Wyrok WSA w Poznaniu z dnia 12 września 2018 r., sygn. II SA/Po 225/18

Samorząd terytorialny

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Wiesława Batorowicz (spr.) Sędziowie Sędzia WSA Tomasz Świstak Asesor WSA Jan Szuma Protokolant st.sekr.sąd. Mariola Kaczmarek po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 12 września 2018 r. sprawy ze skargi G. P. na zarządzenie zastępcze Wojewody z dnia [...] stycznia 2018 r. Nr [...] w przedmiocie zmiany nazwy ulicy; I. uchyla zaskarżone zarządzenie zastępcze, II. zasądza od Wojewody na rzecz strony skarżącej kwotę [...]- (czterysta [...]) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania.

Uzasadnienie

Przedmiotem skargi jest zarządzenie zastępcze Wojewody (zwanego dalej "Wojewodą") z dnia [...] stycznia 2018 r., [...] Aktem tym nadano ulicy "[...]" położonej w mieście [...] nazwę Z. R.. Jako podstawę prawną powołano art. 6 ust. 2 ustawy z dnia 1 kwietnia 2016 r. o zakazie propagowania komunizmu lub innego ustroju totalitarnego przez nazwy jednostek organizacyjnych, jednostek pomocniczych gminy, budowli, obiektów i urządzeń użyteczności publicznej oraz pomniki (na datę zarządzenia Dz. U. z 2016 r., poz. 744 ze zm., obecnie tekst jednolity tego aktu prawnego opublikowano w Dz. U. z 2018 r., poz. 1103, dalej "u.z.p.k.").

W motywach zarządzenia zastępczego Wojewoda przedstawił istotne w sprawie regulacje u.z.p.k. (art. 6) wskazując, że po upływie 12 miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy, a więc z dniem 2 września 2017 r., organy jednostek samorządu terytorialnego utraciły kompetencję do dokonywania zmian nazw w oparciu o art. 6 ust. 1 u.z.p.k. Obowiązek nadania nazwy spoczywa w takim przypadku na wojewodzie.

Organ nadzoru zaznaczył następnie, że wydanie zarządzenia zastępczego wymagało opinii Instytutu Pamięci Narodowej - Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu potwierdzającej niezgodność nazwy obowiązującej w dniu wejścia w życie ustawy z art. 1 u.z.p.k. Wojewoda pismem z dnia [...] września 2017 r., [...] wystąpił do Instytutu Pamięci Narodowej z wnioskiem o wydanie stosownej opinii. Pismem z dnia [...] listopada 2018 r., [...](29)/17 Dyrektor Biura Upamiętniania Walk i Męczeństwa poinformował, że w ocenie Instytutu Pamięci Narodowej - Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu nazwa ulicy [...] w miejscowości T. Podgórne jest niezgodna z art. 1 ust. 1 u.z.p.k. Z dołączonej noty historycznej wynika, że "Dnia [...] 1945 r. nastąpiło wkroczenie jednostek Armii Czerwonej do miejscowości [...] w województwie wielkopolskim. Zgodnie z propagandową praktyką władz komunistycznych wydarzenie to celebrowane było - niezgodnie z faktami historycznymi - jako «dzień wyzwolenia» oraz powód do wyrażania wdzięczności społeczeństwa wobec Armii Czerwonej. Tymczasem wbrew nadziejom Polaków, oczekujących odbudowy wolnego kraju po likwidacji okupacji niemieckiej, Armia Czerwona w latach 1944-1945 stała się narzędziem ponownej aneksji niemal połowy terytorium RP do ZSRS, zniewolenia całej reszty kraju oraz budowy w nim systemu komunistycznego w pełni zależnego od władz w Moskwie. Zajęcie ziem polskich przez Armię Czerwoną zapoczątkowało zarazem nowy okres martyrologii narodu polskiego. (...) Stacjonowanie Armii Czerwonej/Sowieckiej w Polsce po roku 1944 uniemożliwiło odbudowę niepodległej Rzeczypospolitej Polskiej i było podstawowym czynnikiem, który zapewnił funkcjonowanie państwa komunistycznego na ziemiach polskich objętych dominacją ZSRS. Waga tych faktów sprawia, iż przedmiotowa nazwa, honorująca moment wkroczenia Armii Czerwonej do wymienionej miejscowości, spełnia rolę daty symbolizującej komunizm".