RADA UNII EUROPEJSKIEJ,

uwzględniając Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską, w szczególności jego art. 308, a także Traktat ustanawiający Europejską Wspólnotę Energii Atomowej, w szczególności jego art. 203,

uwzględniając wniosek Komisji (¹),

uwzględniając opinię Parlamentu Europejskiego (²),

uwzględniając opinię Komitetu Ekonomiczno-Społecznego (³),

uwzględniając opinię Komitetu Regionów (⁴),

a także mając na uwadze, co następuje:

(1) Mając na względzie, że działanie Wspólnoty w celu wykonania rezolucji Rady i przedstawicieli rządów Państw Członkowskich zebranych w Radzie z dnia 8 lipca 1991 r. w sprawie poprawy wzajemnej pomocy między Państwami Członkowskimi w przypadku naturalnej lub technologicznej katastrofy (⁵) przyczyniło się do ochrony ludzi, środowiska naturalnego i mienia, pojawia się potrzeba zapewnienia jeszcze szerszej ochrony na wypadek naturalnych, technologicznych, radiologicznych lub środowiskowych sytuacji krytycznych, włączając także wypadki zanieczyszczenia mórz, występujące zarówno wewnątrz, jak i poza Unią Europejską, a także wzmocnienie postanowień zawartych w rezolucji.

(2) Konwencja Europejskiej Komisji Gospodarczej Narodów Zjednoczonych (EKG/NZ) w sprawie transgranicznych skutków awarii przemysłowych, która zawiera postanowienia w zakresie zapobiegania, przygotowania do sytuacji krytycznych, informowania i uczestnictwa społeczeństwa, systemów powiadamiania o awariach przemysłowych, działania i wzajemnego wsparcia, weszła w życie dnia 19 kwietnia 2000 r. Konwencja została zatwierdzona przez Wspólnotę decyzją Rady 98/685/WE (⁶).

(3) Mechanizm ułatwiający współpracę w interwencjach wspierających ochronę ludności mógłby uzupełniać obecny program działania wspólnotowego w zakresie ochrony ludności (⁷) poprzez udzielanie wsparcia w przypadku poważnej sytuacji krytycznej, która wymagałaby szybkiego podjęcia działania. Ułatwiłoby to, w miarę potrzeby, mobilizację zespołów interwencyjnych, ekspertów i innych środków poprzez wzmocnioną strukturę wspólnotowej ochrony ludności, składającej się z ośrodka monitoringu i informacji, i wspólnego systemu łączności i informacji dla sytuacji krytycznych. Dałoby to także możliwość zbierania aktualnych informacji dotyczących sytuacji krytycznych w celu przekazywania tych informacji Państwom Członkowskim i dzielenia się doświadczeniami uzyskanymi podczas interwencji.

(4) Mechanizm taki uwzględniałby odpowiednie prawodawstwo wspólnotowe, a także zobowiązania międzynarodowe. W związku z tym niniejsza decyzja nie powinna mieć wpływu na wzajemne prawa i obowiązki Państw Członkowskich wynikające z umów dwu- lub wielostronnych, odnoszących się do spraw objętych niniejszą decyzją.

(5) Zapobieganie ma istotne znaczenie dla ochrony przed naturalnymi, technologicznymi lub środowiskowymi katastrofami i wymaga rozważenia podjęcia dalszych działań.

(6) W przypadku poważnej sytuacji krytycznej wewnątrz Wspólnoty lub jej bezpośredniej groźby, która może powodować albo pociągać za sobą skutki transgraniczne lub skutkować wezwaniem wsparcia ze strony jednego albo większej liczby Państw Członkowskich, jest potrzeba odpowiedniego powiadomienia za pomocą określonego, niezawodnego wspólnego systemu łączności i informacji w sytuacjach krytycznych.

(7) Na poziomie Państw Członkowskich i Wspólnoty wymagane jest podjęcie działań przygotowawczych w celu umożliwienia interwencyjnym zespołom wsparcia w sytuacji krytycznej szybkiej mobilizacji i wraz z wymaganą elastycznością, koordynacji, a także w celu zapewnienia, za pomocą programu szkoleniowego, możliwości skutecznego działania i uzupełniania się zespołów oceniających lub koordynacyjnych, zespołów interwencyjnych i odpowiednio innych niezbędnych środków. Inne środki przygotowawcze obejmowałyby zbieranie informacji odnoszących się do niezbędnych środków medycznych i zachęcania do posługiwania się nowymi technologiami.

(8) Zgodnie z zasadą pomocniczości mechanizm wspólnotowy przysporzyłby dodatkowej korzyści w zakresie wspomagania i uzupełniania kierunków polityk krajowych w odniesieniu do wzajemnego wspierania ochrony ludności. Jeśli stan przygotowania Państwa Członkowskiego wnioskującego o udzielenie pomocy nie jest wystarczający do podjęcia właściwego działania przeciw sytuacji krytycznej w zakresie dostępnych środków, państwo to mogłoby uzupełnić swój stan przygotowania przez wystosowanie wezwania w ramach takiego mechanizmu wspólnotowego.

(9) Mechanizm powinien umożliwiać mobilizację i ułatwić koordynację interwencji wspierającej, w celu zapewnienia w pierwszej kolejności ochrony ludności, ale także środowiska i mienia, włączając dziedzictwo kulturowe, a tym samym zmniejszyć liczbę ofiar śmiertelnych, rannych, strat materialnych, ekonomicznych oraz szkód wyrządzonych środowisku naturalnemu, a także ukazać osiągnięcie celów społecznej spójności i solidarności.

(10) Regiony odizolowane i peryferyjne, a także inne obszary Wspólnoty często mają szczególny charakter i potrzeby ze względu na ich położenie geograficzne, ukształtowanie terenu, a także sytuację społeczną i gospodarczą. Czynniki te mają ujemny skutek, powstrzymujący rozwinięcie środków interwencyjnych i wsparcia, sprawiając trudności przy dostarczaniu pomocy i środków wsparcia, a także tworząc szczególną konieczność pomocy w przypadku wystąpienia poważnej sytuacji krytycznej. Taki mechanizm wspólnotowy pozwoliłby również na sprawniejszą reakcję w takich sytuacjach.

(11) Mając na względzie interwencje wspierające ochronę ludności poza Wspólnotą, mechanizm mógłby posłużyć jako narzędzie ułatwiające i wspomagające działania podjęte w granicach odpowiadających ich kompetencjom przez Wspólnotę i Państwa Członkowskie.

(12) Taki mechanizm wspólnotowy mógłby także, na określonych warunkach, być narzędziem ułatwiającym i wspierającym zarządzanie kryzysami określone w tytule V Traktatu o Unii Europejskiej.

(13) Interwencje wspierające mogłyby być albo prowadzone samodzielnie, albo poprzez udział w operacji przeprowadzanej przez organizację międzynarodową. Dlatego też Wspólnota powinna rozwijać stosunki z odpowiednimi organizacjami międzynarodowymi działającymi globalnie i regionalnie.

(14) Uczestniczenie w takim mechanizmie jest otwarte dla krajów kandydujących.

(15) Konieczne jest poprawienie przejrzystości, a także ujednolicenie i wzmocnienie różnych obecnych działań ochrony ludności, przy stałym dążeniu do osiągnięcia celów Traktatu.

(16) Środki niezbędne do wykonania niniejszej decyzji powinny być przyjęte zgodnie z decyzją Rady 1999/468/WE z dnia 28 czerwca 1999 r. ustanawiającą warunki wykonywania uprawnień wykonawczych przyznanych Komisji (⁸).

(17) Korzystanie z tego samego Komitetu dla obecnego mechanizmu, w odniesieniu do obecnego programu wspólnotowych działań w zakresie ochrony ludności, powinno zapewnić zgodność i komplementarność wykonywania mechanizmu.

(18) Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską i Traktat ustanawiający Europejską Wspólnotę Energii Atomowej nie zawierają innych uprawnień do przyjęcia niniejszej decyzji niż te zawarte odpowiednio w art. 308 i 203,

PRZYJMUJE NINIEJSZĄ DECYZJĘ:

Artykuł 1

1. Niniejszym ustanawia się mechanizm wspólnotowy (zwany dalej „mechanizmem") w celu wzmocnienia współpracy między Wspólnotą i Państwami Członkowskimi w zakresie interwencji wspierających ochronę ludności w przypadku wystąpienia poważnej sytuacji krytycznej lub jej bezpośredniej groźby, która może wymagać natychmiastowego działania.

2. Mechanizm ma na celu pomoc w zapewnieniu lepszej ochrony, przede wszystkim ludzi, ale także środowiska i mienia, włączając dziedzictwo kulturowe, w przypadku poważnej sytuacji krytycznej, np. katastrofy naturalnej, technologicznej, radiologicznej lub środowiskowej występującej wewnątrz albo poza Wspólnotą, włączając zanieczyszczenie mórz, tak jak jest to przewidziane w decyzji 2850/2000/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 20 grudnia 2000 r. ustanawiającej wspólnotowe ramy współpracy w dziedzinie przypadkowych lub umyślnych zanieczyszczeń mórz (⁹).

Mechanizm nie ma wpływu na zobowiązania zawarte w istniejących odpowiednich przepisach prawnych Wspólnoty Europejskiej i Europejskiej Wspólnoty Energii Atomowej lub w obowiązujących umowach międzynarodowych.

Ogólnym celem mechanizmu jest zapewnienie, na wniosek, wsparcia w przypadku takiej sytuacji krytycznej, a także ułatwienie lepszej koordynacji interwencji wspierających ze strony Państw Członkowskich i Wspólnoty, biorąc pod uwagę szczególne potrzeby odizolowanych, najbardziej oddalonych i innych regionów lub wysp Wspólnoty.

3. Mechanizm składa się ze zbioru elementów i działań, włączając:

— wyznaczenie zespołów interwencyjnych i innego wsparcia interwencyjnego dostępnego w Państwach Członkowskich w razie interwencji wspierających w przypadku wystąpienia sytuacji krytycznej,

— stworzenie i wykonanie programu szkoleniowego dla zespołów interwencyjnych i innego rodzaju wsparcia interwencyjnego, a także dla ekspertów oceniających i/lub zespołów koordynacyjnych,

— praktyki, seminaria i projekty pilotażowe na temat zasadniczych aspektów interwencji,

— utworzenie i, jeśli to konieczne, wysłanie zespołu oceniającego lub koordynacyjnego,

— utworzenie i zarządzanie ośrodkami monitoringu i informacji,

— utworzenie i zarządzanie wspólnym systemem łączności i informacji w sytuacjach krytycznych,

— inne działania wspomagające, takie jak działania ułatwiające transport środków dla interwencji wspierającej.

Artykuł 2

1. W przypadku poważnej sytuacji krytycznej we Wspólnocie albo jej bezpośredniej groźby, która stwarza lub mogłaby pociągnąć za sobą skutki transgraniczne lub która mogłaby spowodować wezwanie o pomoc ze strony jednego lub więcej Państw Członkowskich, Państwo Członkowskie, w którym sytuacja krytyczna zaistniała, niezwłocznie powiadamia:

a) te Państwa Członkowskie, na które miałaby wpływ sytuacja krytyczna, chyba że obowiązek powiadomienia został wyrażony przez odpowiednie przepisy prawne Wspólnoty Europejskiej albo Europejskiej Wspólnoty Energii Atomowej lub istniejące umowy międzynarodowe, oraz

b) Komisję, jeśli jest spodziewany ewentualny wniosek o pomoc za pośrednictwem ośrodka monitoringu i informacji, ze względu na to, że Komisja może poinformować inne Państwa Członkowskie i włączyć do działania swoje właściwe służby.

2. Takie powiadomienie przekazuje się odpowiednio za pomocą systemu łączności i informacji.

Artykuł 3

W celu zapewnienia zdolności skutecznego działania interwencyjnego w przypadku poważnej sytuacji krytycznej Państwa Członkowskie:

a) w obrębie właściwych służb, w szczególności służb ochrony ludności i innych służb ratunkowych, wyznaczają z wyprzedzeniem zespoły interwencyjne, które mogłyby być udostępnione do takiej interwencji albo mogłyby być powołane do interwencji na każde wezwanie, w celu ich wysłania, zwykle w ciągu 12 godzin następujących od wniosku o pomoc, uwzględniając, że skład grupy powinien odpowiadać rodzajowi sytuacji krytycznej, w szczególności potrzebom takiej sytuacji;

b) wybierają ekspertów, którzy mogą być wezwani do działania na miejscu sytuacji krytycznej w zespole oceniającym lub koordynacyjnym;

c) dostarczają odpowiednich informacji ogólnych o tych zespołach i ekspertach, a także o środkach medycznych, ustanowionych w art. 4 lit. e), w ciągu sześciu miesięcy od przyjęcia niniejszej decyzji, oraz w razie konieczności niezwłocznie uaktualniają te informacje;

d) biorą pod uwagę możliwość dostarczania według potrzeb innego wsparcia interwencyjnego, które mogą zapewnić odpowiednie służby, takie jak wykwalifikowany personel i sprzęt do pomocy w określonej sytuacji krytycznej, a także zwrócenie się o środki, które mogą być przekazane przez organizacje pozarządowe i inne odpowiednie podmioty;

e) do celów stosowania niniejszej decyzji wyznaczają właściwe organy, określając punkt kontaktowy i odpowiednio informują o tym Komisję.

Artykuł 4

Mając na względzie osiągnięcie celów i wykonywanie działań określonych w art. 1, Komisja:

a) ustanawia ośrodek monitoringu i informacji dostępny 24 godziny na dobę i mogący reagować niezwłocznie, a także służący Państwom Członkowskim i Komisji do celów właściwego wykonywania mechanizmu oraz zarządza takim ośrodkiem;

b) ustanawia niezawodny wspólny system łączności i informacji dla sytuacji krytycznych w celu komunikowania się i przekazywania informacji między ośrodkiem monitoringu i informacji a punktami kontaktowymi wyznaczonymi do tego celu przez Państwa Członkowskie oraz zarządza takim systemem;

c) zapewnia możliwość mobilizacji i wysłania, tak szybko jak to jest możliwe, małych zespołów ekspertów odpowiedzialnych za:

— ocenę sytuacji w celu wykorzystania jej przez Państwa Członkowskie, ośrodek monitoringu i informacji oraz państwo wnioskujące o udzielenie pomocy,

— ułatwienie, tam gdzie jest to konieczne, koordynacji działań wspierających na miejscu i, jeśli to konieczne i właściwe, łączności z właściwymi władzami państwa wnioskującego o udzielenie pomocy;

d) tworzy program szkoleniowy, mając na względzie poprawę koordynacji ochrony ludności poprzez zapewnianie spójności i komplementarności wzajemnej zespołów interwencyjnych ustanowionych w art. 3 lit. a) lub innego wsparcia interwencyjnego, ustanowionego w art. 3 lit. b), a także poprzez podwyższanie kompetencji ekspertów w zakresie oceniania. Program powinien zawierać połączone kursy i ćwiczenia, a także system wymiany, za pomocą którego poszczególne osoby mogłyby być kierowane do zespołów w innych Państwach Członkowskich;

e) zbiera informacje na temat możliwości produkcyjnych Państw Członkowskich dotyczących surowic i szczepionek lub innych niezbędnych środków medycznych, a także na temat zapasów, które mogłyby być dostępne do celów interwencji w przypadku poważnej sytuacji krytycznej, i gromadzi te informacje w systemie informacyjnym;

f) tworzy program do oceny doświadczeń zebranych z przeprowadzonych interwencji w ramach mechanizmu i przekazuje te doświadczenia poprzez system informacyjny;

g) stymuluje i wspiera wprowadzanie i korzystanie, do celów mechanizmu, nowych technologii, włączając w to systemy powiadamiania i alarmu, wymiany informacji, używania technologii satelitarnej i wsparcia w podejmowaniu decyzji przy zarządzaniu sytuacją krytyczną.

h) podejmuje środki w celu ułatwienia transportu środków dla interwencji wspierającej i innych działań wspierających.

Artykuł 5

1. Tam gdzie pojawi się sytuacja krytyczna wewnątrz Wspólnoty, Państwo Członkowskie może wnioskować o pomoc, z tym że wniosek ten powinien być jak najbardziej konkretny:

a) od innych Państw Członkowskich za pośrednictwem ośrodka monitoringu i informacji; w takim przypadku Komisja po otrzymaniu takiego wniosku odpowiednio i niezwłocznie:

— przekazuje wniosek do punktów kontaktowych innych Państw Członkowskich,

— ułatwia mobilizację zespołów, ekspertów i innego wsparcia interwencyjnego,

— zbiera uaktualnione informacje na temat sytuacji krytycznej i rozsyła je do Państw Członkowskich, albo

b) bezpośrednio od innych Państw Członkowskich.

2. Każde Państwo Członkowskie, do którego skierowany jest wniosek o pomoc, niezwłocznie określa swoje stanowisko, czy udzieli takiej pomocy i informuje o tym Państwo Członkowskie wnioskujące o udzielenie pomocy albo przez ośrodek monitoringu i informacji, albo bezpośrednio, a następnie, w zależności od okoliczności, także ośrodek, określając zakres i zasady udzielenia wsparcia.

3. Państwo Członkowskie wnioskujące o udzielenie pomocy jest odpowiedzialne za kierowanie interwencją wspierającą. Władze Państwa Członkowskiego wnioskującego o udzielenie pomocy ustanawiają wytyczne, a także, jeśli to konieczne, określają granice zadań powierzonych zespołom interwencyjnym, bez precyzowania sposobu ich wykonania, co zostaje powierzone osobie wyznaczonej przez Państwo Członkowskie udzielające wsparcia.

4. Państwo Członkowskie wnioskujące o udzielenie pomocy może zapytać zespoły, aby kierowały interwencją w jego imieniu. W tym wypadku zespoły wysłane przez Państwa Członkowskie i Wspólnotę starają się koordynować taką interwencję.

5. Zespół oceniający lub koordynacyjny powinien ułatwić koordynację między zespołami interwencyjnymi i, o ile jest to konieczne i odpowiednie, nawiązać kontakt z właściwymi władzami Państwa Członkowskiego wnioskującego o udzielenie pomocy.

Artykuł 6

Przepisy art. 5 mogą także, na wniosek, być stosowane do interwencji przeprowadzanych poza Wspólnotą. Takie interwencje mogą być przeprowadzane bądź jako autonomiczne interwencje wspierające, bądź jako wkład w interwencję kierowaną przez organizację międzynarodową.

Koordynacja interwencji wspierających ochronę ludności przeprowadzanych w ramach niniejszego mechanizmu poza Wspólnotą jest zapewniona przez Państwo Członkowskie sprawujące prezydencję Rady Unii Europejskiej.

Artykuł 7

Udział w mechanizmie jest otwarty dla:

— krajów kandydujących z Europy Środkowej i Wschodniej zgodnie z warunkami ustanowionymi w Układach Europejskich, w ich protokołach dodatkowych, a także w decyzjach odpowiednich Rad Stowarzyszenia,

— Cypru, Malty i Turcji na podstawie umów dwustronnych, które mają być zawarte z tymi krajami.

Artykuł 8

1. Komisja wykonuje działania związane z mechanizmem zgodnie z procedurami ustanowionymi w art. 9 ust. 2.

2. Komisja ustanawia także, zgodnie z procedurami ustanowionymi w art. 9 ust. 3, wspólne reguły w szczególności w zakresie następujących spraw:

a) środki dostępne do interwencji wspierającej ustanowione w art. 3;

b) ośrodek monitoringu i informacji ustanowiony w art. 4 lit. a);

c) wspólny system łączności i informacji w sytuacjach krytycznych ustanowiony w art. 4 lit. b);

d) zespoły oceniające lub koordynacyjne ustanowione w art. 4 lit. c), w tym kryteria wyboru ekspertów;

e) program szkoleniowy ustanowiony w art. 4 lit. d);

f) informacja w zakresie środków medycznych ustanowiona w art. 4 lit. e);

g) interwencje wewnątrz Wspólnoty, na podstawie rezolucji z dnia 8 lipca 1991 r., jak również interwencje poza Wspólnotą ustanowione w art. 6.

Artykuł 9

1. Komisja jest wspierana przez komitet utworzony na mocy art. 4 ust. 1 decyzji 1999/847/WE.

2. W przypadku odniesienia do niniejszego ustępu, stosuje się art. 4 i 7 decyzji 1999/468/WE.

Okres ustanowiony w art. 4 ust. 3 decyzji 1999/468/WE ustala się na trzy miesiące.

3. W przypadku odniesienia do niniejszego ustępu, stosuje się art. 5 i 7 decyzji 1999/468/WE.

Okres ustanowiony w art. 5 ust. 6 decyzji 1999/468/WE ustala się na trzy miesiące.

4. Komitet ustanawia swój regulamin wewnętrzny.

Artykuł 10

Komisja dokonuje oceny wykonania niniejszej decyzji co trzy lata, począwszy od dnia, w którym staje się skuteczna, i przekazuje wnioski z tej oceny razem z propozycjami zmian do decyzji Parlamentowi Europejskiemu i Radzie.

Artykuł 11

Niniejsza decyzja staje się skuteczna dnia 1 stycznia 2002 r.

Artykuł 12

Niniejsza decyzja skierowana jest do Państw Członkowskich.

Sporządzono w Luksemburgu, dnia 23 października 2001 r.