Wyrok WSA w Olsztynie z dnia 14 stycznia 2021 r., sygn. II SA/Ol 697/20

Odpady

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Olsztynie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Tadeusz Lipiński Sędziowie Sędzia WSA Beata Jezielska (spr.) Sędzia WSA Bogusław Jażdżyk po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 14 stycznia 2021 r. sprawy ze skargi P. T. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego z dnia "[...]" nr "[...]" w przedmiocie usunięcia odpadów oddala skargę.

Uzasadnienie

Decyzją z "[..,]" Wójt Gminy O. (dalej jako: organ I instancji), na podstawie art. 26 ust. 2 ustawy z 14 grudnia 2012 r. o odpadach (tekst jednolity na dzień wydania decyzji przez organ I instancji - Dz.U. z 2019 r. poz. 701 ze zm., dalej jako: u.o.o.), odmówił nakazania P.T. (dalej jako: strona lub skarżący), prowadzącemu działalność gospodarczą pod nazwą "[...]" P.T., usunięcia odpadów zgromadzonych na nieruchomości położonej w miejscowości M., gmina O., oznaczonej nr "[...]", stanowiącej własność strony i nr "[...]", stanowiącej własność "[...]" sp. z o.o. z siedzibą w M. (dalej jako: Spółka). W uzasadnieniu podano, że decyzja została wydana po ponownym rozpoznaniu sprawy w związku z uchyleniem przez Samorządowe Kolegium Odwoławcze w E. orzeczeniem z "[...]" uprzednio wydanego przez organ I instancji rozstrzygnięcia z "[...]" umarzającego postępowanie jako bezprzedmiotowe. Kolegium uznało bowiem, że w sprawie istnieje przedmiot postępowania, jak też osoba zobowiązana. Podniesiono, że postępowanie w sprawie zostało wszczęte na skutek żądania Prokuratora Okręgowego (dalej jako: Prokurator). Ustalono, że nieruchomość, na której znajdowała się sortownia odpadów wraz z zalegającymi odpadami komunalnymi, nabyła strona w dniu "[...]" w drodze licytacji komorniczej mienia należącego "[...]" Sp. z o.o. w O. (dalej jako: Przedsiębiorstwo). Następnie decyzją organu I instancji z "[...]", na wniosek strony, zatwierdzony został podział przedmiotowej nieruchomości na działki: nr "[...]" oraz nr "[...]". W wyniku tego podziału nieruchomości odpady - w zdecydowanej większości - znalazły się na terenie działki nr "[...]", którą "[...]" strona sprzedała Spółce. Podano, że w okresie od 31 października do 29 listopada 2017 r. Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska dokonał kontroli miejsca magazynowania odpadów i wydał zarządzenie pokontrolne uznając, że odpady złożone na działce nr "[...]" zostały przekazane podmiotowi nie posiadającemu zezwolenia na gospodarowanie nimi. Ustalono, że poprzedni właściciel nieruchomości - Przedsiębiorstwo - prowadziło działalność gospodarczą w postaci sortowni odpadów, na podstawie stosownych zezwoleń wydanych przez Starostę O. (dalej jako: Starosta). Wobec jednak naruszania przez Przedsiębiorstwo warunków wynikających z wydanych zezwoleń Starosta decyzją z "[...]" cofnął Przedsiębiorstwu bez odszkodowania zezwolenie na wykonywanie działalności w zakresie odzysku odpadów innych niż niebezpieczne, zezwolenie na wykonywanie działalności w zakresie zbierania i transportu odpadów niebezpiecznych i innych niż niebezpieczne oraz zezwolenie na wytwarzanie odpadów niebezpiecznych i innych niż niebezpieczne. W następstwie cofnięcia wskazanych zezwoleń Przedsiębiorstwo, na podstawie art. 30 ust. 5 - obowiązującej w dacie wydania decyzji cofającej zezwolenie - ustawy z 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz.U. z 2010 r. Nr 185 poz. 1243, dalej jako: u.o.o. z 2001 r.), zobowiązane było do usunięcia skutków prowadzenia działalności. Wobec braku dobrowolnego wykonania nałożonego obowiązku, Starosta wystawił upomnienia, a następne tytuły wykonawcze skierowane do egzekucji. Postępowanie egzekucyjne oraz zastosowane środki egzekucyjne w postaci grzywny w celu przymuszenia nie doprowadziły do wykonania obowiązku usunięcia odpadów przez zobowiązaną Spółkę. Starosta podjął czynności w celu pozyskania środków na poczet wykonawstwa zastępczego, ale nie przyniosły one rezultatu. Wyjaśniona, że wobec podmiotu, który stał się właścicielem przedmiotowej nieruchomości, Starosta nie wydawał żadnych decyzji związanych z gospodarowaniem odpadami ani nie prowadził żadnych postępowań administracyjnych. Na podstawie dokumentów uzyskanych od Starosty ustalono, że na dzień 15 kwietnia 2014 r. ilość zgromadzonych odpadów na wskazanej nieruchomości wyniosła około 8 tys. ton i były to odpady o kodzie 20 03 01. W toku postepowania strona wyjaśniła, że w dniu nabycia nieruchomości nie otrzymała żadnych dokumentów określających ilość odpadów, a jedynie uzyskała od komornika sądowego informację o kodzie odpadów. Z wyjaśnień Spółki wynika z kolei, że nie dysponuje żadnymi dokumentami określającymi ilość odpadów, lecz znany jest jej jedynie ich kod. Ponadto podczas licytacji nieruchomości nie były wymagane przez komornika od potencjalnych nabywców pozwolenia na gromadzenie, przetwarzanie oraz transport odpadów, a po nabyciu nieruchomości Starosta nie interweniował w sprawie usunięcia zalegających na nieruchomości odpadów. Strona podała, że podejmowała starania w celu przekazania odpadów podmiotom uprawnionym do ich przyjmowania, jednak żadna firma nie chciała ich przyjąć. Podczas przeprowadzonych oględzin ustalono, że działka nr "[...]" nie jest zabudowana i zalegają na niej zmieszane odpady na powierzchni ok. 3600 m2 i warstwie ok. 4 m, natomiast działka nr "[...]" jest zabudowana budynkami przemysłowymi i zalegają na niej odpady w postaci ziemi oraz betonowych płyt drogowych na powierzchni ok. 1780 m2. Ustalono, że ani strona, ani Spółka nigdy nie posiadały pozwoleń na gromadzenie, przetwarzanie oraz transport odpadów, ale przed przystąpieniem do licytacji znany był im stan faktyczny nieruchomości. Ustalono także, że na terenie nieruchomości przeprowadzane były kontrole inspektorów ochrony środowiska, a także zostało wydane zarządzenie pokontrolne z "[...]", którym nakazano wyliczyć należną opłatę podwyższoną za magazynowanie odpadów w miejscu nie przeznaczonym na ten cel oraz złożyć właściwemu organowi wykaz zawierający informacje i dane wykorzystane do ustalenia wysokości opłaty oraz ewentualnie uiścić należną opłatę w terminie 31 marca 2018 r., prowadzić gospodarkę odpadami w sposób zapewniający ochronę środowiska oraz przekazywać odpady podmiotom uprawnionym na podstawie u.o.o. Skarga strony wniesiona na to zarządzenie pokontrolne został oddalona wyrokiem Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Olsztynie z 26 września 2018 r. (sygn. akt II SA/OI 303/18), od którego strona wywiodła skargę kasacyjną. Wskazano także, że prawomocnym wyrokiem w sprawie o sygn. akt II K 40/19 strona została uznana winnym tego, że działając wspólnie i w porozumieniu z innymi osobami, w wykonaniu z góry powziętego zamiaru, wbrew przepisom ustawy o odpadach usuwała odpady poprzez ich zakopywanie. Powołując się na treść art. art. 26 ust. 1, 2, 3a u.o.o. oraz art. 3 ust. 1 pkt 19 u.o.o. wskazano, że obowiązek usunięcia odpadów obciąża w pierwszej kolejności ich posiadacza i wyprzedza ewentualną odpowiedzialność władającego powierzchnią ziemi. Natomiast zgodnie z art. 27 ust. 2 i 3 u.o.o. posiadacz odpadów, który przekazuje je innemu podmiotowi, zwolni się z odpowiedzialności za zbieranie lub przetwarzanie odpadów dopiero wtedy, gdy odpowiedzialność przejmie następny posiadacz dysponujący określoną wyżej decyzją lub wpisem do rejestru. Podniesiono, że zasadnicza część odpadów jest zlokalizowana na działce nr "[...]", którą strona zbyła Spółce niespełniającej określonych wyżej wymogów uprawniających do gospodarowania odpadami. Zatem w świetle powołanych przepisów na Spółkę nie mógł przejść obowiązek usunięcia odpadów, gdyż nie stała się ona ich posiadaczem. Tym samym, nie istniały podstawy do wszczęcia wobec tego podmiotu postępowania w trybie art. 26 ust. 2 u.o.o. Organ I instancji uznał ponadto, że także art. 27 u.o.o. nie znajduje zastosowania do strony, gdyż nie nabyła ona nieruchomości wraz z odpadami od Przedsiębiorstwa (poprzedniego posiadacza odpadów), lecz w trybie licytacji komorniczej, tj. w drodze tzw. nabycia pierwotnego. Stan nieruchomości był jej niewątpliwie znany w chwili nabycia, gdyż fakt zgromadzenia i zalegania na nieruchomości odpadów komunalnych w ogromnej ilości wynikał wprost z obwieszczenia komornika o pierwszej licytacji nieruchomości, a cena wywoławcza nieruchomości była obniżona z uwagi na zalegające na niej odpady. Jednakże w obrocie prawnym pozostają decyzje Starosty cofające bez odszkodowania udzielone Przedsiębiorstwu zezwolenia na prowadzenie działalności związanej z gospodarką opadami, co skutkowało powstaniem z mocy prawa obowiązku usunięcia zgromadzonych na tych działkach odpadów. Tego rodzaju sytuacja stanowi wyjątek, o którym mowa w art. 26 ust. 2 u.o.o., wyłączając możliwość orzekania przez organ w przedmiocie usunięcia odpadów z nieruchomości. Zaznaczono, że strona nabyła przedmiotową nieruchomość w drodze licytacji komorniczej, a zatem w toku trwającego postępowania egzekucyjnego prowadzonego przez Starostę wobec Przedsiębiorstwa. Postępowanie egzekucyjne prowadzone przez Starostę nie zostało formalnie zakończone pomimo, że pozostaje bezskuteczne. Faktyczne zaprzestanie podejmowania czynności egzekucyjnych nie jest jednak równoznaczne z zakończeniem postępowania egzekucyjnego w rozumieniu ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji. Zatem strona jak nabywca nieruchomości stała się następcą prawnym zobowiązanego w trybie art. 28a ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji. Przy czym zastosowanie dalszych środków egzekucyjnych może nastąpić po wystawieniu przez wierzyciela nowego tytułu wykonawczego i skierowaniu go do organu egzekucyjnego wraz z urzędowym dokumentem wykazującym przejście dochodzonego obowiązku na następcę prawnego.