Wyrok WSA w Łodzi z dnia 22 czerwca 2018 r., sygn. II SA/Łd 64/18

Odpady

Dnia 22 czerwca 2018 roku Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi - Wydział II w składzie następującym: Przewodnicząca Sędzia WSA Magdalena Sieniuć, Sędziowie Sędzia WSA Jolanta Rosińska (spr.), Sędzia WSA Sławomir Wojciechowski, Protokolant Sekretarz sądowy Izabela Bielińska, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 22 czerwca 2018 roku sprawy ze skargi J. G. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Ł. z dnia [...] nr [...] w przedmiocie nakazu usunięcia odpadów oddala skargę. LS

Uzasadnienie

Decyzją z dnia [...] nr [...] Prezydent Miasta Ł. zobowiązał J. G. do usunięcia nawiezionych odpadów z terenu nieruchomości położonej w Ł. przy ul. A 40A (działki o nr ew. 226, 228/1, 229, 230 i 231; obręb [...]), jako miejsca nieprzeznaczonego do ich składowania i magazynowania w terminie 60 dni od daty, w której decyzja stanie się ostateczna w sposób określony w decyzji.

Odwołanie od powyższej decyzji wniósł J. G., który zakwestionował ustalenia organu oparte na zgromadzonym materiale dowodowym. Skarżący potwierdził, że na jego działki został nawieziony piach z gliną oraz warstwa ziemi zebranej z działki o nr ew. 200, obręb [...] przeznaczonej na dojazd do działek o nr ew. od 201 do 211. Dzięki doziarnianiu gruntu rodzimego (gleba klasy RV i RVI) poprzez "dopiaszczanie" glin i "doglinianie" piasków otrzymuje się mieszankę optymalną do produkcji drzew. Skarżący wskazał, że z rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 10 listopada 2015 r. w sprawie listy rodzajów odpadów, które osoby fizyczne lub jednostki organizacyjne niebędące przedsiębiorcami mogą poddawać odzyskowi na potrzeby własne, oraz dopuszczalnych metod ich odzysku wynika możliwość przygotowania do produkcji rolnej do 0,2 Mg/m2, a transport ziemi na działki jest poniżej właściwego limitu.

Decyzją z dnia [...] nr [...] Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Ł., na podstawie art. 138 § 1 pkt 1 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 1257); art. 26 ust. 2 i 6 ustawy z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach (Dz.U. z 2016 r. poz. 1987 z późn. zm.), utrzymało w mocy decyzję organu I instancji. W myśl art. 26 ust. 2 ustawy o odpadach zastosowanie środka nadzorczego w postaci decyzji administracyjnej nakazującej usuniecie odpadów wymaga następujących ustaleń: istnienia odpadów w rozumieniu art. 3 ust. 1 pkt 6 ustawy o odpadach; posiadacza odpadów w rozumieniu art. 3 ust. 1 pkt 19 ustawy o odpadach; przechowywania odpadów w miejscu nieprzeznaczonym do składowania lub magazynowania odpadów. Żadne inne kwestie nie mają znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy usunięcia odpadów. Ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego bezsprzecznie wynika, że na terenie działek o nr ew. 226, 228/1, 229, 230 i 231; obręb [...]; położonych w Ł. przy ul. A 40A, dla której prowadzona jest księga wieczysta [...], znajdują się odpady. O tym, co jest odpadem, przesądza ustawa o odpadach i rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 grudnia 2014 r. w sprawie katalogu odpadów (Dz. U. poz. 1923). W ocenie Kolegium organ I instancji prawidłowo ustalił, że odpadami są: gleba i ziemia, w tym kamienie, inne niż wymienione w 17 05 03 (kod odpadu 17 05 04); zmieszane odpady z betonu, gruzu ceglanego, odpadowych materiałów ceramicznych i elementów wyposażenia inne niż wymienione w 17 01 06 (kod odpadu 17 01 07); gruz ceglany (kod odpadu 17 01 02); zużyte opony (kod odpadu 16 01 03); opakowania z tworzyw sztucznych (kod odpadu 15 01 02); szkło (kod odpadu 20 01 02). Załączone do akt sprawy fotografie jednoznacznie potwierdzają istnienie odpadów. Dokumentacja fotograficzna ma potwierdzać istnienie odpadów i pomóc w określeniu ich rodzaju. Nie ma przy tym znaczenia, że część zdjęć została wykonana z działki sąsiedniej o nr ew. 225; obręb [...], na której znajduje się słup elektroenergetyczny. Na działkę o nr ew. 225 również nawieziono odpady i toczy się w tej sprawie odrębne postępowanie administracyjne. To, że wskazane w decyzji odpady znajdują się na nieruchomości skarżącego, ustalono w trakcie oględzin, a nie w oparciu o dokumentację fotograficzną. Jak ustalił organ, działając na zlecenie skarżącego (umowa z dnia 14 lipca 2016 r.), Przedsiębiorstwo A nawiozło na nieruchomość skarżącego odpad - gleba i ziemia, w tym kamienie, inne niż wymienione w 17 05 03 (kod odpadu 17 05 04). Wynika to jednoznacznie z karty przekazania odpadu i wyjaśnień spółki. Łącznie na działki (działki o nr ew. 225, 226, 228/1, 229, 230 i 231; obręb [...]) nawieziono 3700 Mg odpadów (wg. karty przekazania odpadu). Organ podniósł, że pojęcie "posiadacza odpadów" zostało zdefiniowane w art. 3 ust. 3 pkt 19 ustawy o odpadach i rozumie się przez to wytwórcę odpadów lub osobę fizyczną, osobę prawną oraz jednostkę organizacyjną nieposiadającą osobowości prawnej będące w posiadaniu odpadów; domniemywa się, że władający powierzchnią ziemi jest posiadaczem odpadów znajdujących się na nieruchomości. W ustawie o odpadach brak jest definicji legalnej "władającego powierzchnia ziemi", dlatego zgodnie z zasadami wykładni systemowej zewnętrznej należy odwołać się do przepisów ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska. W myśl art. 3 pkt 44 p.o.ś. pod pojęciem władającego powierzchnią ziemi rozumie się właściciela nieruchomości, a jeżeli w ewidencji gruntów i budynków prowadzonej na podstawie ustawy - Prawo geodezyjne i kartograficzne ujawniono inny podmiot władający gruntem - podmiot ujawniony jako władający. J. G. jest zatem posiadaczem odpadów. Nie ma przy tym znaczenia, że wskazane odpady zostały podrzucone. Wprowadzone przez ustawodawcę domniemanie prawne odpowiedzialności za odpady władającego powierzchnią gruntu zanieczyszczonego odpadami, zdejmuje z organów prowadzących postępowanie obowiązek dociekania z urzędu, kto był wytwórcą odpadów. Władający gruntem muszą mieć świadomość dbałości o porządek na swoich nieruchomościach i odpowiedzialności na zasadzie ryzyka za działania osób trzecich prowadzące do zanieczyszczenia ich nieruchomości. Odnosząc się do treści odwołania organ wyjaśnił, że nikt nie twierdzi, iż na "działce znajduje się wiele opon, kostek brukowych, kłębków drutu", ale wystarczy jedna opona aby powstał obowiązek jej usunięcia. Jednocześnie nikt nie twierdzi, że to skarżący porzucił tam odpady ale niestety to właściciel musi ponieść konsekwencje działań osób trzecich, skoro nie ustalono innego posiadacza odpadów. Bezsprzeczne odpady znajdują się w miejscu nieprzeznaczonym do ich składowania, brak jest też obiektu budowlanego przeznaczonego do składowania odpadów. Organ podkreślił, że odpady nie zostały wykorzystane zgodnie z przepisami rozporządzenia. Nie jest dopuszczalne wykorzystywanie odpadów do "dopiaszczania glin i dogliniania piasków". Skarżący wykorzystał odpady do wyrównania powierzchni swojej nieruchomości, a także do podniesienia jej poziomu. Nie można tego uznać za odzysk w rozumieniu procesu R5, gdyż wykorzystanie odpadów mogło polegać tylko na utwardzeniu powierzchni, a nie na wyrównywaniu i podnoszeniu poziomu gruntu. Takie wywyższenie działek jednoznacznie przesądza też o zmianie stanu wody na gruncie ze szkodą dla gruntów sąsiednich, czyli stanowi naruszenie Prawa wodnego (art. 29 ustawy z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne). Organ pierwszej instancji, zgodnie z art. 26 ust. 6 ustawy o odpadach, określił termin usunięcia odpadów, który dawał realną szansę wykonania decyzji. Kolegium stanęło też na stanowisku, że w decyzji nakładającej obowiązek usunięcia odpadów organ nie musiał określać ilości odpadów, bowiem rzeczą strony będzie doprowadzenie do takiego stanu nieruchomości, jaki istniał przed nawiezieniem spornych mas ziemi. Jednocześnie organ poinformował stronę, że w jej interesie jest jak najszybsze usunięcie odpadów. Zgodnie z art. 293 p.o.ś. za składowanie odpadów bez uzyskania decyzji zatwierdzającej instrukcję prowadzenia składowiska odpadów podmiot korzystający ze środowiska ponosi opłaty podwyższone w wysokości 0,05 jednostkowej stawki opłaty za umieszczenie odpadów na składowisku za każdą dobę składowania (ust. 1). Magazynowanie odpadów bez wymaganej decyzji określającej sposób i miejsce magazynowania traktuje się jako składowanie odpadów bez wymaganej decyzji zatwierdzającej instrukcję prowadzenia składowiska, z zastrzeżeniem ust. 3 (ust. 2)