Fundacja rodzinna w praktyce

Wstęp

Po ponad pięciu latach prac legislacyjnych wyczekiwana przez środowisko firm rodzinnych instytucja prawna – fundacja rodzinna – zaczęła obowiązywać w polskim systemie prawnym począwszy od 22 maja 2023 r. Dnia 14 kwietnia 2023 r. opublikowano przepisy nowelizujące niniejszą ustawę, które zaczęły obowiązywać wraz z wejściem w życie ustawy o fundacji rodzinnej¹.

Niespełna rok od wejścia w życie ustawy o fundacji rodzinnej można pokusić się o pierwsze oceny, recenzje funkcjonowania niniejszej instytucji w praktyce. Zdecydowanie należy podkreślić, że zainteresowanie rozwiązaniem, które umożliwia polskiej przedsiębiorczości rodzinnej funkcjonowanie i rozwijanie się w perspektywie wielopokoleniowej, jest bardzo duże. Niniejsze potwierdza liczba wniosków złożonych o rejestrację fundacji rodzinnej w roku 2023, mianowicie było ich ponad 800, z czego zarejestrowano ponad 400 fundacji rodzinnych. Podkreślić należy, że to tylko dane za ponad 6 miesięcy, liczone od momentu obowiązywania ustawy o fundacji rodzinnej w polskim systemie prawnym (tj. za rok 2023). Popularność rozwiązania będącego remedium na wyzwania związane z sukcesją w polskich firmach rodzinnych była do przewidzenia. Wyczekiwane przez dekady kompleksowe, z punktu widzenia prawnego i podatkowego, rozwiązanie prawne prezentowane w ramach jednej ustawy, w połączeniu z liczbą ok. 830 000 firm rodzinnych funkcjonujących w Polsce, przedstawiało wiele argumentów „za”, że skala powoływanych do życia fundacji rodzinnych będzie znacząca. Powołanie przez ustawodawcę rejestru fundacji rodzinnych i powierzenie prowadzenia niniejszego rejestru Sądowi Okręgowemu w Piotrkowie Trybunalskim, jako sądowi wyspecjalizowanemu w tematyce fundacji rodzinnej, było rozsądnym i pożądanym działaniem. Natomiast skala wniosków, a z drugiej strony ograniczenia organizacyjne, w szczególności zbyt mała liczba sędziów, referendarzy sądowych oraz personelu administracyjnego, jak również forma papierowa składanych wniosków powodują, że czas oczekiwania na rejestrację fundacji rodzinnej trwa średnio ok. 2–3 miesięcy.