Wyrok WSA w Gdańsku z dnia 23 lutego 2023 r., sygn. II SA/Gd 618/22

Pomoc społeczna

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku w składzie następującym: Przewodniczący: Sędzia WSA Magdalena Dobek - Rak Sędziowie: Sędzia WSA Katarzyna Krzysztofowicz (spr.) Asesor WSA Wojciech Wycichowski po rozpoznaniu w dniu 23 lutego 2023 r. w trybie uproszczonym na posiedzeniu niejawnym sprawy ze skargi M. G. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Gdańsku z dnia 27 maja 2022 roku, nr SKO Gd/247/22 w przedmiocie świadczenia pielęgnacyjnego oddala skargę.

Uzasadnienie

M. G. (dalej: strona, wnioskodawczyni, skarżąca) wniosła do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku skargę na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Gdańsku (dalej: organ II instancji, organ odwoławczy, Kolegium) z 27 maja 2022 r., którą utrzymano w mocy decyzję Burmistrza Miasta Malborka z dnia 30 grudnia 2021 r. odmawiającą skarżącej przyznania świadczenia pielęgnacyjnego z tytułu rezygnacji z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej wnioskowanego na matkę H. R.

Zaskarżona decyzja została wydana w następującym stanie faktycznym i prawnym:

W dniu 31 marca 2021 r. strona wniosła o ustalenie prawa do świadczenia pielęgnacyjnego. Organ I instancji po przeprowadzeniu postępowania w zakresie przedmiotowego wniosku w dniu 25 maja 2021 r. wydał decyzję, na mocy której omówił przyznania stronie świadczenia pielęgnacyjnego, wskazując jednocześnie, że powodem odmowy jest fakt, iż niemożliwe jest ustalenie od kiedy istnieje niepełnosprawność matki wnioskodawczyni oraz brak jest związku przyczynowo -skutkowego pomiędzy niepodejmowaniem zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej, a sprawowaniem opieki nad matką. Decyzją Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Gdańsku z 5 listopada 2021 r. uchylono zaskarżoną decyzję i przekazano sprawę do ponownego rozpatrzenia przez organ I instancji. W związku z powyższym, po podjęciu czynności wyjaśniających w ramach niniejszego postępowania, organ I instancji w dniu 30 grudnia 2021 r. po raz drugi odmówił wnioskodawczyni przyznania świadczenia pielęgnacyjnego. W uzasadnieniu decyzji, po przytoczeniu szeregu przepisów, odniesiono się w pierwszej kolejności do wskazanej przez Kolegium wykładni art. 17 ust. 1b ustawy z dnia 28 listopada 2003 roku o świadczeniach rodzinnych (Dz. U. z 2022 r., poz. 615) – w skrócie u.ś.r., zgodnie z którą z uwagi na wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 21 października 2014r., sygn. K 38/13 konieczne jest pominięcie kryterium momentu powstania niepełnosprawności osoby wymagającej opieki. W dalszej części organ - analizując zaistnienie obligatoryjnej dla przyznania świadczenia pielęgnacyjnego przesłanki określonej w art. 17 ust. 1 u.ś.r. - stwierdził, że z oceny pracownika socjalnego przeprowadzającego wywiad środowiskowy wynika, że matka wnioskodawczyni potrzebuje wsparcia świadczonego przez córkę, ale nie całodobowego. Poza stroną są inni członkowie rodziny (syn i wnuk), którzy także sprawują opiekę wobec niepełnosprawnej matki wnioskodawczyni. Opieka świadczona przez stronę nie jest na tyle absorbująca, żeby uniemożliwiała jej podjęcie jakiegokolwiek zatrudnienia, chociażby w niepełnym wymiarze czasu pracy. Wskazano również, że wnioskodawczyni nie jest osobą aktywną zawodowo, jej ostatnim miejscem pracy były praktyki zawodowe podczas nauki w Zespole Szkół Zawodowych w N., której nie ukończyła. Strona okresowo pobierała jedynie przysługujące jej z tytułu orzeczeń o niepełnosprawności w stopniu umiarkowanym, a następnie lekkim, zasiłki. Mimo zarejestrowania jako bezrobotna w Powiatowym Urzędzie Pracy żadnego zatrudnienia nie podjęła. Mając na względzie zgromadzony w sprawie materiał dowodowy organ I instancji doszedł do wniosku, że nie ma wątpliwości co do stanu zdrowia matki wnioskodawczyni, jednakże zakres opieki sprawowanej przez stronę nie jest na tyle znaczący (co do rodzaju podejmowanych czynności opiekuńczych i ich czasochłonności; pomoc w opiece, która z pewnością jest świadczona przez syna i wnuka osoby niepełnosprawnej), aby uniemożliwiał wnioskodawczyni podjęcie pracy, choćby w niepełnym wymiarze czasu. Organ wskazał, że strona była nieaktywna zawodowo na długo przed podjęciem się opieki nad matką, co oznacza, że niepodejmowanie przez nią zatrudnienia nie miało i nie ma bezpośredniego i ścisłego związku z koniecznością jej sprawowania. Stopień samodzielności niepełnosprawnej jest ograniczony, ale nie wykluczony - nie jest osobą leżącą, nie wymaga karmienia, nie wymaga pampersowania, czy też specjalistycznego podawania leków. Pomoc córki zasadniczo sprowadza się zatem do wykonywania zwykłych czynności dnia codziennego, jakie wykonuje się zwykle w każdym gospodarstwie domowym, również w tych rodzinach, gdzie wszyscy ich członkowie pracują. W ocenie organu wnioskodawczyni przy właściwej organizacji, tj. wcześniejszym zrobieniu zakupów, przygotowaniu posiłków, a także przy pomocy syna i wnuka osoby niepełnosprawnej, mogłaby podjąć zatrudnienie, chociażby w niepełnym wymiarze czasu pracy. Organ podkreślił, że nie zawsze ustalenie znacznego stopnia niepełnosprawności automatycznie pozwala przyjąć, że osoba niepełnosprawna wymaga opieki w takim rozmiarze, który uniemożliwia opiekunowi podjęcie aktywności zawodowej nawet w niepełnym wymiarze czasu pracy. Opieka ubiegającego się o przyznanie świadczenia nad osobą niepełnosprawną musi w sposób oczywisty stanowić przeszkodę do wykonywania pracy zawodowej, a jej zakres wyklucza możliwość podjęcia jakiejkolwiek pracy zarobkowej. Zatem związek między rezygnacją z zatrudnienia (albo jego niepodejmowaniem), a sprawowaną opieką musi być realny i bezpośredni. Ustalone w sprawie fakty utwierdziły organ w przekonaniu, że nie istnieje związek przyczynowo - skutkowy pomiędzy niepodejmowaniem przez wnioskodawczynię zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej, a koniecznością zapewnienia niepełnosprawnej matce stałej opieki, wynikający z art. 17 u.ś.r.