Estoński CIT 2.0. Kiedy i dlaczego warto z niego skorzystać

Model estoński w polskim CIT, czyli ryczałt od dochodów spółek kapitałowych, został wprowadzony w 2021 r. i zgodnie z założeniami miał stanowić atrakcyjną formę opodatkowania i realną alternatywę względem tradycyjnego modelu rozliczania CIT. Pierwotny projekt spotkał się jednak z uzasadnioną falą krytyki, czego rezultatem była spektakularna porażka twórców tego modelu. W 2021 r. na tę formę opodatkowania zdecydowało się jedynie 337 spółek.

Polski Ład wprowadził do modelu estońskiego znaczące korekty, m.in. rozszerzono krąg podmiotów uprawnionych, zlikwidowano warunek ponoszenia nakładów inwestycyjnych, zniesiono limit przychodów 100 mln zł. Dodatkowo obniżeniu uległy stawki podatkowe, jak również doprecyzowano zasady opodatkowania zysku po wyjściu z modelu estońskiego. Zmiany poszły w dobrym kierunku i - choć nie rozwiały wszystkich wątpliwości - od stycznia 2022 r. tę formę opodatkowania wybrało już ponad 5 tys. podmiotów. Wzrost popularności modelu estońskiego nie wynika jedynie z korzystnych zmian wprowadzonych w ryczałcie od początku 2022 r. Należy mieć na uwadze, że Polski Ład nie tylko zwiększa atrakcyjność ryczałtu od przychodów spółek, lecz także komplikuje rozliczenia i zwiększa poziom obciążeń dla indywidualnych przedsiębiorców oraz wspólników spółek cywilnych, jawnych i partnerskich. Tradycyjny model w CIT również niesie za sobą nowe ryzyka, takie jak podatek minimalny czy podatek od przychodów z budynków, które nie występują w estońskim CIT.

Podsumowując, model estoński w CIT wciąż jest daleki od ideału, jednak staje się on realną alternatywą sposobu opodatkowania dla wielu przedsiębiorstw. Jednym z największych wyzwań jest brak ukształtowanej praktyki przy rozliczaniu estońskiego CIT oraz wątpliwości interpretacyjne. Mamy nadzieję, że niniejszy poradnik pomoże lepiej rozumieć tę formę opodatkowania.

Grzegorz Niebudek

Podstawowe różnice między CIT estońskim i tradycyjnym

Opodatkowanie estońskim CIT jest odejściem od klasycznych zasad opodatkowania dochodu. Jest to specjalny reżim opodatkowania, którego głównym założeniem jest objęcie podatkiem wszelkich środków przekazanych z majątku spółki do wypłaty, konsumpcji lub innego rodzaju dystrybucji majątku. Innymi słowy, wypracowany przez podatnika zysk jest - co do zasady - nieopodatkowany, dopóki pozostaje w spółce i służy do reinwestycji lub zwiększenia jej płynności (opodatkowanie następuje dopiero w momencie konsumpcji zysku). Tym samym spółka korzystająca z estońskiego CIT swobodnie decyduje, kiedy nastąpi opodatkowanie jej zysków, a co za tym idzie - nie musi co miesiąc obliczać i regulować zaliczek na CIT. Brak comiesięcznych zaliczek zaś sprawia, że spółka posiada więcej środków do dyspozycji w każdym miesiącu. Całkowite odejście od ewidencji podatkowej i konieczności ustalania na bieżąco dochodu do opodatkowania sprawia, że spółka ponosi mniejsze nakłady na obsługę księgową. Co istotne, od 2022 r. ustawodawca ostatecznie zrealizował postulat opodatkowania zysków w momencie ich wypłaty, w tym również po zakończeniu opodatkowania ryczałtem (zmodyfikowany art. 28t ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych; t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1800; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 1079; dalej: ustawa o CIT).