskimi i państwami trzecimi w ramach polityki stosunków zewnętrznych Unii, w tym również w odniesieniu do praw człowieka.

Agencja i państwa członkowskie przestrzegają norm i standardów co najmniej równoważnych normom i standardom ustanowionym w ustawodawstwie Unii, także wtedy, gdy współpraca z państwami trzecimi ma miejsce na terytorium tych państw.

Ustanowienie współpracy z państwami trzecimi służy promowaniu europejskich standardów w zakresie zarządzania granicami, obejmując również kwestie poszanowania praw podstawowych i godności ludzkiej.

2. Agencja może współpracować z organami państw trzecich właściwymi w sprawach objętych niniejszym rozporządzeniem w ramach porozumień roboczych zawartych z tymi organami, zgodnie ze stosownymi postanowieniami TFUE. Te porozumienia robocze mogą dotyczyć jedynie zarządzania współpracą operacyjną.

3. Agencja może oddelegować do państw trzecich swoich oficerów łącznikowych, którzy powinni być objęci możliwie najwyższą ochroną, aby mogli wykonywać swoje obowiązki. Wchodzą oni w skład lokalnych lub regionalnych sieci współpracy oficerów łącznikowych ds. imigracji państw członkowskich, tworzonych na mocy rozporządzenia Rady (WE) nr 377/2004 z dnia 19 lutego 2004 r. w sprawie utworzenia sieci oficerów łącznikowych ds. imigracji (¹⁹). Oficerowie łącznikowi są oddelegowywani jedynie do państw trzecich, w których sposoby zarządzania granicami są zgodne z minimalnymi standardami w zakresie praw człowieka. Ich oddelegowanie zatwierdzane jest przez Zarząd. W ramach polityki stosunków zewnętrznych Unii priorytetowy charakter powinno mieć oddelegowanie oficerów łącznikowych do tych państw trzecich, które, jak wynika z analizy ryzyka, stanowią kraj pochodzenia lub tranzytu w odniesieniu do nielegalnej migracji. Na zasadzie wzajemności Agencja może również przyjmować oficerów łącznikowych oddelegowywanych także przez te państwa trzecie na czas określony. Na wniosek Dyrektora Wykonawczego oraz zgodnie z art. 24 Zarząd przyjmuje co roku wykaz priorytetów.

4. Zgodnie z prawem Unii i z prawami podstawowymi do zadań oficerów łącznikowych Agencji należy nawiązywanie i utrzymywanie kontaktów z właściwymi organami w państwach trzecich, do których zostali przydzieleni, z myślą o przyczynieniu się do zapobiegania i zwalczania nielegalnej imigracji oraz do powrotu nielegalnych imigrantów.

5. Agencja może korzystać z finansowania Unii zgodnie z przepisami stosownych instrumentów wspierających politykę stosunków zewnętrznych Unii. Agencja może realizować i finansować w państwach trzecich projekty pomocy technicznej dotyczące kwestii objętych niniejszym rozporządzeniem.

6. Agencja może również, za zgodą zainteresowanego państwa członkowskiego (zainteresowanych państw członkowskich), zapraszać obserwatorów z państw trzecich do uczestnictwa w jej działaniach, o których mowa w art. 3, 4 i 5, w zakresie, w jakim ich obecność jest zgodna z celami tych działań, może przyczynić się do poprawy współpracy i wymiany najlepszych praktyk i nie ma wpływu na ogólne bezpieczeństwo tych działań. Udział tych obserwatorów może mieć miejsce wyłącznie za zgodą zainteresowanego państwa członkowskiego (zainteresowanych państw członkowskich), o którym mowa w art. 4 i 5, i jedynie za zgodą przyjmującego państwa członkowskiego w przypadku działań, o których mowa w art. 3. Szczegółowe zasady uczestnictwa obserwatorów włącza się do planu operacyjnego, o którym mowa w art. 3a ust. 1. Agencja zapewnia takim obserwatorom odpowiednie szkolenia przed rozpoczęciem ich udziału w działaniach.

7. Zawierając umowy dwustronne z państwami trzecimi, o których mowa w art. 2 ust. 2, państwa członkowskie mogą włączyć do nich postanowienia dotyczące roli i kompetencji Agencji, w szczególności w odniesieniu do uprawnień wykonawczych członków zespołów oddelegowywanych przez Agencję podczas wspólnych operacji lub projektów pilotażowych, o których mowa w art. 3.

8. Działania, o których mowa w ust. 2 i 3 niniejszego artykułu, są uzależnione od otrzymania uprzedniej opinii Komisji, a Parlament Europejski jest w pełni informowany o tych działaniach najszybciej jak to możliwe.

ROZDZIAŁ III

STRUKTURA

Artykuł 15

Status prawny i lokalizacja

Agencja jest organem Unii. Ma ona osobowość prawną.

W każdym z Państw Członkowskich Agencja korzysta ze zdolności prawnej w najszerszym zakresie przyznawanym osobom prawnym na mocy ustawodawstw krajowych. Może ona, w szczególności, nabywać lub zbywać mienie ruchome i nieruchomości oraz być stroną postępowań sądowych.

Agencja jest niezależna w odniesieniu do kwestii technicznych.

Jest ona reprezentowana przez swojego Dyrektora Wykonawczego.

O siedzibie Agencji decyduje jednomyślnie Rada.

Artykuł 15a

Porozumienie w sprawie siedziby

Niezbędne ustalenia dotyczące pomieszczeń, które mają zostać przekazane Agencji w państwie członkowskim, w którym znajduje się jej siedziba, oraz obiektów, które mają być udostępnione przez to państwo członkowskie, jak również szczegółowe przepisy mające zastosowanie w państwie członkowskim do Dyrektora Wykonawczego, Zastępcy Dyrektora Wykonawczego, członków Zarządu, pracowników Agencji i członków ich rodzin określa porozumienie w sprawie siedziby między Agencją a państwem członkowskim, w którym znajduje się jej siedziba. Porozumienie w sprawie siedziby zostaje zawarte po uzyskaniu zgody Zarządu. Państwo członkowskie, w którym znajduje się siedziba Agencji, powinno zapewniać najlepsze możliwe warunki w celu zapewnienia właściwego funkcjonowania Agencji, w tym wielojęzyczne kształcenie o orientacji europejskiej i odpowiednie połączenia transportowe.

Artykuł 16

Wyspecjalizowane oddziały

Zarząd Agencji ocenia potrzebę i decyduje o utworzeniu wyspecjalizowanych oddziałów w Państwach Członkowskich, z zastrzeżeniem, że wyraziły one na to zgodę, biorąc pod uwagę, że należne pierwszeństwo należy przyznać centrom operacyjnym i szkoleniowym już utworzonym i wyspecjalizowanym w różnych aspektach kontroli i ochrony odpowiednio granic lądowych, powietrznych i morskich.

Wyspecjalizowane oddziały Agencji opracowują najlepsze praktyki, mając na względzie określone rodzaje granic zewnętrznych, za które są odpowiedzialne. Agencja zapewnia spójność i jednolitość takich najlepszych praktyk.

Każdy wyspecjalizowany oddział przedkłada Dyrektorowi Wykonawczemu szczegółowe sprawozdanie roczne ze swoich działań, jak również dostarcza wszystkich innych rodzajów informacji odnoszących się do koordynacji współpracy operacyjnej.

Artykuł 17

Personel

1. Regulamin pracowniczy urzędników Wspólnot Europejskich, warunki zatrudnienia innych pracowników Wspólnot Europejskich oraz zasady przyjęte wspólnie przez instytucje Wspólnoty Europejskiej odnośnie stosowania tego regulaminu pracowniczego i warunków zatrudnienia znajdują zastosowanie do pracowników Agencji.

2. Agencja, w odniesieniu do swoich pracowników, wykonuje kompetencje przyznane organowi powołującemu zgodnie z regulaminem pracowniczym oraz warunkami zatrudnienia innych pracowników.

3. Do celów wykonania art. 3b ust 5 jedynie pracownik Agencji podlegający regulaminowi pracowniczemu urzędników Unii Europejskiej lub tytułowi II warunków zatrudnienia innych pracowników Unii Europejskiej może zostać mianowany urzędnikiem koordynującym zgodnie z art. 8g. Do celów wykonania art. 3b ust. 3 jedynie eksperci krajowi oddelegowani przez państwo członkowskie do Agencji mogą zostać wyznaczeni do przydzielenia do europejskich zespołów straży granicznej. Zgodnie z tym artykułem Agencja wyznacza ekspertów krajowych, których przydziela się do europejskich zespołów straży granicznej.

4. Zarząd przyjmuje niezbędne środki wykonawcze w porozumieniu z Komisją zgodnie z art. 110 regulaminu pracowniczego urzędników Unii Europejskiej.

5. Zarząd może przyjąć przepisy mające na celu umożliwienie oddelegowywania ekspertów krajowych z państw członkowskich do Agencji. Przepisy te uwzględniają wymogi art. 3b ust 3, w szczególności fakt, że są oni traktowani jak zaproszeni funkcjonariusze oraz wykonują zadania i posiadają uprawnienia przewidziane w art. 10. Obejmują one przepisy dotyczące warunków oddelegowania.

Artykuł 18

Przywileje i immunitety

Do Agencji stosuje się Protokół w sprawie przywilejów i immunitetów Wspólnot Europejskich.

Artykuł 19

Odpowiedzialność

1. Odpowiedzialność umowną Agencji reguluje prawo właściwe dla danej umowy.

2. Trybunał Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich jest właściwy do rozpoznania sporów na podstawie klauzuli arbitrażowej zamieszczonej w umowie zawartej przez Agencję.

3. W przypadku odpowiedzialności pozaumownej Agencja naprawia każdą szkodę wyrządzoną przez jej jednostki lub jej pracowników przy wykonywaniu ich obowiązków zgodnie z zasadami ogólnymi wspólnymi dla ustawodawstw Państw Członkowskich.

4. Trybunał Sprawiedliwości jest właściwy do rozpoznawania sporów dotyczących naprawienia szkody określonej w ust. 3.

5. Odpowiedzialność osobistą pracowników wobec Agencji regulują przepisy ustanowione w regulaminie pracowniczym lub warunkach zatrudnienia mających do nich zastosowanie.

Artykuł 20

Kompetencje zarządu

1. Agencja posiada zarząd.

2. Zarząd dokonuje następujących czynności:

a) mianuje Dyrektora Wykonawczego na wniosek Komisji zgodnie z art. 26;

b) do dnia 31 marca każdego roku przyjmuje sprawozdanie ogólne Agencji za poprzedni rok i przesyła je, najpóźniej do dnia 15 czerwca, Parlamentowi Europejskiemu, Radzie oraz Komisji. Sprawozdanie ogólne podawane jest do wiadomości publicznej;

c) przed dniem 30 września każdego roku, po otrzymaniu opinii Komisji, przyjmuje, większością trzech czwartych głosów swoich członków z prawem głosu, program pracy Agencji na nadchodzący rok i przesyła go Parlamentowi Europejskiemu, Radzie oraz Komisji; program pracy zostaje przyjęty zgodnie z coroczną procedurą budżetową Wspólnoty oraz programem legislacyjnym Wspólnoty w odpowiednich obszarach zarządzania granicami zewnętrznymi;

d) ustanawia procedury podejmowania przez Dyrektora Wykonawczego decyzji dotyczących zadań operacyjnych Agencji;

e) wykonuje swoje funkcje dotyczące budżetu Agencji zgodnie z art. 28, 29 ust. 3 i art. 32;

f) wykonuje uprawnienia dyscyplinarne w stosunku do Dyrektora Wykonawczego oraz w porozumieniu z Dyrektorem Wykonawczym w stosunku do jego zastępcy;

g) ustanawia swój regulamin wewnętrzny;

h) określa strukturę organizacyjną Agencji i przyjmuje politykę kadrową Agencji, w szczególności wieloletni plan w zakresie polityki kadrowej. Zgodnie ze stosownymi przepisami rozporządzenia Komisji (WE, Euratom) nr 2343/2002 z dnia 19 listopada 2002 r. w sprawie ramowego rozporządzenia finansowego dotyczącymi organów, o których mowa w art. 185 rozporządzenia Rady (WE, Euratom) nr 1605/2002 w sprawie rozporządzenia finansowego mającego zastosowanie do budżetu ogólnego Wspólnot Europejskich (²⁰), wieloletni plan w zakresie polityki kadrowej jest przedstawiany Komisji i władzy budżetowej po uzyskaniu pozytywnej opinii Komisji;

i) przyjmuje wieloletni plan Agencji mający na celu nakreślenie przyszłej, długoterminowej strategii działań Agencji.

3. Projekty decyzji w sprawie szczególnych działań, które mają być przeprowadzone na granicach zewnętrznych lub w ich bezpośrednim sąsiedztwie, któregokolwiek Państwa Członkowskiego wymagają głosowania za ich przyjęciem przez członka zarządu reprezentującego to Państwo Członkowskie.

4. Zarząd może doradzać Dyrektorowi Wykonawczemu w każdej sprawie ściśle związanej z rozwojem zarządzania operacyjnego granicami zewnętrznymi, w tym z działaniami dotyczącymi badań przewidzianymi w art. 6.

5. Zarząd podejmuje decyzje odnośnie uczestniczenia w działaniach Agencji przez Irlandię i/lub Zjednoczone Królestwo na ich wniosek.

Zarząd podejmuje swoją decyzję osobno w odniesieniu do każdego przypadku bezwzględną większością głosów swoich członków z prawem głosu. Podejmując decyzję Zarząd rozważa, czy uczestnictwo Irlandii i/lub Zjednoczonego Królestwa przyczyni się do wykonania działań, o których mowa. Decyzja określa wkład finansowy Irlandii i/lub Zjednoczonego Królestwa na rzecz działania, do którego odnosił się wniosek o uczestnictwo.

6. Zarząd przesyła władzy budżetowej wszelkie informacje mające znaczenie dla wyniku procedur oceny.

7. Zarząd może ustanowić Biuro Wykonawcze wspomagające go oraz Dyrektora Wykonawczego przy przygotowywaniu decyzji, programów i działań przyjmowanych przez Zarząd, oraz jeśli to konieczne, w pilnych przypadkach, podejmujące niektóre decyzje tymczasowe w imieniu Zarządu.

Artykuł 21

Skład Zarządu

1. Bez uszczerbku dla postanowień ust. 2, w skład Zarządu wchodzi po jednym przedstawicielu każdego Państwa Członkowskiego oraz dwóch przedstawicieli Komisji. W tym celu każde Państwo Członkowskie wyznacza członka Zarządu, jak również jego zastępcę, który będzie reprezentować członka w razie jego nieobecności. Komisja wyznacza dwóch członków i ich zastępców. Kadencja trwa cztery lata. Kadencja może zostać przedłużona.

2. Członkowie Zarządu są powoływani na podstawie ich wysokiego poziomu odpowiedniego doświadczenia i fachowej wiedzy w dziedzinie współpracy operacyjnej dotyczącej zarządzania granicą.

3. W Agencji uczestniczą kraje włączone we wdrażanie, stosowanie i rozwijanie dorobku Schengen. Każdy z tych krajów posiada w Zarządzie jednego przedstawiciela i jednego zastępcę. Na mocy stosownych postanowień umów dotyczących ich włączenia opracowano porozumienia, które określają charakter i zakres oraz szczegółowe zasady uczestnictwa tych krajów w pracy Agencji, w tym również postanowienia dotyczące wkładów finansowych i pracowników.

Artykuł 22

Przewodnictwo Zarządu

1. Zarząd wybiera spośród swoich członków Przewodniczącego i Zastępcę Przewodniczącego. Zastępca Przewodniczącego zastępuje z urzędu Przewodniczącego w sytuacji, w której nie może on pełnić swoich obowiązków.

2. Mandat Przewodniczącego i Zastępcy Przewodniczącego wygasa odpowiednio wraz z ustaniem członkostwa Przewodniczącego lub Zastępcy Przewodniczącego w Zarządzie. Z zastrzeżeniem postanowień niniejszego przepisu, kadencja Przewodniczącego lub Zastępcy Przewodniczącego trwa dwa lata. Mogą być oni wybrani ponownie tylko raz.

Artykuł 23

Posiedzenia

1. Posiedzenia Zarządu zwołuje jego Przewodniczący.

2. W obradach bierze udział Dyrektor Wykonawczy Agencji,

3. Zarząd odbywa przynajmniej dwa posiedzenia zwykłe w roku. Dodatkowo Zarząd zbiera się z inicjatywy Przewodniczącego lub na wniosek co najmniej jednej trzeciej swoich członków.

4. Irlandia i Zjednoczone Królestwo są zapraszane na posiedzenia Zarządu.

5. Zarząd może zaprosić na swoje posiedzenie, w charakterze obserwatora, dowolną osobę, której opinia może mieć znaczenie.

6. Z zastrzeżeniem przepisów regulaminu wewnętrznego, członkowie Zarządu mogą być wspomagani przez doradców lub ekspertów.

7. Obsługę sekretariatu Zarządu zapewnia Agencja.

Artykuł 24

Głosowanie

1. Bez uszczerbku dla postanowień art. 20 ust 2 lit. c) i ust. 4, jak również art. 26 ust. 2 i 4, Zarząd podejmuje swoje decyzje bezwzględną większością głosów swoich członków z prawem głosu.

2. Każdy członek ma jeden głos. Dyrektor Wykonawczy Agencji nie bierze udziału w głosowaniu. W przypadku nieobecności członka jego zastępca jest uprawniony do wykonywania jego prawa głosu.

3. Regulamin wewnętrzny określa szczegółowe przepisy dotyczące głosowania, w szczególności warunki działania przez członka w imieniu innego członka, jak również, w odpowiednich przypadkach, wymagania dotyczące kworum.

Artykuł 25

Zadania i uprawnienia Dyrektora Wykonawczego

1. Agencją zarządza Dyrektor Wykonawczy, który jest całkowicie niezależny w wykonywaniu swoich obowiązków. Bez uszczerbku dla odpowiednich uprawnień Komisji, zarządu i Biura Wykonawczego, Dyrektor Wykonawczy nie zwraca się o instrukcje do jakiegokolwiek rządu lub innego organu, ani ich nie przyjmuje.

2. Parlament Europejski lub Rada mogą wezwać Dyrektora Wykonawczego do złożenia sprawozdania z wykonywania jego zadań, w szczególności dotyczących wdrażania i monitorowania strategii w zakresie praw podstawowych, ogólnego sprawozdania Agencji za ubiegły rok, programu prac na nadchodzący rok oraz wieloletniego planu Agencji, o którym mowa w art. 20 ust. 2 lit. i).

3. Dyrektor Wykonawczy posiada następujące zadania i uprawnienia:

a) przygotowuje i wprowadza w życie decyzje oraz programy i działania przyjęte przez Zarząd Agencji w granicach określonych niniejszym rozporządzeniem, przepisami wykonawczymi do niego oraz innymi stosownymi przepisami;

b) podejmuje wszelkie niezbędne kroki, włączając w to przyjęcie wewnętrznych instrukcji administracyjnych oraz publikację komunikatów w celu zapewnienia funkcjonowania Agencji zgodnie z przepisami niniejszego rozporządzenia;

c) przygotowuje co roku projekt programu roboczego i sprawozdanie z działalności oraz przedkłada je Zarządowi;

d) wykonuje, w stosunku do pracowników, uprawnienia określone w art. 17 ust. 2;

e) opracowuje preliminarz dochodów i wydatków Agencji zgodnie z art. 29, oraz wykonuje budżet zgodnie z art. 30;

f) może przekazywać swoje uprawnienia innym członkom personelu Agencji z zastrzeżeniem zasad, które zostaną przyjęte zgodnie z procedurą określoną w art. 20 ust. 2 lit. g);

g) zapewnia realizację planu operacyjnego, o którym mowa w art. 3a i 8e.

4. Dyrektor Wykonawczy jest odpowiedzialny za swoje działania przez Zarządem.

Artykuł 26

Powoływanie wyższych urzędników

1. Komisja zgłasza kandydatów na stanowisko Dyrektora Wykonawczego na podstawie listy powstałej po opublikowaniu ogłoszenia o wolnym stanowisku w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej oraz odpowiednio w prasie lub na stronach internetowych.

2. Dyrektor Wykonawczy Agencji jest powoływany przez Zarząd na podstawie osiągnięć oraz udokumentowanych umiejętności w zakresie administracji i zarządzania, jak również odpowiedniego doświadczenia w dziedzinie zarządzania granicami zewnętrznymi. Zarząd podejmuje decyzje większością dwóch trzecich głosów swoich członków z prawem głosu.

Zarząd ma prawo odwołania Dyrektora Wykonawczego, zgodnie z tą samą procedurą.

3. Dyrektor Wykonawczy wspomagany jest przez swojego zastępcę. Jeżeli Dyrektor Wykonawczy jest nieobecny lub niedysponowany, jego zastępca przejmuje jego obowiązki.

4. Zastępca Dyrektora Wykonawczego Agencji jest powoływany przez Zarząd na wniosek Dyrektora Wykonawczego, na podstawie osiągnięć oraz udokumentowanych umiejętności w zakresie administracji i zarządzania, jak również odpowiedniego doświadczenia w dziedzinie zarządzania granicami zewnętrznymi. Zarząd podejmuje decyzję większością dwóch trzecich głosów swoich członków z prawem głosu.

Zarząd ma prawo odwołania Zastępcy Dyrektora Wykonawczego zgodnie z tą samą procedurą.

5. Kadencja Dyrektora Wykonawczego i Zastępcy Dyrektora Wykonawczego trwa pięć lat. Mogą być oni ponownie wybrani na kolejną pięcioletnią kadencję tylko raz.

Artykuł 26a

Strategia w zakresie praw podstawowych

1. Agencja opracowuje, rozwija i wdraża swoją strategię w zakresie praw podstawowych. Agencja wprowadza skuteczny mechanizm monitorowania przestrzegania praw podstawowych we wszystkich swoich działaniach.

2. Agencja ustanawia Forum Konsultacyjne wspierające Dyrektora Wykonawczego i Zarząd w kwestiach związanych z prawami podstawowymi. Agencja zaprasza Europejski Urząd Wsparcia w dziedzinie Azylu, Agencję Praw Podstawowych Unii Europejskiej, Wysokiego Komisarza Narodów Zjednoczonych ds. Uchodźców oraz inne właściwe organizacje do uczestnictwa w Forum Konsultacyjnym. Na wniosek Dyrektora Wykonawczego Zarząd podejmuje decyzje w sprawie składu i metod pracy Forum Konsultacyjnego oraz sposobów przekazywania mu informacji.

Zasięga się opinii Forum Konsultacyjnego w kwestiach związanych z dalszym rozwojem i wdrażaniem strategii w zakresie praw podstawowych, kodeksem postępowania i wspólnymi minimalnymi programami szkolenia.

Forum Konsultacyjne przygotowuje roczne sprawozdanie ze swoich działań. Sprawozdanie to jest podawane do wiadomości publicznej.

3. Zarząd mianuje urzędnika ds. praw podstawowych posiadającego odpowiednie kwalifikacje i doświadczenie w dziedzinie praw podstawowych. Jest on niezależny w pełnieniu swoich obowiązków urzędnika ds. praw podstawowych i składa sprawozdania bezpośrednio Zarządowi i Forum Konsultacyjnemu. Składa regularne sprawozdania stanowiące jego wkład w mechanizm monitorowania praw podstawowych.

4. Urzędnik ds. praw podstawowych i Forum Konsultacyjne mają dostęp do wszystkich informacji dotyczących poszanowania praw podstawowych w odniesieniu do wszystkich działań Agencji.

Artykuł 27

Tłumaczenia

1. Do Agencji mają zastosowanie postanowienia rozporządzenia nr 1 z dnia 15 kwietnia 1958 r. w sprawie określenia systemu językowego Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej (²¹).

2. Bez uszczerbku dla decyzji podjętych na podstawie art. 290 Traktatu, roczne sprawozdanie z działalności i program pracy określone w art. 20 ust. 2 lit. b) i c), sporządzane są we wszystkich językach urzędowych Wspólnoty.

3. Tłumaczenia wymagane dla funkcjonowania Agencji zapewnia Centrum Tłumaczeń dla Organów Unii Europejskiej.

Artykuł 28

Przejrzystość i informowanie

1. Po upływie sześciu miesięcy od wejścia w życie niniejszego rozporządzenia Agencja podlega przepisom rozporządzenia (WE) nr 1049/2001 przy rozpatrywaniu wniosków o dostęp do posiadanych przez nią dokumentów.

2. Agencja może z własnej inicjatywy udostępniać informacje w dziedzinach mieszczących się w zakresie jej zadań. Agencja powinna w szczególności zapewnić, że poza publikacją określoną w art. 20 ust. 2 lit. b), opinii publicznej oraz każdej zainteresowanej stronie w krótkim czasie przekazywane są obiektywne, wiarygodne i łatwo zrozumiałe informacje dotyczące pracy Agencji.

3. Zarząd określa praktyczne warunki stosowania postanowień ust. 1 i 2.

4. Każda osoba fizyczna lub prawna może zwracać się pisemnie do Agencji w jednym z języków wskazanych w art. 314 Traktatu. Ma ona prawo do otrzymania odpowiedzi w tym samym języku.

5. Decyzje podjęte przez Agencję zgodnie z art. 8 rozporządzenia (WE) nr 1049/2001 mogą być powodem wniesienia skargi do Rzecznika Praw Obywatelskich lub stanowić przedmiot postępowania przed Trybunałem Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich, odpowiednio na podstawie art. 195 i 230 Traktatu.

ROZDZIAŁ IV

WYMOGI FINANSOWE

Artykuł 29

Budżet

1. Bez uszczerbku dla innego rodzaju przychodów, dochody Agencji składają się z:

– dotacji Wspólnoty zapisanej w budżecie ogólnym Unii Europejskiej (dział Komisji);

– wkładu państw stowarzyszonych we wdrażaniu, stosowaniu i rozwijaniu dorobku Schengen;

– opłat za świadczone usługi;

– ewentualnych dobrowolnych wkładów Państw Członkowskich.

2. Na wydatki Agencji składają się koszty pracownicze, administracyjne, infrastrukturalne i operacyjne.

3. Dyrektor Wykonawczy opracowuje preliminarz dochodów i wydatków Agencji na następny rok budżetowy i przesyła je Zarządowi łącznie z wykazem etatów.

4. Dochody i wydatki powinny się równoważyć.

5. Zarząd przyjmuje projekt preliminarza wraz z tymczasowym wykazem etatów oraz towarzyszącym mu tymczasowym programem pracy, oraz przesyła go do dnia 31 marca Komisji oraz państwom stowarzyszonym we wdrażaniu, stosowaniu i rozwijaniu dorobku Schengen.

6. Preliminarz przesyłany jest przez Komisję Parlamentowi Europejskiemu i Radzie (dalej zwanymi „ władzą budżetową”) wraz ze wstępnym projektem budżetu Unii Europejskiej.

7. Na podstawie preliminarza Komisja wprowadza do wstępnego projektu budżetu ogólnego Unii Europejskiej oszacowania, które uważa za niezbędne dla wykazu etatów oraz kwoty dotacji, które mają być ujęte w budżecie ogólnym przedkładanym przez Komisję władzy budżetowej zgodnie z art. 272 Traktatu.

8. Władza budżetowa zezwala na przydział środków na dotację dla Agencji.

Władza budżetowa przyjmuje wykaz etatów dla Agencji.

9. Zarząd przyjmuje budżet Agencji. Staje się on ostateczny po ostatecznym przyjęciu budżetu ogólnego Unii Europejskiej. W odpowiednich przypadkach budżet jest stosownie korygowany.

10. Każdej zmiany w budżecie, włączając wykaz etatów, dokonuje się według tej samej procedury.

11. Zarząd zawiadamia niezwłocznie władzę budżetową o zamiarze realizacji jakichkolwiek projektów, które mogą mieć poważne konsekwencje finansowe dla finansowania budżetu, w szczególności wszystkich projektów odnoszących się do nieruchomości, takich jak najem lub nabycie budynków. Zarząd informuje o tym Komisję jak również kraje stowarzyszone we wdrażaniu, stosowaniu i rozwijaniu dorobku Schengen.

Jeżeli jednostka władzy budżetowej poinformowała o zamiarze wydania opinii, przesyła ona swoją opinię zarządowi w terminie sześciu tygodni od daty zawiadomienia o projekcie.

Artykuł 30

Wykonanie i kontrola budżetu

1. Dyrektor Wykonawczy wykonuje budżet Agencji.

2. Do dnia 1 marca następującego po każdym roku budżetowym księgowy Agencji przekazuje sprawozdania tymczasowe księgowemu Komisji wraz ze sprawozdaniem z zarządzania budżetem i finansami za dany rok budżetowy. Księgowy Komisji konsoliduje sprawozdania tymczasowe instytucji i organów zdecentralizowanych zgodnie z art. 128 rozporządzenia Rady (WE, Euratom) nr 1605/2002 z dnia 25 czerwca 2002 r. w sprawie rozporządzenia finansowego mającego zastosowanie do budżetu ogólnego Wspólnot Europejskich (²²) (zwanego dalej „ogólnym rozporządzeniem finansowym”).

3. Do dnia 31 marca następującego po każdym roku budżetowym, księgowy Komisji przesyła sprawozdania tymczasowe Agencji do Trybunału Obrachunkowego, wraz ze sprawozdaniem z zarządzania budżetem i finansami za dany rok budżetowy. Sprawozdanie z zarządzania budżetem i finansami za dany rok budżetowy przesyłane jest również Parlamentowi Europejskiemu i Radzie.

4. Po otrzymaniu uwag Trybunału Obrachunkowego na temat sprawozdań tymczasowych Agencji, zgodnie z art. 129 ogólnego rozporządzenia finansowego, Dyrektor opracowuje końcowe sprawozdania finansowe Agencji w ramach swojej własnej odpowiedzialności i przesyła je Zarządowi do zaopiniowania.

5. Zarząd przedstawia opinię na temat końcowych sprawozdań finansowych Agencji.

6. Do dnia 1 lipca następującego po każdym roku budżetowym Dyrektor Wykonawczy przesyła Komisji, Trybunałowi Obrachunkowemu, Parlamentowi Europejskiemu i Radzie, jak również państwom stowarzyszonym we wdrażaniu, stosowaniu i rozwijaniu dorobku Schengen sprawozdania końcowe wraz z opinią Zarządu.

7. Sprawozdania końcowe podlegają publikacji.

8. Dyrektor przesyła Trybunałowi Obrachunkowemu odpowiedź na jego uwagi do dnia 30 września. Odpowiedź tę przesyła również Zarządowi.

9. Parlament Europejski, na podstawie zalecenia Rady, udziela Dyrektorowi Wykonawczemu Agencji absolutorium z wykonania budżetu za rok n w terminie do dnia 30 kwietnia roku n+2.

Artykuł 31

Zwalczanie nadużyć finansowych

1. W celu zwalczania nadużyć finansowych, korupcji i innych bezprawnych działań przepisy rozporządzenia (WE) nr 1073/1999 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 25 maja 1999 r. dotyczące dochodzeń prowadzonych przez Europejski Urząd ds. Zwalczania Nadużyć Finansowych (OLAF) stosują się bez ograniczeń.

2. Agencja przystępuje do Porozumienia międzyinstytucjonalnego z dnia 25 maja 1999 r. oraz bezzwłocznie wydaje odpowiednie przepisy mające zastosowanie do wszystkich pracowników Agencji.

3. Decyzje dotyczące finansowania oraz umowy i dokumenty dotyczące ich wykonania powinny wyraźnie zastrzegać, że Trybunał Obrachunkowy i OLAF mogą, w razie konieczności, przeprowadzać na miejscu kontrole wśród odbiorców funduszy Agencji oraz urzędników odpowiedzialnych za ich przyznawanie.

Artykuł 32

Przepisy finansowe

Zasady finansowe stosujące się do Agencji są przyjmowane przez zarząd po konsultacji z Komisją. Nie mogą one odbiegać od postanowień rozporządzenia Komisji (WE, Euratom) nr 2343/2002 (²³) w sprawie ramowego rozporządzenia finansowego dotyczącego organów określonych w art. 185 ogólnego rozporządzenia finansowego, chyba że jest to szczególnie wymagane w związku z działalnością Agencji i po uzyskaniu wcześniejszej zgody Komisji.

ROZDZIAŁ V

POSTANOWIENIA KOŃCOWE

Artykuł 33

Ocena

1. W okresie trzech lat od daty podjęcia przez Agencję jej obowiązków, i co pięć kolejnych lat, Zarząd zleca dokonanie niezależnej zewnętrznej oceny dotyczącej wykonania niniejszego rozporządzenia.

2. Dokonując oceny, bada się skuteczność wypełniania przez Agencję jej zadań. Ocenia się również efekt działań Agencji i jej metody pracy. Przy ocenie bierze się pod uwagę opinie zainteresowanych, zarówno na poziomie Wspólnoty, jak i na poziomie krajowym.

2a. W pierwszej ocenie po wejściu w życie rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1168/2011 z dnia 25 października 2011 r. zmieniającego rozporządzenie Rady (WE) nr 2007/2004 ustanawiające Europejską Agencję Zarządzania Współpracą Operacyjną na Zewnętrznych Granicach Państw Członkowskich Unii Europejskiej (²⁴) przeprowadza się również analizę potrzeb w zakresie dalszego zwiększenia koordynacji zarządzania zewnętrznymi granicami państw członkowskich, w tym również wykonalności stworzenia europejskiego systemu straży granicznej.

2b. Ocena obejmuje szczegółową analizę przestrzegania Karty praw podstawowych w ramach stosowania niniejszego rozporządzenia.

3. Zarząd otrzymuje wyniki oceny i wydaje zalecenia dotyczące zmian w niniejszym rozporządzeniu, w Agencji i jej metodach pracy dla Komisji, która przesyła je Radzie, razem ze swoją własną opinią jak również z odpowiednimi wnioskami. W stosownym przypadku załącza się plan działań z harmonogramem. Zarówno wyniki oceny, jak i sformułowane w niej zalecenia podawane są do wiadomości publicznej.

Artykuł 34

Wejście w życie

Niniejsze rozporządzenie wchodzi w życie następnego dnia po jego opublikowaniu w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej.

Agencja podejmuje swoje obowiązki od dnia 1 maja 2005 r.

Niniejsze rozporządzenie wiąże w całości i jest bezpośrednio stosowane w Państwach Członkowskich zgodnie z Traktatem ustanawiającym Wspólnotę Europejską.

Sporządzono w Luksemburgu, dnia 26 października 2004 r.