Wyrok WSA w Kielcach z dnia 16 maja 2019 r., sygn. II SA/Ke 165/19

Administracyjne postępowanie

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Kielcach w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Dorota Pędziwilk-Moskal, Sędziowie Sędzia WSA Dorota Chobian, Sędzia WSA Jacek Kuza (spr.), Protokolant Karolina Chrapkiewicz, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 16 maja 2019 r. przy udziale Wiesławy Klimontowicz - Prokuratora Prokuratury Rejonowej Kielce-Zachód w Kielcach delegowanej do Prokuratury Okręgowej w Kielcach sprawy ze skargi P. K. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego z dnia [...] znak: [...] w przedmiocie umorzenia postępowania odwoławczego oddala skargę.

Uzasadnienie

Zaskarżoną decyzją z dnia [...] Samorządowe Kolegium Odwoławcze, na podstawie art. 138 § 1 pkt 3 k.p.a. w zw. z art. 127 § 2 k.p.a., po rozpatrzeniu odwołania P.K. od decyzji wydanej z upoważnienia Burmistrza Miasta z dnia [...] orzekającej, że świadczenia wypłacone z funduszu alimentacyjnego na rzecz osoby uprawnionej - A. K. w okresie od 1 marca 2015 r. do 30 września 2018 r. są świadczeniami należnie pobranymi, umorzyło postępowanie odwoławcze.

W uzasadnieniu rozstrzygnięcia organ odwoławczy stwierdził, że zgodnie z art. 127 § 1 kpa odwołanie od decyzji organu I instancji służy stronie. W związku z tym obowiązkiem organu odwoławczego jest sprawdzenie, czy odwołanie złożył podmiot, któremu przysługuje przymiot strony lub podmiot działający na prawach strony. Dokonując takiej oceny SKO stanęło na stanowisku, że P.K. nie przysługuje przymiot strony. Organ wyjaśnił, że wywodzące się z treści art. 28 kpa pojęcie interesu prawnego, na którym oparta jest legitymacja procesowa strony w postępowaniu administracyjnym, należy ustalać według norm prawa materialnego, a mieć interes prawny znaczy to samo, co ustalić powszechnie obowiązujący przepis prawa, na podstawie którego można skutecznie żądać czynności organu z zamiarem zaspokojenia jakiejś potrzeby, albo żądać zaniechania lub ograniczenia czynności organu sprzecznych z potrzebami danego podmiotu - strony postępowania. Od tak pojmowanego interesu prawnego należy odróżnić interes faktyczny, tj. sytuację, w której dany podmiot jest wprawdzie bezpośrednio zainteresowany rozstrzygnięciem sprawy administracyjnej, nie może jednak tego zainteresowania poprzeć przepisami prawa mającego stanowić podstawę skierowania żądania w zakresie podjęcia stosownych czynności przez organ administracji. Odnosząc takie ogólne uwagi do okoliczności rozpatrywanej sprawy Kolegium zauważyło, że rozstrzygnięcie, czy dłużnikowi alimentacyjnemu przysługuje status strony w postępowaniu o przyznanie świadczeń osobie uprawnionej z funduszu alimentacyjnego, musi uwzględniać specyfikę postępowania w sprawie przyznawania świadczeń z funduszu alimentacyjnego prowadzonego na podstawie ustawy z dnia 7 września 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów. Stroną takiego postępowania jest osoba uprawniona, co wynika z art. 15 ust. 1 tej ustawy. Ustawa nakłada bowiem na wnioskodawcę obowiązki związane z wykazaniem uprawnienia do otrzymania świadczeń z funduszu alimentacyjnego. Przepisy rozdziału 4 tej ustawy zatytułowanego zasady i tryb postępowania w sprawach przyznawania i wypłacania świadczeń z funduszu alimentacyjnego, nie przewidują jednak aktywnej roli dłużnika alimentacyjnego w toczącym się postępowaniu o przyznanie świadczeń z funduszu alimentacyjnego. Przepis art. 27 ustęp 7 punkt 1 tej ustawy nakazuje bowiem organowi właściwemu wierzyciela jedynie przekazanie dłużnikowi alimentacyjnemu informacji o przyznaniu osobie uprawnionej świadczeń z funduszu alimentacyjnego. Takie sformułowanie ustawy jednoznacznie wskazuje, że dłużnik alimentacyjny nie jest stroną postępowania w przedmiocie przyznania osobie uprawnionej świadczeń z funduszu alimentacyjnego. Gdyby bowiem ustawodawca uważał dłużnika alimentacyjnego za stronę postępowania w sprawie przyznania osobie uprawnionej świadczeń z funduszu alimentacyjnego, to przepis artykuł 27 ust. 7 pkt 1 tej ustawy byłby zbędny z tego względu, że stronie postępowania są doręczane wszystkie rozstrzygnięcia zapadające w sprawie, w związku z czym nie ma potrzeby przekazywania stronie postępowania odrębnej informacji o wydanym orzeczeniu. W konsekwencji powyższego należy przyjąć, że dłużnik alimentacyjny nie jest stroną postępowania w sprawie dotyczącej przyznania osobie uprawnionej świadczeń z funduszu alimentacyjnego, w związku z czym nie może kwestionować w drodze odwołania zasady i rozmiaru swojego przyszłego zobowiązania kreowanego przez artykuł 27 tej ustawy. SKO powołało się również na stanowisko Naczelnego Sądu Administracyjnego wyrażone w wyroku z 24 stycznia 2017 r., sygn. I OSK 2027/16. Zgodnie z tym wyrokiem dłużnik alimentacyjny nie jest stroną w postępowaniu o przyznanie świadczeń z funduszu alimentacyjnego, jak również nie jest stroną postępowania o ustalenie nienależnie pobranych świadczeń z tego funduszu. Rozstrzygnięcia w przedmiocie przyznania świadczeń z funduszu alimentacyjnego, (co dotyczy również zwrotu nienależnie pobranych świadczeń z funduszu), nie mają bowiem wpływu na jego sytuację prawną, a to kryterium wyznacza status strony w rozumieniu art. 28 kpa. Mogą one mieć wyłącznie wpływ na sytuację faktyczną dłużnika alimentacyjnego. Skoro ustawodawca jest racjonalny, to pozbawione logicznego uzasadnienia byłoby wprowadzanie w art. 27 ust. 7 pkt 1 ustawy o pomocy państwa obowiązku informowania dłużnika alimentacyjnego o obowiązku zwrotu wraz z odsetkami należności z tytułu świadczeń z funduszu alimentacyjnego wypłaconych osobie uprawnionej w sytuacji, gdyby ten dłużnik był stroną postępowania w tej sprawie. W związku z powyższym w ocenie Kolegium, P.K. nie przysługiwał przymiot strony postępowania administracyjnego w niniejszej sprawie. Samorządowe Kolegium Odwoławcze nie miało w związku z tym podstaw prawnych, by rozpatrywać merytorycznie wniesione przez dłużnika alimentacyjnego odwołanie. Na koniec organ drugiej instancji stwierdził, że w sytuacji kiedy odwołanie zostało złożone przez podmiot niebędący stroną, organ odwoławczy winien był umorzyć postępowanie odwoławcze zgodnie z dyspozycją artykułu 138 § 1 pkt 3 kpa.