Kontrola wykonywania zadań z zakresu ubezpieczeń społecznych – prawa i obowiązki płatników składek

Płatnicy składek średnio co 3–4 lata podlegają kontroli. Są to tzw. kontrole planowe przeprowadzane w oparciu o coroczny plan kontroli ZUS. Zdarzają się także kontrole doraźne przeprowadzane w firmie np. w wyniku donosów, skarg osób zatrudnionych lub nadmiernej liczby korekt składanych przez płatnika. W trakcie kontroli  ZUS sprawdza, czy u płatnika nie doszło do naruszenia przepisów z zakresu ubezpieczeń społecznych. Przedsiębiorcy, którzy utrudniają przeprowadzenie kontroli, podlegają karze grzywny do 5000 zł. 

ZUS realizuje kontrolę w oparciu o przygotowany wcześniej plan kontroli na dany rok kalendarzowy. Kontrolowani płatnicy składek powinni znać swoje prawa i obowiązki w tym zakresie. Poniżej przedstawiamy najważniejsze informacje na temat procesu kontroli.

Podmioty podlegające kontroli ZUS oraz jej zakres.

Kontroli ZUS podlegają podmioty wykonujące zadania i obowiązki z zakresu ubezpieczeń społecznych, a także podmioty wykonujące zadania i obowiązki powierzone pieczy ZUS (np. pobór składek na ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych i Fundusz Solidarnościowy). Czynności kontrolne podejmowane są więc wobec płatników składek, którzy zostali wskazani w art. 4 pkt 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych (dalej: ustawa systemowa), tj. m.in. wobec pracodawców, osób prowadzących działalność gospodarczą jednoosobowo lub z osobami współpracującymi, urzędów państwowych, organizacji, stowarzyszeń, oraz  w art. 84, art. 85 i art. 86 ustawy zdrowotnej, tj. m.in. płatników obowiązanych do uiszczania składek zdrowotnych za ubezpieczonego, innych podmiotów opłacających składki na rzecz ubezpieczonego.

Oględzin i spisu składników majątku inspektor kontroli ZUS może dokonywać również w stosunku do:

• następców prawnych i osób trzecich odpowiadających za zadłużenie płatnika składek;
• osób, które pobrały nienależne świadczenia, płatników składek lub innych podmiotów zobowiązanych do zwrotu nienależnych świadczeń, z wyjątkiem przypadku, gdy nienależne świadczenia podlegają potrąceniu z bieżąco wypłacanych świadczeń.